بسم الله الرحمن الرحيم
متازوآ يا پرياختگان جانوري پارازوآ (اسفنج ها) يومتازوآ رادياتا يا جانوران با تقارن شعاعيRadiate Animals جانوران با تقارن دوطرفي Bilateral Animals جانوراني فاقد سلوم يا آسلومات(Acoelomate) جانوراني داراي سلوم كاذب يا پسودوسلومات (Pseudocoelomate) جانوران سلوم دار حقيقي يا يوسلومات (Eucoelomate)
جانوران با تقارن دو طرفي و داراي سلوم حقيقي شاخه آنليد ها يا كرم هاي حلقوي
مهمترين ويژگي شاخه آنليد ها يا كرم هاي حلقوي حالت بندبندی يا متامريسم metamrism بدن جانور بدن از تعدادی قطعات مشابه يا بند Segment تشکيل شده سر يا acron ، دهان و مغز در آن قرار دارد تنه ناحيه انتهايی بدن يا پيژيديوم pygidium ، مخرج در آن قرار دارد حفره عمومی بدن نيز به وسيله ديواره های عرضی Septa به قطعاتی تقسيم شده است
رده بندي شاخه آنليد ها يا كرم هاي حلقوي رده پرتاران Polychaeta رده كم تاران Oligochaeta رده هيرودينه ها (بي تاران) يا زالوها Hirudinea
رده پرتاران Polychaeta نمونه: نرئيس ناحيه سر پروستوميوم چشم ها شاخك ها پالپ ها پريستوميوم اندامهای نوکال آويزهای تانتاكولي
مقطع يك بند بدن در نرئيس كوتيكول نازك اپيدرم بافت پيوندي عضلات حلقوي عضلات طولي صفاق peritoneum يا مزودرم جداري در اطراف روده نيز لايه مزودرم احشايي فاصله اين دو لايه را حفره سلومي ديواره روده نيز توسط لايه آندودرم پوشيده مي شود
سازمان يابي ديواره بدن در كرم هاي حلقوي پر تار و كم تار سازمان يابي ديواره بدن در كرم هاي حلقوي پر تار و كم تار
تنفس در پرتاران تبادلات گازی معمولاً از طريق برانشی ها (آبشش) انجام می گيرد آويز های پشتی در پاراپود تغييراتی يافته و عمل برانشی را انجام می دهند
رنگدانه تنفسی در خون پرتاران هموگلوبين دو ترکيب ديگر عبارتند از: کلروکروارين Chlorocruorin هم اريترين Hemerythrin
دستگاه عصبی پرتاران يک توده گانگليون پشتی يا مغز در ناحيه پروستوميوم يک حلقه عصبی دور مری طناب عصبی شکمی در طول بدن طناب شکمی در هر بند دارای يك گانگليون عصبی است
اندام هاي حسي پرتاران چشم ها اندامهاي نوكال استاتوسيست يک جفت حفره حسی مژه دار در ناحيه سر استاتوسيست بر روی ديواره ناحيه سر جانور به صورت يک فرورفتگی پوستی
دستگاه ترشحي پرتاران پروتونفريدی متانفريدی از نوع سولنوسيت كه فقط دارای يک تاژک اند متانفريدی
متانفريدي در نرئيس
