1. Experience you can trust. Bio-energie in onze samenleving Hoe wordt bio-energie in Nederland gemeengoed? Kennisplatform recycling Alkmaar 23 November 2005Edward Pfeiffer

2. Stelling: biomassa is al gemeengoed Biomassa is overal, zeker in onze groene Nederland Grondstof met verschillende markten: Recreatiewaarde, landschapneemt in belang toe Voedsel, plantaardig en dierlijkonder druk Bio-energiein opkomst Transportbrandstoffenin opkomst Grondstofeerste verkenning Biomassa wordt onderdeel van een verdringingsmarkt Subsidies bieden tegen elkaar op!

3. Maar toch: bio-energie is een rariteit Aandeel duurzame energie gering Aandeel bio-energie in duurzaam is aanzienlijk Energie vraag per km 2 is omvangrijk Duurzame energie is extensief, zo ook bio-energie Vraag en aanbod past ruimtelijk niet bij elkaar Nederland is niet zelfvoorzienend en zal dat nooit zijn Import van duurzame energie is onontkoombaar Dit als aanvulling op binnenlands aanbod

4. Energie in onze samenleving De situatie in Nederland anno 2005: Trias energetica is toe aan een revival Huidig productie park elektriciteit toe aan vernieuwing Transport moet schoner en duurzamer Warmte voorziening is nog steeds een stiefkind Momentum is daar om bio-energie te versnellen. Is enige volwaardige en multifunctionele DE vorm Levert warmte en elektriciteit Inzetbaar op grote en kleine schaal Is regelbaar!

5. Maar doorbraak bio-energie blijft uit! Het actieplan biomassa, BERK, functioneert moeizaam Vergunningverlening van projecten is een crime Ondersteuningsintrumentarium onvoldoende stabiel Geen prikkels naar goedkoper, slimmer Geen prikkels naar integrale benadering Pappen en nathouden en gerommel in de marge? Ik wil wel, maar de ander wil niet! En dat terwijl Nederland toch voorop kan lopen als ze wil. Denk aan stortgas, AVIs, omwenteling afvalmanagement.

6. De samenleving en energie De samenleving: Heeft niet veel op met energie, dat is er gewoon! Weet heel goed wat ze niet wil Neemt geen verantwoordelijkheid voor de keerzijde Het wordt wel duurder, maar de overheid zorgt voor ons! Wil niet meer betalen voor duurzaam, leveringszekerheid Denkt korte termijn en voelt geen urgentie Kortom: Van de samenleving moet je het niet hebben Dus de overheid en daarmee stimulering en sturing blijft van cruciaal belang.

7. Meer bio-energie, maar hoe? Durf naast kleinschalig ook grootschalig te denken! Dus naast vergisters, AVIs en regionale bio-WKK ook: Denken in centrales en grootschalige WKK. Want huidige wegen lopen dood: Aanbod afval voor AVIs beperkt Meestoken bij centrales heeft zijn limiet Greenpeace is dit denkexperiment aangegaan Samen met E.ON Benelux opdracht tot 1.000 MWe BEC

8. De start van het experiment Despite efforts on energy conservation the demand grows. Dutch Minister Economic Affairs announced in 2004: We need a 1,000 MWe coal fired power plant soon ! Power utilities in Netherlands agreed. Although co-firing of biomass is common: fossil fuels are the back bone. Greenpeace came up with the idea to look after a more renewable large scale option: + 90% biomass firing co- generation (CHP) units equal to 1,000 MWe. Greenpeace picks up the challenge in November 2004

9. Inside Greenpeace National Departments are different from International Head Office. Each department is rather independent. Greenpeace Nederland (GN) is the most pragmatic on energy. They support Trias Energetica approach. GN takes responsibility for saying NO to traditional way of power production. They come up with alternatives. GN states that a mix of wind/biomass/solar is needed aiming at minimal environmental impact and maximal sustainability. Negative side effects are part of life ! In 2004 GN transferred to a more open approach towards power utilities

10. Project Organization The project Opportunities for a 1,000 MWe biomass fired power plant in the Netherlands was done by KEMA, independent consultants in energy Basic assumptions related to sustainability and environment were defined by Greenpeace. E.ON Benelux (Maasvlakte coal fired power plant) joined project from the start on as sparring partner. KEMA acts as pivot and independent body between power industry, NGOs and Governmental Authorities. A project with no hidden agenda between NGO and market

