Hvað má lesa úr PISA um lesskilning íslenskra unglinga? Amalía Björnsdóttir Háskóla Íslands 1

Þessar niðurstöður segja okkur... Við erum í meðallagi! – Eða kannski aðeins fyrir neðan meðaltal! – Og er það ekki bara gott? 2

Árangur í meðallagi... Er tæplega það sem við viljum Viljum sinna vel nemendum sem eiga undir högg að sækja Viljum gjarnan sjá nemendur ná framúr- skarandi árangri 3

Getum við orðið sammála um að... Á Íslandi viljum við reka góða skóla Við viljum að börnum líði vel í skólanum Við viljum að þau nái árangri – Og sum okkar trúa að þetta tvennt geti farið saman Við erum ríkt land og „miklir“ fjármunir fara (eða ættu að fara í) í skólakerfið Við viljum að öll börn njóti góðrar menntunar 4

Þetta eru fréttirnar sem við viljum ekki heyra.. Staða Íslands miðað við aðrar þjóðir hefur versnað í öllum námsgreinum sem svonefnd PISA-könnun nær til, mest í lesskilningi en minnst í stærðfræði. Morgunblaðið 4. desember

PISA Árið 1997 ákvað Efnahags- og framfarastofnunin (OECD) að hefja alþjóðlegar rannsóknir á stöðu 15 ára unglinga – PISA Programme for International Student Assessment PISA 2000 áhersla á læsi PISA 2003 áhersla á stærðfræði PISA 2006 áhersla á náttúrufræði PISA 2009 áhersla á læsi Námsmatsstofnun framkvæmir á Íslandi 6

PISA Þátttakendur – PISA 2000 – 32 þjóðir – PISA 2003 – 41 þjóð 275 þús. nemendur – PISA 2006 – 57 þjóðir Úrtak í flestum löndum – Á Íslandi taka allir þátt Nákvæmar reglur um alla framkvæmd sem tryggja eiga að niðurstöður séu sambærilegar Þeim þjóðum hent út sem uppfylla ekki skilyrði 7

Um framkvæmd PISA 2009 verður lagt fyrir á yfir 40 tungumálum Hugmyndir að spurningum – Öll þátttökuríki senda inn hugmyndir Allar spurningar þýddar úr ensku og/eða frönsku af fjórum óháðum þýðendum Spurningar forprófaðar – Spurningar valdar út frá niðurstöðum forprófunar 8

Gögn 2006 Nemendur – 2 klst. próf á nemanda Mismunandi hefti  hægt að prófa fleiri atriði – ½ klst. spurningalisti Spurningalisti til foreldra Skólastjórar – spurningalisti 9

Kynning Námsmatsstofnunar Markmið rannsóknarinnar er að vera stefnumótandi fyrir menntakerfi framtíðarinnar Vonast er til að niðurstöður gefi: – Mynd af kunnáttu og getu nemenda við lok skyldunáms – Vísbendingar um samhengi niðurstaðnanna úr kunnáttuprófinu annars vegar og einkenna einstaklingsins og skólakerfisins hins vegar – Vísbendingar um stefnu, getu og kunnáttu nemendanna í tímans rás 10

Hvað á meta? Hæfni til að – taka virkan þátt í samfélaginu – nýta sér þekkingu og reynslu sína til að kljást við „raunveruleg vandamál“ – að læra þurfum að vera læs, þannig getum við haldið áfram að læra 11

Læsi Í skýrslu Námsmatsstofnunar segir um nokkur lykilatriði PISA nálgunarinnar – Útvíkkun á hugtakinu „læsi“ sem er ætlað að fjalla um getu nemenda til þess að nýta sér þekkingu og hæfni í ákveðnum lykilgreinum til þess að greina, skilja og tjá mismunandi vandamál hins daglega lífs 12

Á heimasíðu OECD Lestur er að skilja, geta notað og lagt út af texta. Lestur hjálpar okkur við að ná markmiðum okkar, auka þekkingu og eykur möguleika á þátttöku í samfélaginu. 13

PISA læsi Þetta er ekki bókmenntalestur eða skilningur á einstökum orðum eða orðtökum Þetta er að geta lært af texta, skilið hann, geta dregið ályktanir … Texti, töflur, myndir … 14