توليد مثل در پرتاران غير جنسي جنسي توليد مثل غيرجنسی در برخی از پرتاران از طريق توليد جوانه تکه تکه شدن بدن و تبديل هر تکه به يک کرم کامل جنسي بيشتر آنها جداجنس (يك جنسي) گنادها اندامهای مشخصی نبوده به صورت توده ای از گامت ها از سلولهای صفاق حفره داخلی بدن در قسمتهای مختلف برخی از بندها تشکيل می گردد گامتها در نرئيس از صفاق ديواره عرضی بدن در سطح شکمی به وجود می آيد. بلوغ سلولهای جنسی عمدتاً در مايع سلومی و سلوم در کرم بالغ پر از اسپرم يا تخمك سلولهای جنسی از طريق نفريديوپور به محيط خارج ريخته می شود عمل لقاح دراکثر پرتاران معمولاً خارجی است (داخلي هم ديده مي شود) رشد تخم ها همراه با پيدايش مراحل لاروی و سپس عمل دگرديسی
رده كم تاران Oligochaeta
ساختار خارجی بدن كم تاران
ساختار خارجی بدن كم تاران بدن کاملاً بندبندي و فاقد پاراپود پروستوميوم به صورت كروي يا قيف کوچکی بدون ضمائم حسی دارای خار يا سيتا گونه های آبزی دارای خارهای بلند، در کرمهای خاکی بسيار کوتاه تعداد خارها در اکثر کرمهای خاکی به 8 عدد به صورت دستجات دوتائی
ديواره بدن كرم هاي خاكي
ديواره بدن كرم هاي خاكي- مشابه پرتاران کوتيکول نازک لايه اپيدرم حاوی سلولهای غده اي ترشح کننده مخاط عضلات حلقوی كاملاً رشد كرده برخی از بندهای بدن کم تاران بالغ ضخيم و برجسته = منطقه غده ای اين بندها را مجموعاً کمربند تناسلی يا كليتلوم Clitellum مي نامند موقعيت کمربند تناسلی متغير ولی معمولاً در نيمه جلوئی بدن و به ندرت بيشتر از 10 بند
حرکت در كم تاران انقباضات دودی بدن انقباض عضلات طولي قطور شدن انقباض عضلات حلقوي طويل شدن و حركت جانور
دستگاه گوارش كم تاران
ويژگي هاي دستگاه گوارش كم تاران غدد حلقي = مولد ترشحات بزاقی محتوی مخاط و آنزيم ها چينه دان= ذخيره مواد غذايي سنگدان = خرد كردن ماده غذائی غدد آهکی در ديواره مری = درعمل گوارش دخالت نداشته بلکه تنظيم يونها را انجام می دهند تيفلوزول Typhlosole : چين خوردگی خاصی در سطح پشتی – ميانی روده
تبادل گازهای تنفسي در كم تاران از طريق ديواره بدن –پوست بايد مرطوب باشد. رنگدانه های تنفسی در نمونه های کوچک کم تاران وجود ندارد. ولی ساير کرمها داراي هموگلوبين محلول در پلاسما هستند
بسم الله الرحمن الرحيم
جانوران داراي سلوم حقيقي شاخه آنليد ها يا كرم هاي حلقوي جانوران داراي سلوم حقيقي شاخه آنليد ها يا كرم هاي حلقوي
شاخه آنليد ها يا كرم هاي حلقوي رده پرتاران = پلي كت ها Polychaeta رده كم تاران = اوليگو كت ها Oligochaeta رده هيرودينه ها (بي تاران) يا زالوها Hirudinea
دستگاه گوارش و گردش خون در كم تاران
دستگاه گردش خون در كم تاران
دستگاه گردش خون در كم تاران سيستم گردش خون از نوع بسته دستگاه گردش شامل : يک رگ خونی پشتی بر روی لوله گوارش يك رگ شكمي كه در زير روده تعدادي رگهاي كماني در اکثر اين کرمها اين دو رگ را به هم متصل مي كنند. ديواره ی رگ ها فاقد آندوتليوم و فقط از ديواره های بسيار نازکی پوشيده شده رگ شکمی خون را به طرف عقب بدن حمل مي كند. رگ پشتي خون را به طرف جلو بدن حمل مي كند.
