TEDARİK VE SATIN ALMA Buraya kadar gördüğümüz derslerde Tedarik Zincirinin ilk halkasını hep tedarik olarak belirtmiştik. Oysa tedarik sadece tek başına satın alma değildir. Öncelikle tedarik nedir satın alma nedir bu iki konuyu da kısaca belirtmemiz lazım. Sayın Alma: Mal ve hizmetin satın alma işidir. Satıcılarla görüşülme pazarlık satın alma kontratlarının ve ödeme şekilleri bu fonksiyonun tümünü kapsar. Tedarik: üretim faaliyetlerinin en uygun şekilde yapılabilmesi için gerekli mal ve hizmetlerin planlanması kaynak temini, talebe uygun satın alma ve stok miktarların planlanması satış ve fiyat politikası doğru tedarik seçimi, tedarikçilerin bulunduğu ülkeler ve bu ülkelerin bağlı bulunduğu anlaşmalar ödeme şekilleri incoterms gibi konuların tamamımı kapsar.

Satın alma ve tedarik sadece mal ve hizmet üreten kuruluş ile o mal ve hizmeti kullanan üreticiler arasında geçen bir uygulama değildir. Tedarik zinciri içerisindeki her aşamada satın alma söz konusu olabilir. Sanayi ve ticaretin ön aşamalarında hatta Tedarik Zinciri yönetiminin 1900 yıllardan başlamasından önceleri bu hizmet basit ve vasıfsız bir iş olarak görünüp sadece güvenli elemanlarca yapılmasının uygun olduğu sanılırdı. Fakat sanayinin gelişmesi global ticaretin artması ve IT. Teknojilerinin gelişmesi ile tedarik ve satın alma iş yaşamının vaz geçilmez ve stratejik fonksiyon olmuştur

Satın Almayı ‘’Standart ve Modern Satın alma diye sınıflandırabiliriz. Standart yani klasik satın almada temel amaç mal ve hizmetin en ekonomik şekilde temin edilmesidir.İhtiyaç çıkınca tedarikçi aranır ve ilişki mal alımı ile son bulurdu.Genelliklede tedarikçiler birden fazla olur biri olma ise diğeri olurdu. Kalite konusunda da alıcı şüpheli olup her alımda kontrol ederdi. Moder alımlarda ise iş değişti. ‘’Outsourching’’, Stratejik ortaklık, Fason üretim, kısmen dışarıdan alım gibi hususlar devreye girdi global tedarik sistemi gelişti ve dünyanın her tarafından tedarikçi seçimi yapılır oldu. Modern yöntemlerle kontrol kaynağında yapılmaya başladı.Alımların birleştirilmesi ile lojistik giderleri düştü.Bir üretim ünitesi kurulmasından işletmeye kadar neler satın alır Genellikle standart alımlarda ‘’en ucuzu neredeyse onu al’’ prensibi varken,modern satın almada aşağıdaki prensipler geçerlidir.

. 1/Alım devamlıdır. 2/ İ nventory kontrol ve EOC (Ekonomik Sipariş Miktarı) kontrolü ile Stoktan do ğ acak maliyet yükselmesinin önlenmesi. 3/Kaliteli malzeme tedariki ile kaliteli üretim. 4/Tedarikçi performans analizi ile yeni ve daha iyi tedarikçiler bulunması. 5/Müşteri memnuniyetinin temel esaslarından biri olan ürün kullanım süresinin uzatılmasını sa ğ layan kaliteli üretime ve minimize edilen servis maliyetine erişilmesi. Bunlar SCM içindeki unsurlardı.Ancak modern satın alma ve tedarikte Lojistik’in önemini inkar edemeyiz. Lojistikte ‘’Just in Time’’ en ufak bir komponentten, tonlarca büyük makinelerin ihtiyaç olan en uygun zamanda teslim edilmesi demektir. Di ğ er bir husus da MRP dir.(Material Requirement Planing) Malzeme tedarik planlamasında lojisti ğ in önemini de yine özellikle global sistem içinde belirtmek gerekir. Lojisti ğ in ara yüzü satın Alma ve Üretimdir. Sistem ihtiyaçları buna göre dizayn edilmektedir.

A)Demirbaş Alımları : Demirbaş,Makine,Ofis,Taşıt vbg. B)Üretim :Enerji,Üretim ve makine için bakım mlzm.temizlik mlzm.Ofisde kullanılan malzemeler,İşçi malzemeleri(Baret,Tulum vs) Yemek servis vs. C)Üretim girdileri SATIN ALMADA KARAR: Üretim planlamasına göre satın alma.Tedarikçi seçimi,Finansman planlaması,Global tedarikteki özelliklerin incelenmesi,Sözleşme gibi Konuları görürüz. SATIN ALMA MODELLERİ a)ilk kez satın alma b)Gözden geçirilmiş satın alma c)Tekrarlanan alımlar. SATIN ALMADA ZAMANLAMA a)Acil İhtiyaç alımları b)Tedarik zinciri ana planına uygun alımlar c)Plandaki zamanlamadan öncelikli olan alımlar.

