1. Ýìíýëãèéí àæèëòíûã õàëäâàðààñ ñýðãèéëýõ, ºðòºëòèéí äàðààõü ñýðãèéëýëòèéí àðãà õýìæýý ÕªÑ¯Ò 2011 Òàðõâàð ñóäëàà÷ ýì÷ Ã.Íàðàíòóÿà

2. Ýìíýëãèéí àæèëòíûã õàëäâàðààñ ñýðãèéëýõ Äýëõèé íèéòýýð Ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãàä íèéò 35 ñàÿ õ¿í àæèëëàæ áàéãàà íü Íèéò õ¿í àìûí 12 õóâü -ã òºëººëæ áàéíà.

3. Ýìíýëãèéí àæèëòàíä ó÷èð÷ áîëîõ ìýðãýæëèéí àþóëûí õóâüä: Áèîëîãèéí (ÀÖÕàÕ, Ñ¿ðüåý, Ãåïàòèò, ÕÄÕ ) Õèìèéí (Ýì, Õàëäâàðã¿éòãýë, àðèóòãàëûí áîäèñ ) Õºäºëã¿¿ð¿¿ä ( Ëèôò ) Ñòðåññ / Áóõèìäàë (Àæèë÷äûí õîìñäîë ) Ôèçèêèéí (Òóÿà, Õàëóóí, ÷èìýý )

4. Ìýðãýæëýýñ øàëòãààëñàí ºðòºëò Эрүүл мэндийн ажилтан ажил үүргээ гүйцэтгэж байхдаа цусаар дамжих халдваруудад өртөхийг мэргэжлээс шалтгаалсан өртөлт гэнэ.

5. Орчин үед ýìíýëãèéí àæèëòíû бүх санамсаргүй öóñàí õàëäâàðò өртөлтèéí 80% нь зүү болон хурц үзүүртэй эмнэлгийн багаж хэрэгсэлийн хатгалтàíä өртөлтèéí áàéäàë нөлөөлсөн байна. 5 Source: Jagger, J., 1988

6. 6 Source: Chiarello, 1992

7. Ýìíýëãèéí àæèëòíûã õàëäâàðààñ ñýðãèéëýõ Öóñààð äàìæèõ õàëäâàðóóä: Ãåïàòèòûí B âèðóñ (ÃÂÂ) Ãåïàòèòûí Ñ âèðóñ (ÃÑÂ) Õ¿íèé äàðõëàë õîìñäîëûí âèðóñ (ÕÄÕÂ) Ýìíýëãèéí íºõöºëä äàìæèí õàëäâàðëàíà: ªâ÷òºíººñ ýì÷ - ýìíýëãèéí àæèëòàíä ªâ÷òºíººñ - ºâ÷òºíä Ýì÷, ýìíýëãèéí àæèëòíààñ - ºâ÷òºíä

8.  1845 онд анхны тариóðûã хэрэглэж эхэлснээс  Тооцоогоор äэлхий äýýð íýã æèëä 12 тэрбум тарилгà õèéãääýã  ДЭМБ-ûí үнэлгээгээр жил бүр анхаарал болгоомжгүйгээс 3 сая ÝÝÀ зүү болон хурц үзүүртэй зүйлä ºðòäºã Ýìíýëãèéí àæèëòíûã õàëäâàðààñ ñýðãèéëýõ

9. Ìîíãîë äàõü òàðèëãûí áàéäàë Ìîíãîëä æèëä: Âàêöèíä 957990 îéðîëöîî 1 ñàÿ õàòãàëò Ýìíýëýãò : Óëñ 22.9 ñàÿ ÓÁ 9.7 ñàÿ õàòãàëò

10. Øèëæèëòèéí áîëîí Õºãæèæ áóé îðíóóäàä øààðäëàãàã¿é òàðèëãà íèéòëýã áàéäãààñ íýã õ¿íä íîãäîõ õàòãàëòûí äóíäàæ òîî æèëä 3.7 ãýæ òîîöîîëñîí áàéíà.

11. Ýìíýëãèéí àæèëòíûã õàëäâàðààñ ñýðãèéëýõ Õàòãàëòûí àþóëã¿é áàéäàë àëäàãäñàíû óëìààñ äýëõèé äàõèíä æèë òóòàì Â âèð¿ñò ãåïàòèò 8-16 ñàÿ Ñ âèð¿ñò ãåïàòèò 2.3-4.7 ñàÿ ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí 80 000-160 000 òîõèîëäîë òóñ òóñ øèíýýð á¿ðòãýãääýã áàéíà.

