استاد راهنما: دکتر زوار سولماز قلی پور هدایت و رهبری استاد راهنما: دکتر زوار سولماز قلی پور

وظیفه هدایت شامل سه بخش است ارتباطا ت رهبری انگیزش

مهمترین ترین تعاریف ارایه شده رهبری: تعریف رهبری صاحبنظران مدیریتی ، تعاریف متعددی از موضوع رهبری ارایه داده اند. عدم توفیق در ارایه یک تعریف واحد، نشان دهنده این واقعیت است که موضوع رهبری در برگیرنده تعاملات پیچیده ای می باشد و معمولاً نوع تعریف از رهبری متاثر از نوع دیدگاه محققان است. مهمترین ترین تعاریف ارایه شده رهبری: رهبری عبارت است از توانایی اعمال نفوذ یا اثر گذاردن بر یک گروه، در جهت تامین هدف ها، که این اثر می تواند منبع یا منشا رسمی و سازمانی داشته باشد و یا به صورت غیررسمی به وجود آید. رهبری فرایند نفوذ اجتماعی است که در آن رهبر به دنبال مشارکت داوطلبانه زیردستان جهت دستیابی به اهداف سازمانی است.

رهبري اثرگذار به طور كلي محققان چهار عامل را براي رهبري اثرگذار لازم مي‌دانند كه عبارت مي‌باشد از: رهبر سبك رهبري خصوصيات پيروان موقعيت يا پايگاه قدرت و محيط رهبري

تفاوت بین رهبری و مدیریت بین مدیریت و رهبری سازمان تفاوت وجود داشته و این دو الزاماً یکی نمی باشند گرچه ممکن است رهبری، مدیر هم باشد ولی الزاماً هر مدیری رهبر نیست.

ادامه .... 1-رهبری با ایجاد تغییر سر و کار دارد ولی مدیران باعث ثبات می شوند 2-رهبران کارهای درست انجام می دهند ولی مدیران کارها را درست انجام می دهند 3-رهبری برقراری یک رابطه نفوذی و انگیزشی است ولی مدیریت یک رابطه اقتدار گرایانه است 4-رهبران می توانند هدفهای گوناگون داشته باشند اما در مدیریت اولویت با هدفهای سازمانی است 5-در رهبری سلسله مراتب مطرح نیست هر کس بتواند بر تصمیم گیری دیگری اثر بگذارد او رهبر است ولی در مدیریت سلسله مراتب مطرح است

منابع نفوذ رهبر قدرت قانوني Legitimate power قدرت براي پاداش دادن Reward power قدرت براي مجبور ساختن Coercive power

منابع نفوذ رهبر قدرت شخصيتي Referent power قدرت تخصصي Expert power

زمینه های تاریخی و مطالعات کلاسیک رهبری 1- مطالعات رهبری آیوا 2- مطالعات رهبری اوهایو 3- مطالعات میشیگان

مطالعات دانشگاه میشیگان در اواخر دهه 1940، ليكرت و ساير پژوهشگران دانشگاه ميشيگان زنجيره‌اي از بررسي‌ها را به منظور متمايز ساختن رفتارهاي رهبري انجام دادند. از مصاحبه‌هايي كه با گروه‌هاي داراي عملكرد عالي و ضعيف در سازمان‌هاي مختلف انجام دادند، دو نوع رفتار رهبري «كارمند محور» و «توليد محور» را از هم متمايز ساختند

تاننبوم و اشميت از طرفي دو تن از پژوهشگران اين دانشگاه به نام تاننبوم و اشميت به منظور كمك به مديران براي حل مسائل، به ويژه از جنبه تصميم‌گيري، پيوستاري از سبك‌هاي رهبري را ارائه كردند.

سبك‌هاي رهبري از نظر تاننبوم و اشميت

مدل دو بعدي مدل رفتاري

شبكه مديريت دانشگاه اوهایو براساس نتايج حاصل از مطالعات دانشگاه ايالت اوهايو درمورد رهبري، رابرت بليك و جين موتون شبكه مديريت با اعتباري را ابداع كردند. با تفسير و تعبير عامل «ساخت دهي» به «توجه به توليد» و همچنين عامل «مراعات» به «توجه به كاركنان» طرحي دو بعدي ارائه دادند كه، با مقياس 9 عدد در حالت عمودي و 9 عدد در حالت افقي، امكان وجود 81 نوع سبك رهبري را محتمل دانستند

انواع مديريت از نظر بليك و موتون

انواع مديريت از نظر بليك و موتون مديريت بي‌خاصيت Impoverished management (L) مديريت باشگاهي Country club management

ادامه.... مديريت استبدادي Authority obedience management مديريت ميانه‌رو Middle- of- the road) مديريت تيمي Team management

سبك‌هاي رهبري Leadership styles رهبر ديپلماتيك Diplomaticleader رهبر مشاركتي The Consultative leader رهبر رها كرده (رهبر لجام گسيخته)

روش‌هاي اقتضايي رهبري مدل قاعده‌اي وروم و يتون مدل موقعيتي هرسي و بلانچارد مدل اقتضايي فيدلر مدل مسير و هدف روبرت هاوس