PLANLAMA VE TALEP ANAL İ ZLER İ Tahmin Componenetleri Tahminler genellikle aylık,haftalık olabildi ğ i gibi yıllık da olur. Tahminlere neler etki eder ? 1/Temel talep analizleri 2/Sezon 3/Trendler 4/Material Ömrü 5/ Promosyonlar. Modelin Matematik formülü : Ft =(Bt * St* T *Ct*Pt) +I Dür.

Formüldeki harflerin açıklamaları şöyledir. Ft = t süresi için yapılan tahmin. Bt= t periyodundaki talep seviyesi. St=Sezon de ğ işiklik faktörü T= Trendin yükselme endexi Ct=t periyotundaki dalgalanma. Pt= Promosyon faktörü I= İ rregular miktar

Tahmin karakteristikleri nelerdir? 1)Tahminler yüksek hata payı içerebilir. Mesela bir üretici talebini 100ile 1900 ünite hesaplamıştır. Aynı ürünü satan bir diğer satıcı de talebi 900 ile 1100 arasında hesaplamış olabilir.İki şıkta da ortalama talep miktarı 1000 ünitedir. Ama talep tahminleri arasında ciddi yanılma ve tahmin farkları olabilir. 2)uzun vadeli tahminler ile kısa vadeli tahminler arasında yanıltıcı farklar olabilir. Çünkü uzun vadede yanılma ve sapmalar çok daha etkilidir. 3) Ülkeler için yapılan GSMH tahminleri yıllar itibariyle bakılırsa küçük oynamalar gösterir. Ancak kısa vadeli tahminlerde bu kesinlik olmaz. 4)Tedarik zinciri manegerleri için tüketici enformasyonlarının yaratacağı düzeltmeleri havi tahminler çok önemlidir. Ancak bu tahmin yanılmalarının ‘’Bullwhip Effect ‘’ Kamçı etkisi tesirini de göz ardı etmemek lazım. Burada söylenecek en önemli şey: Üretici ile toptan ve perakendeciler arasındaki işbirliğidir

TAHMİN METODLARININ ÖGELERİ Firmalar tecrübelerine göre tahmin metotlarının öğelerini geliştirirler. Ancak bir kısım bilinen öğeler şunlardır. 1)Geçmiş talep tahminleri 2) ürünlerin teslim tarihleri 3)Planlanan pazarlama ve reklam etkinlikleri. 4)Ekonomik göstergeler 5) Planlanan fiyat indirimleri 6)Rekabetçi firmaların geliştirebilecekleri aksiyonlar.

Firmalar yaşamları boyunca yaşadıkları deneyimlere göre, yukarıdaki öğelerin ışığında talep tahminlerini yaparlar. Mesela uzun sürelerdir çalışan bir firma ağustos ayında Tavuk çorbası satışlarının en az ama kasım /Aralık aylarında en çok satılacağını bilir. ve Talep tahminlerinde bu tecrübelerini kullanabilir.. TALEP TAHMİNLERİNİN TEMEL DEĞERLENDİRİLMELERİ Aşağıdaki 6 maddede efektif tahmin yöntemleri belirlenmiştir. 1)Tahminin neden yapıldığının iyi anlaşılması (Hangi kararın verilmesi için yapılıyor) 2) Talep planlaması ve tahminlerinin tedarik zinciri içinde entegre edilmesi.(kapasite, üretim, promosyon planlaması vbg) 3) Tüketici alışkanlıklarının incelenmesi. 4)Talep tahminini yönlendiren temel faktörlerin incelenmesi. 5) Belli bir neticeye ulaşacak şekildeki tahmin metotlarını seçmek. 6) tahminlerin yanılma payını iyi hesaplamak. Zaman serileri ile tahmin konusundaki açıklamalar :

ZAMAN SER İ LER İ ANAL İ Z İ. Zaman serileri yapılan gözlemlerin zaman içindeki de ğ erlerini gösterir. Mesela yıllara göre reklam harcamaları,veya yıllar itibari ile milli gelir rakamları zaman serilerine örnektir. Zaman serileri ile tahmin geçmiş verilerden faydalanarak gelecekteki de ğ erleri bulmaya yarar. Burada dikkat edilmesi gereken do ğ ru tahmin metotlarının seçimi olmaktadır.Do ğ ru tahminde bilinen son dönemi en iyi tahmin eden metot seçilmelidir. Tahmin sırasında fiyat de ğ işmeleri,konjonktür ve promosyon sair nedenler ile ortaya çıkacak de ğ işiklikler de dikkatte tutulmalıdır.

Korrelasyon katsayısı hesaplanması

Regresyon analizi için örnek problemler.