1. بسم الله الرحمن الرحیم

2. استخراج اطلاعات
دانشگاه علوم پزشكي شيراز

3. تدوین جداول اطلاعات خام
شامل اطلاعات متغیرها است و بایست یک جدول ساده طراحی گردد که در سطرهای آن اطلاعات هر نمونه و در ستونهای آن اطلاعات متغیرها آورده شود
گاه نیاز به کشیدن این جدول بر روی کاغذ نیست و بعد از ورود اطلاعات به رایانه می توان چنین جدولی را تولید نمود
گاه کار پیچیده تر است و باید برای مطمئن بودن از دقت کار از روشهای دیگری بهره جست مانند
ورود 2 بار اطلاعات به رایانه و مقایسه آنها برای به حداقل رساندن خطاهای ورود اطلاعات به خصوص اگر فرم اطلاعات پیچیده باشد
ایجاد شروط متعدد در فرم ورود اطلاعات متناسب با نوع سوالات
دانشگاه علوم پزشكي شيراز

4. کد گذاری متغیرها
باید پاسخهای وارد شده به رایانه از الگوهای مناسبی پیروی کنند
به عنوان چند راهکار بایست حتی المکان
گزینه ها را به شکل بسته در آورد. این کار برای پرسشنامه ها و یا مصاحبه های باز و یا مشاهداتی که بسیار گسترده بودند بسیار سخت است و بایست به صورت مشخص یک فاز کاری برای آن در نظر گرفته شود
کدهای ورود اطلاعات به صورت عددی تعریف شوند تا با حروف و کلمات
برچسبهای مناسب برای متغیرها و مقادیر آنها در نظر گرفته شود
حتماً برای هر نمونه یک کد منحصر به فرد در نظر گرفته شود
حتماً فرمهای کاغذی را حفظ و تا آخرین مراحل به خوبی بایگانی فرمایید
دانشگاه علوم پزشكي شيراز

5. ارزیابی اطلاعات (data verification)
بایستی قبل از شروع تجزیه و تحلیل از صحت اطلاعات مطمئن شد و خطاهای جمع آوری و ورود اطلاعات را به حداقل رساند
باید دامنه تغییرات قابل قبول متغیرها را مشاهده نمود
کدهای بی معنی را مشاهده و اصلاح کرد
کنترل کیفی خوبی برای اطمینان از صحت اطلاعات داشت
مقادیر بی پاسخ و گم شده را شناسایی و به حداقل رساند
در صورت وجود سوالات چک کننده، حتماً ارزیابی کیفی پاسخها را مشاهده نمود
دانشگاه علوم پزشكي شيراز

6. پس در حذف اطلاعات نمونه های دارای خطا تعلل ننمایید.
یک قانون کلی
داشتن اطلاعات 1000 نمونه که دارای خطاهای زیاد هستند کم ارزشتر از داشتن اطلاعات 500 نمونه ای است که اطلاعات آنها به دقت ثبت شده است.
پس در حذف اطلاعات نمونه های دارای خطا تعلل ننمایید.
دانشگاه علوم پزشكي شيراز

7. آیا حذف اطلاعات خارج از دامنه صحیح است؟
گاه پیش می آید که نتیجه یک آزمایش از دامنه مورد انتظار به دور است و یا پاسخ یک نمونه به یک یا چند سوال غیر عادی است.
حذف ساده این نمونه ها از آنالیز، در قدم اول اصلاً توصیه نمی شود. باید بررسی نمایید چرا چنین شده است. آیا ورود اطلاعات به رایانه اشتباه بوده است؟ آیا واقعاً آن نمونه دارای مشخصات خاصی بوده است که چنین نتیجه ای را بوجود آورده است؟ آیا دستگاه و یا تکنیک آزمایشگاهی اشکال داشته است؟ آیا امکان تکرار آزمایش ممکن است؟
به عنوان آخرین راهکار چنین نمونه هایی را از آنالیز حذف نمایید.
دانشگاه علوم پزشكي شيراز