دستگاه ترشحي يا كليوي در کم تاران متانفريدي: معمولاً يک جفت متانفريدی برای هر بند به جز بندهای جلويی و عقبی بدن مثانه در انتهای اين لوله ها آمونياک فرآورده عمده دفعی
دستگاه ترشحي-متانفريدي
موقعيت متانفريدي ها در مقطع عرضي كرم خاكي
بافت کلراگوژن در كم تاران اطراف روده و رگ خونی پشتی کم تاران لايه ای از سلولهای زرد رنگ به نام سلولهای کلراگوژن Chloragogen cells اين سلولها از صفاق جانور منشاء مي گيرند و رنگ زرد آنها به علت وجود چربی است. نقش حياتی در متابوليسم واسطه ای، مشابه با نقش کبد در مهره داران (Analogous) مرکز اصلی سنتز و ذخيره چربی ها و گليکوژن آمين زدايی پروتئين ها، تشکيل آمونياک و سنتز اوره محل ته نشين شدن سيليكات در گونه هاي خشكي زي
بافت کلراگوژن در كم تاران
دستگاه عصبی كم تاران مغز درناحيه جلو و در سطح پشتی دو طناب عصبی شکمی به يکديگر جوش خورده انتهای جلويی طناب شکمی برجسته بوده اولين گانگليون شکمی يا گانگليون زيرحلقی subpharyngeal ganglion اعصاب جانبی در هر بند گانلگيون زير حلقي مرکز اصلی کنترل حرکات بدن و واکنش های حياتی جانور تمام حرکات اين جانوران در صورت تخريب گانگليون زيرحلقی متوقف می شود با برداشتن مغز اختلالی در کنترل حرکات بدن صورت نمی گير کرم توانائی هماهنگ نمودن حرکات را با شرايط محيطی از دست می دهد
دستگاه عصبي كرم خاكي
دستگاه عصبي كرم خاكي
آنالوگ يا هومولوگ؟ ارتباط گانگليون زيرحلقی با مغز همانند (analogus) با رابطه بصل النخاع و مغز در مهره داران است . چه وقتي مي گوييم دو اندام يا دو قسمت از بدن دو موجود مختلف آنالوگ يا هومولوگ هستند؟
دستگاه توليد مثلي در كم تاران تمام کم تاران هرمافروديت اند غدد جنسي در تعداد محدودي از بندهای بدن قرار دارند
اجزاي دستگاه توليد مثلي در كم تاران
توليد مثل در كرم خاكي- لقاح متقابل
عمل لقاح و تخم گذاري در كرم خاكي
رده هيرودينه ها = زالوها
شباهت هاي كم تاران و پرتاران هر دو گروه فاقد پاراپود و ضمائم سری هستند. هر دو گروه هرمافروديت اند گنادها و مجاری آنها منحصر به چند بند بدن مراحل رشد تخم آنها مستقيم و درداخل پيله اين تشابهات نشانگر اجداد مشترک آنهاست و معمولاً کم تاران و زالوها را در يک گروه به نام كليتلاتا Clitellata يا كمربند داران قرار می دهند.
ساختمان خارجي زالوها
مقطع عرضي زالوها
حركت در زالوها
دستگاه گوارش در زالوها
شاخه نرم تنان Mollusca
خسته نباشيد
بسم الله الرحمن الرحيم
شاخه نرم تنان Molluscs
ويژگي هاي عمومي جانوران داراي سلوم حقيقي داراي صدف پشتي پاي ماهيچه اي شكمي توده احشايي شامل دستگاههاي گوارشي، گردش خوني و ترشحي اپيدرم پوششي يا جبه يا مانتل Mantle حفره مانتل يا حفره روپوشي (بين مانتل و صدف) اندام سوهان مانند به نام رادولا Radulla در دهان لارو تروكوفور
لارو هاي تروكوفور و وليگر
ساختمان عمومي و مشترك نرم تنان بخش سري-پايي بخش توده احشايي odontophore
بخش سري-پايي Head-Foot portion اندامهاي حسي چشم ها تانتاكول ها رادولا در داخل دهان دراي يك قسمت غضروفي = اودونتوفور دندان هاي ريز پاي جانور
