By: Mahdi Moshki, Fatemeh Mohammadzadeh, RezaYaghubi, Fariba Pariafsai Title: Application of Behavioral Analysis Phase of PRECEDE Model on Women's Psychological Well-Being in the Menopausal Period By: Mahdi Moshki, Fatemeh Mohammadzadeh, RezaYaghubi, Fariba Pariafsai

سازمان بهداشت جهاني سلامت رواني را به عنوان : "حالتي از بهزيستي كه در آن تواناييهاي خود را مي‌شناسد، مي‌تواند با فشارهاي رواني بهنجار زندگي كنار آيد، به نحو پرثمر و مولدي كار كند و براي اجتماع خويش مفيد باشد." تعريف مي كند. ریف بهزیستی روانشناختی را "تلاش براي کمال در جهت تحقق توانایی‌هاي بالقوه‌ي واقعی فرد می داند

بهزيستي روانشناختي از شش عامل : براساس الگوي ريف (1989) بهزيستي روانشناختي از شش عامل : پذيرش خود (داشتن نگرش مثبت به خود) رابطة مثبت باديگران(برقراري روابط گرم‌وصميمانه با ديگران وتوانايي همدلي ) خودمختاري (احساس استقلال و توانايي مقاومت در مقابل فشارهاي اجتماعي) زندگي هدفمند (داشتن هدف در زندگي ومعنا دادن به آن) رشد شخصي (احساس رشد مستمر) تسلط برمحيط (توانايي فرد در مديريت و ساز گار شدن با تغييرات محيطي)

اهميت دوران يائسگي سن متوسط وقوع يائسگي در زنان طبيعي،بين 58- 42 سالگي و ميانه آن 51/4 سالگي مي‌باشد. اما در مطالعات ايران، ميانگين سني يائسگي پائين تر و 47/8 سال مي باشد زنان بيش از يك سوم عمرخود را در دوران پس از يائسگي به سر مي برند. زنان یائسه، اغلب از فقدان اطلاعات دوران یائسگی رنج می برند و درك آنها از مشکلات و مسائل یائسگی شان بسیار سودمند می باشد.

الگوي PRECEDE مدل پرسيدكاربرد وسيع و موفقيت آميزدر مداخلات و برنامه ريزيهاي آموزش بهداشت پرسيد از نظر لغوي از حروف اول عبارات عوامل مستعد كننده، قادر كننده، و تقويت كننده در تشخيص آموزشي و ارزشيابي است .

هدف كلي : به كارگيري مرحله تحليل رفتاري الگوي پرسيد جهت بررسي بهزيستي روانشناختي زنان در دوران يائسگي

اهداف اختصاصي: 1-بررسي تاثير عوامل مستعدكننده ، قادركننده و تقويت كننده مبتني برالگوي پرسيد بر بهزيستي روانشناختي زنان در دوران يائسگي 2-بررسي تاثير عوامل محيطي و رفتاري مبتني برالگوي پرسيد بر بهزيستي روانشناختي زنان در دوران يائسگي 3– بررسي تاثير خودكارآمدي مبتني برالگوي پرسيد بر بهزيستي روانشناختي زنان در دوران يائسگي

مواد و روش ها

نوع پژوهش: پژوهش، از نوع مقطعي بود نوع پژوهش: پژوهش، از نوع مقطعي بود. جامعه پژوهش: در اين مطالعه جامعه پژوهش شامل زنان ميانسال در دوران يائسگي شهرستان فردوس در سال 93 بود. نمونه پژوهش: در اين مطالعه تعداد 110 نفر از زنان يائسه بر اساس حجم نمونه برآورد شده پس از لحاظ معيارهاي لازم وارد پژوهش شدند.

معيارهاي ورود: زنان 47 تا 55 ساله داشتن حداقل سواد راهنمایی ساکن شهرستان متاهل بودن يك سال از یائسگی آنان گذشته باشد تمایل به شرکت در پژوهش معیارهای خروج: تمایل نداشتن به مشارکت در پژوهش

روش نمونه گیری: در این مطالعه از بین چهار مرکز بهداشتی درمانی شهر فردوس بر اساس ملاک های ورود و به نسبت جمعیت تحت پوشش هر مرکز بصورت تصادفي نمونه ها وارد مطالعه شدند. .

:ابزار پژوهش 1- پرسشنامه مشخصات دموگرافيك 2-پرسشنامه هاي محقق ساخته عوامل محيطي رفتاري، عوامل مستعدكننده، قادركننده وتقويت كننده (الگوی پرسيد): 6 سوال دموگرافيك 17سوال محيطي رفتاري 6 سوال آگاهي 14 سوال نگرش 6 سوال عوامل قادركننده 3 سوال عوامل تقويت كننده 5سوال عوامل حمايتي

3-پرسشنامه استاندارد بهزیستی روانشناختی ریف: ابزار جمع آوري اطلاعات مقیاس بهزیستی روانشناختی بود که در سال 1989 توسط کارول ریف ساخته شده است. این آزمون 84 سؤال و 6 عامل را در بر می گیرد. 4-پرسشنامه خودكارآمدي عمومي شرر (SES): جهت سنجش میزان خود کارآمدي از پرسشنامه خود کارآمدي عمومی شرر و همکاران (1982) استفاده شد.