11. Topics covered in the survey Conversion technologyKO Biomass supply chain Environmental impact and ash reuse Suitable locations, including CHP opportunitiesKO Economic performance Sustainable performanceKO Looking for a power plant that can be realized by 2010 Approaching bottlenecks as realistic challenges KO: knock out criterium

12. Conversion technology Fluidized bed combustion 250 MWe unit size 4 units Net electric efficiency 40% Boiler efficiency 92% 545 ºC and 165 bar Concept based on commercially available technology Alholmens Kraft, Pietarsaari, Finland, was the great example

13. Biomass supply chain Focus on wood residues Import of wood pellets Heating value ± 17 MJ/kg Required amount 3.7 million ton / year Equivalent of 2.1 million ton coal (63 PJ/a) Available biomass residues worldwide ± 40,000 PJ/a Main resources: Not the timber market in Ghana …. But forestry by-products on Northern hemisphere

14. Intermezzo: wat importeer je? Het gaat om bij elkaar brengen van vraag en aanbod Dit moet tegen de laagste kosten en duurzaam Slepen met biomassa of: Conversie naar olie (pyrolyse) of kool (torrefactie) Transport van elektriciteit De waterstofeconomie! De houtpellet:10 tot max. 20% aanvoerketen verlies Elektriciteit: over 2.000 km 10 tot 16% verlies!

15. Example co-firing Essent wood pellets Amer Power Plant Project Bio-Logisch 213 MWe bioenergy 600 kton/a handling capacity 20,000 m 3 storage Origin: the Americas Bio-silos

16. Environmental impact, ash reuse Emission to air and water are not a problem anymore Location near coast in case of non-CHP In case of CHP additional air condensing Preferred way of ash reuse: fertilizer Alternative: building material Fuel transport by boat Adding some coal (S) is beneficial (Cl-capture)

17. Suitable locations and CHP Option 11 plant 1,000 MWe with 4 units Maasvlakte and Eemshaven Option 2>100 MWe CHP plants, different locations Sloegebied, Geertruidenberg, Moerdijk, Dinteloord Option 3replacement in time of existing gas-CHP Utrecht, Diemen and Harlingen CHP applications: process heat and district heating CHP is preferred above one big plant Also because of developing in time bioenergy capacity

18. Economics, the weak point ! At the end its all about money ! Worst case approach, only electricity ! Investment between 1,000 and 1,400 /kWe Fuel price at gate power plant 6 /GJ, 21.6 /MWh O&M costs between 0.7 and 1.1 cts/kWhe 7,000 h/a, 80% availability, 40% η e, net Indication costs electricity: 8.2 cts/kWhe (IRR 9.6%) Compare: coal 3.3 cts/kWhe at 2.00 /GJ coal Required MEP support between 3.8 and 7.2 cts/kWhe Compare: co-firing 6.6 cts/kWhe at 1.66 /GJ coal No CO 2 -trade is taken into account !

19. Sustainability according to Greenpeace The Greenpeace sustainability criteria: Energy balance along the bio-energy chain Carbon neutrality Bio-diversity Use of Genetically Manipulated Organisms Sustainability of forests and agriculture Toxicity along the bio-energy chain Criteria are in principle Knock Out criteria ! Result: Bio-residues are plausible sustainable.

20. The 5 challenges for the near future Development of large scale (inter) continental sustainable biofuel supply chains Development of bi-ash recycling and mineral recovery chains Bring heat demand and sustainable bioenergy supply together Develop mechanisms for lowering the costs of bio- energy in time Assess sustainability of large scale bioenergy performance in more detail in co-operation with NGOs Take large scale bioenergy serious !

21. Effect nu al merkbaar! Centrales verzetten bakens: Na eerste opstap meestoken 10%, streven naar 30% Voornemen NUON1.200 MWe kolen/biomassa Voornemen Electrabelmax 800 MWe kolen/biom. Maar ook creatief onderzoek en bruggen slaan: Bio-energie kan 5 maal goedkoper, proefschrift Dornburg Geaccepteerd toetsingskader duurzaamheid hard nodig!

22. Experience you can trust. Large scale bioenergy: Utopia or reality? As for the future, your task is not to for see it, but to enable it Antoine de Saint-Exupéry Pilot, 1900 -1944, Lyon, France

23. Acknowledgement, information Greenpeace Nederland Meike Baretta, Climate Change and Energy mbaretta@greenpeace.nl E.ON Benelux, Kees Korevaar Report available in English on website of: Greenpeace Nederland: www.greenpeace.nl See also KEMA:www.kema.com E-mail: edward.pfeiffer@kema.com