1. Хүчилтөрөгч, цусан хангамжийн дутагдлаас үүсэх тархины эмгэгшил

2. Тодорхойлолт
О2, цусан хангамжийн дутлаас үүссэн мэдрэлийн шинжүүд, хам шинжүүдийн тухай ойлголт. Перинаталь үеийн О2 болон тархины цусан хангамжийн дутлаас үүдсэн тархины гэмтэл бөгөөд хөдөлгөөн, сэтгэцийн хөгжил, хараа, сонсголын өөрчлөлт, таталт болон бусад тархины эмгэгт хүргэдэг. Хүүхдийн тахир дутуу болох шалтгаанд томоохон байр суурь эзэлдэг.

3. Тархалт АНУ-д хийгдсэн судалгаанаас үзэхэд
Нярайн нас баралтын 10-60% энэ өвчнөөс үүдэлтэй
Өвчилсөн хүүхдүүдийн 10-25% днь ямар нэг үлдэц ажиглагддаг байна

4. Шалтгаан
Цусгүйдлээс – эрхтэнд хэсэгчлэн болон бүхэлдээ цусны урсгал хангалтгүйгээс
О2 хангалтгүйгээс
Цусан дахь О2 хангалтгүйгээс- агаар дахь О2 хангалтгүй, хүнд хэлбэрийн цус багадалт, карбомонооксидын хордлого
Гол шалтгаан нь ураг нярайн бүтэлт
О2 дутагдал удаан үргэлжлэх нь зүрх судасны өөрчлөлтийн шалтгаан болдог. Даралт багасах, цусгүйдэх, бодисын солилцооны өөрчлөлт нь хүчилшилд хүргэдэг.

5. Эмгэг жам
Шалтгаан гэмтлийн хэмжээ нь О2 дутагдал, цусгүйдэл хэдийд тохиолдсоноос хамаардаг.
Төрөхийн өмнө-20%
Төрөх үед-35%
Төрөхийн өмнөх болон төрөх үед-35%
Төрсөний дараа-10%
Ургийн бүтэлт- эхсээс хамааралтай
Хүйн цусны эргэлт зогссоноос/ хүй унжих/
Эхэсэд эхийн талаас цусны нэвчилт хангалтгүй байх /эхийн даралт бага, манас таталт, судасны архаг өвчнүүд, эхэс ховхрох/
Эх О2-н дуталтай байх/ багтраа, уушгины хийн бөглөө, хатгалгаа/
Ургийн О2, цусан хангамжийн дутал/ цус алдалт, ургийн тромбоз/

6. Төрсний дараах бүтэлт
Нярайн амьсгалын хурц дутал
Ураг нярайг цусны эргэлтийн дутал
Захын цусны эргэлтийн дутал
Эдгээрт хүргэдэг өвчнүүд
Шиллэг бүрхүүлт өвчин, нярайн хатгалгаа, зунгагаар хахах, төрөлхийн гаж хөгжлүүд/ зүрхний/
О2 дут--эрхтэнүүдэд цусны урсгал нэмэгдэнэ—О2багасч СО2ихсэнэ—судасны зохицуулалт алдагдана—даралт буурна—тархинд цус дутна—ишеми болно.
Нөгөө талаасО2 дут—даралт ихэсч—тархины цусан хангамж нэмэгдэнэ—цус харвана

9. дутуу нярайн тархи үхжилд өртөх нь амархан
Үрэвлийн бүтээгдэхүүнүүдэд илүү мэдрэг
Тархи цусны хамгаалар үйл хангалтгүй
23нед-с миелин үүсч эхэлдэг, мэдрэлийн эсийн ширхэгүүд цөөн, О2н дут-д хэм мэдрэг
Тархины хамгаалах чадвар хөгжөөгүй
Нейротропин, кортикостеройд, тиройд өсөлтийн хүчин зүйлүүд дутагдалтай

10. Тархины эдийн гэмтэлд хүргэдэг механизм
Глютамат чөлөөлөгдөнө
Мэдрэлийн эс болон судаснаас нитрооксид үүсэх/ судсыг өргөсгөж цусны урсгалыг нэмэгдүүлдэг/
О2 н чөлөөт радикалууд чөлөөлөгдөх/ нейроныг гэмтээдэг/
Бусад шалтгаан
Цусны сахар багасах
Гипераммония
Хүнд хэлбэрийн шарлалт
Бодисын солилцооны хүчилшил
Нярайн халдвар
Тархины гэмтэл

11. Table. Sarnat Clinical Stages of Perinatal Hypoxic Ischemic Brain Injury 1976.USA
Шинж тэмдэг
Зэрэг
1 /хөнгөн/
2 / хүндэвтэр/
3 / хүнд/
Ухаан санаа
Цочромтгой, уцаартай
Сэрүүн үедээ унтаарсан, харьцаа сул
Ухаан балартсан, ухаангүй
Мэдрэл булчин
Хөдөлгөөн их
Хөдөлгөөн бага
Хөдөлгөөн их сул
Байрлал
Гар хөлөө сул нугална
Хүчтэй нугална
Үе үе хөдөлгөөнгүй
Булчингийн хүч
хэвийн
Бага зэрэг сул
Маш сул
Рефлекс
Хэт их
Буурсан / - /
Хүүхэн хараа
өргөн
Нарийн
Гэрлийн ур сул
Амьсгал
Хэвийн
Үеүе апноэ өгнө
Хэм алдсан апноэ

