BAB 4 FASA REKABENTUK Permodelan Data (ERD) Objektif: Menerangkan maksud permodelan data Memahami teknik-teknik permodelan data menggunakan tool Rajah Perhubungan Entiti. Menerangkan mengenai kamus data Memahami tool spesifikasi proses iaitu Bahasa Berstruktur, Jadual Keputusan dan Pepohon Keputusan.

Rajah Entiti Perhubungan Mewakili keperluan data secara konseptual dalam sebuah sistem. Rajah Entiti Perhubungan (ERD) merupakan teknik permodelan data yang merupakan perwakilan grafik secara logikal dan terperinci tentang entiti-entiti dan perhubungan antara entiti-entiti dalam sebuah organisasi atau kawasan bisnes. Tiga komponen utama dalam ERD: Entiti Atribut Perhubungan

Entiti Entiti mewakili orang, tempat, objek, konsep atau peristiwa. Entiti dilabelkan dengan kata nama dan menggunakan huruf besar. Jenis entiti merujuk kepada entiti-entiti yang mempunyai ciri-ciri yang sama. Entiti akan dijelmakan dalam bentuk jadual dalam fasa rekabentuk. Setiap baris jadual tersebut akan dikenali sebagai keseketikaan entiti (Instance entity).

Contoh Perwakilan Entiti dalam ERD STAF PELAJAR KURSUS Contoh Perwakilan Entiti dalam ERD Jenis Entiti Contoh Orang STAF, PELAJAR, PENSYARAH Tempat DAERAH, BANDAR, NEGERI Objek Peristiwa Konsep BANGUNAN, PERALATAN, PRODUK KURSUS, AKAUN PENDAFTARAN, PERMOHONAN Contoh Jenis Entiti yang lazim digunakan

Entiti: PELAJAR Setiap baris Berikut merupakan ‘Instance entity’ Kepada entiti Pelajar

Menamakan Entiti Singular noun Contoh : CUSTOMER, STUDENT Deskriptif dan spesifik kepada organisasi. Contoh : PESANAN BELIAN dan PESANAN PELANGGAN tidak boleh dinamakan sebagai PESANAN. Ringkas dan padat Contoh : PENDAFTARAN adalah lebih ringkas dan tepat berbanding PENDAFTARAN PELAJAR UNTUK KELAS Entiti peristiwa diberi nama mengikut keputusan/hasil peristiwa bukan mengikut aktiviti atau proses peristiwa. Contoh : Peristiwa dimana pengurus projek memberikan kerja kepada kumpulan projek dinamakan TUGASAN.

Perhubungan Merupakan gam yang melekatkan pelbagai komponen dalam ERD Label yang digunakan biasanya adalah kata kerja (verb) Contoh Pelajar mendaftar kursus PELAJAR daftar KURSUS

Satu kepada Satu (1:1) STAF JABATAN mengurus JABATAN 1 1 satu orang staf ( contoh ketua jabatan) akan menguruskan satu jabatan dan satu jabatan akan hanya mempunyai satu ketua jabatan sahaja

Satu kepada Banyak (1:M) PELANGGAN membuat TEMPAHAN 1 M satu orang pelanggan boleh membuat banyak tempahan tetapi bagi satu tempahan adalah untuk satu pelanggan sahaja PELANGGAN membuat TEMPAHAN

Banyak kepada Banyak (M:N) PELAJAR mendaftar KURSUS M N satu orang pelajar boleh mendaftar banyak kursus dan satu kursus boleh ambil ramai pelajar PELAJAR mendaftar KURSUS

Darjah Perhubungan Merujuk kepada bilangan entiti yang terlibat dalam sesuatu perhubungan. Tiga kategori darjah perhubungan iaitu: Unari (satu entiti terlibat) Binari(dua entiti terlibat) Ternari(tiga entiti terlibat)

Perhubungan Unari STAF mengurus 1 M Perhubungan jenis ini adakalanya dikenali sebagai perhubungan rekursif, manakala entiti tersebut dikenali sebagai entiti rekursif. Contoh di atas menunjukkan, satu pengurus mengurus ramai subordinat yang mana pengurus dan subordinat merupakan dari jenis entiti yang sama iaitu STAF