8. تحلیل آماری نتایج
دانشگاه علوم پزشكي شيراز

9. اصول کلی تجزیه و تحلیل اطلاعات
قدم به قدم و از ساده به مشکل باشد
همواره اهداف تحقیق مد نظر باشد
دقیقترین روشهای آماری را بکار ببرید ولی به ساده ترین شکل ممکن بنویسید
از نمودارها و جداول متناسب و درست استفاده نمایید
پیش شرطهای آزمونهای آماری را حتماً کنترل نمایید
حتماً از مشاوره افراد صاحب نظر و آشنا با اصول آماری کمک بگیرید
دانشگاه علوم پزشكي شيراز

10. مراحل تجزیه و تحلیل آماری
توصیف ساده متغیرها
فراوانی و درصد برای متغیرهای اسمی
میانگین و انحراف معیار و یا سایر شاخصهای مرکزی و پراکندگی برای متغیرهای عددی
آزمونهای آماری ساده متناسب با نوع متغیرها
آزمونهای آماری پیچیده و چند متغیره در صورت نیاز
دانشگاه علوم پزشكي شيراز

11. استفاده از نرم افزارها
محاسبات دستی همواره با خطا همراه است و بسیار وقت گیر
باید متناسب با نوع آزمونهای آماری و سوالات پژوهش از نرم افزارهای مناسب استفاده نمود
خروجیهای نرم افزارها باید حتماً دقیق تفسیر شوند
کپی کامل خروجیهای نرم افزارها اصلاً توصیه نمی شود و باید هدفمند اهم شاخصهای آماری انتخاب و در متن گزارش به شکل درست و مناسبی آورده شوند
بسیار مواقع نرم افزارهای آماری ساده همان کاری را انجام می دهند که نرم افزارهای بسیار پیچیده انجام می دهند
دانشگاه علوم پزشكي شيراز

12. رسم نمودارها
معمولاً دقیقاً نمودارهایی که نرم افزارهای آماری رسم می کنند قابل استفاده در متن گزارشات نیست و باید روی آنها اصلاحاتی صورت پذیرد.
یکی از بهترین نرم افزارها برای رسم نمودارها MS-excel است. بهتر است اعداد خام نمودار را از نرم افزارهای آماری استخراج و در این نرم افزار نمودارها را رسم نمود
پیچیده نمودن آنالیز و سخت نمودن شکل ارایه نتایج هرگز نشان خوب و دقیق بودن مطالعه و یا دانش بالا و توانمندی برتر شما نیست.
دانشگاه علوم پزشكي شيراز

13. اخلاق در پژوهش

14. جنگ جهانی دوم و صدور بیانیه نورنبرگ :
اولین مقررات بین المللی پژوهشی بر روی انسانها ( 1948)
تاکید اصلی برروی رضایت داوطلبانه و آگاهانه
رضایت انسان مورد آزمایش ، دقیقا باید اختیاری باشد
آزمایش باید نتایج مفید و پر ثمری داشته باشد
قبل از انسان روی حیوان کار شده باشد
هیچگونه آزار جسمی و خطر مرگ یا جراحت ناتوان کننده محتمل نباشد .
آزادی کامل جهت خروج از مطالعه وجود داشته باشد
انجام آزمایش فقط توسط دانشمندان دارای صلاحیت علمی و اخلاقی

15. بیانیه هلسینکی
این بیانیه در جامعه جهانی پزشکی ابتدا در سال 1964 تدوین و تا 1996 چهار بار ویرایش شده است .
بیانیه هلسینکی مهمترین مقررات بین المللی در تحقیقات بیو مدیکال می باشد .

16. انجام تحقیقات مطابق با موازین علمی و براساس تجربیات آزمایشگاهی و حیوانی کافی
مسئولیت پژوهش برعهده فرد دارای صلاحیت از نظر پزشکی
اهمیت اهداف تحقیق بیشتر از خطرات انجام آن
لزوم حفظ اسرار فرد مورد آزمایش
خطرات احتمالی قابل پیش بینی
شر کت آگاهانه وداوطلبانه در پژوهش
حق خروج بدون شرط از مطالعه برای فرد شرکت کننده
صداقت وامانت در انتشار نتایج توسط محقق
لزوم بررسی و تصویب طرح در یک کمیته مستقل

17. رضایت نامه آگاهانه Informed Conset
آگاهی در مورد روش تحقیق آگاهی در مورد نتایج احتمالی و شرح خطرها بیان فواید طرح برای شرکت کنندگان و سایرین پاسخگویی به سؤالات محرمانه بودن اطلاعات خروج آزادانه چگونگی جبران لطمات عدم پنهان کاری

18. مسئولیت رعایت اخلاق در پژوهش به عهده پژوهشگر اصلی ( مدیر اجرایی طرح ) می باشد .