12. Àþóëã¿é áàéäàë íü àëäàãäñàí õàòãàëòûí: 95% íü ýì÷èëãýý ¿éë÷èëãýýний явцад 5% íü äàðõëààæóóëàõ ¿éë àæèëëàãààны явцад тус тус үүсдэгийг эрдэмтэд тогтоожээ. Ýìíýëãèéí àæèëòíûã õàëäâàðààñ ñýðãèéëýõ

13. Öóñòàé ç¿¿íä õàòãóóëñàí òîõèîëäîëä ÃÂÂ, ÃÑÂ, ÕÄÕÂ-ûí õàëäâàð àâàõ áîëîìæ ÿëãààòàé: Öóñòàé ç¿¿íä õàòãóóëñàí òîõèîëäîëä ÃÂÂ, ÃÑÂ, ÕÄÕÂ-ûí õàëäâàð àâàõ áîëîìæ ÿëãààòàé: Ãåïàòèò B - 30% (3-ä 1) Ãåïàòèò B - 30% (3-ä 1) Ãåïàòèò Ñ - 3% (30-ä 1) Ãåïàòèò Ñ - 3% (30-ä 1) ÕÄÕÂ - 0.3% (300-ä 1) ÕÄÕÂ - 0.3% (300-ä 1)

14.  Àíõ 1984 îíä HIV-1-èéí õàëäâàð ýì ч, ýìíýëãèéí àæèëòíû (HCW) äóíä á¿ðòãýãäñýí (HIV-2 á¿ðòãýãäýýã¿é)  HBV ýðñäýë 4-5 äàõèí èõ  Ìýñ çàñëûí ýì ч íàðûí ýðñäýë áóñàä HCW-ñ 2-3 äàõèí èõ Ç¿¿íä õàòãóóëàõ  äàìæóóëàí õýðýãëýõ Õºíäèé ç¿¿  áèò¿¿ ç¿¿ Ç¿¿íä äàìæóóëàí õýðýãëýõ Ç¿¿íä õàòãóóëàõ Õºíäèé ç¿¿ Áèò¿¿ ç¿¿ Õºíäèé ç¿¿ Áèò¿¿ ç¿¿ Эмч, эмнэлгийн ажилтан öóñàí õàëäâàðò өртөх

15. Ôðàíö áîëîí Àìåðèêèä HIV –èéí õàëäâàð ìýðãýæëýýñ øàëòãààëàí äàìæñàí íü: Ôðàíö-ä: 1992 îíä HIV-èéí 8 òîõèîëäîëûã ìýðãýæëýýñ øàëòãààëñàí õàëäâàð áîëîõûã òîäîðõîéëñîí. Ýäãýýðèéí 2 òîõèîëäîë íü øàðõààð äàìæñàí ãýæ ¿çýæ áàéãààãààñ õîã õàÿãäàëûã ãàðäàí õèéäýã ýìíýëãèéí àæèëòíóóäàä òîõèîëäñîí áàéíà. Àìåðèê-ä:1994 îíû 6 ñàðä HIV-èéí õàëäâàðûí 39 òîõèîëäëûã ìýðãýæëýýñ øàëòãààëñàí õàëäâàð áîëîõûã ºâ÷íèé õÿíàëò ñýðãèéëýëòèéí òºâ (CDC) èëð¿¿ëñýí. Ýäãýýð ºâ÷ëºë íü äàðààõü çàìààð äàìæñàí: 32 íü ç¿¿íä õàòãàãäñàíààñ 1 íü èðòýé ç¿éëä ºðòñºíººñ 1 íü øèëýíä ºðòñºíººñ / Áîõèðäñîí öóñ àãóóëñàí õóðóó øèë õàãàðñàí/ 1 íü õóðö áèø õàëäâàðòàé ç¿éëèéí õàâüòàëààñ 4 íü õàëäâàðëàãäñàí öóñàíä áèåèéí ñàëñò áîëîí àðüñíû õýñýã ºðòñºíººñ 1996 îíû 6 ñàðä íèéò èëýðñýí ìýðãýæëýýñ øàëòãààëñàí HIV-ûí õàëäâàð 51 õ¿ð÷ íýìýãäñýí áàéíà. Ìýðãýæëèéí õóâüä ñóâèëàã÷, ýì÷ ýñâýë ëàáîðàíò íàð áàéñàí áàéíà.

16. ÀÍÓ-ä ÇÕ¯ÝÁÕ-í ºðòºëòººñ øàëòãààëñàí  ãåïàòèòûí õàëäâàðûí áàéäàë Ìýðãýæèëªðòºëò òîî ãåïàòèò Àìáóëàòîðèéí ñóâèëàã÷ 17.700-22.20056-96 Ñòàöèîíàðûí ñóâèëàã÷ 28.000-48.00026-45 Ëàáîðàòîðèéí àæèëòàí 800-75002-15 Ýìíýëãèéí ¿éë÷ëýã÷ 11.700-45.30023-91 Ýìíýëãèéí òåõíèê÷ 1220024 Ñò-ûí ýì÷, ø¿äíèé ýì÷ 100-400<1 Àìá-èéí ýì÷ 500-17001-3 Àìá-èéí ø¿äíèé ýì÷ 100-300<1 Àìá-èéí ø¿äíèé òåõíèê÷ 2600-39005-8 Àìá-í ñýõýýí àìüäðóóëàõ ýì÷ 1200024 Àìá-í õîã õàÿãäàëòàé õàðüöäàã àæèëòàí 500-73001-15

17. 2. Цусаар дамжих халдвар /манай улсад/ Эр үү л мэндийн ажилтнуудын дунд Гепатит В,С вир ү сийн эсрэг т ө р ө гч, эсрэг бие 28,3%-д нь эерэг илэрсэн байна. Х Ө С Ү Т-ийн клиникийн эмнэлгийн эмч нарын 54,2%, сувилагч, асрагч, лаборант, ариутгагч нарын 50%-д нь ВГВ-ын маркер эерэг байдаг байна.

