Хүнсний аюулгүй байдлын тухай хууль тогтоомж ба SMMSS – Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл Хүнсний аюулгүй байдлын тухай хууль тогтоомж ба Олон улсын байгууллагуудын стандарт Хүнсний аюулгүй байдлын сургалт Улаанбаатар хот, 2014 оны 11-р сарын 3 – 7

- олон улсын нийцүүлсэн SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл Кодекс Алиментариус Кодекс Алиментариус Хороо: - 1963 онд ХХААБ* ба ДЭМБ*хамтран байгуулсан - олон улсын нийцүүлсэн хүнсний стандарт, заавар, зөвлөмж дадлын дүрмийг боловсруулдаг Зорилго нь хэрэглэгчийн эрүүл мэндийг хамгаалах, хүнсний сүлжээнд шудрага байдлыг бий болгох юм. „бүх хүнийг аюулгүй, чанартай хүнсээр хангах “ Peter Steinbüchel - November 2014

Гишүүдэд хэн хэн байдаг вэ? SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл Кодекс Алиментариус Хороо Гишүүдэд хэн хэн байдаг вэ? ХХААБ* ба ДЭМБ*-ын бүх гишүүн улс, болон олон улсын хүнсний стандартыг сонирхогч туслах гишүүд. Одоогоор Кодекс Алиментариус Хороонд: 186 Кодексын гишүүн, 1 Гишүүн байгууллага (EХ), 224 Кодексын ажиглагч - 52 ЗГХБ*, 157 ТББ, 15 НҮБ-ын байгууллага байна. ------------ ХХААБ*: НҮБ-ын Хүнс, Хөдөө Аж Ахуйн Байгууллага ДЭМБ*: Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллага ЗГХБ* : Засгийн газар хоорондын байгууллага Peter Steinbüchel - November 2014

Codex Alimentarius (Latin) = Хүнсний хууль / Хүнсний дүрэм SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл Кодекс Алиментариус Codex Alimentarius (Latin) = Хүнсний хууль / Хүнсний дүрэм - Түүхэн мэдээлэл - НҮБ-ын Хүнс, Хөдөө Аж Ахуйн Байгууллага байгуулагдсан (ХХААБ). 1948 Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллага байгуулагдсан (ДЭМБ). 1950 ХХААБ/ДЭМБ-ын экспертүүдийн хорооны анхны хурлаар: „Улс орнуудын хүнсний зохицуулалт өөр өөр байгаа нь хоорондоо зөрчилдөөнтэй байдлыг бий болгож байна “ …. „Шинжлэх ухааны мэдлэгт үндэслээгүй шинэ хууль гарч байна” …… улмаар худалдаанд саад учруулж байгаа нь шим тэжээлтэй хоол хүнсийг тараахад муугаар нөлөөлж байна ….. 1951 Итали улсад бяслагны тодорхой төрлийг нэрлэх, найрлагад тавин шаардлагын тухай олон улсын конвенцид гарын үсэг зурсан. Peter Steinbüchel - November 2014

Codex Alimentarius (Latin) = Fod Law / Food Code SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл Кодекс Алиментариус Codex Alimentarius (Latin) = Fod Law / Food Code Кодекс Алиментариус Хорооны анхны хурал Ром хотноо болсон. 30 оны 120 оролцогчид, 16 олон улсын байгууллага оролцсон. Кодексын стандарт, зөвлөмж, дадлын дүрэм нь ДХБ* SPS Гэрээнд хүнсний аюулгүй байдлын лавлагаа болно. Өөр олон улсын байгууллагад малын эрүүл мэндийн асуудал хариуцсан Малын Эрүүл Мэндийн Олон Улсын Байгууллага (МЭМОУБ*), ургамлын эрүүл мэндийн асуудал хариуцсан Олон Улсын Ургамал Хамгаалах Конвенци (ОУУХК) орно. 2002 CAC ХХААБ, ДЭМБ-тай дараах асуудлаар хамтран ажиллахаар зөвшилцөв ■ Кодексын стандарт боловсруулахдаа ил тод байдлыг дэмжихийн хажуугаар үр дүнтэй, үр нөлөөтэй байдлыг хангах. ДХБ* (Дэлхийн Худалдааны Байгууллага) МЭМОУБ* (Малын Эрүүл Мэндийн Олон Улсын Байгууллага) Peter Steinbüchel - November 2014

