ارزیابی ارگونومیکی پوسچر به روش OWAS یوسف همت جو کارشناس مرکز بهداشت استان آ . شرقی همت جو 1388

ارتعاش تمام بدن یا موضعی دماهای پایین روشنایی نامطلوب ریسک فاکتورهای فیزیکی و مکانیکی که باعث بروز اختلالات اسکلتی عضلانی یا پیشرفت آنها می گردد عبارتند از پوسچر نامناسب یا ثابت اعمال نیروی زیاد تکرار حرکت بلندکردن بارو حمل بار فشار تماسی ارتعاش تمام بدن یا موضعی دماهای پایین روشنایی نامطلوب همت جو 1388

اهمیت پوسچر مناسب در ارزیابی اختلالات اسکلتی عضلانی ناشی از کار اهمیت پوسچر مناسب در ارزیابی اختلالات اسکلتی عضلانی ناشی از کار اهمیت پوسچر مناسب هنگام کار از زمان رامازینی مورد توجه قرار داشته است اختلالات اسکلتی عضلانی با پوسچر کار رابطه ای نزدیک دارند. در بین عوامل و ریسک فاکتورهای اختلالات اسکلتی عضلانی ناشی از کار, پوسچر نامطلوب از جمله مهمترین آنها محسوب می شود . بهبود پوسچر بر ارتقاء سلامت ،کاهش استرس و کاهش ناراحتی هنگام کار موثر است بهبود پوسچر از نظر راندمان کار و عملکرد شغلی نیز عاملی پر اهمیت دانسته می شود. همت جو 1388

پوسچر پوسچر به صورت وضعیت استقرار اعضاء و اندامهای مختلف بدن در فضا تعریف می شود. تمام محققان توافق دارند که بهترین پوسچر پوسچری است که در آن کمترین فشار وضعیتی بر بدن تحمیل می شود. همت جو 1388

POSTURE EVALUATION METHODS IN ERGONOMICS در حال حاضر شیوه های گوناگونی برای شناسایی و ارزیابی ریسک مواجهه شغلی با ریسک فاکتورهای اختلالات اسکلتی- عضلانی وجود دارد این شیوه ها شامل : شیوه های مشاهده ای شیوه های دستگاهی یا مستقیم شیوه های خود گزارشی شیوه های روانی فیزیولوزیک همت جو 1388

شیوه های مشاهده ای - قلم کاغذی ارزیابی پوسچر شیوه های مشاهده ای - قلم کاغذی ارزیابی پوسچر شیوه توصیف کلی کاربرد پوسچرگرام (1974 ) پوسچر بدن بر روی کارتی به صورت داده های عددی ثبت می شود ارزیابی پوسچر کل بدن در فعالیت های استاتیک OWAS (1977 ) پوسچر اندام های مختلف و اعمال نیرو به صورت عددی ثبت می شود سطح الویت اقدام های اصلاحی مشخص می شود . ارزیابی پوسچر کل بدن در فعالیت های دینامیک جهت یابی پوسچر (1979 ) پوسچر اندام های مختلف بدن بر اساس انحراف از حالت طبیعی در جهت های گوناگون ارزیابی می شود نمونه گیری پوسچر انجام می شود گیل و تانز (1989 ) زوایای میان اندام های بدن دسته بندی و تکرار آن ها در نظر گرفته می شوند. نمونه گیری پوسچر انجام می شود . ارزیابی پوسچر کل بدن در فعالیت های نشسته همت جو 1388

شیوه های مشاهده ای - قلم کاغذی ارزیابی پوسچر شیوه های مشاهده ای - قلم کاغذی ارزیابی پوسچر شیوه توصیف کلی کاربرد RULA (1993 ) پوسچر بدن کد گذاری شده ،اعمال نیرو و فعالیت ماهیچه ای در نظر گرفته می شوند سطح الویت اقدام های اصلاحی مشخص می شود . ارزیابی اندام های فوقانی HAMA (1994 ) نوع حرکت و چنگش ،وضعیت قرار گرفتن دست و نوع بار مشخص می شوند .این اطلاعات با فعالیتهای کاری ارتباط داده می شوند . PLIBEL (1987-1995 ) چک لیست بازرسی به همراه پرسش هایی در مورد نواحی گوناگون بدن شناسایی ریسک فاکتورها REBA (1995 ) امتیاز گذاری پوسچر بدن، برآورد میزان بار .تعیین سطح اولویت اقدامهای اصلاحی ارزیابی خطر آسیب های اسکلتی عضلانی برای تمام بدن در فعالیتهای غیر نشسته QEC (1998 ) برآورد سطح مواجهه اندامهای گوناگون با ریسک فاکتورهای پوسچر ، تکرار حرکت ، نیروی بار و مدت زمان مواجهه و تعیین اثر ترکیبی و تعامل آنها با استفاده از جدول امتیاز گذاری فرضیه ای ارزیابی تغییر سطح مواجهه در کارهای استاتیک و دینامیک همت جو 1388

