3. KỸ NĂNG TRUYỀN THÔNG – GIÁO DỤC SỨC KHỎE
Ths. Lê Thụy Bích Thủy

4. MỤC TIÊU 1
Trình bày khái niệm về kỹ năng truyền thông-giáo dục sức khỏe và vai trò của việc rèn luyện kỹ năng TT-GDSK. 2
Trình bày các kỹ năng truyền thông giao tiếp cơ bản mà người cán bộ TT-GDSK cần rèn luyện. 3
Vận dụng các kỹ năng vào TT-GDSK

5. KHÁI NIỆM VỀ KỸ NĂNG
Kiến thức
Thực tiễn

6. KHÁI NIỆM VỀ KỸ NĂNG Năng lực hay khả năng của chủ thể
Thực hiện thuần thục một hay một chuỗi hành động trên cơ sở hiểu biết
Nhằm tạo ra kết quả mong đợi

7. KHÁI NIỆM Truyền thông là quá trình trao đổi, chia sẻ
Thông tin, kiến thức , thái độ và tình cảm giữa người với nhau

8. KHÁI NIỆM
GDSK là quá trình tác động có mục đích,có kế họach đến người dân
Giúp họ nâng cao sự hiểu biết để thay đổi thái độ
Duy trì thực hiện những hành vi lành mạnh, có lợi cho sức khỏe

9. KHÁI NIỆM CÁC KỸ NĂNG TT-GDSK
Kỹ năng trực tiếp
Kỹ năng gián tiếp
Kỹ năng lập kế hoạch, theo dõi, đánh giá

10. VAI TRÒ CỦA VIỆC RÈN LUYỆN KỸ NĂNG
Nhận biết vấn đề của đối tượng
Lựa chọn phương pháp, phương tiện phù hợp
Truyền tải thông điệp hiệu quả nhất
Đánh giá hiệu quả truyền thông
KỸ NĂNG MỀM
KỸ NĂNG CỨNG
THÀNH CÔNG

11. CÁC YÊU CẦU CẦN THIẾT ĐỂ TT-GDSK ĐẠT HIỆU QUẢ
Kiến thức y học
Kiến thức về tâm lý học
Kiến thức về khoa học hành vi
Kiến thức về giáo dục học nói chung và kiến thức về giáo dục y học nói riêng.
Các hiểu biết về nền văn hoá địa phương, dân tộc
Những hiểu biết thông thường về thời sự, chính trị, xã hội.

12. CÁC YÊU CẦU CẦN THIẾT ĐỂ TT-GDSK ĐẠT HIỆU QUẢ
Lôi kéo sự tham gia của cộng đồng
Địa điểm
Thời gian
Người GDSK biết chọn:

13. CÁC KỸ NĂNG THƯỜNG DÙNG TRONG TT-GDSK
Nói
Đặt câu hỏi
Nghe
Quan sát
Thuyết phục
Khuyến khích, động viên, khen ngợi
Sử dụng tài liệu, hiện vật
Kỹ năng khác

14. KỸ NĂNG NÓI Tính chính xác: đầy đủ khoa học và thực tiễn
Rõ ràng, ngắn gọn, xúc tích
Đầy đủ, tránh hiểu nhầm
Theo hệ thống và lôgíc
Thời gian nói phải xác định trước

15. KỸ NĂNG NÓI
Âm tốc
Âm lượng
Âm sắc

16. KỸ NĂNG NÓI (tt) Người nghe dễ quên Khó tiếp thu
CÁCH KHẮC PHỤC
KHUYẾT ĐIỂM
Người nghe dễ quên
Khó tiếp thu
Không có cơ sở tra cứu
Minh họa bằng trực quan
Nói đi đôi với làm

17. . KỸ NĂNG NÊU CÂU HỎI (1)
Cái gì
Ở đâu
Khi nào Ai
Như thế nào

18. KỸ NĂNG NÊU CÂU HỎI (2) Yêu cầu khi đặt câu hỏi: Rõ ràng xúc tích
Ngắn, không cần giải thích
Phù hợp với đối tượng
Tập trung vào vấn đề trọng tâm
Sau khi đặt câu hỏi giữ im lặng
Nên hỏi từng câu hỏi một
Nên hỏi xen kẽ câu hỏi đóng, mở

19. KỸ NĂNG NGHE (1) Là kỹ năng cơ bản trong truyền thông
Có được thông tin đúng, đủ.
Có được thông tin phản hồi.
Có thêm nhiều thông tin và ý tưởng.
Giảm nguy cơ bị mất thông tin.
Khuyến khích người được truyền thông nói nhiều hơn.

