ХӨДӨЛМӨРИЙН ТУХАЙ ХУУЛИЙН ШИНЭЧИЛСЭН НАЙРУУЛГЫН ТАЛААР МОНГОЛЫН АЖИЛ ОЛГОГЧ, ЭЗДИЙН БАРИМТАЛЖ БУЙ ЧИГЛЭЛ, БАЙР СУУРЬ Монголын Ажил Олгогч Эздийн Нэгдсэн Холбооны Гүйцэтгэх Захирал Х.Ганбаатар

Хөдөлмөрийн харилцааны өнөөгийн онцлог, 2. Хэрэгжүүлэх явцад тулгарч буй саад, хүндрэл, сул тал, 3. Шинэчлэх зорилго, зорилтууд

1. Хөдөлмөрийн харилцааны өнөөгийн онцлог Зах зээлийн эдийн засгийн харилцааны үед хөдөлмөрийн харилцаанд оролцогч талууд (ажилтан-төрөөс гадна, өмчийн олон төрөл, хэлбэрийн аж ахуйн нэгж, байгууллага болон ажил олгогч гэх нийгмийн шинэ давхарга үүслээ) шинэчлэгдээд байна. Хөдөлмөрийн харилцаа, эдийн засгийн хүрээнд төрийн гүйцэтгэж байгаа үүрэг эрс буурч өөрчлөгдөөд байна. Монгол улсын хөдөлмөрийн харилцаа олон улсын шинж чанартай болсон байна. Гадаадын хөрөнгө оруулалт нэмэгдэх хирээр хөдөлмөрийн харилцааг шинэчлэх шаардлага өсч байна. Хөгжлийн чиг хандлага, зах зээлийн зарчимд нийцүүлэн хөдөлмөрийн харилцааг зохицуулах эрх зүйн орчинг өөрчлөх цаг үе болоод байна. Хөдөлмөрийн харилцаанд оролцогчид болон нийгмийн түншүүдийг чадавхижуулах, хөгжүүлэх шаардлага үүсч байна

2. Тулгарч буй саад, хүндрэл Хөдөлмөрийн тухай хууль тогтоомж нь шилжилтийн шинж чанартай байгаа тул зах зээлийн шинэ хөдөлмөрийн харилцааг зохицуулж чадахгүй хоцрогдож эхэлж байна. Энэ нь эдийн засгийн хөгжилд хүндрэл учруулаад зогсохгүй, ялангуяа гадаадын хөрөнгө оруулалтыг дэмжих, ажлын байрыг нэмэгдүүлэхэд илүү саад болох болов. Хөдөлмөрийн хууль, өнөө үед бизнес хөдөлмөр эрхэлж буй шинэ төрөл, хэлбэртэй холбогдох харилцаа, ялангуяа зах зээл дэх “ажил олгогч-ажилтан-төр” хооронд харилцааны олон асуудлыг шийдвэрлэхэд бэрхшээлтэй болоод байна. Хөдөлмөрийн харилцаанд оролцогч талуудыг хариуцлага-жуулан хуульчлаагүйгээс гадна, нэг талыг хэт хамгаалах сэтгэл, сэтгэлгээтэй, хөдөлмөрийн сахилга бат, гэрээний үүрэг, шударга үнэлгээ, үнэлэмжийг үгүйсгэн сааруулсан хуучинсаг заалтууд хэвээр хадгалагдаж байгаа нь үйлдвэр-лэл, үйл ажиллагаанд хүндрэл учруулах боллоо.

Монголын ажил олгогчид юу хийсэн бэ? Монголын ажил олгогч-эзэд, хөдөлмөрийн харилцааны суурь хууль болох “Хөдөлмөрийн тухай хууль”-ийг зах зээлийн зарчим, олон улсын жишигт нийцүүлэн шинэчлэх асар их зүйл хийсэн. Хөдөлмөрийн хуулийг шинэчлэх талаар ажил олгогч эзэд, мэргэжлийн холбоодоос ирүүлсэн санал хүсэлтийг судалж нэгтгэн хувийн хэвшлийнхний баримтлах “байр суурь” гэсэн баримт бичиг болгон нийгмийн түншүүддээ хүргүүлсэн, энэ байр суурь одоо ч хэвээрээ байгаа. Мөн хуулийн төслийг боловсруулах явцад олон улсын байгуул-лага болон гадаадын зарим улс орны эздийн байгууллагаас техникийн туслалцаа зөвлөлгөө авч, үүний мөрөөр зөвлөмж гарган 2010 оны 4 дүгээр сард Засгийн газар, МҮЭХ-нд хүргүүл- сэн бөгөөд үүнийгээ тууштай баримтлан холбогдох талуудтай хамтран ажиллаж байна. Мөн олон орны хөдөлмөрийн хуулийг, тухайлбал ази тивийн 8 орны хуулийг харьцуулсан судалгааг ОУХБ-тай хамтран хийж хууль боловсруулах ажлын багийг арга зүйн удирдлагаар хангаж, ашигласан болно. Бид сүүлийн 6 жил энэ хуулийн шинэчлэл дээр ажиллаж ирлээ.