18. Цусаар дамжих халдвар /манай улсад/ Х Ө С Ү Т-ийн элэгний ү рэвсэл эмчлэх тасагт хэвтэж эмчл үү лэгсдийн 6% нь эр үү л мэндийн ажилтнууд байдаг байна. Эр үү л мэндийн ажилтнууд эмнэлэг ү йлчилгээний явцад халдвар авах эрсдэл ө нд ө р буйг харуулж байна. Манай улсын хувьд эмнэлгийн тарилгатай холбоотой болон эр үү л мэндийн ажилтнуудын цусаар дамжих халдварт ө рт ө х эрсдэлийн н ө хц ө л байдал, онцлог, н ө л өө лж буй х ү чин з ү йлийн талаар судалгаа хийгдээг ү й байна.

19. Ñóäàëãààíû àæëûí çîðèëãî Ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèëòíóóäûí äóíä ç¿¿ áîëîí õóðö èðìýã ¿ç¿¿ðòýé ýìíýëãèéí áàãàæ õýðýãñýëèéí (ÇÕ¯ÝÁÕ) õàòãàëòàíä ºðòºõ áàéäаë онцлогыг ñóäëàõ

20. Ñóäàëãààíû îáüåêò Ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèëòàí 674 ÕªÑ¯Ò ØÍÊÒÝ ÝÍÝØÒ-ÝÁÝÊ

21. Ñóäàëãààíû àæëûí ¿ð ä¿í Ñóäàëãààíä 19-ººñ 60 íàñíû ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèëòàí õàìðàãäñàíààñ àæèëòíóóäûí äóíäàæ íàñ 38 Ñóäàëãààíä îðîëöîãñäûí õ¿éñíèé õóâüä èõýâ÷ëýí 93 õóâü íü ýìýãòýé Ñóäàëãààíä îðîëöñîí ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèëòíóóäûí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãàä àæèëëàñàí õóãàöàà äóíäæààð 16 æèë Ìýðãýæëèéí õóâüä 42.9 õóâü íü ñóâèëàã÷ áàéëàà.

22. Ýìíýëãèéí àæèëòíóóäûí äóíäàõ ÇÕ¯ÝÁÕ õàòãàëòàíä ºðòºëò, ãýìòëèéí òºðºë áîëîí íºõöºë

23. ¯ð ä¿í Ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèëòíóóäûí äóíä ÇÕ¯ÝÁÕ- èéí õàòãàëòàíä ºðòºëòèéí áàéäàë 82.3 õóâü áàéíà

24. ÇÕ¯ÝÁÕ-èéí õàòãàëòàíä ºðòºëòèéã àæëûí öàãèéí ¿ðãýëæëýõ õóãàöààòàé õàðüöóóëàí ñóäëàëàà. Ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèëòíóóäûí äîëîî õîíîãò àæèëëàõ àæëûí öàã äóíäæààð 36 öàã áàéñàí áºãººä äîëîî õîíîãò 36 öàã áîëîí ò¿¿íýýñ äýýø áà äîëîî õîíîãò 3 óäàà áóþó ò¿¿íýýñ äýýø øºíèéí ýýëæèíä õîíîæ àæèëëàõ íü õàòãàëòàíä ºðòºõ ýðñäýëèéã íýìýãä¿¿ëæ áàéíà

25. ÇÕ¯ÝÁÕ-èéí õàòãàëòàíä ºðòºëòèéã ºäºðò äóíäæààð õèéõ àæèëáàðûí áàéäàëòàé õàðüöóóëàí ñóäëàëàà. Ñóâèëàã÷ íàðûí õóâüä ºäºðò õèéãäýõ ýì÷èëãýýíèé òîî íýìýãäýõ òóñàì ÇÕ¯ÝÁÕ-èéí õàòãàëòàíä ºðòºëò íýìýãäýõ õàíäëàãàòàé /P= 0.009/ áàéíà

26. ÇÕ¯ÝÁÕ-ä èõýâ÷ëýí äóíä çýðãèéí ãýìòëèéã (àðüñ öîîð÷, áàãà çýðýã öóñ ãàðñàí) àâñàí áàéíà.