Ovako Working Posture Analyzing System (OWAS) كارخانه توليد فولاد Ovako Oy با همكاريFinnish Institute of Occupational Health اين روش را ابداع و ارايه كردند. در اين روش، پوسچر كلي بدن شامل پوسچر تنه (ستون فقرات) ، دستها (بازوها) و پاها و همچنين نيرويي كه به وسيله فرد اعمال مي شود ارزيابي مي گردد. در روشOWAS براي تنه چها ر پوسچر ، براي دستها سه پوسچر و براي پاها هفت پوسچر وجود دارد. پوسچر بدن (اندامهاي ياد شده)به وسيله ي يك كد سه رقمي كه در آن اولين عدد سمت چپ مربوط به تنه ،دومين عدد مربوط به دستها و سومين عدد مربوط به پاها مي باشد تعيين مي شود . عددي نيز براي مشخص كردن ميزان نيرو يي كه به فرد وارد مي شود ويا توسط او اعمال مي گردد در نظر گرفته مي شود. (عدد چهارم دركدOWAS) همت جو 1388

(OWAS) از آنجا كه يك شغل ممكن است از فازهاي مختلفي تشكيل شده باشد، عددي نيز براي مشخص كردن فاز كار در نظر گرفته مي شود. بدين ترتيب در روش OWAS هر كد شامل اطلاعاتي در مورد پوسچر تنه ، دستها و پاها ، همچنين مقدار نيرو و فاز كاري مي باشد. همت جو 1388

پيچيده يا خميده به طرفين خميده و پيچيده يا خميده به جلو و طرفين تنه : صاف خميده به جلو يا عقب پيچيده يا خميده به طرفين خميده و پيچيده يا خميده به جلو و طرفين همت جو 1388

هر دو بازو زير ارتفاع شانه يکی از بازوها بالای ارتفاع شانه بازوها : هر دو بازو زير ارتفاع شانه يکی از بازوها بالای ارتفاع شانه هر دو بازو بالای ارتفاع شانه همت جو 1388

چمباتمه با يک زانوی خميده زانو زده بر يک يا هر دو زانو راه رفتن پاها : نشسته ايستاده با پاهای صاف ايستاده با يک پای صاف ايستاده با زانوی خميده چمباتمه با يک زانوی خميده زانو زده بر يک يا هر دو زانو راه رفتن همت جو 1388

عدد 1/ يك زماني كه نيرو كمتر از 10 كيلوگرم باشد نيرو: عدد 1/ يك زماني كه نيرو كمتر از 10 كيلوگرم باشد عدد 2/ دو زماني كه نيرو بيشتر از 10 كيلوگرم وكمتر از 20 كيلوگرم باشد عدد 3/ سه زماني كه نيرو بيشتر از 20 كيلوگرم باشد همت جو 1388

OWAS Action categories for work posture combination back Arms 1 2 3 4 5 6 7 legs Use of force 1- LOAD/USE OF FORCE ≤10 K 2 - 10 Kg < LOAD/USE OF FORCE ≤ 20 Kg 3 - LOAD/USES OF FORCE > 20 Kg 2 1 4 همت جو 1388

در روشOWAS ، ارزيابي پوسچر به وسيله " اولويت اقدامات اصلاحي" (action categories) صورت مي گيرد. action category مشخص كننده ي ضرورت و اولويت اقدامات اصلاحي است. action category داراي چهار حالت از 1 تا 4 مي باشد. همت جو 1388

الويت اقدام اصلاحی توصيف 1 2 3 4 اقدام اصلاحی نياز نيست 2 اقدام اصلاحی در آينده نزديک بايد اعمال شود. 3 اقدام اصلاحی هر چه سريعتر بايد بعمل آيد. 4 اقدام اصلاحی بايد بلافاصله اعمال گردد. همت جو 1388

category action براي دو حالت زير تعيين ميشود. الف) پوسچر تك تك اندامها ( work postures): در اين حالت مي بايست درصد فراواني نسبي پوسچرهاي گوناگون تنه (چهار حالت)، دستها (سه حالت)، و پاها (هفت حالت) مشخص شوند. آنگاه با استفاده از جدول ، action category مربوط به هر يك از اندامها مشخص مي گردد. همت جو 1388

همت جو 1388

(work posture combinations) : ب) تركيب پوسچر ها (work posture combinations) : در اين حالت براي ارزيابي پوسچر، اثر تركيبي پوسچر تنه، دستها و پاها مورد توجه قرار مي گيرد وبا استفاده از جدول، action category مربوطه براي تك تك پوسچرهاي مشاهده شده تعيين مي شود. همت جو 1388

همت جو 1388

اجراي روش OWAS در محيط كار شامل مراحل زير است : شناسايي مشاغلي كه مشكل MSDs داشته و جمع آوري اطلاعات زمينه تشكيل تيم مطالعاتي آموزش مشاهده گران جمع آوري اطلاعات در محيط كار پردازش اطلاعات و نتيجه گيري تعيين دلايل پوسچرهاي نامطلوب در حين كار بحث پيرامون اقدامات اصلاحي اجراي اقدامات اصلاحي ارزيابي اثراقدامات اصلاحي همت جو 1388

روش كار: فاز هاي كاري موجود در شغل مشخص مي شوند. در هر فاز، هنگامي كه فرد در حال انجام كار است ،در فواصل زماني معين (30 تا 60 ثانيه)از پوسچر اندامهاي ياد شده ، نمونه برداري مي شود (posture sampling). اين مرحله مي تواند با مشاهده ي مستقيم ويا با فيلم برداري وسپس آناليز فيلم انجام گيرد. كد مربوط به هر پوسچر ثبت مي شود. نمونه برداري از پوسچر در هر فاز كاري 20 تا 40 دقيقه استمرارمي يابد. همت جو 1388