Кодекс Алиментариус-ийг ойлгох нь SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл Кодекс Алиментариус-ийг ойлгох нь http://www.codexalimentarius.org/about-codex/understanding-codex/en/ Peter Steinbüchel - November 2014

Хүнсний үйлдвэр эрхлэгчид Үндэсний хүнсний хяналтын байгууллага, SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл Кодекс Алиментариус буюу хүнсний дүрмийг Хэрэглэгч, Хүнсний үйлдвэр эрхлэгчид Үндэсний хүнсний хяналтын байгууллага, Олон улсын хүнсний худалдаанд гол лавлах баримт бичиг болгон ашиглаж байна. Дүрэм нь хүнсний үйлдвэр эрхлэгчдэд чухал нөлөөтэй төдийгүй эцсийн хэрэглэгчдэд мэдээлэл өгдөг. Дүрмийг дэлхийн бүх улс орон нийгмийн эрүүл мэндийг хамгаалах, хүнсний худалдаанд шудрага байдлыг бий болгоход ашиглаж байна. Peter Steinbüchel - November 2014

Олон улсын хүнсний стандарт, SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл Кодекс Алиментариус Олон улсын хүнсний стандарт, Заавар зөвлөмж Дадлын дүрэм зэргийг аюулгүй байдал, чанар, олон улсын хүнсний худалдаанд шудрага байдал бий болгоход ашиглаж байна. Хэрэглэгчид худалдан авч буй бүтээгдэхүүний чанар, аюулгүй байдалд, импортлогчид захиалсан хүнсний бүтээгдэхүүний чанарын шаардлага хангасан хэмээн итгэж болно. Peter Steinbüchel - November 2014

SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл Кодексын стандартуудыг олон улсын эрсдлийн үнэлгээний байгууллагын оролцоо, ХХААБ, ДЭМБ-ын хамтарсан зөвлөгөөн болон хамгийн боломжит сайн шинжлэх ухааны мэдээлэлд үндэслэн хийдэг. Кодексын стандартуудыг сайн дурын байдлаар хэрэглэхийг зөвлөдөг ч ихэнх тохиолдолд үндэсний хууль тогтоомжийн суурь болсоор байна. Peter Steinbüchel - November 2014

АНГЛИ ФРАНЦ ИСПАНИ АРАБ ХЯТАД ОРОС SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл Төрөл АНГЛИ ФРАНЦ ИСПАНИ АРАБ ХЯТАД ОРОС Дадлын дүрэм 49 19 4 23 Заавар, зөвлөмж 71 70 24 13 20 Холимог 3 1 MRLs Стандарт 212 208 211 87 59 96 НИЙТ 337 331 334 131 76 140 a Peter Steinbüchel - November 2014

Дадлын дүрэм- Заавар - Стандарт : Жишээ SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл Дадлын дүрэм- Заавар - Стандарт : Жишээ Peter Steinbüchel - November 2014

- Хүнсний эрүүл ахуйн ерөнхий зарчим CAC/RCP 1- 1969 SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл Дадлын дүрэм- Заавар - Стандарт : Жишээ - Хүнсний эрүүл ахуйн ерөнхий зарчим CAC/RCP 1- 1969 Хүнс болон малын тэжээлийн ангилал- 1993 Зөгийн балын стандарт- 2001 Дээж авах ерөнхий заавар - 2004 Хүнсний хяналт, баталгаажуулалтын системд мөшгөлтийн зарчим/бүтээгдэхүүний мөшгөлтийг хэрэгсэл болгон ашиглах нь - 2006 Хүнсэн дэх малын эмийн хамгийн дээд үлдэц – 2012 Бяслагны ерөнхий стандарт - 2013 (Стандартуудыг хэрэгцээнд үндэслэн шинэчилдэг.) Peter Steinbüchel - November 2014