27. ÇÕ¯ÝÁÕ-èéí õàòãàëòàíä õàìãèéí èõ ºðòºëò àæëûí áàéðíû õóâüä: Òàðèàíû ºðººíä 19.8% ªâ÷òºíèé ºðººíä 15.3% ¯çëýãèéí ºðººíä 13.5%

28. Ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèëòíóóäûí ÇÕ¯ÝÁÕ-èéí õàòãàëòàíä ºðòºõ íºõöºë áàéäàë : Õýðýãëýñýí ç¿¿ã ýðãýæ òàãëàõ ¿åä 10.5% Àìïóë îíãîéëãîõ ¿åä 9.6% ÇÕ¯ÝÁÕ-èéã óñòãàõ ¿åäýý 8.6% Ç¿¿íèé òàã îíãîéëãîõ -7.7 Òàðèà ñîðóóëàõ -7.1 Òàðèóðûã ç¿¿íýýñ ñàëãàõ -5.1 Ñóäàñ áóë÷èíãààñ ç¿¿ã àâàõ -1.5 Áîëãîîìæã¿é-6.5

29. ÇÕ¯ÝÁÕ-èéí õàòãàëòàíä ºðòºëòèéí áàãàæíû òºðºë Íýã óäààãèéí òàðèóð 33% Äóñëûí ñèñòåìèéí ç¿¿ 12% Ýìèéí àìïóë 10%

30. Ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèëòíóóäààñ õàìãèéí èõ ºðòäºã ºðòºìõèé á¿ëýã, áèåèéí õýñýã

32. Íèéò ÇÕ¯ÝÁÕ-ä ºðòºëòèéã ìýðãýæëýýð íü Ñ¿ðüåýãèéí ýì÷3.40% Ñóâèëàã÷47.90% Ìýñ çàñëûí ýì÷2.10% Ìýñ çàñëûí ñóâèëàã÷5.90% Ëàáîðàíò8.80% Õàëäâàðòûí ýì÷2.30% Òóñëàõ êàáèíåòèéí ýì÷0.70% Óãààã÷, àðèóòãàã÷5.40% Äîòðûí ýì÷1.90% Ëàáîðàòîðèéí ýì÷1.60% ¯éë÷ëýã÷10.40% ×èõ õàìàð õîîëîéí ýì÷0.50% Ñýõýýíèé ýì÷1.60% Ýõ áàðèã÷2.30% Ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýì÷1.80% Áóñàä2.60% 47.9% 10.4% 8.8%

33. ÇÕ¯ÝÁÕ-ûí ºðòºëòèéí òàëààðõ ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèëòíóóäûí ìýäëýã, äàäàë, õàíäëàãà

34. Ìýäëýã ÇÕ¯ÝÁÕ-èéí õàòãàëòàíä ºðòºëòèéí ãýìòëèéí òàëààð ÿìàð áîäëîãî áàðèìòàëäàãèéã 66.2% íü ìýääýã ÇÕ¯ÝÁÕ-èéí õàòãàëòàíä ºðòºëòèéã 80% íü ýìíýëãèéí óäèðäëàãàä ìýäýýëäýãã¿é ÇÕ¯ÝÁÕ-èéí õàòãàëòàíä ºðòºëòèéí äàðàà 70% íü ÿìàð íýã ýì÷èëãýýíèé àðãà õýìæýý àâäàãã¿é áàéíà.

35. Â, Ñ ãåïàòèò, ÄÎÕ-ûí âèðóñ òýýã÷ õ¿íýýñ áàãàæààð õàëäâàð äàìæèõ ýðñäýë 92.6-93.9% áîëîìæòîé ÷ 18.4% íü ýäãýýð õàëäâàð áàãàæààð äàìæèõã¿é ãýæ õàðèóëñíû 70% íü ñóâèëàã÷ áîëîí ¿éë÷èëãýýíèé àæèëòàíóóä

36. Ýìíýëãèéí àæèëòíóóäûí çºâõºí 33% íü ÇÕ¯ÝÁÕ-èéí õàòãàëòàíä ºðòºëòèéí òàëààð ñóðãàëòàíä õàìðàãäñàí áàéíà.

37. Õýðýãëýñýí ç¿¿ã ýðãýæ òàãëàõ äàäàë 22.1% íü íýã ãàðûí ä¿ðìýýð 17% íü õî¸ð ãàðûí ä¿ðìýýð зүүг таглаж устгадаг байна. Судалгаанд хамрагдсан сувилагч нарын 70% нь хэрэглэсэн зүүг эргэж тагалдаг байна.

38. Ä¿ãíýëò Ýìíýëãèéí àæèëòíóóäûí äóíä ÇÕ¯ÝÁÕ-í õàòãàëòàíä ºðòºëòèéí áàéäàë 82.3% Äóíä çýðãèéí ãýìòýë 65.1% Õýðýãëýñýí ç¿¿ã ýðãýæ òàãëàõ ÿâöàä 10.5% Àæëûí íºõöºëèéí õóâüä òàðèàíû ºðººíä 19.8% Íýã óäààãèéí ç¿¿íýýñ ¿¿ñýõ ãýìòýë 32.5% Ýìíýëãèéí àæèëòíóóäààñ õàìãèéí ºðòºìõèé á¿ëýã íü ñóâèëàã÷ íàð 50% ÇÕ¯ÝÁÕ-èéí õàòãàëòàíä ºðòºëòºíä áèåèéí õýñãèéí õóâüä äîëîîâîð õóðóó èë¿¿ ºðòºìòãèé Ýìíýëãèéí àæèëòíóóäèéí ÇÕ¯ÝÁÕ-ûí ºðòºëòèéí òàëààðõ ìýäëýã, äàäàë, õàíäëàãûí ò¿âøèí äîîãóóð áàéíà.

39. Ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèëòàí íü ººðñäèé㺺 ÇÕ¯ÝÁÕ- èéí ºðòºëòººñ ñýðãèéëõèéí òóëä äàðààõü àëõàìûã õèéõ íü ç¿éòýé þì. Øààðäëàãàã¿é òàðèëãààñ çàéëñõèéõ Àþóëã¿é áàãàæ õýðýãñëèéí ñîíãîëòîíä àíõààðàõ Ç¿¿ã ýðãýæ òàãëàõààñ àëü áîëîõ çàéëñõèéõ, òàãëàâàë 1 ãàðûí ä¿ðìèéã áàðèìòëàí òàãëàõ Ç¿¿ã õýðýãëýæ áàéõ ¿åäýý àþóëã¿é áîëîí õàëäâàð ýñýðã¿¿öýõ äýãëýìèéã ìºðäºõ Õýðýãëýñýí ç¿¿ áîëîí õóðö èðìýãòýé ç¿éëñèéã äàðóé àþóëã¿é õàéðöàãò õèéí óñòãàõ ÇÕ¯ÝÁÕ-ä õàìààðàëòàé ºðòºëòèéã äàðóé á¿ðòãýõ áóþó ìýäýýëýõ Ñóðãàëòàíä õàìðàãäàõ Äàðõëààæóóëàëòàíä õàìðàãäàõ.

40. Àþóëã¿é áàãàæ õýðýãñýë, ç¿¿ òàðèóðûí æèøýý ªºðºº òàãëàãäàæ õàìãààëëàãääàã ç¿¿ Ýâõýãäýí õàìãààëàãääàã ç¿¿ Õàìãààëàëòûí íóãàñòàé ç¿¿ ªºðºº ìîõäîã ç¿¿

41. Èõýâ÷ëýí ìýäýýëýõ ¿éë àæèëëàãààíä ãîë ó÷ðàõ áýðõøýýë: Äîãîëäîë ýñâýë øèéòãýë õ¿ëýýõýýñ ñýðýìæëýõ Õàëäâàð àâàõ ýðñäýëèéí òàëààð ìýäëýã äóòìàã Íóóöëàëûí áàòàëãàà äóòàãäàëòàé ¯éë÷ë¿¿ëýã÷èä ýìíýëãèéí òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ ãàçàð / õàëäâàð ýñýðã¿¿öýõ äýãëýìèéí õóâüä ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èä ýìíýëãèéí òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ õýìæýýíä õ¿ðýýã¿é / Õàòãàëòàíä ºðòºëòèéã ìýäýýëýõ ñèñòåì, ñóðãàëò ñóðòà÷èëãàà ¿ã¿é Õàòãàëòàíä ºðòºëòèéí äàðàà ýì÷èëãýý õèéãääýãã¿é áóþó óððüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àðãà õýìæýý àâäàãã¿é Äîãîëäîë ýñâýë øèéòãýë õ¿ëýýõýýñ ñýðýìæëýõ Õàëäâàð àâàõ ýðñäýëèéí òàëààð ìýäëýã äóòìàã Íóóöëàëûí áàòàëãàà äóòàãäàëòàé ¯éë÷ë¿¿ëýã÷èä ýìíýëãèéí òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ ãàçàð / õàëäâàð ýñýðã¿¿öýõ äýãëýìèéí õóâüä ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èä ýìíýëãèéí òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ õýìæýýíä õ¿ðýýã¿é Õàòãàëòàíä ºðòºëòèéã ìýäýýëýõ ñèñòåì, ñóðãàëò ñóðòà÷èëãàà ¿ã¿é Õàòãàëòàíä ºðòºëòèéí äàðàà ýì÷èëãýý õèéãääýãã¿é áóþó óððüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àðãà õýìæýý àâäàãã¿é

42. ªÐÒªËÒÈÉÍ ÄÀÐÀÀÕ ÑÝÐÃÈÉËÝËÒ Өртөлтийн дараах сэргийлэлт (ӨДС) гэж цусаар дамжих ХДХВ болон цусаар дамжих бусад халдварт өртсөн үед халдвар авах эрсдлийг бууруулахад чиглэсэн цогц арга хэмжээг хэлнэ.