19. انواع تحقيقات بر اساس نحوه جمع آوري داده
تحقيقات توصیفی (غیر آزمایشی)
تحقيقات آزمایشی
تحقيق تمام آزمايشي
تحقيق نيمه آزمايشي

20. انواع تحقیقات غیر آزمایشی

21. تحقيق توصيفي يا غير آزمايشي
تحقيق توصيفي يا غير آزمايشي شامل 5 دسته است: پيمايشي، همبستگي، پس رويدادي، اقدام پژوهي، بررسي موردي

22. تحقيقات توصيفي
مجموعه روش هايي است که هدف آن ها توصيف شرايط يا پديده هاي مورد بررسي مي باشد. تحقيق توصيفي، آنچه را که هست توصيف و تفسير مي کند و به شرايط يا روابط موجود، عقايد متداول، فرايندهاي جاري، آثار مشهود يا روندهاي در حال گسترش توجه دارد. تمرکز آن در درجه اول به زمان حال است، هر چند غالباً رويدادها و آثار گذشته را نيز که به شرايط موجود مربوط مي شوند، مورد بررسي قرار مي دهد. بيشتر تحقيقات مديريتي در اين دسته از تحقيقات قرار مي گيرند اين نوع تحقيق به دنبال يافتن سوالاتي از اين دست مي باشد: ميزان تغييرات انگيزشي کارکنان در سازمان x چگونه مي باشد؟ عوامل مؤثر بر موفقيت پروژه هاي ERP چيست؟

23. تحقيق پيمايشي
پيمايش (survey) روشي در تحقيق است که فراتر از يک فن خاص در گردآوري داده است و هدف آن اکتشافي، توصيفي و يا تبييني است هر چند عمدتاً در آن از پرسشنامه استفاده مي شود. تحقيق پيمايشي براي بررسي توزيع ويژگي هاي يک جامعه آماري مورد استفاده قرار مي گيرد. براي پاسخ به سوالاتي چون "ماهيت شرايط موجود چگونه است؟“، "چه رابطه اي ميان رويدادها وجود دارد؟" مورد استفاده قرار گيرد. در اين روش داده ها مي تواند در يک مقطع زمان گردآوري شود و يا اينکه در طول زمان و در زمان هاي مختلف جمع شود.

24. پژوهش پيمايشي به سه دسته تقسيم مي شود:
روش مقطعي (Cross Sectional )گرد آوري داده ها درباره يک يا چند صفت در يک مقطع زماني خاص. براي مثال بررسي ميزان علاقه دانشجويان سال اول دبيرستان به ادامه تحصيل در يک رشته خاص
روش طولي Longitudinal)  ) در بررسي پيمايش طولي، داده ها در طول زمان گردآوري شده تا رابطه بين متغيرها در طول زمان سنجيده شود. براي مثال «سير تحول ثبت نام دانشجويان دختر در دوره هاي تحصيلات تکميلي» يا «بررسي تحول مهارت هاي زبان فارسي پايه اول تا پنجم ابتدائي». تحقيقات تحولي که به بررسي روندها و تحول پديده ها در طول زمان مي پردازند از اين دسته هستند.
روش دلفي Delphi Technique)  ) جهت بررسي ديدگاه هاي يک جمع صاحب نظر در مورد يک موضوع ويژه مي توان از اين تکنيک استفاده کرد. مانند «بررسي ديدگاه اساتيد دانشگاه در باره يک طرح جديد آموزشي»

25. تحقيق همبستگي (Correlation)
آيا رابطه اي بين دو يا چند متغير کمّي (قابل سنجش) وجود دارد و اگر اين رابطه وجود دارد اندازه و حد آن چقدر است؟ هنگامي بکار مي رود که تعداد متغيرهاي بازيگر در موقعيت آزمايش زياد باشد، به طوري که از طريق روش تحقيق تجربي، کنترل و دستکاري آنها امکان پذير نباشد. در اين روش الزاماً روابط علّت و معلولي شناسايي نمي شود بلکه فقط هدف آن است که مشخص شود کدام متغير با کدام متغير ديگر به طور نسبي در جهت مثبت يا منفي همگام است.