GENERAL PRINCIPLES OF FOOD HYGIENE - CAC/RCP 1-1969 SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл GENERAL PRINCIPLES OF FOOD HYGIENE - CAC/RCP 1-1969 TABLE OF CONTENTS INTRODUCTION.....................................................................3 SECTION I - OBJECTIVES........................................................3 THE CODEX GENERAL PRINCIPLES OF FOOD HYGIENE:................................................3 SECTION II - SCOPE, USE AND DEFINITION...........................3 2.1 SCOPE..............................................................................3 2.2 USE..................................................................................4 2.3 DEFINITIONS....................................................................5 SECTION III - PRIMARY PRODUCTION...................................5 3.1 ENVIRONMENTAL HYGIENE............................................6 3.2 HYGIENIC PRODUCTION OF FOOD SOURCES..................6 3.3 HANDLING, STORAGE AND TRANSPORT.........................6 3.4 CLEANING, MAINTENANCE AND PERSONNEL HYGIENE AT PRIMARY PRODUCTION.......................................................................6 SECTION IV - ESTABLISHMENT: DESIGN AND FACILITIES............................................................................7 4.1 LOCATION......................................................................7 4.2 PREMISES AND ROOMS................................................8 4.3 EQUIPMENT...................................................................8 4.4 FACILITIES......................................................................9 . Peter Steinbüchel - November 2014

GENERAL PRINCIPLES OF FOOD HYGIENE - CAC/RCP 1-1969 SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл GENERAL PRINCIPLES OF FOOD HYGIENE - CAC/RCP 1-1969 continued SECTION V - CONTROL OF OPERATION............................11 5.1 CONTROL OF FOOD HAZARDS....................................11 5.2 KEY ASPECTS OF HYGIENE CONTROL SYSTEMS.........11 5.3 INCOMING MATERIAL REQUIREMENTS.....................13 5.4 PACKAGING..................................................................13 5.5 WATER..........................................................................13 5.6 MANAGEMENT AND SUPERVISION............................13 5.7 DOCUMENTATION AND RECORDS..............................14 5.8 RECALL PROCEDURES...................................................14 SECTION VI - ESTABLISHMENT: MAINTENANCE AND SANITATION........................................................................14 6.1 MAINTENANCE AND CLEANING..................................14 6.2 CLEANING PROGRAMMES...........................................15 6.3 PEST CONTROL SYSTEMS.............................................15 6.4 WASTE MANAGEMENT................................................16 6.5 MONITORING EFFECTIVENESS....................................16 SECTION VII - ESTABLISHMENT: PERSONAL HYGIENE......16 7.1 HEALTH STATUS............................................................17 Peter Steinbüchel - November 2014

10.1 AWARENESS AND RESPONSIBILITIES................................20 SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл GENERAL PRINCIPLES OF FOOD HYGIENE - CAC/RCP 1-1969 - continued 7.2 ILLNESS AND INJURIES....................................................................17 7.3 PERSONAL CLEANLINESS................................................................17 7.4 PERSONAL BEHAVIOUR..................................................................17 7.5 VISITORS.........................................................................................18 SECTION VIII - TRANSPORTATION........................................................18 8.1 GENERAL........................................................................................18 8.2 REQUIREMENTS.............................................................................18 8.3 USE AND MAINTENANCE...............................................................18 SECTION IX - PRODUCT INFORMATION AND CONSUMER AWARENESS........................................................................................19 9.1 LOT IDENTIFICATION.....................................................................19 9.2 PRODUCT INFORMATION...................................................19 9.3 LABELLING...........................................................................19 9.4 CONSUMER EDUCATION.....................................................19 SECTION X - TRAINING..............................................................20 10.1 AWARENESS AND RESPONSIBILITIES................................20 10.2 TRAINING PROGRAMMES.................................................20 10.3 INSTRUCTION AND SUPERVISION.....................................20 10.4 REFRESHER TRAINING.......................................................20 Peter Steinbüchel - November 2014 - Codex

