1. Chương 6
Thiết kế hệ thống

2. Thiết kế hệ thống Phân chia hệ thống thành các hệ thống con
Xây dựng mô hình thiết kế xử lý hệ thống
Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống

3. Phân chia hệ thống thành hệ thống con
Mục tiêu:
Giảm thiểu sự phức tạp, sự cồng kềnh của một hệ thống lớn
Tạo thuận lợi cho công việc thiết kế: bởi vì phải chi tiết hoá các nội dung đặt được ở phần tích tích
Dễ dàng hơn cho quá trình bảo dưỡng hệ thống sau này

4. Phân chia hệ thống thành hệ thống con
Tiêu chí phân chia:
Tính cố kết (cohesion): sự gắn bó về luận lý hoặc mục đích của các xử lý trong một hệ thống con. Tính cố kết càng cao thì càng tốt
Tính liên kết (coupling): sự trao đối thông tin và tác động lẫn nhau giữa các hệ thống con. Sự liên kết này càng lỏng lẻo, càng đơn giản càng tốt

5. Phân chia hệ thống thành hệ thống con
Xử lý
Xử lý
Xử lý
Dữ liệu
Dữ liệu
Xử lý
Xử lý
Xử lý
Xử lý

6. Phân chia hệ thống thành hệ thống con
Các yếu tố gợi ý phân chia:
Gom theo thực thể: các xử lý liên quan đến một hoặc một số đối tượng thực thể
Hệ Khách hàng (gồm các chức năng liên quan đến khách hàng như xử lý đơn đặt hàng, làm hóa đơn, thanh toán, giao hàng, …)
Hệ Kho vật tư (xử lý xuất, nhập hàng, tồn kho, …)
Gom theo sự kiện giao tác: các xử lý đáp ứng cho một sự kiện xảy ra.
Hệ Xử lý đơn hàng (khi đơn đặt hàng đến thì xử lý ghi nhận đơn hàng, kiểm tra khả năng đáp ứng đơn hàng, …)
Gom theo vai trò thực hiện hoặc ví trí tổ chức
Ví dụ: các hoạt động liên quan đến một phòng, một con người,…

7. Phân chia hệ thống thành hệ thống con
Ví dụ: hệ thống quản lý tồn kho
BPSX
Lưu hoá đơn
1-2
Hoá đơn
NKý tồn kho
Xác định NVL tồn 3
Đối chiếu và cập nhật số tồn, số sử dụng 4
Xác định NVL tồn dưới mức tối thiểu 5
Lập phiếu đặt mua NVL 6
Xử lý thanh toán hoá đơn 7
(1)
(2)
(3)
(4)
Hoá đơn chưa thanh toán
HĐ đã thanh toán
Tồn kho + tồn tối thiểu
Số sử dụng, số tồn
Tồn kiểm kê
NVL cần đặt
NCC
Thống kê tỉ lệ hao hụt 9
Phiếu xuất:1
Xử lý xuất NVL 8
Phiếu xuất:2
Thủ kho
Yêu vầu về NVL
Thông tin xuất NVL
Thông tin báo cáo hao hụt
Thông tin NVL nhập
Thông tin NVL xuất
Hệ thống con quản lý nhập NVL
Hệ thống con quản lý tồn kho NVL
Hệ thống con quản lý tồn kho NVL
Hệ thống con quản lý nhập NVL
Hệ thống con quản lý xuất NVL
Hệ thống con quản lý thanh toán

8. Phân chia hệ thống thành hệ thống con
Mô tả hệ thống con:
Hệ thống
Hệ thống con 1
Hệ thống con 2
Hệ thống con 3
Hệ thống: ABC
Dòng dữ liệu vào:
Dòng dữ liệu ra:
STT
Hệ thống con
Xử lý
Kho dữ liệu

9. Phân chia hệ thống thành hệ thống con
Ví dụ: hệ thống quản lý tồn kho và các hệ thống con
Hệ quản lý tồn kho
Quản lý thanh toán
Quản lý tồn kho
Quản lý xuất NVL
Quản lý nhập NVL
Các hệ thống con