12. Зүрхний цохилт
түргэссэн
цөөрсөн
Тогтвортой бус
г/х-н шүлсний шүүрэл
багассан
Маш их
Гэдэсний гүрвэлзэх хөдөлгөөн
Хэвийн эсвэл буурсан
Ихэссэн, суулгалт
таталт
Байхгүй
Элбэг / 6-24цагийн дотор/
Элбэг бус
ЭЭГ
хэвийн
Таталтын шинжүүд илэрнэ
Бүх бичлэг изопотенциал хэлбэрт шилжинэ.
Ш/т-үүд үргэлжлэх хугацаа
24цагаас бага
2-14 хоног
Хэдэн цагаас хэдэн долоо хоног
Тавилан
100% орчим хэвийн
80% хэвийн, ш/т-үүд 5-7 хоног үргэлжилбэл хэвийн биш
50% орчим нь нас барна. Хүнд үлдэцүүд тогтож болно

13. Нумалсан клоник таталт

14. Хүүхэд бүтэлттэй төрнө
Хүүхэд бүтэлттэй төрнө. Амьдарлын эхний 5 ба түүнээс дээш минутын Апгарын үнэлгээ4 –с бага. Эхний12-36 цагт татах нь элбэг. Төрсний дараах 7 хонлгийн сүүлчээс хөдөлгөөний өөрчлөлтүүд ажиглагдана. Гүйцэд нярайд дээд мөчний тал саа, дутуу нярайд доод мөчний булчингийн хүчдэл сулрахнь илүү.
Хүнд
Эхний 2цаг- маш хүнд, ухаангүй, амьсгал үеүе тасалдана, хөхөх залгих рефлексүүд илрэхгүй, хүүхэн харааны реф сул , хөдөлгөөн маш бага, татна
12-24цаг- орчны идэвхи арай дээрдэнэ, таталт нэмэгдэнэ, амьсгал тасалдана, хөдөлгөөний өөрчлөлтүүд, саажилтууд илэрнэ.
24-72цаг- хүүхэд ухаангүй, комын байдалтай, хүүхэн харааны рею илрэхгүй, амьсгал дутлын шинжүүд ажиглагдана.

15. Хам шинжүүд ТМТ дарангуйлагдсан хам шинж
Мэдрэл рефлексийн цочролын хам шинж
Тархины даралт ихсэх хам шинж
Таталтын хам шинж
Хөдөлгөөн хямралын хам шинж
Мэдрэл сульдлын хам шинж-эдгэрэлийн үед
Ургал мэдрэл дотор эрхтэний үйл хямралын хам шинж-эдгэрэлтийн үед

16. Оношлогоо Эмнэлзүй Лаборатори Нугасны усны Зулайн ЭХО
Допплерограф – тархины цусан хангамжийг үзнэ
КТГ- үхжил, лейкомаляци, цус харвалт
Сорнзон резонансийн КТГ
Тархины даралт хэмжих
ЭЭГ
Ураг нярайн хөдөлгөөний дүрс бичлэг хйиж хянах
Нүдний уг
Хараа сонсгол шалгах

17. Тархины хажуу ховдлын өргөн
Хэмжээ
Хэвийн
0,5 см бага
Хөнгөн хэлбэрийн өргөсөлт
0,5-1,0 см
Хүндэвтэр хэлбэрийн өргөсөлт
1,0-1,5 см
Хүнд хэлбэрийн өргөсөлт
1,5 см их

19. ЭЭГ

20. Эмчилгээ Урьдчилан сэргийлэлт
Амьсгалыг зөв удирдах, эдийн нэвчилтийг сайжруулах
Цусны pH=7,35 ба түүнээс дээш. SatO %, pCO mm Hg
Дулаан байлгах
Толгойг 30 градус өндөрлөх /ГДД бууруулах/
Тайван хөдөлгөөнгүй байлгах
Шээсний гарцыг хэмжих
Таталт өгсөн эсэхээс үл хэмээрч люминал уухаар
Тархины хаван бууруулах
Тархины үйл ажиллагааг сайжруулах эмнүүд
Витаминууд
Бусад шинж тэмдэгийн эмчилгээнүүд хийгдэнэ.

22. Тавилан
Гүйцэд 1000:1-2, дутууд 1000:15-20 мэдрэлийн тогтолцооны шинж болон хам шинжүүд үлддэг.
Хөнгөн % хэвийн, сурах, анхаарал төвлөрүүлэх бэрхшээл
Хүндэвтэр 20-35% хожуу үлдэцтэй
Хүнд- хөдөлгөөний бэрхшээл, тархины саажилт, хөгжлийн бэрхшээл, таталт, 75% энддэг.
Дутуу нярайд бүтэлт болон хожуу үлдэц илүү их. 34 нед-с доош төрсөн 98 нярайд судалгаа хийхэд 53% нь үлдэцтэй байжээ.

23. Үлдэц