Perhubungan Unari STAF mengurus 1 M Perhubungan jenis ini adakalanya dikenali sebagai perhubungan rekursif, manakala entiti tersebut dikenali sebagai entiti rekursif. Contoh diatas menunjukkan perhubungan 1:M, satu pengurus mengurus ramai subordinat yang mana pengurus dan subordinat merupakan dari jenis entiti yang sama iaitu STAF

Perhubungan Binari PELAJAR mendaftar KURSUS M N Perhubungan jenis ini merupakan perhubungan di antara dua jenis entiti. Perhubungan yang paling biasa terjadi. Contoh diatas menunjukkan perhubungan M:N, satu pelajar boleh mendaftar banyak kursus dan satu kursus boleh diambil oleh lebih daripada satu orang pelajar.

Perhubungan Ternari PELAJAR KURSUS PENSYARAH mendaftar KURSUS M N PENSYARAH Perhubungan jenis ini merupakan perhubungan yang melibatkan tiga jenis entiti secara serentak. Contoh diatas menunjukkan: Satu pelajar boleh mendaftar banyak kursus dan satu kursus boleh di ambil oleh lebih daripada satu orang pelajar. 2. Satu pelajar boleh mendaftar dengan seorang pensyarah dan seorang pensyarah boleh menerima satu atau lebih pelajar 3. Satu pensyarah boleh mendaftar banyak kursus dan satu kursus boleh di ajar oleh ramai pensyarah.

Transformasi perhubungan berdarjah Ternari kepada Binari PELAJAR mendaftar KURSUS M N PENSYARAH selia ajar Transformasi perhubungan berdarjah Ternari kepada Binari

Ringkasan Kategori Darjah Perhubungan

Kardinaliti Merujuk kepada berapakah bilangan instance entiti B yang berkait dengan instance entiti A. Format – (Minimum, Maximum) PELANGGAN membuat TEMPAHAN 1 M (1,1) (0,M) Satu TEMPAHAN mesti dibuat sekurang-kurangnya oleh satu PELANGGAN. Kardinaliti min = 1 Satu TEMPAHAN mesti dibuat oleh tidak lebih dari satu PELANGGAN. kardinaliti max = 1 Satu PELANGGAN boleh Membuat seberapa banyak TEMPAHAN yang Dikehendaki. Kardinaliti – maximum = M Tidak membuat TEMPAHAN . Kardinaliti – minimum = 0

Kardinaliti (min,max) di dalam perhubungan JABATAN- PROGRAM menawar PROGRAM 1 M (1,1) (1,M) Satu PROGRAM boleh ditawarkan sekurang-kurangnya satu JABATAN dan sebanyak-banyaknya oleh satu JABATAN. Oleh itu kardinaliti = (1,1) Satu JABATAN boleh menawarkan sekurang-kurangnya satu PROGRAM atau sebanyak mana PROGRAM yang dikehendaki. Oleh itu kardinaliti = (1,M)

JABATAN menawar PROGRAM 1 M (1,1) (1,M) JABATAN menawar PROGRAM

Keterlibatan dalam Perhubungan Merujuk kepada samada penglibatan entiti adalah opsyenal atau mandatori. Opsyenal – kardinaliti minimum = 0 Mandatori – kardinaliti minimum = 1 STAF TANGGUNGAN mempunyai 1 M (0,M) (1,2) Mandatori Opsyenal

(1,1) (1,M) (0,1) (0,M) Kardinaliti 1 Mandatori Kardinaliti Banyak Mandatori Kardinaliti 1 Opsyenal Kardinaliti Banyak Opsyenal

Contoh Kardinaliti

Atribut Butiran-butiran yang memperihalkan ciri-ciri sesuatu entiti. Atribut yang penting sahaja ditunjukkan. Contoh Atribut: PELAJAR : No_matrik, Nama, Alamat NEGARA : Kod_negara, Nama_negara