10. Phân chia hệ thống thành hệ thống con
Hệ thống: ABC
Dòng dữ liệu vào:
Dòng dữ liệu ra:
STT
Hệ thống con
Xử lý
Kho dữ liệu 1
Quản lý nhập NVL
- Lưu hoá đơn
- Xác định NVL tồn dưới mức tối thiểu
- Lập phiếu đặt mua NVL
Hoá đơn
NKý tồn kho 2
Quản lý thanh toán
- Xử lý thanh toán hoá đơn
-Hoá đơn 3
Quản lý tồn kho
Xác định NVL tồn
Đối chiếu và cập nhập số tồn, số sử dụng
Thống kê tỉ lệ hao hụt
Hoá đơn, phiếu xuất
Phiếu xuất, Nký tồn kho 4
Quản lý xuất NVL
Xử lý xuất NVL
Phiếu xuất

11. Thiết kế hệ thống Phân chia hệ thống thành các hệ thống con
Xây dựng mô hình thiết kế xử lý hệ thống
Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống

12. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Phân chia hoạt động thủ công và tự động
Xác định thừa tác viên sử dụng hệ thống
Thiết kế xử lý trực tuyến – theo lô
Mô hình hoá xử lý ở mức thiết kế

13. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Phân chia giữa hoạt động thủ công - tự động
Hệ thống tổ chức nghiệp vụ
HTTT
HTTT tự động hoá
Môi trường
Yêu cầu tự động hoá (phần mềm)
Cho đến nay, qua bước phân tích, ta đã mô tả hệ thống với nhiều chức năng, nhiều kho dữ liệu, nhưng ta chưa hề bao giờ đề cập đến các câu hỏi như chức năng nào sẽ do máy tính thực hiện, chức năng nào vẫn do con người thực hiện, kho dữ liệu nào được lưu trong máy tính (dưới dạng tập tin hoặc cơ ở dữ liệu) và kho dữ liệu nào vẫn được quản lý bằng tay (dưới dạng hồ sơ, sổ sách)

14. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Phân chia giữa hoạt động thủ công - tự động
Xử lý
Xử lý mức quan niệm
Tinh chế thành các hoạt động chi tiết
Xử lý được phân chia
Xử lý
Xử lý
Đối với xử lý : xem xét từng xử lý trong DFD để quyết định chức năng nào sẽ thực hiện bằng máy tính, chức năng nào sẽ thực hiện bởi con người.
Yêu cầu tự động hoá
Tự động
Xác định chức năng tự động hoá
Thủ công

15. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Phân chia giữa hoạt động thủ công - tự động
Nguyên tắc phân chia:
Các xử lý sau khi phân chia sẽ hòan tòan thủ công hoặc hòan tòan tự động
Sự phân chia chấp nhận việc trùng lắp nội dung giữa tự động và thủ công
Kiểm tra và lưu đơn hàng
Kiểm tra công nợ khách hàng
Lưu đơn hàng vào máy tính
Lưu đơn hàng
Tự động
Tự động
Thủ công

16. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Phân chia giữa hoạt động thủ công - tự động
Ví dụ:
Quản lý xuất NVL
Tự động
Thủ công
Phiếu xuất
Duyệt phiếu xuất 4
Phiếu xuất
Quản lý xuất NVL
Phiếu xuất
BPSX
Yêu cầu NVL
Thông tin xuất NVL
Lập và in phiếu xuất 3
Phiếu xuất
BPSX
NVL cần xuất
Kiểm tra yêu cầu NVL 1
Kiểm tra tồn kho 2
Yêu cầu NVL
Yêu cầu NVL
NKý tồn kho
Quan niệm
Vật lý

17. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Phân chia giữa hoạt động thủ công - tự động
Ví dụ:
Quản lý nhập NVL
Tự động
Thủ công
Lưu hóa đơn 1
Hóa đơn
NCC
NKý tồn kho
Xác định NVL dưới mức tối thiểu 5
Lập phiếu đặt NVL 6
Phiếu đặt
Hóa đơn
NCC
Tìm đơn hàng tương ứng
1.1
So khớp hóa đơn
1.2
Lưu hóa đơn
1.3
Đơn hàng
Xác định NVL dưới mức tối thiểu 5
NKý tồn kho
Lập và in phiếu đặt
6.1
Xác nhận phiếu đặt
6.2
Phiếu đặt
Thông tin phiếu đặt
Lưu hóa đơn gốc
1.4
Hóa đơn gốc
Quan niệm
Vật lý

18. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Phân chia giữa hoạt động thủ công - tự động
Ví dụ:
Quản lý tồn kho
Tự động
Thủ công
Xác định tồn kho NVL 3
Hóa đơn
BPSX
NKý tồn kho
Đối chiếu và cập nhật số tồn, số sử dụng 4
Lập thống kê tỉ lệ hao hụt 9
Số tồn
Bcáo hao hụt
Phiếu xuất
Sử dụng
Xác định tồn kho NVL 3
Hóa đơn
Phiếu xuất
BPSX
Cập nhật số tồn, số sử dụng
4.2
Đối chiếu số tồn, số sử dụng
4.1
NKý tồn kho
Lập thống kê tỉ lệ hao hụt 9
Bcáo hao hụt
Sử dụng
Số tồn
Số tồn, sử dụng
Quan niệm
Vật lý

19. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Thiết kế các vai trò
User (người dùng phần mềm)
Nhân viên tổ chức
Hệ thống tổ chức nghiệp vụ
HTTT
HTTT tự động hoá
Môi trường
Thừa tác viên HTTT
Con người cũng là đầu mối gây tác hại đáng chú ý đối với hệ thống. Sự xâm phạm của con người có thể là:
Sự xâm hại vô tình (do nhầm lẫn hoặc sự tò mò không có ác ý)
Sự xâm hại cố tình (có mục đích rõ rệt tấn công vào hệ thống nhằm lấy cắp thông tin, làm hệ thống tê liệt, phá hoại thông tin)
Để bảo vệ hệ thống trước các sự xâm hại ta phải nhằm vào các mục đích sau: bảo vệ tính bí mật, bảo vệ tính toàn vẹn, bảo vệ tính khả dụng, bảo vệ tính riêng tư
Các điểm hở là các chỗ mà một tác nhân ngoài, vô tình hay cố ý, có thể gây ra một tác động tiêu cực lên hệ thống. Người phân tích phải nhận diện mọi điểm hở tiềm năng của hệ thống mà mình phải bảo vệ. Các điểm hở có thể là:
Mọi luồng dữ liệu đi và đến một đối tác của hệ thống
Mọi luồng dữ liệu cắt ngang ranh giới giữa phần máy tính và phần thủ công trong DFD
Các kho dữ liệu
Các đường truyền trên mạng đối với hệ thống phân tán

20. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Thiết kế các vai trò – các hệ thống eCommerce
Hệ thống tổ chức nghiệp vụ
HTTT tự động hóa
Môi trường

21. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Thiết kế các vai trò – người dùng hệ thống
Môi trường
Môi trường
Phân biệt riêng tư là việc phân loại các người dùng để:
Gán cho mỗi loại người dùng một số quyền truy nhập nhất định
Cho phép một số người dùng được phép ủy quyền, tức là giao quyền truy nhập cho người khác
Môi trường

22. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Thiết kế các vai trò – ví dụ: quản lý nhập NVL
Tự động
Thủ công
NV nhập
Thủ kho
Hóa đơn
Tìm đơn hàng tương ứng
1.1
So khớp hóa đơn
1.2
Thông tin đặt hàng tương ứng
Lưu hóa đơn gốc
1.4
Hóa đơn
Phiếu đặt
Đơn hàng
NCC
Hóa đơn
Lưu hóa đơn
1.3
Xác nhận phiếu đặt
6.2
Xác định NVL dưới mức tối thiểu 5
Hóa đơn gốc
Thông tin phiếu đặt
Phiếu đặt đã xác nhận
Gởi phiếu đặt
6.3
Hóa đơn
Lập và in phiếu đặt
6.1
NKý tồn kho
Phiếu đặt

23. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Thiết kế các hình thức khác
Thiết kế phân bố vị trí tổ chức (không gian hệ thống)
Thiết kế thời gian xử lý hệ thống
Thiết kế hình thức: hình thức và phương tiện xử lý, hình thức trình bày thông tin (form, report,…),…

24. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Thiết kế xử lý theo lô – trực tuyến
Xử lý trực tuyến (on-line processing): là các xử lý thu thập và phân phối thông tin mới nhất về hệ thống thông qua một trạm làm việc trực tuyến
Xử lý trực tuyến thường được thiết kế theo các điều kiện sau:
Truy cập và nắm bắt những thông tin xãy ra một cách ngẫu nhiên
Định dạng và kiểu thông tin là không nhất quán (vd: truy vấn đặc biệt)
Thông tin đang tiếp tục thay đổi và thông tin mới nhất là cần thiết cho xử lý hiện tại và hỗ trợ ra quyết định
Người dùng ở vị trí dễ dàng truy cập tời HTTT
Gom các xử lý thủ công thành các công việc và nhiệm vụ
Các xử lý thủ công được đem ra nghiên cứu, mô tả lại chúng thành các quy trình, công việc để giao cho một người hay một nhóm người thực hiện. Sự gom nhóm có thể được quyết định theo các tiêu chí như: theo giao dịch, theo kho dữ liệu, theo địa điểm, theo thời gian xử lý, theo sự phân công chức trách, …
Nội dung và hình thức thực hiện các nhiệm vụ tùy thuộc vào phương thức làm việc giữa người và máy tính là làm việc theo lô hay làm việc trực tuyến.

25. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Thiết kế xử lý theo lô – trực tuyến
Xử lý theo lô (batch processing): được xem như việc xử lý đầu vào và đầu ra hệ thống theo một thời điểm xác định hoặc đã định trước.
Xử lý theo lô thường được thiết kế theo những điều kiện sau:
Truy cập thông tin có định kỳ
Định dạng và lọai thông tin là nhất quán
Thông tin ổn định trong khỏang thời gian/ hoặc nhu cầu thông tin của người dùng không cần thiết phải mới nhất
Người dùng không ở vị trí có thể truy cập HTTT một cách trực tuyến
Ví dụ: Tạo báo cáo doanh thu hàng tháng, cuối tháng tính lương, kiểm tra tồn kho cuối ngày,…

26. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Thiết kế xử lý theo lô – trực tuyến
Ví dụ: quản lý yêu cầu sách NKH
Thủ công
Tự động
Nhận và lưu PYC 1
Lưu PYC vào CSDL 2
PYC
NKH
PYC
CSDL PYC
PYC không hợp lệ
Thông báo các PYC không hợp lệ 4
Kiểm tra PYC 3
Thiết kế xử lý theo lô

27. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Thiết kế xử lý theo lô – trực tuyến
Ví dụ: quản lý yêu cầu sách NKH
Thủ công
Tự động
Nhận và lưu PYC 1
Kiểm tra PYC 3
PYC
NKH
Ngân sách
PYC
Lưu PYC vào CSDL 2
PYC không hợp lệ
Thông báo các PYC không hợp lệ 3
CSDL PYC
Thiết kế xử lý trực tuyến

28. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Mô hình hóa xử lý mức thiết kế
Mục tiêu:
Biểu diễn xử lý hệ thống trong một môi trường cụ thể
Làm nổi bật các yếu tố vật lý của hệ thống mới sẽ được triển khai trong mô hình như: hình thức, không gian, thời gian, tổ chức, thủ công – tự động,…
Biểu diễn các yêu cầu tự động hóa hệ thống
Các mô hình: có thể dùng một số mô hình sau
Mô hình DFD (mức vật lý)
Flowchart
Mô hình xử lý tựa Merise

29. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Flowchart (Quản lý nhập NVL)
NV nhập
Thủ kho
Nhà CC
Hóa đơn
Tìm đơn hàng tương ứng
Xác định NVL tồn dưới mức tối thiểu
Đơn hàng
HĐ gốc
Đơn hàng
NKý tồn
NVL tồn dưới mức tối thiểu
So khớp đơn hàng
Lưu hóa đơn
Hóa đơn (đã KT)
Hóa đơn
Xác định phiếu đặt
Lập và in phiếu đặt
Đơn hàng
Đơn hàng (đã xác nhận)
Gởi phiếu đặt
Đơn hàng

30. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Mô hình xử lý tựa Merise
Ký hiệu
Tên gọi
Biến cố.
Mỗi biến cố có đặc tính là nó thuộc biến cố ngoài môi trường hay biến cố trong hệ thống, có đặc tính là biến cố vào hay biến cố ra. Đối với biến cố vào được phân ra làm hai dạng: loại biến cố phát động và biến cố điều kiện
Tập các biến cố
Tập biến cố gồm hai loại: tập biến cố vào và tập biến cố ra
Điều kiện phát động biến cố
Nguyên tắc quản lý (NTQL)

31. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Mô hình xử lý tựa Merise
Ký hiệu
Tên gọi
Nguyên tắc quản lý có điều kiện ra
Dữ liệu. Gồm có hai loại: dữ liệu vào và dữ liệu ra cho của qui tắc xử lý
Phương tiện biểu diễn dữ liệu trên giấy
ĐK1
ĐK2 …

32. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Mô hình xử lý tựa Merise
Đối tượng X môi trường
Vị trí 1
Vị trí 2 …
Vị trí n
Đối tượng Y ngoài môi trường

33. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Mô hình xử lý tựa Merise
Bảng mô tả chức năng
STT
Nguồn gốc NTQL (1)
Thủ tục chức năng(2)
Bản chất (3)
Vị trí(4)
Thời gian thực hiện (5)
(1): Các thủ tục chức năng được lấy từ nguồn gốc NTQL nào
(2): Là thứ tự các công việc cho qui trình xử lý
(3): Bản chất công việc được thực hiện là thủ công hay tự động
(4): Thủ tục chức năng đó được thực hiện ở vị trí nào.
(5): Bao giờ thì thực hiện công việc đó (thực hiện ngay, cuối ngày,….)

34. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Mô hình xử lý tựa Merise – Ví dụ:
Nhà CC
Thủ kho
NV nhập
Đơn hàng
Kiểm tra đơn hàng
Giao NVL Có
Không
Hóa đơn
Cuối ngày
HĐ hợp lệ
HĐ không hợp lệ
Xác định NVL tồn dưới mức tối thiểu Đ S
NKý tồn
Lưu hóa đơn
Có NVL cần đặt
Không có NVL cần đặt
Hóa đơn
Lập đặt NVL
Xác định phiếu đặt
Đơn hàng
Đơn hàng
ĐH đã lập
Đơn hàng 34

35. Xây dựng mô hình thiết kế xử lý
Mô hình xử lý tựa Merise – Ví dụ:
Bảng mô tả thủ tục chức năng
STT
Nguồn gốc NTQL
Thủ tục chức năng
Bản chất
VỊ trí
Thời gian thực hiện 1
Kiểm tra đơn hàng
Xác định đơn hàng của HĐ
Tự động
NVnhập
Thực hiện ngay 2
So khớp với NVL nhập
Thủ công
NVNhập 3
Lưu hóa đơn 4
Xác định NVL tồn dưới mức tối thiểu
Thủ kho
Cuối ngày 5
Lập đặt mua NVL 6
In phiếu đặt 7
Xác định phiếu đặt

36. Thiết kế hệ thống Phân chia hệ thống thành các hệ thống con
Xây dựng mô hình thiết kế xử lý hệ thống
Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống

37. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Xác định các chức năng phần mềm
Kiến trúc phần mềm 3 lớp (three-layers)
Thiết kế biểu đồ cấu trúc phần mềm
Thiết kế thuật giải

38. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Xác định các chức năng phần mềm
Từ các xử lý tự động hóa: các xử lý được quyết định là tự động hóa trong sơ đồ vật lý sẽ là ứng viên của chức năng phần mềm
1 xử lý  1 chức năng phần mềm
1 xử lý  n chức năng phần mềm
N xử lý  1 chức năng phần mềm
Ví dụ: Quản lý nhập NVL
Tìm đơn hàng
Lưu hóa đơn
Lập và in phiếu đặt
Xác định NVL tồn dưới mức tt

39. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Xác định các chức năng phần mềm
Từ các xử lý tự động hóa – ví dụ: Quản lý tồn kho
Xác định tồn kho NVL
Cập nhật số tồn, số sử dụng
Lập thống kê tỉ lệ hao hụt

40. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Xác định các chức năng phần mềm
Từ các xử lý tự động hóa – ví dụ: Quản lý xuất NVL
Lập và in phiếu xuất
Kiểm tra tồn kho

41. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Xác định các chức năng phần mềm
Từ các xử lý tự động hóa – ví dụ: Hệ quản lý tồn kho NVL
Tìm đơn hàng
Xác định tồn kho NVL
Lập và in phiếu xuất
Lưu hóa đơn
Cập nhật số tồn số sử dụng
Kiểm tra tồn kho
Lập và in phiếu đặt
Lập thống kê tỉ lệ hao hụt
Xác định NVL tồn dưới mức tt

42. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Xác định các chức năng phần mềm
Các chức năng quản trị danh mục số liệu
Các chức năng hệ thống
An toàn
Quản lý người dùng
Đăng nhập
Đăng xuất
Quản trị người dùng – nhóm người dùng …
Backup/ restore CSDL
Mã hóa
Thông số hệ thống:
Ví dụ: các thông số thư mục, ngày hệ thống, biến hệ thống,…
Nhà cung cấp
Nguyên vật liệu

43. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Xác định các chức năng phần mềm
Các chức năng khai thác dữ liệu bổ sung
Tìm kiếm
Thống kê, báo cáo,…
Các tiện ích
Máy tính, lịch, forum
Game
Hướng dẫn sử dụng

44. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Xây dựng cấu trúc chức năng phần mềm
Tìm đơn hàng
HT quản trị tồn kho
Nhập NVL
Nhập hóa đơn
Nghiệp vụ
Lập & in phiếu đặt NVL
NVL tồn dưới mức tối thiểu
Lập và in phiếu xuất
Xuất NVL
Xác định tồn kho
Quản lý tồn NVL
Cập nhật số tồn, số sử dụng
Danh mục
Nguyên vật liệu
Nhà cung cấp
Đăng nhập
Hệ thống
Đăng xuất
Quản trị người dùng

45. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Xây dựng cấu trúc chức năng phần mềm
HT quản trị tồn kho
Đăng nhập
Hệ thống
Đăng xuất
Quản trị người dùng
Backup
Restore
Báo cáo – thống kê
Báo cáo tỉ lệ hao hụt NVL
Báo cáo nhập NVL
Báo cáo xuất NVL
Hướng dẫn sử dụng

46. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Giới thiệu về kiến trúc phần mềm
Kiến trúc client-server
Client: giao diện và chương trình xử lý được viết trực tiếp trong giao diện
Server: quản trị cơ sở dữ liệu
Hạn chế: Cơ sở dữ liệu phụ thuộc rất lớn vào giao diện khó cải tiến, bảo trì và tái sử dụng
Client
Server

47. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Giới thiệu về kiến trúc phần mềm
Kiến trúc client-server: một số mô hình client-server
CSDL
Xử lý
Giao diện
message
CSDL
Giao diện
Xử lý
message

48. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Giới thiệu về kiến trúc phần mềm
Kiến trúc 3 tầng (three-layers):
Trả lời tương tác người dùng:chuyển dịch những hành động của người dùng tới một tình huống xử lý phù hợp
Hiển thị các đối tượng tác nghiệp : trình bày một hình ảnh tốt nhất các đối tượng tác nghiệp tới người dùng trong một giao diện
Thực hiện các giao tác xử lý liên quan đến nghiệp vụ mà không quan tâm đến hiển thị chúng như thế nào? Và CSDL được lấy ở đâu?
User interface layer
User interface layer
Business layer
Business layer
Chuyển dịch yêu cầu: chuyển dịch tất cả các yêu cầu liên quan đến dữ liệu từ tầng tác nghiệp đến một phương thức truy cập dữ liệu thích hợp (dạng SQL, truy xuất file,…)
Chuyển dịch kết quả
Data layer
Data layer
CSDL
Middleware
System software

49. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Giới thiệu về kiến trúc phần mềm
Kiến trúc 3 tầng (three-layers):
Sự phân tầng tạo ra sự độc lập dể tiến hóa, nâng cấp, cải tíến,….
Tạo ra một module trung gian sẽ làm cho các tầng độc lập lẫn nhau tốt hơn

50. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Phân chia thành các module
Module: là một đơn vị của hệ thống được xác định bởi chức năng của nó, tất cả các lệnh trong module đều nhằm thực hiện chức năng đó.
Module có thể là một đoạn chương trình, một thủ tục, hàm, một method,…
Module có thể là một form, menu,….

51. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Biểu đồ cấu trúc (structured chart)
Module
Module
Module gọi B C A
Module thi hành
Module
Module nhúng
A: giá trị tham số truyền: dữ liệu, cờ hiệu, mẫu tin
B: giá trị kết quả nhận
C: Cờ hiệu

52. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Biểu đồ cấu trúc (structured chart)
Module B A B C C
Module
Module
Module
Thứ tụ thực hiện

53. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Biểu diễn cấu trúc chức năng phần mềm dùng biểu đồ cấu trúc
Module điều phối: gọi phối hợp các thực thi của các module khác
Module
Module
Module
Module
Module
Module
Module thực thi: thực thi một đọan mã chương trình

54. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Biểu diễn cấu trúc chức năng phần mềm dùng biểu đồ cấu trúc
Main
UserID
UserID
UserID
Hiển thị form f_DangNhap
Menu của user
Menu hệ thống
Lập và in hóa đơn
Lập và in phiếu đặt NVL
NVL tồn dưới mức tối thiểu
Lập và in phiếu xuất
Tồn kho NVL
Cập nhật số sử dụng
Danh mục
Hệ thống
Báo cáo – thống kê
Hương dẫn sử dụng

55. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Thiết kế chức năng phần mềm (theo kiến trúc 3 tầng)
Lập và in hóa đơn
Giao diện
HoaDon
Kqua
Kqua
Kqua
Hiển thị f_HoaDon
Nhập HĐơn
Thông báo
In HĐơn
HoaDon
HoaDon
Lưu HĐơn
Nghiệp vụ
XóaHĐ
Kqua
Kqua
Kqua
Mẫu tin HoaDon
Mẫu tin CTHĐ
HoaDon
Truy cập CSDL
Them_HĐ
Them_CTHĐ
Xóa_HĐ và CTHĐ
CSDL
T_Hóa đơn
T_CTHĐ

56. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Thiết kế chức năng phần mềm (theo kiến trúc 3 tầng)
Giao diện
In HĐơn
Dliệu hóa đơn in
Lọai kết xuất
HoaDon
Lọai kết xuất
Số HĐ
Chọn HĐơn
Chọn kết xuất
In hóa đơn
Dliệu hóa đơn in
Xác định DL in HĐ
Nghiệp vụ
Dliệu hóa đơn in
Số HĐ
Đọc_Dliệu_HĐ
Truy cập CSDL
CSDL

57. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Thiết kế chức năng phần mềm (theo kiến trúc 3 tầng)
Giao diện
NVL tồn dưới mức tối thiểu
Tồn kho NVL
DL tồn kho
NVL tồn dưới mức tới thiểu
Ngày
Ngày
DL tồn kho
Ngày
Chọn ngày
Hiển thị tồn kho
Hiển thị NVL tồn dưới mức t thiểu
Ngày
NVL tồn dưới mức tới thiểu
Tính tồn kho
Nghiệp vụ
Xác định NVL tồn dưới mức tthiểu
DL tồn kho
DL tồn kho
Ngày
Mức tối thiểu
Ngày
Tồn_kho
Xđịnh_mức_tối_thiểu
Truy cập CSDL
CSDL

58. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Các mục tiêu trong thiết kế hệ thống
Hệ thống nên được tổ chức thành một cấu trúc phân cấp thành các module
Mỗi module nên điều khiển các chức năng của một số lượng hợp lý các module mức dưới
Mỗi module nên độc lập với những cái khác trên ý nghĩa là không can thiệp vào họat động những module khác, do đó, số lượng thông tin trao đổi giữa các module nên giữ ở mức tối thiểu
Mỗi module nên có một kích thước vừa phải
Mỗi module chỉ nên đảm nhận một chức năng

59. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Với các mục tiêu trên có các hướng dẫn tương ứng sau
Sự phân chia: phân chia hệ thống thành những phần nhỏ hơn
Điều khiển module: mỗi module không nên điều khiển nhiều hơn 7 module
Tính liên kết (coupling): giảm tối đa sự phụ thuộc của module này vào module khác  giảm lượng truyền thông giữa các module
Kích thước module: mỗi module nên giới hạn từ 50 đến 100 dòng lệnh
Tính cố kết (cohesion): các lệnh trong một module nên gắn liền cùng một chức năng
Tái sử dụng: các module ở mức thấp nên được sử dụng bởi nhiều module ở mức trên

60. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Năm loại coupling
Liên kết dữ liệu (data coupling): các module trao đổi dữ liệu với nhau thông qua cờ dữ liệu đơn hoặc cờ hiệu thông tin
Liên kết nhãn (stamp coupling): dữ liệu trao đổi giữa các module là một phần của cấu trúc hoặc toàn bộ cấu trúc
Lập gởi tiền
Dữ liệu trao đổi giữa các module
Số tiền
Số Tkhỏan
Số dư
Số Tkhỏan
Tình trạng
Số tiền
Thêm phiếu gởi
Cập nhật số dư Tkhỏan
Xác định NVL tồn dưới mức t thiểu
Cấu trúc
Ngày
Mức tồn tối thiểu
Dữ liệu tồn kho
Tính_tồn_kho
Xác định mức tối thiểu

61. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Năm loại liên kết (coupling)
Liên kết điều khiển (control coupling): module này chuyển thông tin điều khiển đến module khác
Thông tin điều khiển: cờ hiệu thông báo cho module nhận hành động nào nên thực hiện
Liên kết chung (common coupling): hai module cùng tham chiếu đến một cấu trúc toàn cục
Liên kết nội dung (content coupling): module này có thể tham khảo đến nội dung của một module khác
Kiểm tra công nợ khách hàng
Thông tin điều khiển
Công nợ
Tên khách hàng
Công nợ
Ghi “công nợ không quá 30 ngày”
Tính công nợ khách hàng
Hiển thị công nợ
Control coupling vi phạm nguyên tắc che dấu thông tin. Bởi vì khi một module bị gọi, thì như vậy nó đã phải biết phương thức bên trong của module bị gọi. Một thay đổi đối với module bị gọi sẽ kéo theo sự thay đổi đối với module gọi. Vậy liên kết điều khiển cũng nên tránh.
Two modules exhibit control coupling if one (``module A'') passes to the other (``module B'') a piece of information that is intended to control the internal logic of the other. This will often be a value used in a test for a case statement, if-then statement, or while loop, in module B's source code.
This is perfectly acceptable. However, the program architecture (as shown by the structure chart) should make it clear that module A does control module B in this way - preferably by having module A call module B directly, or vice-versa. Then, when the system is combined together (``integrated'') and tested, the two modules will be combined together, and tested as one unit, relatively early in the process - so that any problems arising from this ``control coupling'' will be detected early on.
Các module với common coupling trao đổi dữ liệu thông qua biến toàn cục. Do đó lỗi của module này có thể ảnh hưởng đến hoạt động của module khác. Khó tái sử dụng các module. Là liên kết có độ phụ thuộc cao, cần loại bỏ.
Content coupling là liên kết có độ phụ thuộc cao nhất, cần phải loại bỏ
Two (or more) modules exhibit content coupling if one refers to the ``inside'' - the ``internal'' or ``private'' part - of the other in some way. Pages-Jones gives the following examples:
Module A ``branches'' or ``falls through'' into Module B (by containing a GOTO statement that transfers control somewhere into the middle of Module B);
Module A refers to, or changes, Module B's internal (and, again, ``private'') data
Module A changes one of the statements in Module B's object code.

62. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Xếp loại coupling
Tên coupling
Xếp hạng phụ thuộc
Data coupling
Stamp coupling
Control coupling
Common coupling
Content coupling
Rất thấp
Thấp
Trung bình
Cao
Rất cao

63. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Bảy loại cohesion
Cố kết chức năng (functional cohesion): các lệnh trong module gắn liền với một chức năng hoặc một nhiệm vụ
Cố kết tuần tự (sequential cohesion): các lệnh trong module thực hiện tuần tự sao cho đầu ra của lệnh này chính là đầu vào của lệnh kế tiếp.
Lệnh 1
Lệnh 2
Lệnh 3
Lệnh 4
Module
Đầu vào
Đầu ra

64. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Bảy loại cohesion
Cố kết trao đổi (communicational cohesion): các lệnh trong module liên quan với nhau thông qua việc sử dụng cùng dữ liệu vào hoặc liên quan đến cùng dữ liệu ra
Lệnh 1
Lệnh 2
Lệnh 3
Đầu vào
Đầu ra
Module

65. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Bảy loại cohesion
Cố kết thủ tục (procedural cohesion): các lệnh trong module thực hiện chuỗi các hành động không liên quan với nhau liên kết với nhau thông qua dòng điều khiển.
Cố kết thời gian (temporal cohesion): các lệnh trong module thực hiện chuỗi các hành động có liên quan với nhau về thời gian.
Cố kết luận lý (logical cohesion): bao gồm các lệnh thực hiện các hành động có liên quan về mặt nào đó, nhưng hành động được xác định từ module gọi.
Cố kết ngẫu nhiên (coincidental cohesion): tất cả các lệnh trong module không liên quan đến nhau
Cố kết luận lý có độ cố kết thấp dẫn đến khó bảo trì và khó tái sử dụng
Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất làm phát sinh module có cohesion ngẫu nhiên (coincidental cohesion) là do quy tắc cứng nhắc trong thiết kế như “Mỗi module phải có từ dòng lệnh”. Khi đó những module quá nhỏ phải gom lại thành một module lớn hơn; hoặc những module đã được thiết kế hoàn chỉnh nhưng vì quá lớn nên lại phải tách ra thành các module nhỏ hơn. Module cohesion ngẫu nhiên làm giảm khả năng bảo trì sản phẩm và không thể tái sử dụng.

66. Thiết kế chức năng phần mềm hệ thống
Xếp hạng cohesion
Tên cohesion
Xếp hạng gắn kết logic
Cố kết chức năng
Cao, mong muốn đạt được
Cố kết tuần tự
Cố kết trao đổi
Cố kết thủ tục
Trung bình, chấp nhận được
Cố kết thời gian
Cố kết luận lý
Cố kết ngẫu nhiên
Thấp, cần loại bỏ