OJIMATA ACIPI ’DOSI ’DASI ’DIYI The Baboons that went this way and that way TRANSLATED BY DORIS MAANDEBO ABIRIA

Ocoko azi amboni esu ndra ’ba enyati azi gaa ni ma alea ni yi ra.Ndra drio risi’ba ’diyi a’a ayiko si ala, te anyapa asea ’diyi e’do emu eyini ori fee ci ci. Anyapa ’diyi nyaa ’ba ndee ma afa amvua ’diyi teketeke. O’du azini si yi vini ’ba ndee ma anzi fuu pi acipi badakaru ’diyi o’du indi. Angu ’di eca di a’azu onzi tu. ’Ba ’diyi e’do di e’yo ega yi nga angu o’di esu a’azu ngua ri ma dria.

Aku azi aluni ega yi eco te ’ye ngoni yari ra. A’di ’dizu anyapa a’api angu sende ri ma dria ’diyi be ri ma paria, eyi ega e’yo kini cikani yini muzu nyaka ndasi ’be dria uru. Nyaka esuzu ’dale ri ma ewa yo. Ayise zoo ’be ma talaa ci, pati zoo ’be ma tia ele ci, ’ba eco etoo ’be talaa ’diyi obi ’dale ra, ’ba eco aria yi ovi oni karakara ’be rua’dayi si ra.

Aku azi ’diyi nee ’ba a’a pi ’be dria ’dayi ma rua ala ngoni yari ra. Nee yi ma anzi zoo ala azini tipika ’be sia ’daa ’diyi a’a asi e’yere si ngoni yari ra. Agupi ru ri yo kini, ”Ama te ama ni ama a’a ’be sia ’doa ala, cika emi emu ’ba ma a’a ’dole.” Coti coti ’ba aku be angu sendea ’diyi adi yi ma aku ‘dale ri ra, mu a’a ‘be sia uru. Aku alu alu esu yima oji a’azu ci. Oji alea yi esu di angu zizaru azini drizaru ala. Yi ma alu alu e’do di ‘yo kini yi ka ndra etu ‘be dria drio roo, aga yini ndra fezu anyapa ni yima nyaka ezazu azini anzi yi o’duzu te raka.

Anzi ‘diyi ni zo ria yi e’do afa ‘bani eco ‘ye zozu ‘be dria kilili ‘diyi o’ye. E’do onii ‘besi tuzu, ata mva gaa ndeni ri oni ‘be tuzu mbelembele etoo ‘be sia ‘diyile. Yi oni vini pati si yi otuzu pati efiyi ondazu. Yi oni yi ayazu pati ma arakalaa be be oyoo yile. ‘Ba alipi vaa ‘diyi kaa ‘ba ‘be sia ‘dayi ene ‘dini yi eyo ega kini ‘ba nde yi kani anyapa asea ‘diyi yaani.Te yi ka ‘ba nde ‘be sia ‘dayi ma mileti ne bongo yini suu ‘diyi pie, yi celu ne ra kini ‘ba ada mbga ‘diyi ede celu ‘da ‘be pari eyini ecozu a’azu riru ni.

E’yere e’yere, e’yo e’do i ojaa. Tipika ‘da yi e’do nee kini yi ma anzi nze ni e’yo mbga ku, e’yo nzezu ri ma paria anzi yi lu ‘ye nguru nguru ‘dini. ‘Ba ‘wara e’do vini nee yi ada ma omvu e’do eca ambo azini yi rua e’do eca ‘biko ru. Yi ka yi one mile milea ‘dini yi ne kini yi ma mileti oja i ra, dika yi ma si zoo ezu ezu. Yi e’do a’a tutuni pa su si, de ‘ba ‘diyi oja di beleni yi afa azi nduni ru dria ‘di. Afa yini yi ojazu ‘diri ndra nga angu ‘da ma alea ‘daa tua yo. ’Ba yi e’do afa nde i ojaa piri omve ojimata ni.

Ojimata ‘diyi a’a ayikosi saa angiri. Yi asi etoo ‘be talaa ‘diyi odro ku, te e’do ase zoopi ‘diyi nya i. Yi avii di e’yo nzeza teketeke te, ata yi ma azi di o’duko azi ndu ni ‘yepi ra ni yo pelu abgotaa ni ngurunguru be. Truu bongo ndra yi ma rua ‘diyi ra, ‘be yi vaa, ojuruko mbe bongi nde yini. Yi ma pa pi di wu pie woro ‘biko ru ini bgunya.

Te kiriti, yi nii ra kpere andru kini ndra drio risi yi ndra ‘ba ada ni. E’yo ’di si yi ma asi ni ndra oti tu. Kaa ndra yi ma agyi ma mileti ne ’bo, yi esu yi ma agyi ma omvu eca ambo aga ndra oku ri. Yi ndra nziri onzi ani. Ojimata alu ri ni ima agyi ma omvu e’da, eri ani ogu. ’Diri fee ojimata ’bani gu ri ni ecazu awoko si tu. Eri e’do ombu ’bua ’bua awoko si, de eri vini ima agyi ma omvu gu ria.

Ogugua ’da eca di ambamba, ojimata yi eco di a’a awoko si tualu ku. Aku alu alu awa yi e’dozu a’azu yisi yisi. Yi ogu aku azi ’diyi ma omvu si ra te lee ’ba azini ma gu yi driri si ku. E’yo beleni ojimata yini a’azu yima enyati vusi were were kpere andru ri eri ’di i. Yi eco ni a’a suru alu ru ’ba ada kani anyapa azi ’diyi ni a’ale rile ku.