مدل قاعده‌اي وروم و يتون روم ویتون،مدلی طراحی وپیشنهاد کرده اندکه درآن میزان مشارکت مرئوس درانواع تصمیم گیریها ی مختلف،موردبررسی قرارگرفته است.درواقع این مدل پیش بینی می کندکه چه نوع موقعیتی،چه نوع مشارکتی راایجاب می نماید.به عبارت دیگر،درمدل وروم ویتون،معیار وضوابط دخالت دادن مرئوس درتصمیم گیری،معین شده است

مدل موقعيتي هرسي و بلانچارد نظریه رهبری وضعیتی بلانچارد که مبتنی بر رهیافت­های اقتضائی است، از نظر عدم اعتقاد به وجود یک بهترین سبک، مانند سایر رهیافت­های اقتضایی است هرس و بلانچارد این‏ پرسش را مطرح می‏کنند که: «آیا چیزی به نام بهترین روش رهبری وجود دارد؟» سپس چنین‏ ادامه می‏دهند که: گرچه برخی از محققان مانند بلیک، موتون و یا مک گریگور، معتقدند، یک‏ روش رهبری به نام بهترین روش وجود دارد که تولید، رضایت‏خاطر، رشد و پیشرفت را در همه‏ی موقعیت‏های سازمانی و برای همه‏ی طبقات نیروی انسانی به‏ حداکثر می‏رساند، اما تحقیقات بیش‏تر در چند دهه‏ی اخیر این نظریه را که «چیزی به نام بهترین‏ روش وجود ندارد» را تأیید می‏کند.

مدل موقعيتي هرسي و بلانچارد

مدل اقتضايي فيدلر فيدلر توانست جامع‌ترين و گسترده‌ترين تئوري اقتضايي در مورد رهبري را ارائه کند. فيدلر معتقد بود که عملکرد موفقيت‌آميز گروه به اين امر بستگي دارد که شيوه رهبري بايد متناسب با موقعيت و شرايطي باشد که فرد (در سازمان) در آن قرار مي‌گيرد. او سه شاخص موقعيتي را معرفي کرد : رابطه رئيس و مرئوس، ساختار نوع کار يا وظيفه‌اي که بايد انجام شود و ميزان قدرت رهبر. او بر اين باور بود که قدرت رهبري را مي‌توان تغيير داد تا بين رفتار رهبر و شرايط موجود توازن برقرار گردد. به بياني الگوي رهبري فيدلر نتيجه و حاصل تئوري شخصيتي است زيرا پرسشنامه ناخوشايندترين همکار براي درک توجه رهبر به انسان يا توليد و کار استفاده کرده که يک آزمون ساده روان‌شناسي است ولي او به عامل شرايط و موقعيت هم توجه کرده درصدد برآمد تا اثربخشي رهبر را تابعي از اين دو عامل درآورد. فيدلر بر اين باور بود که سبک يا شيوه رهبري عامل اصلي در موقعيت است. او معتقد بود که اگر رابطه بين کارکنان و رئيس خوب باشد براي اينکه ساختار به صورتي بهتر تنظيم شود رهبر مي‌تواند کنترل زيادي اعمال کند و اگر وضع به گونه‌اي باشد که کارهاي مشخص به صورتي دقيق انجام شوند، بايد کسي را در رأس قرار داد که از نظر قدرت در سطح بالايي باشد.

نظريه مسير- هدف یکی دیگر از تئوری های اقتضائی است که شناخته می شود. این تئوری توسط هوس (مطرح شده است. سبک رهبری در این تئوری چهار نوع است: الف:آمرانه: مشارکت وجود ندارد و همه کاره رهبر است. ب: حمایتی: رفتار رهبر مشفقانه است و از پیروان حمایت می کند. ج: مشارکتی: تصمیمات با مشارکت کارکنان و رهبر اخذ می شود. د: توفیق گرا: رهبر هدف های سازمان را مشخص کرده و به زیر دستان اعتماد می دهد تا به هدف های مذکور نائل شوند. تئوی مسیر – هدف در رهبری بر اساس مدل انگیزشی انتظار و احتمال بنا شده است و بر این فرض استوار است که رفتار رهبر تا زمانی قابل پذیرش است که منبع انگیزش و رضایت آنان باشد. همچنین باید به این نکته اذعان نمود که چهار خصوصیت ذکر شده در تئوری مسیر هدف بر مبنای عوامل محیطی و خصوصیات پیروان است. نکته دیگر در این تئوری این که در مسائل مخاطره آمیز سبک حمایتی مطلوب است.وظیفه ی رهبری در این تئوری شناخت عوامل محیطی  و پیروان به منظور ایجاد انگیزه در آنان برای نیل به اهداف است

روابط مسير – هدف

نظریه پیوستگی رهبری این نظریه در ابتدا توسط تاننباوم و اشمید در سال 1958 مطرح شد. آنها رفتار رهبری را طیف پیوسته‌ای در نظر گرفتند که در یک انتهای آن رهبری متمرکز روی مدیر، (نوع کامل اقتدارگرایانه) و در منتهی‌الیه دیگر، رهبر متمرکز روی کارکنان، (نوع کامل آزاد منشانه).

نظریه پیوستگی رهبری

دیدگاه‌های جدید رهبری

رهبري تعاملي

رهبري تغيير و تحول و رهبري سنتي

منابع