43. ÝÌÍÝËÃÈÉÍ ÀÆÈËÒÀÍ öóñàí ÕÀËÄÂÀÐÒ ªÐÒªÕ ¯ÅÄ ÀÂÀÕ ÀÐÃÀ ÕÝÌÆÝÝ Äàðóé àâàõ àðãà õýìæýý (õóâü õ¿í ººðºº õèéæ ã¿éöýòãýíý) (1) Õàëäâàðã¿éòãýë: Àðüñ: ñàâàíòàé óñààð ñàéòàð óãààõ Í¿ä: àðèóí óóñìàë, öýâýð óñààð ñàéí çàéëàõ Àì, õàìàð: öýâýð óñààð ñàéí çàéëàõ - Шарх шалбархайнаас цусыг шахаж гаргах нь эрсдэлийг бууруулахгүй, мөн цайруулагч, ариутгал, халдваргүйтгэл хэрэглэхийг зөвлөхгүй (2) Õàëäâàð àâàõ áîëîìæèéã ¿íýëýõ - ýíý òàëààð áýëòãýãäñýí ìýðãýæèëòýí õèéíý

44. А. Ç¿¿íä õàòãóóëàõ А. Ç¿¿íä õàòãóóëàõ Ç¿¿íèé õýìæýý (òîäîðõîé áèø áîë òîîöîîëîõ, õºíäèé òîì áîë ýðñäýë íýìýãäýíý)Ç¿¿íèé õýìæýý (òîäîðõîé áèø áîë òîîöîîëîõ, õºíäèé òîì áîë ýðñäýë íýìýãäýíý) Ç¿¿íèé òºðºë (î¸äîë òàâèõ áèò¿¿, òàõèð ç¿¿ãýýðÇ¿¿íèé òºðºë (î¸äîë òàâèõ áèò¿¿, òàõèð ç¿¿ãýýð õàëäâàð äàìæñàí òîõèîëäîë á¿ðòãýãäýýã¿é) Ãýìòýë àâñàí ìåõàíèçì (ç¿¿ã ãýðýíä íü áóöààæÃýìòýë àâñàí ìåõàíèçì (ç¿¿ã ãýðýíä íü áóöààæ õèéõ ¿åä ã.ì.) Õàòãàëòûí ã¿í (OR-16.1)Õàòãàëòûí ã¿í (OR-16.1) Òàðèà õèéñýí ãàçðààñ öóñ ãàð ч áàéãààÒàðèà õèéñýí ãàçðààñ öóñ ãàð ч áàéãàà Õèéñýí òàðèàíû õýìæýýÕèéñýí òàðèàíû õýìæýý Эмч, эмнэлгийн ажилтны ХДХВ-ын Эмч, эмнэлгийн ажилтны ХДХВ-ын халдвар авах боломжийг үнэлэх

45. Эмч, эмнэлгийн ажилтны халдвар авах боломжийг үнэлэх Б. Øàðõ/øàëáàðõàé Б. Øàðõ/øàëáàðõàé ßìàð áàãàæ õýðýãñëýëýýð (ñêàëüïåëü, àìïóë ã.ì.) ßìàð áàãàæ õýðýãñëýëýýð (ñêàëüïåëü, àìïóë ã.ì.) Ãýìòýë àâñàí ìåõàíèçì Ãýìòýë àâñàí ìåõàíèçì Øàðõ, øàëáàðõàéí ã¿í Øàðõ, øàëáàðõàéí ã¿í В. Ñàëñòòàé õ¿ðýëöýõ Áàéðëàë, õ¿ðýëöñýí õýìæýý (òîîöîîëîõ), õóãàöàà Áàéðëàë, õ¿ðýëöñýí õýìæýý (òîîöîîëîõ), õóãàöàà Г. Ãýìòñýí àðüñ (ýêçåì, ò¿ëýãäñýí, öýâð¿¿, ìààæñàí ñîðèâ ã.ì.) ñîðèâ ã.ì.) Áàéðëàë, ãýìòñýí ìåõàíèçì Áàéðëàë, ãýìòñýí ìåõàíèçì Àðüñíû ºâ ч èí, ãýìòëèéí îíöëîã Àðüñíû ºâ ч èí, ãýìòëèéí îíöëîã Ãýìòýýã¿é àðüñ: õàëäâàð äàìæñàí òîõèîëäîë á¿ðòãýãäýýã¿é

46. Эмч, эмнэлгийн ажилтны Эмч, эмнэлгийн ажилтны халдвар авах боломжийг үнэлэх Эх уурхайг шинжлэх: Эх уурхайг шинжлэх: — HBsAg, anti-HCV, ХДХВ-ын ЭБ үзэх — Вирусологийн шинжилгээ хийх шаардлагагүй — Хэрвээ өвчтөнд цусаар дамжих халдвар илрээгүй бол суурь шинжилгээ болон давтан шинжилгээ хийхгүй Эх уурхай болсон өвчтөний байдал тодорхойгүй Эх уурхай болсон өвчтөний байдал тодорхойгүй (ө.х.шинжилгээ өгөхөөс татгазсан) бол онош, эмнэлзүйн шинж тэмдэг, эрсдэлт зан үйлийг харгалзана Эх уурхай тодорхойгүй Эх уурхай тодорхойгүй — Эх уурхайн эрсдэл хэр өндөр байж болох — Тухайн газар нутагт цусаар дамжих халдварууд хэр тархалттай байгааг анхаарах