20. KỸ NĂNG NGHE (2) Yêu cầu khi lắng nghe: Tập trung chú ý vào người nói
Yên lặng khi bắt đầu lắng nghe
Động viên để ngưới nói tự tin khi nói
Lắng nghe bằng cả mắt, cử chỉ, dáng điệu
Nhìn vào mặt người nói
Không làm việc khác, nhìn nơi khác, nói chuyện khác
Kiên trì, không thể hiện sốt ruột khó chịu
Đặt câu hỏi

21. KỸ NĂNG QUAN SÁT Sử dụng mắt để thu thập thông tin:
Người nhận có hiểu thông tin không?
Người nhận có cần thông tin nữa không
Họ có sẵn sàng hành động không
Có phản hồi kịp thời
để điều chỉnh thích hợp
Quan sát để cho người nghe tập trung hơn

22. KỸ NĂNG THUYẾT PHỤC (1)
Quan trọng để đối tượng thực hiện hành vi có lợi
Cần làm cho đối tượng tin tưởng vào thông điệp
Sử dụng các lý do về tình cảm thuyết phục đối tượng
Biết cách giải thích cho đối tượng

23. KỸ NĂNG THUYẾT PHỤC (5) Yêu cầu khi giải thích:
Nắm được vấn đề cần giải thích
Giải thích đầy đủ, rõ ràng vấn đề
Giải thích ngắn gọn, xúc tích
Sử dụng từ ngữ dễ hiểu
Sử dụng các ví dụ, tranh ảnh, tài liệu để giải thích
Giải thích tất cả câu hỏi mà đối tượng nêu ra
Bằng cử chỉ thể hiện sự đồng cảm, kính trọng đối tượng

24. KỸ NĂNG KHUYẾN KHÍCH, ĐỘNG VIÊN, KHEN NGỢI (1)
Mục đích:
Làm cho đối tượng tự tin, phấn khởi
Dễ dàng thay đổi hành vi có lợi

25. KỸ NĂNG KHUYẾN KHÍCH, ĐỘNG VIÊN, KHEN NGỢI(2)
Yêu cầu khuyến khích, động viên, khen ngợi:
Thể hiện thân thiện, tôn trọng mọi đối tượng
Không phê phán hiểu hiết sai, việc làm chưa đúng hay chưa làm của đối tượng
Cố gắng tìm ra điểm tốt của đối tượng dù nhỏ
Tạo cơ hội để mọi đối tượng tham gia
Tạo điều kiện tiếp tục hỗ trợ để đối tượng thực hành hành vi lành mạnh

26. KỸ NĂNG SỬ DỤNG TÀI LIỆU, HIỆN VẬT TRONG TT-GDSK
Sử dụng tài liệu khi TT-GDSK giúp đối tượng hiểu và hấp dẫn hơn
Yêu cầu sử dụng tài liêu:
Phù hợp chủ đề, đối tượng
Chính thức lưu hành, có cơ sở khoa học
Đúng lúc, đúng chỗ
Giải thích cấu trúc, lôgíc nếu cần thiết

27. MỘT SỐ KỸ NĂNG KHÁC Chọn thời gian truyền thông
Không quá muộn
Không quá sớm
Chọn đúng người và nơi truyền thông
Là yếu tố quyết định đạt được mục tiêu truyền thông
Đặt câu hỏi kiểm tra sau TT-GDSK
Bổ xung các thiết hụt
Tóm tắt, nhấn mạnh những điều cần nhớ, cần làm

28. KỸ NĂNG ĐÓNG VAI TT-GDSK
Khái niệm về đóng vai:
Thường được sử dụng trong GDSK
Rèn luyện kỹ năng giao tiếp
Hình dung các sự việc, vấn đề xẩy ra trong thực tế
Vận dụng kiến thức kinh nghiệm vào thực tế

29. KỸ NĂNG ĐÓNG VAI…(tt) Mục đích đóng vai
Hiểu nguyên nhân của vấn đề và hành vi riêng
Tìm cách tăng cường mối quan hệ
Giúp mọi người có kinh nghiệm trong truyền thông, giao tiếo, lập kế hoạch, đưa ra quyết định
Đánh giá thái độ, hành vi của mình

30. KỸ NĂNG ĐÓNG VAI…(tt) Tổ chức đóng vai: Chuẩn vị kịch bản
Chuẩn bị thời gian và đại điểm hợp lý
Số người tham dự:
Tổ chức nhóm nhỏ
Thời gian khoảng 20 phút
Thảo luận sau đóng vai
Các vấn đề liên quan đến đóng vai