26. انواع تحقيقات همبستگي
همبستگي دو متغيري:
در مطالعات همبستگي دو متغيري هدف بررسي رابطه دو به دو متغيرهاي موجود در تحقيق است.
تحليل رگرسيون:
در تحليل رگرسيون هدف پيش بيني تغييرات يک يا چند متغير وابسته با توجه به تغييرات متغيرهاي مستقل است. در تبيين روابط علَی-معلولی استفاده میشود.
تحليل کوواريانس:
 در برخي بررسي ها هدف بررسي مجموعه اي از همبستگي هاي دو متغير، متغيرها در جدولي به نام ماتريس همبستگي يا کوواريانس است که با پيشرفت در زمينه نرم افزارهاي آماري ميسر شده است. تحليل عاملي و حل معادلات ساختاري از اين دسته هستند.

27. بررسي موردي (Case Study)
با مشاهده تمامي جوانب يک پديده ملموس در ارتباط با ديگر پديده هاي مرتبط شناخت جامعي از آن پديده ها فراهم آيد.
اين واحد مورد مطالعه ممکن است يک فرد، يک فاميل، يک گروه، يک مؤسسه اجتماعي، يا يک جامعه باشد.
به علت محدوديت واحد مورد مطالعه، محقق قادر خواهد بود تا به مطالعه و بررسي دقيق و عميق از متغيرهاي مهم، روال تغييرات و کنش و واکنش هاي آنها در مراحل مورد نظر دست يابد.
به خاطر محدوديت در تعداد واحدهاي مورد مطالعه، نمي توان يافته هاي اين دست از پژوهش ها را به گروهي که متعلق به آن است تعميم داد مگر آنکه در اين زمينه بخصوص، تحقيقات پيگير و مناسب و انتخاب نمونه ها به طور صحيح و منطقي اساس کار باشد.

28. روش هاي تحقيق آزمايشي
از روش هاي آزمايشي جهت ايجاد ارتباط علت-معلولي بين دو يا چند متغير استفاده مي شود.
ويژگی های اين تحقيقات:
متغيرهاي مستقل دستکاري مي شود؛
ساير متغيرها به جز متغير وابسته ثابت نگه داشته شده و کنترل مي شود؛
تأثير متغير (هاي) مستقل بر متغير وابسته مشاهده مي شود.
براي اين منظور، از پيش آزمون- پس آزمون روی يک گروه و يا گروه هاي آزمايشي و گواه مورد نظر قرار مي گيرند و از طريق آنها تفاوت هاي ميان آزمودني ها کنترل مي شود.

29. گروه تجربی و شاهد
دو نوع گروه يکي به نام گروه تجربي و ديگري به نام گروه شاهد يا گواه شرکت دارد.
بايد سعي کرد که تا حد امکان اين گروه را چه از نظر تعداد و چه از نظر خصوصيات مختلف برابر انتخاب کرد.
محقق، گروه تجربي را در معرض نفوذ عامل مورد مطالعه قرار مي دهد، در صورتي که گروه شاهد را از نفوذ چنين عاملي به دور نگه مي دارد و در اين حال، تفاوتها يا چگونگي تغييراتي را که در گروه تجربي در مقايسه با گروه شاهد به وقوع مي پيوندد مشاهده و مطالعه مي کند.

30. روش هاي کنترل متغير ناخواسته
الف) حذف کامل متغير: مثل استفاده از ديوارهاي شيشه اي براي دوري از صدا ب) تجزيه و تحليل کوواريانس: با استفاده از روش ها و تکنيک هاي آماري ج) همانند کردن نمونه ها يا موردها: انتخاب جفتها يا گروههايي از افراد با داشتن ويژگي هاي همانند يا تقريباً يکسان و تعيين يک گروه از آنها به عنوان گروه تجربي و گروه ديگر به نام شاهد

