1. Улаанбурхан өвчнийг ХӨЦМ-өөр эмчлэх
Улаанбурхан өвчнийг ХӨЦМ-өөр эмчлэх
Р.Галбадрах,
ЭХЭМҮТ-ийн Сургалт, сурталчилгааны алба

2. МОНГОЛ УЛС ДАХЬ ДАРХЛААЖУУЛАЛТЫН ҮР ДҮН
УЛААНБУРХАН ӨВЧНИЙ ТАРХАЛТЫГ ТАСЛАН ЗОГСООСОН
1974 онд Улаанбурхан өвчний эсрэг вакциныг нэвтрүүлсэн
2009: Улаанбурхан-улаанууд – гахайн хавдрын вакцин
1 сая гаруй хүүхдийг өвчлөл, эндэгдлээс урьдчилан сэргийлсэн байна.
2014 онд улаанбурхан өвчний тархалтыг таслан зогсоосон ДЭМБ-ын гэрчилгээг авсан 4 орны нэг болсон.

3. 181 улсад улаанбурхан өвчлөл 100 000 хүн амд бүртгэгдсэн тохиолдол, ДЭМБ, 2010

4. Ерөнхий ойлголт
Улаанбурхан - амьсгалын замын өвчний шинж хавсран халуурч, арьсаар тууралт гарах өвөрмөц шинжээр илэрдэг цочмог вирүсийн халдварт өвчин.
Хүүхдэд илүүтэй тохиолддог.
Тусгайлсан өвөрмөц эмчилгээ байхгүй.
Үүсгэгч – Рaramyxovirus (morbillivirus)
Дамжих зам – Хамар, залгиурын шүүрэлд хүрэлцэх, агаарын зам. Халдвар авсан хүний хамар, ам, залгиур, нүдний шүүрэлд вирүс хадгалагдана. Агаарт 2 цагаас дээш хугацаагаар явахад вирүс арилсан ч салстад үлдэж болно.
Халдвартай үе – Тууралт гарахаас 3-4 хоног, тууралт эхэлснээс хойш 5 хоног ба энэ хугацаанд дархлаа дарангуйлагддаг.

5. Нууц үе – 2-4 хоног Тууралтын үе Эдгэрэх үе
38 хэм, зарим тохиолдолд 39 хэм хүртэл халуурна
Ханиадны шинж: хуурай ханиалгах ба/буюу нус гоожих ба/буюу нүд улайх (нуухтах)
Копликийн тууралт: хацарны дотор талд улайсан суурьтай 2-3 мм хэмжээтэй цагаан толбо тууралтаас 1-2 хоногийн өмнө гарч, 2-3 хоног үргэлжилнэ. Энэ нь улаанбурханы өвөрмөц шинж боловч тодорхойлоход хэцүү.
Тууралтын үе
Эдгэрэх үе

6. Цочмог хүндрэлүүд Өвчний явцад эсвэл дараа нь илэрч болно.
Амьсгалын замын хүндрэл:
Чихний цочмог халдвар – 5-15%
Уушгины хатгалгаа – 5-10%
Цочмог ларинготрахеобронхит (круп)
Нүдний цочмог хүндрэл
Ходоод гэдэсний хүндрэл
Суулгалт өвчин (элбэг),
Стоматит
Мэдрэлийн хүндрэл:
таталт (элбэг),
цочмог энцефалит (ховор)
Бусад:
Тромбоцитопеническая пурпура

7. Нас баралтанд хүргэх эрсдэлт хүчин зүйл
3 нас хүрээгүй байх
Тураалтай байх
А аминдэмийн дутагдал
Дархлаа дутагдал
ДЭМБ:
5 хүртэлх насны хүүхдэд нас баралт 4% байдаг.
Нас баралтын 90% нь 5 хүртэлх насны хүүхдэд тохиолддог.