31. KỸ NĂNG ĐÓNG VAI…(tt) Một số lưu ý khi đóng vai
Theo dõi và hướng dẫn để điều chỉnh kịp thời
Không ép buộc những người không muốn đóng vai
Không đi quá xa thực tế, phải giải quyết vấn đề trọng tâm
Phát huy năng khiếu từng người để tăng sinh động

32. MỘT SỐ NỘI DUNG CẦN GDSK TẠI CỘNG ĐỒNG
Giáo dục bảo vệ sức khỏe bà mẹ trẻ em
Giáo dục dinh dưỡng
Giáo dục sức khỏe trường học
Giáo dục vệ sinh và bảo vệ môi trường
Giáo dục vệ sinh lao động, phòng chống tai nạn và bệnh nghề nghiệp
Giáo dục phòng chống bệnh tật nói chung

33. GIÁO DỤC BẢO VỆ SỨC KHỎE BÀ MẸ VÀ TRẺ EM
Tầm quan trọng
Bà mẹ và trẻ em chiếm 60-70% dân số
Trẻ em là tương lai đất nước
Trẻ em là lứa tuổi nhậy cảm, thường mắc bệnh
Bà mẹ là đối tượng trực tiếp nuôi dưỡng trẻ

34. GIÁO DỤC BẢO VỆ SỨC KHỎE BÀ MẸ VÀ TRẺ EM
Nội dung chủ yếu về giáo dục:
1.1. Theo dõi thường xuyên sự phát triển của trẻ
Bù nước kịp thời khi trẻ bị tiêu chảy
Giáo dục nuôi con bằng sữa mẹ và nuôi dưỡng trẻ
Giáo dục về tiêm chủng phòng bệnh
Giáo dục các kiến thức phòng một số bệnh và tai nạn thương tích
Giáo dục kiến thức bảo vệ sức khỏe bà mẹ

35. Theo dõi thường xuyên sự phát triển của trẻ
Dùng biểu đồ theo dõi chiều cao, cân nặng trẻ dưới 5 tuổi
Hướng dẫn bà mẹ theo dõi cân nặng thường xuyên

36. Bù nước kịp thời bằng đường uống khi trẻ bị tiêu chảy
Mất nước nhẹ: trẻ quấy khóc, kém ăn
Mất nước nặng: khô môi, da hơi nhăn, khóc nhiều
Nặng hơn nữa: thóp có thể lõm, mắt trũng, li bì, có thể sốc
-> sử dụng Oresol, cháo muối, nước đường, nước hoa quả khi trẻ bị tiêu chảy

37. Giáo dục nuôi con bằng sữa mẹ và nuôi trẻ
Cho trẻ bú ngay sau sanh, càng sớm càng tốt
Cho bú khi trẻ có nhu cầu
Sáu tháng đầu chỉ cần bú sữa mẹ
Bỏ xung ăn sam từ tháng thứ bảy
Nên cai sữa khi trẻ được 18 tháng
Chế độ ăn đủ 4 nhóm thức ăn

38. Giáo dục về tiêm chủng phòng bệnh
Quan trọng trong chăm sóc sức khỏe ban đầu
Biện pháp dự phòng mang lại kết quả cao
Tám bệnh lây truyền nặng ( Bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, sởi , lao, viêm gan B, viêm não nhật bản)

39. GIÁO DỤC CÁC KIẾN THỨC PHÒNG MỘT SỐ BỆNH VÀ TAI NẠN THƯƠNG TÍCH
Nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính
Khô mắt và mù lòa do tiếu vitamin A
Sốt rét, sốt xuất huyết
Tai nạn điện giật, dị vật đường ăn, đuối nước, tai nạn giao thông

40. GIÁO DỤC KIẾN THỨC BẢO VỆ SỨC KHỎE BÀ MẸ
Chăm sóc bà mẹ trước khi sinh:
Đăng ký và quản lý thai sớm
Khám thai định kỳ ( tối thiểu 3 lần/ thời kỳ)
Phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ
Giáo dục dinh dưỡng thời kỳ thai nghén
Chăm sóc bà mẹ sau khi sanh:
Cho trẻ bú sớm, rửa đầu vú
Mẹ ăn đủ chất, ngủ 8 giờ/ngày, vận động sớm sau sinh
Theo dõi dịch sản, tầng sinh môn
Ghi chép sức khỏe bà mẹ

41. GIÁO DỤC KIẾN THỨC BẢO VỆ SỨC KHỎE BÀ MẸ
Giáo dục về dân số kế hoạch hóa gia đình
Tầm quan trọng sinh để có kế hoạch
Chọn biện pháp tránh thai thích hợp