31. د) موازنه موردها: تقسيم آزمودني ها به گروه تجربي و شاهد بر اساس ميانگين و واريانس تقريباً برابر
محقق بايد در مورد اينکه چه ميزان تفاوت را تقريباً برابر مي داند تصميم بگيرد و در گزارش خود نيز اين نکته را به عنوان محدوديت خارج از کنترل در تحقيق خود ذکر کند.
ه) روش تصادفي: انتخاب و گزينش آزمودني ها کاملاً تصادفي و شانس انتخاب براي هر مورد يا آزمودني مساوي است.
مؤثرترين روش براي برابر کردن گروهها و کنترل متغيرهاي مزاحم در تحقيقات تجربي

32. Quantitative Research
انواع مطالعات کمی
Quantitative Research
Interventional
Experimental
Quasi-Experimental
preexperimental
Non-Interventional
nonexperimental

33. مطالعه مداخله ای :Interventional
در مطالعه مداخله ای همواره، چگونگی تاثير متغيير های مستقل (independent) بر متغيير های وابسته (dependent)مورد نظر بوده و به نوعی به تست فرضيه های مطروحه پرداخته می شود .

34. مشخصات مطالعات تجربی Experimental
قویترین نوع مطالعه برای اثبات رابطه علیتی (RCT).
تنها مطالعه ای که می تواند رابطه علت و معلولی را اثبات کند.
تقسیم تصادفی نمونه ها به دو گروه مداخله (تجربه) و شاهد (کنترل).
زنجیره طرح ها برای پیشگویی علیت
OSCE workshop

35. True experiment design
Three identifying properties
لزوماً در آزمایشگاه انجام نمی شود.
Randomization
Control
کنترل شامل استفاده از گروه کنترل
Manipulation
OSCE workshop

36. True experiment design
Three identifying properties
Randomization:
Random basis (equal chance)
Control:
Controls over the experimental situation (control group)
کنترل شامل استفاده از گروه کنترل
The experimenter does something to at least some subjects (i.e. intervention, treatment)
Manipulation:
Random sampling? Random Assignment?
OSCE workshop

37. انواع مطالعات تجربی
Experimental

38. Types of Experimental Design
True or classic experiment
Solomon four-group design
After-only experimental design
Factorial design
Random clinical Trial

39. A. True or classic experiment
experimental
treatment
Experimental
group
pretest
posttest
Random
assignment
Control
group
pretest
posttest

40. مثال مثال مطالعه اثرات مداخله ویدیویی بر پیشرفت تعاملات مادر-فرزند
(فقط گروه مداخله، آموزش ویژه را دریافت کرد.
پره تست انجام شده است)
(فقط گروه مداخله، آموزش ویژه را دریافت کرده و
پره تست و پست تست از دو گروه انجام شود)

41. B. Solomon four-group design
Experimental
group
pretest
experimental
treatment
posttest
Control
group
pretest
posttest
Random assignment
در صورتی که حساسیت پذیری پیش آزمون، تأثیر تدبیر تجربی را مبهم و نامشخص نماید.
Experimental
group
experimental
treatment
posttest
Control
group
posttest
OSCE workshop

42. Solomon four-group design

43. C. After-only experimental design
group
experimental
treatment
posttest
Random
assignment
Control
group
posttest

44. مثال مطالعه اثرات مداخله ویدیویی بر پیشرفت تعاملات مادر-فرزند
(فقط گروه مداخله، آموزش ویژه را دریافت کرده و
پره تست از دو گروه گرفته نشود)

45. D. Factorial Design دستکاری همزمان دو یا چند متغیر مستقل
مثال:بررسی اثر تحریک شنوایی و لامسه بر وزن گیری و پاسخ دهی قلبی نوزادان
به محقق اجازه می دهد تا اثرات اصلی و اثرات تعاملی را تست کند.

46. به دليل بعضي از محدوديتها توانايي كنترل متغيرها كمتر است.
مشخصه مطالعات
Quasi-Experimental
pre-Experimental
دستكاري یا مداخله دارند ولي گروه كنترل ندارند، يا تصادفي نيست، ويا هر دو را ندارند.
به دليل بعضي از محدوديتها توانايي كنترل متغيرها كمتر است.
به نسبت طرح تجربي عملي‌تر است.
حداقل يك توضيح رقيب ديگر هم براي بروز علت اثر وجود دارد.