15

16

17

18

Einfaldar spurningar 19

20

21

22

Hvernig túlka á niðurstöður PISA Röð landa – Val atriða og áhersla á námsþætti hefur áhrif Samanburður við meðaltal – Kannski Er gott að íslensk ungmenni séu í meðallagi? Dreifing – Líklega besti kosturinn Hvað er á bak við meðaltalið Hvaða þættir skýra meðaltalið 23

Niðurstöður PISA Meðaltalið er 500 og staðalfrávik 100 Þetta þýðir – Meðalárangur í OECD löndunum er 500 og u.þ.b. 2/3 af þátttakendum er á bilinu 400 til

Þrep Þrep lesskilningur – Þrep 5  625,6 eða hærra (8,6%) – Þrep 4  552,9 eða hærra (20,7%) – Þrep 3  480,2 eða hærra (27,8%) – Þrep 2  407,5 eða hærra (22,8%) – Þrep 1  334,8 eða hærra (12,7%) – Ná ekki þrepi 1 (8,7%) 25

PISA 2006  lesskilningur Ísland 484 stig – Marktækt undir meðaltali OECD Marktæk lækkun frá árinu 2000, þá var Ísland með 507 stig og yfir meðaltali Árið 2003 var meðaltal fyrir íslenska nemendur 492 stig – Piltar að meðaltali 48 stigum lægri en stúlkur Mesti kynjamunur 57 stig á Grikklandi, Finnlandi 51 stig og Ísland er í þriðja sæti (miðað við OECD lönd) 26

PISA niðurstöður 27

Lesskilningur 2006 Ísland og OECD 28

Lesskilningur 2000, 2003 og 2006 Ísland 29

Ekki góð þróun 30

Samanburður við Norðurlönd 31 °

Nákvæmari samanburður 32

Skiptir þetta einhverju máli? Langtímarannsókn í Kanada – árangur á PISA 2000 spáði vel fyrirum líkur á því að nemendur útskrifuðust úr framhaldsskóla og að þeir héldu áfram námi – tengslin héldust þó tekið væri tillit til ýmissa þátta eins og menntunar foreldra, tekna foreldra og kyns Dönsk rannsókn sýnir svipaðar niðurstöður Kanadísk rannsókn sýnir að lesskilningur hefur áhrif á stöðu á vinnumarkaði – Þá er búið að taka út áhrif menntunar (prófgráða) 33

PISA 2000 Lítill munur á milli skóla á Íslandi, Finnlandi og Svíþjóð Lítil dreifing á Íslandi Lítil áhrif félagslegrar stöðu Mikil efnisleg og menningarleg gæði á Íslandi – 75% íslenskra nemenda sögðu að klassískar bókmenntir væru til á heimilinu Með því hæsta sem gerist 34

Lítill munur á milli skóla á Íslandi Ekki hægt að skýra mismunandi árangur nemenda á Íslandi út frá þeim skóla sem þeir ganga í Mikill munur á skólum þar sem: – Raðað í skóla eftir getu – Fátæk lönd 35

Mismunandi árangur Þar sem árangur er í eða yfir meðallagi þá er ekki slæmt að lítill munur sé á skólum – Við erum að bjóða öllum nemendum upp á svipuð tækifæri Lítil munur milli skóla þarf ekki að þýða að það sé lítill munur á einstaklingunum 36

Innflytjendur Innflytjendum gengur verr á PISA Tölur ekki birtar fyrir Ísland vegna smæðar hópsins – En í kynningu frá Námsmatsstofnun kemur fram að hér á landi er hann 100 stig 37

Hvað getum við gert Ögrandi viðfangsefni fyrir sterka nemendur Áfram að styðja við slaka nemendur og huga meira að lestri – Heimili, leikskóli og grunnskóli þurfa að vinna saman Munum að lestrarnámi er aldrei lokið – Lestur er einnig mikilvægur á unglinga- og miðstigi Við verðum öll að muna að skólinn skiptir máli 38

Skólinn og heimili Umhverfi – Best ef skóli og foreldrar vinna saman – Skólinn og kennslan skipta máli Þetta vita nemendur og foreldrar á Íslandi – Foreldrar vilja börnum sínum vel og finnst mikilvægt að þeim gangi vel í skóla 39

Frekari upplýsingar Námsmatsstofnun – OECD – 40