PRINCIPLES OF THE HACCP SYSTEM...................................22 SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл GENERAL PRINCIPLES OF FOOD HYGIENE - CAC/RCP 1-1969 continued HAZARD ANALYSIS AND CRITICAL CONTROL POINT (HACCP) SYSTEM AND GUIDELINES FOR ITS APPLICATION.........................................................21 PREAMBLE...........................................................................21 DEFINITIONS........................................................................21 PRINCIPLES OF THE HACCP SYSTEM...................................22 GUIDELINES FOR THE APPLICATION OF THE HACCP SYSTEM...............................................................................24 INTRODUCTION..................................................................24 APPLICATION......................................................................24 TRAINING...........................................................................28 Peter Steinbüchel - November 2014 - Codex

control of the same management. SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл GENERAL PRINCIPLES OF FOOD HYGIENE - CAC/RCP 1-1969 - continued 2.3 DEFINITIONS For the purpose of this Code, the following expressions have the meaning stated: Cleaning - the removal of soil, food residue, dirt, grease or other objectionable matter. Contaminant - any biological or chemical agent, foreign matter, or other substances not intentionally added to food which may compromise food safety or suitability. Contamination - the introduction or occurrence of a contaminant in food or food environment. Disinfection - the reduction, by means of chemical agents and/or physical methods, of the number of micro-organisms in the environment, to a level that does not compromise food safety or suitability. Establishment - any building or area in which food is handled and the surroundings under the control of the same management. Food hygiene - all conditions and measures necessary to ensure the safety and suitability of food at all stages of the food chain. Hazard - a biological, chemical or physical agent in, or condition of, food with the potential to cause an adverse health effect. Peter Steinbüchel - November 2014 - Codex

eaten according to its intended use. SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл GENERAL PRINCIPLES OF FOOD HYGIENE - CAC/RCP 1-1969 - continued HACCP - a system which identifies, evaluates, and controls hazards which are significant for food safety. Food handler - any person who directly handles packaged or unpackaged food, food equipment and utensils, or food contact surfaces and is therefore expected to comply with food hygiene requirements Food safety - assurance that food will not cause harm to the consumer when it is prepared and/or eaten according to its intended use. Food suitability - assurance that food is acceptable for human consumption according to its intended use. Primary production - those steps in the food chain up to and including, for example, harvesting, slaughter, milking, fishing. Peter Steinbüchel - November 2014 - Codex

SECTION III - PRIMARY PRODUCTION OBJECTIVES: SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл GENERAL PRINCIPLES OF FOOD HYGIENE - CAC/RCP 1-1969 - continued SECTION III - PRIMARY PRODUCTION   OBJECTIVES: Primary production should be managed in a way that ensures that food is safe and suitable for its intended use. Where necessary, this will include: - avoiding the use of areas where the environment poses a threat to the safety of food; - controlling contaminants, pests and diseases of animals and plants in such a way as not to pose a threat to food safety; - adopting practices and measures to ensure food is produced under appropriately hygienic conditions. Peter Steinbüchel - November 2014 - Codex

SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл Дүгнэлт: Кодексын хороо, стандарт боловсруулахдаа эрсдлийн шинжилгээ хийж ХХААБ/ДЭМБ-ын шинжээчдийн бүрэлдэхүүнээс гаргасан шинжлэх ухааны үндэслэл бүхий зөвлөмжид үндэслэдэг. Шинжээчдийн бүрэлдэхүүн нь Гишүүн орны Засгийн газарт шууд зөвлөгөө өгдөг. Peter Steinbüchel - November 2014 - Codex

SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл Дүгнэлт: Эрсдлийн үнэлгээ нь Кодексын хүнсний аюулгүй байдлын стандартын шинжлэх ухааны үндэслэлийн суурь юм. Мөн улс орнууд эрсдлийн үнэлгээ хийлгэх хүсэлтийг хэрхэн гаргах, оролцох, мэдээлэл өгөх талаархи асуудлыг багтаана. Кодексын стандартууд нь шинжлэх ухааны үндэслэлтэй болохоор ДХБ хүнсний аюулгүй байдлын стандартын олон улсын лавлагаа мэдээлэл хэмээн үздэг. Peter Steinbüchel - November 2014 - Codex

SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл Илүү дэлгэрэнгүй мэдээллийг дараах вэбсайтаас үзнэ үү: http://www.codexalimentarius.org/ Мэдээллийг англи, франц, испани, араб, хятад, орос хэлээр үзэх боломжтой. Peter Steinbüchel - November 2014 - Codex

Анхаарал тавьсанд баярлалаа. SMMSS - Монгол Улсын Стандартчиллын тогтолцоог боловсронгуй болгоход дэмжлэг үзүүлэх төсөл Анхаарал тавьсанд баярлалаа.