8. Өвчтөний менежмент
Эмчилгээг эрт эхлэх – хүндрэл, нас баралтаас сэргийлэх зорилготой
Төвлөрлийг сааруулах – шинж тэмдэг эхэлснээс хойш эмчилгээ эхлэх хүртэлх хугацааг богиносгох цорын ганц арга
Дэгдэлтийн үед хүнд тохиолдлыг эмнэлэгт хүргэх
Анхны тохиолдлыг илрүүлсэн бол халдвар тархахаас сэргийлж тусгаарлах

9. Халууралт ба Улаанбурхан

10. Аюултай ерөнхий шинж

11. Ханиалгасан буюу амьсгал саадтай шинж

12. Суулгалт өвчин

13. Чихний өвчин

14. Хурц тураал

15. Улаанбурхан өвчтэй хүүхдийг эрэмбэлэх нь
Халуурсан, түгээмэл тууралт
ханиалгах буюу нус гоожих буюу нүд улаах
Үгүй
Бусад өвчин
Тийм
Улаанбурханы сэжигтэй
Дараахаас 1 нь байгаа өвчтөн: * АЕШ-тэй
* Уушгины хүнд хатгалгаа (яраглах, хамар сарталзах, толгой дохилзох)
* Хяхтнаа
* Шингэн алдалт
* Эвэрлэг бүдгэрсэн
* Амны шархлаатай
* Цочмог тураал
* 2 сар хүрээгүй нярай
Тийм
Хүнд (хүндрэлтэй) өвчтөн
ЭМНЭЛЭГТ ЭМЧИЛ
Эмнэлэгт хүргэх
Үгүй
Хүнд хүндрэлийн шинжгүй, бага зэргийн хүндрэлтэй буюу хүндрэлгүй өвчтөн:
* Цээж хонхолзоогүй уушгины хатгалгаа
* Чихний цочмог халдвар
* Нүд нуухтсан
* Шингэн алдалтгүй суулгалт
* Хооллоход хүндрэлгүй амны шархлаа
Тийм
Хүндрэлгүй өвчтөн
АМБУЛАТОРИТ ЭМЧИЛ
Хэрэв эргэлзээтэй бол хэдэн цаг хяналтанд байлга

16. Улаанбурханы стандарт эмчилгээ БА
Улаанбурханы стандарт эмчилгээ БА
Улаанбурханы бага зэргийн хүндрэлийн эмчилгээ
Халуун буулгах: парацетамол уулгах
Антибиотик: (5 хүртэлх насны хүүхдэд) амоксациллин 5 хоног уулгах
А аминдэм: ретинол 1 өдөр уулгах
Нүдийг цэвэр усаар цэвэрлэх
Хамар залгиурыг
Эрүүл ахуй; хангалттай сайн хөхүүлэх буюу илчлэг хоол (2-3 цаг тутам) 14 хоног өгөх, 3 эсвэл 5 хүртэлх хүүхдэд нэмэгдэл бэлдмэл өгөх
Уушгины хүнд биш хатгалгаа, чихний цочмог халдварт:
амоксациллин 5 хоног уулгах
Нүд нуухтсан:
Нүдийг цэвэр усаар цэвэрлэж + тетрациклины 1% нүдний тос 7 хоног
Битот-ын цэг: А аминдэмийг 1, 2, 8 дахь өдөрт уулгах
Шингэн алдалтгүй суулгалт: А төлөвлөгөө
Хоол идэхэд зовуурьгүй амны шархлаа нистатин 7 хоног уулгах

17. Улаанбурханы стандарт эмчилгээ
А аминдэмийг 2 өдөр уулгана
Хүндрэлгүй хүнд тураалын эмчилгээг үз
Өмнөхтэй адил
БА Улаанбурханы уушгины хүндрэлийн эмчилгээ, хэрэв аль нэг :
Уушгины хүнд хатгалгаа:
ceftraxione судсаар/булчинд + сloxacillin судсаар 3 хоног, сайжирвал амоксиклав хоног уулгах
Хөхрөлт Sat O2 <90% - хүчилтөрөгч
Шуугиантай амьсгал – сальбутамол
Хэрэв Staph. Хатгалгаа – сloxacillin судсаар + gentamicin булчинд
Маш сайн хяналт
Хүнд биш хатгалгаа, чихний цочмог халдвар:
Амоксициллин 5 хоног, хэрэв 48 цагийн дараа үр дүнгүй гараагүй бол амоксиклав 5-7 хоног уулгах
Круп:
Эмэнлэгт хянах ба дэмжих эмчилгээ
Хүнд тохиолдолд : дексаметазон 1 удаа булчинд + эпинефрин утлага, эрчимт эмчилгээний хяналт