بخش توده احشايي Visceral mass جبه يا مانتل صدف را ترشح مي كند حفره مانتل حاوي اندام هاي تنفسي در سطح آن نيز تنفس انجام مي شود دستگاه هاي احشايي
دستگاه هاي احشايي نرم تنان تنفس شش آبشش سطح مانتل گردش خون گردش خون باز(در سفالوپودا از نوع بسته است) گوارش شامل دهان، مري، معده، روده و مخرج دهان داراي رادولا مجاري مژه دار
دستگاه هاي احشايي نرم تنان دفع يك جفت كليه از نوع متانفريدي توليد مثل جدا جنس لارو تروكوفور عصبي چندين جفت عقده عصبي همراه با طناب عصبي مرتبط كننده
پوسته يا صدف شامل سه لايه است: لايه پريوستراك Periostracum كه به لايه شاخي خارجي گفته مي شود و از يك ماده آلي به نام كونشيولين كه جنس آن پروتئين است، تشكيل شده است. لايه پريسماتيك Prismatic شامل ماتريكس يا بافت زمينه اي پروتئيني و كربنات كلسيم است. لايه ناكرNacreous كه در مجاورت مانتل قرار دارد و اين لايه هم از كربنات كلسيم است
لايه هاي تشكيل دهنده صدف
نحوه تشكيل مرواريد در مانتل نرم تنان
طبقه بندي نرم تنان رده بي صدفان Aplacophora رده تك صدفانMonoplacophora رده چند صدفانPlyplacophora رده اسكافوپوداScaphopoda رده شكم پايان يا گاسترو پوداGastropoda رده دو كفه ايها Bivalvia رده سر پايان يا سفالو پودا Cephalopoda
اشتقاق گروه هاي مختلف نرم تنان از نرم تن اجدادي
رده بي صدفان
رده تك صدفان- نئوپيلينيا
رده چند صدفان- كيتون ها
رده اسكافوپودا
رده اسكافوپودا
رده شكم پايان يا گاستروپودا سه تغيير عمده رشد سر پيدايش انحنا در صدف و تبديل به صفحه حفاظتي چرخش بدن
چرخش بدن در شكم پايان
صدف مارپيچ مخروطي قله يا Apex قديميترين بخش محور مركزي يا كلومل دهانه صدف= Aperture سرپوش يا اپركولوم
شكم پايان بدون صدف و داراي صدف
تغذيه انواع روش هاي كسب غذا را دارند. استفاده از رادولا قسمتي از گوارش خارج سلولي آنزيم هاي گوارشي معده عمل گوارشي دارد سكوم هاي روده عمل جذب و گوارش داخل سلولي حركت غذا از طريق حركات مژه اي
دستگاه هاي بدن تنفس گردش خون دفع توليد مثل كتينيديوم (برانشي) شش سيستم گردش خون باز (قلب، آئورت و سينوس هاي خوني) دفع يك نفريدي (كليه) توليد مثل جدا جنس لاروهاي تروكوفور و وليگر
دستگاه عصبي و اندام هاي حسي سه جفت عقده عصبي اعصاب ارتباطي اندام هاي حسي چشم ها شاخك ها اسفراديوم ها استاتوسيست ها
رده دوكفه اي ها
دوكفه اي ها يا تبرپايان
دستگاه هاي بدن تغذيه تنفس گردش خون دفع توليد مثل دستگاه عصبي تغذيه فيلتري تنفس برانشي هاي گسترش يافته گردش خون سيستم گردش خون باز (قلب، آئورت و سينوس هاي خوني) دفع يك جفت كليه توليد مثل لقاح خارجي لاروهاي تروكوفور و وليگر دستگاه عصبي سه جفت عقده عصبي دو جفت طناب عصبي
نمونه اي از دوكفه اي ها
نحوه باز و بسته شدن دهانه صدف در دو كفه اي ها
تكامل آبشش در دو كفه اي ها
رده سر پايان شامل نوتيلوس ها ده پايان اسكوئيد ها هشت پايان
اسكوئيد
ده پايان
هشت پاها
ويژگي هاي رده سرپايان گردش خون بسته عقده هاي عصبي در مغز متراكم شده اند يك جفت كيسه كليوي غده مركب در انتهاي روده
توليد مثل جنس ها جدا از هم يك بازو بنام هكتو كوتيل Hectocotylus براي انتقال اسپرم تغيير يافته