Ажил олгогч эздийн баримталж буй байр суурь Бид хуулийг шинэчлэн батлуулах хатуу байр суурьтай байна. Хуулиар хөдөлмөрийн харилцаанд оролцогчид тэгш эрхтэй, харилцан зөвшилцсөн зарчмаар, гэрээний үндсэн дээр ажиллах эрх зүйн орчинг бүрдүүлэх сонирхолтой байна. Гэрээ хийсэн бол хүлээх үүрэг, хариуцлага оролцогч бүх талд маш тодорхой нарийн зааг ялгаатай хуульчлагдаасай гэсэн байр суурьтай байна. Хуулиар мөлжлөг, тэгш бус байдлыг арилгаж, хөдөлмөрийн харилцаанд оролцогчид адил эрхтэй байх, харилцаанд оролцогчдын үйл ажиллагаа биеэ даасан (автономи) хараат биш байх, шударга,ил тод байдлыг хуульчлуулахын төлөө байна. Хууль олон улсын жишгийг хангасан, зах зээлийн зарчимд нийцсэн байгаасай гэж хүсэж байна Хуулиар хөдөлмөрийн харилцааны үр дүнд хөдөлмөр хийсэн хүн нь сайхан амьдардаг, хөдөлмөр хийлгэсэн байгууллага нь ашигтай орлоготой байх, эцсийн үр дүнд улс орон нь хөгжил цэцэглэлтэй байх бүх нөхцөл бололцоог бүрдүүлж өгөөсэй гэж хүсч байна. Шинэчилсэн хуулийн нэмэлтээр хөдөлмөрийн харилцаанд оролцогчдын хоорондын харилцан үл итгэлцэлийг дэмжин баталгаажуулж, хардалт, элдэв хэлбэрийн улс төржилт, хариуцлагагүйн зуд ноёрхсон ажилласан ч биш, ажиллаагүй ч биш тогтолцоог арилгаж, ажил хийвэл хийсэн шиг хийдэг, ажил хийлгэсэн бол өгсөн шиг өгдөг нийгмийн хариуцлагатай хөдөлмөрийн харилцааны тогтолцоог бий болгосон хуулийн байр суурийг бид дэмжих байр суурьтай байна. Ажилтан хүний ур чадвар, чадамж, мэдлэг боловсрол, ажилд хандах хандлага нь хөдөлмөрийн үнэлэмж байдаг шинэ тогтолцоонд шилжих асуудлыг хуулиар тогтоох байр суурьтай байна.

Судалгаа хэрэгтэй Хууль гарсан нөхцөлд ямар эерэг, сөрөг нөлөө үзүүлж, ямар үр дагавар гарах вэ? Хуулийг шинэчилсэн нөхцөлд эдийн засагт үзүүлэх нөлөөлөл ямар байх вэ? Хөдөлмөрийн харилцаанд гарч болох чанарын ахиц ямар байх юм бэ? Хуулийг баталсан үзүүлэлт эдийн засгийн үр дүн юу байх юм бэ? Үр ашгийн тооцоог урьдчилсан байдлаар тооцож үзэх шаардлагатай байна.

Цаашид авах арга хэмжээний санал Хөдөлмөрийн хуулийг яаралтай батлуулъя (Хөдөлмөрийн хуулийн гурван тал зөвшилцөн, олон улсын байгууллагаас өгсөн зөвлөмжийг тусган УИХ-аар хоёр дахь хэлэлцүүлэг хийгээд буцсан хувилбар ч бидэнд байна). Нэг байгууллага, хэсэг хүмүүсийн сонирхлыг хангаж чадахгүй гэдэг нэрээр маргалдаж хугацаа алдахаа болъё. Нэг нь илүү эрх эдэлж байна, тэр илүү авч байна гэсэн хардалт сэрдэлтээсээ зоригтой салж, зөвшилцөн хуулиа гаргая. Ерөөсөө ажил олгогчоо, ажилтнаа аль алинийг нь хариуцлагатай болгох асуудлаа хуулиар шийдье. Зөрчил гаргасан бол ажил олгогч, ажилтан аль аль нь шударга хариуцлага хүлээдэг эрх зүйн орчныг бий болгоё Хуулийн сүүлчийн хувилбар дээр суурилаад өндөр түвшний хүрээнд бүлэг бүрээр нь базаж яриад зөвшилцөөд тохиролцоод энэ хуулиа эцэслэе, маргаад урагшаа явахгүй болоод байна. Энэ байдалд одоо цэг тавъя, асуудлаа нэг тийш нь шийдье.

Факс: +976-11-325635 E-mail: ganbaatar@monef.mn Х.Ганбаатар Монголын Ажил Олгогч Эздийн Нэгдсэн Холбооны Гүйцэтгэх захирал бөгөөд Дэд Ерөнхийлөгч Улаанбаатар Чингисийн талбай -18 Таван богд плаза төв 1 дүгээр давхар Утас: +976-11-326445 Факс: +976-11-325635 E-mail: ganbaatar@monef.mn 9 9