Perwakilan Atribut di dalam ERD Nama No_matrik Alamat PELAJAR Perwakilan Atribut di dalam ERD

Menamakan Atribut Menggunakan kata nama Contoh : No_matrik, Nama, Alamat Nama atribut adalah unik dalam satu jenis entiti Ikut format piawai untuk keunikan Contoh : PELAJAR – Pel_no_matrik Pel_nama Pel_alamat Namakan atribut yang sama tetapi entiti yang berbeza dengan nama yang berbeza. Contoh : Pel_nama, Staf_nama Domain atribut merupakan set nilai yang boleh diterima oleh sesuatu atribut.

Contoh Atribut dan Domain Keputusan Lulus, Gagal Jantina Lelaki, Perempuan Markah CGPA Status (0,100) Aktif, Tangguh, Gagal, (0,4) Contoh Atribut dan Domain

Jenis Atribut Atribut Mudah Atribut Nilai Tunggal Atribut Nilai Komposit Atribut Nilai Berbilang Atribut Terbitan

Atribut Mudah Atribut Nilai Tunggal Atribut atonomik yang tidak boleh dipecahkan lagi. Contoh : Tarikh_lahir, Jantina Atribut Nilai Tunggal Hanya menyimpan satu nilai tunggal sahaja Contoh : No_kp, No_staf, No_Akaun

Atribut Nilai Komposit Atribut yang boleh dipecahkan kepada unit-unit atau komponen-komponen Contoh : Alamat Alamat Jalan Bandar Poskod No_rumah Negeri

Atribut Nilai Berbilang Mempunyai lebih daripada satu nilai bagi setiap entiti Simbol yang digunakan berbeza. Contoh : Nama_tanggungan STAF No_Staf Nama Nama_tanggungan

Atribut Nilai Berbilang Sukar untuk proses penjelmaan Untuk memudahkan proses penjelmaan, atribut nilai berbilang dijelmakan menjadi entiti yang disebut sebagai entiti lemah. Entiti lemah merujuk kepada entiti yang bergantung kepada entiti yang lain untuk wujud STAF No_Staf Nama TANGGUNGAN mempunyai 1 M Entiti Lemah

Atribut Terbitan Atribut yang diterbitkan daripada atribut lain daripada entiti yang sama atau entiti yang berlainan. Contoh : Atribut tarikh_lahir boleh memberikan nilai atribut umur. STAF No_Staf Nama Umur Tarikh_lahir

Kunci Merupakan atribut yang digunakan untuk mengecam sesuatu entiti secara unik. Tiga jenis kunci iaitu: Kunci calon ( Candidate key ) Kunci komposit Kunci primer ( primary key ) – juga dikenali sebagai identifier

Kunci Calon Merujuk kepada atribut-atribut yang dapat mengecam entiti secara unik Entiti boleh dicam secara unik melalui Atribut nilai tunggal Contoh : No_Staf, No_kp Gabungan dua atau lebih attribut Contoh : Entiti Video – Tajuk_Video & Nama_Hero

Kunci Primer (Identifier) Merujuk kepada pemilihan satu daripada kunci calon bagi mengecam jenis entiti secara unik. Pemilihan berdasarkan yang mana lebih mudah diuruskan bagi pengguna pangkalan data. Contoh: No_Kp dan No_matrik merupakan kunci calon untuk entiti PELAJAR, maka No_matrik merupakan kunci primer kerana nombor matrik sudah cukup untuk mengenalpasti setiap pelajar.

Nama Matrik Alamat PELAJAR Nama atribut digariskan untuk menunjukkan bahawa ia adalah kunci primer

Associative Entity Merujuk kepada jenis entiti yang bersekutu dengan instance daripada satu atau lebih jenis entiti dan mengandungi atribut yang berlainan daripada perhubungan dua jenis entiti tersebut. Employee_id Course_Name

SHIPMENT Entity Type (an Associative Entity)

Final E-R Diagram for Hoosier Burger’s Inventory Control System