47. ÝÌÍÝËÃÈÉÍ ÀÆÈËÒÀÍ ÖÓÑÀÍ ÕÀËÄÂÀÐÒ ªÐÒªÕ ¯ÅÄ ÀÂÀÕ ÀÐÃÀ ÕÝÌÆÝÝ  Ç¿¿, õóðö ¿ç¿¿ðòýé ç¿éëä ºðòñºíèé äàðàà ñóäàñíû öóñ àâ÷ ñóóðü øèíæèëãýý õèéíý, öóñíû ñîðüöûã öóñ àâ÷ ñóóðü øèíæèëãýý õèéíý, öóñíû ñîðüöûã õàäãàëíà õàäãàëíà  Äàâòàí øèíæèëãýýã: - ÕÄÕÂ:ºðòºëòèéí äàðààõ 6, 12, 24 äàõü ä/õ-ò - ÕÄÕÂ:ºðòºëòèéí äàðààõ 6, 12, 24 äàõü ä/õ-ò - àáà ÃÑÂ: 6, 12, 24 äàõü äîëîî õîíîãò - àáà ÃÑÂ: 6, 12, 24 äàõü äîëîî õîíîãò (èéëäýñøèëæèëòèéí ¿å àðàé óäààí áàéíà) (èéëäýñøèëæèëòèéí ¿å àðàé óäààí áàéíà)  Ǻâëºãºº ºãºõ íü ñýòãýëç¿éí äàðàìòûã áàãàñãàíà

48. ªÐÒªËÒÈÉÍ ÄÀÐÀÀÕ ÑÝÐÃÈÉËÝËÒ ХДХВ  ХДХВ-ын халдвараас урьдчилан сэргийлэх ÐÂÝÝ-ã аль болох түргэн, сэргийлэх ÐÂÝÝ-ã аль болох түргэн, болж өгвөл эрсдэлд орсноос хойш болж өгвөл эрсдэлд орсноос хойш 1 цагийн дотор эхэлнý 1 цагийн дотор эхэлнý  72 öàãààñ õîéø ¿ð ä¿íã¿é  Хэдийгээр ХДХВ-ын халдвар авах нь илүү их айдас тºрүүлдэг ч ХДХВ-ээс илүү их айдас тºрүүлдэг ч ХДХВ-ээс ГВВ, ГСВ нь илүү халдвартай ГВВ, ГСВ нь илүү халдвартай

49. ªðòºëòèéí Ýõ óóðõàé áîëñîí ºâ ÷ òºí, ìàòåðèàë õýëáýð ÕÄÕ (+)ÕÄÕ (+) çýðýã 1 çýðýã 2 ÕÄÕ (+)ÕÄÕ (+) çýðýã 1 çýðýã 2 Øèíæ òýìäýãã¿é Øèíæ òýìäýãò Øèíæ òýìäýãã¿é Øèíæ òýìäýãò ÕÄÕÂ-ûí õàë ÕÄÕÂ-ûí õàëäâàð, ÕÄÕÂ-ûí õàë ÕÄÕÂ-ûí õàëäâàð, Âèðóñûí à ÷ ààëàë ÄÎÕ, (ÐÍÕ < 1500 õóâü/ìë) öî ÷ ìîã õàëäâàð Âèðóñûí à ÷ ààëàë ÄÎÕ, (ÐÍÕ < 1500 õóâü/ìë) öî ÷ ìîã õàëäâàð ªðòºëò áàãà (áèò¿¿ ªÄÑ-èéã çºâëºíºÇºâëºíº ç¿¿, ºíãºö ãýìòýë) ÐÂÝ 2 ýì ÐÂÝ 3 ýì ªðòºëò èõ ªÄÑ-èéã çºâëºíº ªÄÑ-èéã çºâëºíº (õºíäèé òîìòîé ç¿¿, ÐÂÝ 3 ýìÐÂÝ 3 ýì (õºíäèé òîìòîé ç¿¿, ÐÂÝ 3 ýì ÐÂÝ 3 ýì ã¿í õàòãàëòpe, ç¿¿ í¿äýíä èë õàðàãäàõ öóñòàé áàéñàí) ªÐÒªËÒÈÉÍ ÄÀÐÀÀÕ ÑÝÐÃÈÉËÝËÒ A. Àðüñ ãýìòýõ Source: Centers for Disease Control and Prevention, U.S.A.