47. انواع مطالعات نیمه تجربی
Quasi-Experimental

48. Type of Quasi-experimental Design
Nonequivalent control group design
After-only nonequivalent control group design
One group (pretest-posttest) design
Time series design

49. Nonequivalent control group design
طرح گروه کنترل نامعادل
Experimental
group
pretest
experimental
treatment
posttest
Control group
تصادفی -
مثال: انتخاب بیمارستان دیگر به عنوان شاهد برای بررسی طرح خاص
pretest
posttest
OSCE workshop

50. مثال مطالعه اثر پرستاری اولیه بر روحیه پرسنل پرستاری
از آن جا که این سیستم جدید ارایه مراقبت پرستاری در کل بیمارستان بکار می رود، تصادفی سازی غیر ممکن است.؟
انتخاب گروه شاهد از بیمارستان مشابه دیگر

51. B. After-only nonequivalent control group design
Experimental
group
experimental
treatment
posttest
Control group
posttest

52. C. One group (pretest-posttest) design
Experimental
group
pretest
experimental
treatment
posttest
D. Time series design
Experimental
group
pretest
pretest
نه تصادفی نه کنترل
میزان ترک خدمت پس از اجرای قانون جدید
طرح سری زمانی برای اصلاح طرح یک گروه مثلا اجرای قانون دیگر در آن زمان .
جمع آوری داده ها در یک دوره زمانی گسترده برای افزایش توانایی انتساب تغییر به مداخله
experimental
treatment
posttest
posttest
OSCE workshop

53. مثال
مطالعه اثر یک برنامه ورزش هوازی کم فشار بر خستگی و تناسب هوازی در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید
محققان اندازه های متغیرهای پیامد را قبل از مداخله، وسط درمان (6 هفته بعد از تمرین)، انتهای درمان (هفته 12 تمرین) و 15 هفته بعد بدست آوردند.

54. Critical thinking decision path
Experimental and Quasi-experimental Design

55. Summary
Experimental research is the best method for examining causal relationships
Problem: not hold in real-life settings.
In quasi-experiments, not randomly allocating, or not control group.
In pre-experiments, not randomly allocating, and not control group.

57. Clinical Trials

58. کارآزمایی بالینی استفاده در داروشناسی
ارزشیابی درمان جدید توسط محققین طب و اپیدمیولوژیست ها
مطالعات تجربی بر روی انسان
مطالعه مداخله ای برای مقایسه روش های مختلف درمانی در انسان ها
قویترین روش علمی برای ارزشیابی روش های درمانی متعدد

59. ویژگی های کارآزمایی های بالینی
دارابودن یک یا چند ویژگی زیر:
کنترل از طریق انتخاب تصادفیRandomized Controlled Clinical Trials (RCCT)
روش های Blindبرای جلوگیری از تورش های ناشی از نظرات پزشکان و یا بیماران در اثرات درمانی یا پیشگیری
کور یک جانبه (بیماران نمی دانند)
کور دو جانبه Randomized Controlled double blind Clinical Trials
بهترین کارآزمایی بالینی

60. Randomized Controlled Clinical Trial
* ایده آل ترین مطالعه برای نتیجه گیری علت و معلولی (غالباً درمان جدید) * چگونگی قراردادن نمونه ها در هر گروه:Random Assignment
مثال: بررسی اثرات دو روش مختلف مراقبت از بند ناف بر عفونت نافی و زمان جداشدن بند ناف.
روش کار: تخصیص تصادفی(برای یک گروه: تمیز کردن با الکل، گروه دیگر: بدون درمان خاص)

61. مثال
پژوهشگری قصد دارد نتایج مراقبت در منزل و مراقبت در بیمارستان را از بیماران مبتلا به انفارکتوس حاد میوکارد مورد بررسی قرار دهد.

62. متقاطع Crossover
گروه: آزمایش و شاهد پس از یک دوره درمان: دوره پاکسازی Wash Out Period برای از بین رفتن اثر دارویی جابجایی دو گروه طرحی قوی برای بررسی روابط علّی مزایا: نیاز به حجم نمونه کمتر تمایز نتایج در یک گروه ارزشمندترَ
بررسی اثرات وضعیت پا بر میزان فشار خون
روش مطالعه: فشار خون50 نفر با پای دراز روی سطح صاف اندازه گیری می شود.
مجدداً در حالت یک پا روی زانوی دیگر اندازه گیری شد. برای 50 نفر بعدی، این ترتیب بطور معکوس انجام گرفت.