42. TÓM TẮT NỘI DUNG GDSK Chương trình GOBIFFF: G (Growth chart):
O (Oresol):
B (Breast feeding):
I (immunization):
F (Food supplement):
F (Family planning):
F(female education):
theo dõi phát triển ghi biểu đồ
Bù nước điện giải khi trẻ bị tiêu chảy
nuôi trẻ bằng sữa mẹ
thực hiện TCMR
Bổ sung thực phẩm cho trẻ và mẹ
kế hoạch hóa gia đình
giáo dục tăng hiểu biết phụ nữ

43. GIÁO DỤC DINH DƯỠNG Nội dung GDDD:
Kiến thức nuôi con
Ăn uống bà mẹ có thai và cho con bú
Nuôi con bằng sữa mẹ
Bổ sung thức ăn cho trẻ
Ăn uống khi trẻ bị ốm đau
Phòng các bệnh thường gặp
Nâng cao vệ sinh an toàn thực phẩm
Các bệnh có liên quan đến dinh dưỡng
Cần lồng ghép với chăm sóc sức khỏe ban đầu

44. GIÁO DỤC SỨC KHỎE TRƯỜNG HỌC
Tầm quan trọng:
Hình thành cách hành vi sức khỏe, lối sống
Dễ đem lại hiệu quả cao
Tác động đến người xung quanh, gia đình, cộng đồng

45. GIÁO DỤC SỨC KHỎE TRƯỜNG HỌC (tt)
Phòng chống bệnh học đường
Phòng bệnh truyền nhiễm
Phát hiện thể lực, sinh lý bất thường
Cung cấp kiến thức và phát triển thái độ đúng
Tạo thói quen, lối sống lành mạnh
Phối hợp nhà trường, gia đình và xã hội để nâng cao sức khỏe học sinh

46. GIÁO DỤC VỆ SINH VÀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
Tầm quan trọng:
Giảm nguy cơ bệnh tật
Trở thành thành viên tích cực cho sự bền vững môi trường
Cho hạnh phúc của tất cả mọi người

47. GIÁO DỤC VỆ SINH VÀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
Quan trọng với sức khỏe
Giảm lây lan bệnh tật
Giữa gìn vệ sinh nơi công cộng
Giải quyết chất thải công nghiệp, nông nghiệp
Cung cấp nước sạch, giải quyết nước thải
Khống chế, tiêu diệt vật trung gian truyền bệnh
Vệ sinh an toàn thực phẩm
Vệ sinh nhà ở
Trồng cây xanh
Thực hiện luật bảo vệ môi trường

48. VỆ SINH LAO ĐỘNG, PHÒNG CHỐNG TAI NẠN VÀ BỆNH NGHỀ NGHIỆP
Tầm quan trọng:
Là biện pháp dự phòng hiệu quả
Giảm nguy cơ gây nên bệnh nghề nghiệp, tai nạn

49. VỆ SINH LAO ĐỘNG, PHÒNG CHỐNG TAI NẠN VÀ BỆNH NGHỀ NGHIỆP
Nôi dung giáo dục:
Ý thức bảo vệ môi trường lao động
Quy định an toàn lao động,
sử dụng phòng hộ
Ảnh hưởng tác hại nghề nghiệp
Ý thức phòng chống tai nạn, bệnh nghề nghiệp
Sơ cứu ban đầu
Chủ động bảo vệ, nâng cao sức khỏe

50. GIÁO DỤC PHÒNG CHỐNG BỆNH TẬT NÓI CHUNG
Tầm quan trọng:
Trang bị kiến thức cơ bản cho mỗi người
Tăng trách nhiệm cá nhân, cộng đồng về bảo vệ và nâng cao sức khỏe

51. GIÁO DỤC PHÒNG CHỐNG BỆNH (tt)
Nội dung chủ yếu:
Phòng chống các bệnh lây và không lây
Phòng chống các bệnh của các nước phát triển
Bệnh tim mạch
Bệnh ung thư
Bệnh tâm thần
Các tai nạn, thảm họa
Sử dụng đúng các loại thuốc phòng, trị bệnh

52. TÓM LẠI
TT-GDSK rất phong phú, liên quan trực tiếp. Gián tiếp SK cộng đồng
Lựa chọn nội dung GDSK tùy theo thời gian, nhu cầu, khả năng nguồn lực
Mọi người trong cộng đồng cần phải biết kiến thức cơ bản phòng chống bệnh tật, chăm sóc sức khỏe cho bản thân, gia đình và cộng đồng.

53. KHÁI NIỆM CÁC KỸ NĂNG TT-GDSK
Kỹ năng trực tiếp
Kỹ năng gián tiếp
Kỹ năng lập kế hoạch, theo dõi, đánh giá