50. ªðòºëòèéí Ýõ óóðõàé áîëñîí ºâ ÷ òºí, ìàòåðèàë Õýëáýð ÕÄÕ (+)ÕÄÕ (+) çýðýã 1 çýðýã 2 ÕÄÕ (+)ÕÄÕ (+) çýðýã 1 çýðýã 2 Øèíæ òýìäýãã¿é Øèíæ òýìäýãò Øèíæ òýìäýãã¿é Øèíæ òýìäýãò ÕÄÕÂ-ûí õàë ÕÄÕÂ-ûí õàëäâàð, ÕÄÕÂ-ûí õàë ÕÄÕÂ-ûí õàëäâàð, Âèðóñûí à ÷ ààëàë ÄÎÕ, ÐÍÕ < 1500 õóâü/ìë) öî ÷ ìîã õàëäâàð Âèðóñûí à ÷ ààëàë ÄÎÕ, ÐÍÕ < 1500 õóâü/ìë) öî ÷ ìîã õàëäâàð ªðòºëò áàãà ªÄÑ-èéã çºâëºíº Ǻâëºíº (õýäõýí äóñàë öóñ ÐÂÝ 2 ýì ÐÂÝ 3 ýì áîãèíî õóãàöààíä) ªðòºëò èõ ªÄÑ-èéã çºâëºíº ªÄÑ-èéã çºâëºíº (èõ õýìæýýíèé öóñ ÐÂÝ 2 ýìÐÂÝ 3 ýì (èõ õýìæýýíèé öóñ ÐÂÝ 2 ýì ÐÂÝ 3 ýì óäààí õ¿ðýëöñýí) ªÐÒªËÒÈÉÍ ÄÀÐÀÀÕ ÑÝÐÃÈÉËÝËÒ A. Ñàëò, ãýìòýýã¿é àðüñòàé õ¿ðýëöýõ Source: Centers for Disease Control and Prevention, U.S.A.

51. ªÐÒªËÒÈÉÍ ÄÀÐÀÀÕ ÑÝÐÃÈÉËÝËÒ Үйлчлүүлэгч нь гепатит В вирусийн халдвартай нь батлагдвал эрсдэлд өртсөн эмнэлгийн ажилтан вируст гепатит В-ийн эсрэг вакцин хийлгэсэн, тухайн үед гадаргуугийн антиген (HBsAg)-ын эсрэг биетийн хэмжээ 10 mlU/ml-ээс их байвал эмчилгээ хийх шаардлагагүй. Бусад тохиолдолд иммуноглобулиныг 48 цагийн дотор булчинд тарина. Вакцин хийлгээгүй ажилтанд гепатит В вирусийн эсрэг вакциныг эхний тунг эрсдэлд өртсөнөөс 14 цагийн дотор, хоёрдахь тунг сарын дараа хийнэ.

52. Халдвар Õÿíàëò Öус, биеийн шингэнтэй харьцахдаа ГВВ, ГСВ, ХДХВ-ээс хамгаалахын тулд халдвар ýñýðã¿¿öýõ дэглэмийг баримтлана Öус, биеийн шингэнтэй харьцахдаа ГВВ, ГСВ, ХДХВ-ээс хамгаалахын тулд халдвар ýñýðã¿¿öýõ дэглэмийг баримтлана

53. Халдвар Õÿíàëò Өвчтөн болон биеийн шингэнтэй харьцахын өмнө ба дараа гараа савандаж угаанаӨвчтөн болон биеийн шингэнтэй харьцахын өмнө ба дараа гараа савандаж угаана Цус, цустай хэрэглэл, биеийн шингэнèéã халдвартай гэж үзэж харьцаíàЦус, цустай хэрэглэл, биеийн шингэнèéã халдвартай гэж үзэж харьцаíà Цус, биеийн шингэнтэй бээлий өмсөж харьцахЦус, биеийн шингэнтэй бээлий өмсөж харьцах Тариурын зүүг аюулгүйн саванд хийх,Тариурын зүүг аюулгүйн саванд хийх, зүүг гэрэнд нь буцааж хийхгүй, ер нь ямар нэгэн байдлаар зүүгээр оролдохгүй байх

54. Халдвар Õÿíàëò Цус, цустай шингэн үсэрхээр бол хамгаалалтын нүдний шил, амны хаалт хэрэглэх (бронхоскопи хийх, амны хөндийд мэс засал хийх үед г.м.) Цус, цустай шингэн үсэрхээр бол хамгаалалтын нүдний шил, амны хаалт хэрэглэх (бронхоскопи хийх, амны хөндийд мэс засал хийх үед г.м.) Лабораторт иëãýýñýí бүх сорьцыг халдвартай гэж үзэж харьцана Лабораторт иëãýýñýí бүх сорьцыг халдвартай гэж үзэж харьцана Сүрьеэ, агаар дуслын өөр халдвар авах эрсдэл байвал амны хаалт зүүх (ХДХВ агаар дуслаар халдахгүй) Сүрьеэ, агаар дуслын өөр халдвар авах эрсдэл байвал амны хаалт зүүх (ХДХВ агаар дуслаар халдахгүй)

55. Ýðñäýëèéã áóóðóóëàõ  Áýýëèé ºìñºõ (50% , 2 äàâõàð áýýëèé 60-80%  )  Ìýñ çàñëûí òåõíèê ¿éë àæèëëàãàà, áàãàæèéã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ  Õàìãààëàëòûí õóâöàñ

56. Áàÿðëàëàà