يـافتـه ها

انحراف معيار ميانگين متغير ميانگين نمره ابعاد بهزيستي روانشناختي زنان يائسه وعوامل مرحله تحليل رفتاري مدل پرسيد انحراف معيار ميانگين متغير انحراف معيار ميانگين متغير 7/15 53/39 خودمختاري 8/48 59/87 تسلط بر محيط 8/21 58/96 رشد شخصي 9/48 60/68 روابط مثبت 9/37 58/55 زندگي هدفمند 8/87 56/95 عامل پذيرش خود 1/76 6/73 عوامل مستعد كننده (آگاهي ) 7/00 53/05 عوامل مستعد كننده (نگرش ) 5/13 36/28 عوامل محيطي - رفتاري 2/72 13/53 عوامل قادر كننده 1/60 7/69 عوامل تقويت كننده 1/09 11/25 خودكارآمدي 47/62 339/33 بهزيستي روانشناختي

همبستگی بین سازه های الگوي پرسيد بهزيستي روانشناختي خودكارآمدي تقويت كننده قادركننده محيطي رفتاري نگرش متغیرها 1 0/515 * 0/514* 0/444 0/320 0/463 0/325 0/286 0/298 0/294 0/371 0/456 0/451 0/567*

بحث و نتيجه گيري : نتايج اين مطالعه نشان داد عوامل مستعدكننده ( آگاهي و نوع نگرش) بر بهزيستي روانشناختي زنان در دوران يائسگي موثر بود. مطالعات اسينوو ، چنج و روتم هركدام تاثير اين عوامل را نشان دادند. مطالعه ابراهيمي نيز همين نتيجه را دربر داشت .

مطالعه حاضرتاثير عوامل محيطي و رفتاري بربهزيستي روانشناختي زنان در دوران يائسگي رامثبت نشان داد. عوامل محيطي – رفتاري شامل شرايط زندگي، اجتماعي، اقتصادي، عوامل رفتاري و غير رفتاري مي باشد كه تغذيه، كار، تفريح، عدم تحرك جزء عوامل رفتاري و سن و جنس جزء عوامل غيررفتاري مي باشند . مطالعات صفاري ، عليزاده چرندابي و گليان تهراني نيز هركدام نشان دادند عوامل محيطي رفتاري برسلامتي و بهزيستي روانشناختي موثراست. مطالعات بريزسكي و ويليامزنيز به تفكيك اين نتيجه را تاييد مي كنند.

نتايج نيز نشان داد كه بهزيستي روانشناختي زنان يائسه با خودكارآمدي درك شده آنان مرتبط است. اين يافته با مطالعات گرينگلاس ، مطالعات ميشرا ، استادينگر، راجي و همچنين مطالعه فرانسيس نيز هركدام نشان دهنده تاثير خودكارآمدي بر كيفيت زندگي و بهزيستي روانشناختي بود. مطالعات يوسفي و نوروزي هركدام نيز با اين نتايج همخواني دارد.

در اين مطالعه ارتباط معني داري بين بهزيستي روانشناختي زنان يائسه با عوامل قادر كننده پيدا شد. در اين مطالعه دسترسي به منابع اطلاعاتي و شركت در برنامه هاي آموزشي در زمينه مسائل يائسگي و فعاليت هاي اجتماعي بعنوان عوامل قادرساز در نظر گرفته شدند. اين نتيجه با مطالعات هونترا ، يانگ و ميائو همخواني داشت.

همچنين در اين مطالعه ارتباط بهزيستي روانشناختي با عوامل تقويت كننده معني دار شد . عوامل تقويت كننده حمايت اجتماعي درك شده توسط زنان بود كه نتايج ساير مطالعات نيز حاكي از آن است كه حمايت اجتماعي درك شده از عوامل تأثير گذار در بهزيستي روانشناختي زنان يائسه مي باشد. مطالعات اساني ، فردلندر ، ايرينا، بركمن و دوچه نيز همين نتايج را نشان دادند.

مطالعه نشان داد بين سازه هاي الگوي پرسيد و بهزيستي روانشناختي همبستگي وجود دارد و اين همبستگي بين دو سازه نگرش و محيطي رفتاري با بهزيستي روانشناختي بيشتر است. همچنين آنالیز رگرسیون لوجستیک برای متغیرهای الگوي پرسيد نشان داد كه سازه نگرش و عوامل تقويت كننده در مقايسه باعوامل محيطي رفتاري،عوامل قادر كننده و خودگارآمدي از قدرت پيش بيني كنندگي بيشتري در بهزيستي روانشناختي بر خوردار است. مطالعات وان ليون ون و كارور نيز گوياي تاثير نگرش هاي مثبت و عوامل .تقويت كننده و عوامل حمايتي بر احساسات مثبت فرد دارد

نتيجه گيري : نتايج مطالعه حاضر نشان داد سازه هاي الگوي پرسيد (آگاهي، نگرش، خودكارآمدي، عوامل قادركننده، عوامل تقويت كننده، عوامل محيطي – رفتاري و عوامل حمايتي ) بر بهزيستي روانشناختي زنان در دوران يائسگي مؤثر است.

پيشنهادات : فرهنگ سازي واصلاح باورهاي جامعه نسبت به زنان طراحي و اجراي برنامه آموزشي براي زنان، خانواده و بخصوص همسران آنها در زمينه شيوه زندگي سالم در اين دوران

پايدار باشيد