18. БА Улаанбурханы нүдний хүндрэлийн эмчилгээ, хэрэв аль нэг:
БА Улаанбурханы нүдний хүндрэлийн эмчилгээ, хэрэв аль нэг:
Нүд нуухтсан:
Нүдийг цэвэр усаар цэвэрлэж + тетрациклины 1% нүдний тос 7 хоног
Эвэрлэгийн шархлаа:
А аминдэмийг 1, 2, 8 дахь өдрүүдэд өдөрт 1 удаа уулгах
Нүдний өвдөлт: нүдийг хамгаалах ба 6 сараас дээш настай хүүхдэд трамадол уулгах. Кортикостероид түрхэхгүй.
БА Улаанбурханы ХБЗ-ын хүндрэлийн эмчилгээ, хэрэв аль нэг :
Усан суулгалт:
Шингэн алдалтгүй бол А төлөвлөгөө
Шингэн алдалттай бол Б ба В төлөвлөгөө + цайрын бэлдмэл
Амны мөөгөнцөр:
Нистатин 7 хоног уулгах
Хэрэв шаардлагатай бол ходоодны хаймсуураар хооллох
БА Улаанбурханы хүнд тураалын эмчилгээ, хэрэв аль нэг:
Эмчилгээний хоолоор хоолло
БА Улаанбурханы бусад хүндрэлийн эмчилгээ, хэрэв аль нэг:
Хэрэв яг таталттай байвал – Диазепам

19. Антибиотик эмчилгээ Тайлбар:
Амоксициллинд сайжрал өгөхгүй бол цефтраксоныг тариагаар хэрэглэж болно.

20. Шуугиантай амьсгалын эмчилгээ

21. Шуугиантай амьсгалын эмчилгээ

22. Нүд буюу Амны хүндрэлтэй улаанбурхан

23. Таталтын үед авах арга хэмжээ
Суулгалтын үед авах арга хэмжээ хэвээрээ буюу А, Б, В төлөвлөгөө

24. Давтан үзлэг

25. Давтан үзлэг

26. Эцэг, эхэд зөвлө Эцэг эхээс асуу:
Хүүхэддээ шингэнийг бэлтгэж бага багаар уулгасан уу, ойр ойрхон хангалттай сайн хооллож, хөхүүлсэн үү;
Нүдийг нь цэвэр байлгасан уу, хамрыг ойр ойрхон цэвэрлэсэн үү
Эмийг хэрхэн уулгахыг эцэг эхэд танилцуул (хэрэв мэдэхгүй бол ШСДУ-ыг хэрхэн бэлтгэх) . Тэд зааврыг ойлгосон эсэхэд итгэлтэй байгаа юу.
Хэзээ эргэж үзүүлэхийг хэл, жишээлбэл, эмийг эсвэл юм ууж чадахгүй буюу бөөлжих, өндийж босч чадахгүй байх (өвчин хүнд байх), ханиалга ба суулгалт дордох
Улаанбурханаар өвдсөний дараа, биеийн байдал нь бүрэн сайжрахгүй, хэвээрээ байгаад байвал эмнэлэгт эргэж үзүүлэхийг зөвлө.
Хэрэв итгэлтэй биш бол 2 цаг тутам эмчилгээний үр дүнг хянаж, сайжирна гэдэгт итгэлтэй болсон үедээ гэрийн эмчилгээг зөвлө.

27. Ашигласан материал
Management of a measles epidemic. Practical guide for doctors, nurses, laboratory technicians, medical auxiliaries and logisticians edition.
Treating measles in children. World Health Organization Geneva updated
ХӨЦМ ДЭМБ-ын 2014 оны шинэчлэл.
Илтгэл Дашпагма, ХӨСҮТ-ийн Дархлаажуулалтын алба