Historia da Lingua Galega

Historia da Lingua Galega
Centro de Estudos Galegos Gemma Álvarez Maneiro

Onde estamos ? Situación xeográfica

O galego é a [única] lingua propia de Galiza
Actualmente é falada por máis de de persoas no mundo, tanto en Galiza como nas súas zonas limítrofes [Asturias, León e Zamora], como en varias ducias de países onde marcharon traballar as e os nosos emigrantes

Evolución A nosa evolución

Esquema Orientativo Século XII/XIII- XVI Fins Século XVI – XVIII
O MEDIEVO Século XII/XIII- XVI SÉCULOS ESCUROS Os Ilustrados Fins Século XVI – XVIII PRE-REXURDIMENTO Os Precursores Inicios Século XIX REXURDIMENTO Século XIX NACIONALISMO / AS VANGARDAS GUERRA CIVL ESPAÑOLA / POSGUERRA Século XX ACTUALIDADE Século XXI

Medievo Santiago de Composela Galego-Portuguesa
XII/XIII - XVI Feitos históricos máis relevantes Descort político de Raimbaut de Vaqueiras “Eras quan vey verdeyar” Primeira mostra de plurilingüismo, onde temos a presenza de 5 linguas: Provenzal, italiano, francés, gascón e galego-portugués O galego emerxe como lingua escrita no século XIII. Na primeira metade do século XIII domina totalmente o uso do latín na lingua dos documentos, xa nos últimos anos do reinado de Fernando III ( ) se está xestando o paso para o galego na escrita feito que será definitivo no reinado de Afonso X ( ) Códice Calixtino ou Liber Sancti Iacobi (Século XII) Composto por 5 libros ou seccións Libro I – Centrado na liturxia do Apóstol Santiago Libro II – 22 milagres onde intercede o Apóstol Libro III – Relata o traslado do corpo de Santiago de Terra Santa a Galicia Libro IV –“Pseudo Turpin”, conta que Santiago aparece nos soños de Carlomagno, incítao a liberar a súa tumba dos musulmáns e indícalle a dirección a seguir: un camiño de estrelas. Libro V – O máis famoso e xa traducido a varias linguas. O “Liber Peregrinationis” é unha auténtica ‘Guía de pelegrinos’ do S. XII. Santiago de Composela O éxito como cidade medieval radica na súa condición de lugar de peregrinación a partir da primeira metade do século X, cando foi proclamanda Locus Sancti Iacobi. Son milleiros de pelegrinos de toda Europa e por diversos camiños terrestres e marítimos. Despois de Roma, foi o grande santuario da Europa Medieval. Mesmo existen referencias literarias destacamos: O Códice Calixtino, ou Liber Sancti Iacobi O Descort político de Raimbaut de Vaqueiras ▶Literatura Medieval Galego-Portuguesa A poesía trobadoresca empezou máis cedo que a prosa, estamos falando do século XII. O testemuño máis antigo deste lirismo galego-portugués de que se ten noticia é "Ora faz ost'o senhor de Navarra“ un escarnio político escrito polo trobador portugués Johan Soarez de Pávia e datado entre 1196 e 1198. Vai desaparecendo en beneficio do castelán nas primeiras décadas do XVI. Unha vez implantado o galego, en toda a Idade Media a maior parte dos documentos redactados en Galiza aparecen escritos na lingua galega e só nas últimas décadas do XV notamos unha progresiva presenza do castelán, que vai substituíndo á lingua autóctona até eliminala como lingua de cultura na primeira metade do século XVI. Aséntase a Sociedade Feudal. Nacen os Foros [XII] Crecemento da poboación, expansión da agricultura, difusión do fenómeno urbano, relacións comerciais a longa distancia, nacen estruturas administrativas e políticas… Estamos ante a Reconquista durante [XI-XIII] Compostela > Luz do mundo [Descuberta do Corpo de Santiago o Maior. Inicios S. IX] Protagonismo político-cultural. Esplendor de Galiza S. XII [1142]> Formación do Reino de Portugal. Punto crucial da nosa historia; Galiza nunca será independente > Asimilada pola Coroa de Castela. A época de maior esplendor da lingua foi a dos séculos XIII e XIV, pola lírica trobadoresca, pola inmensa cantidade de documentos non literarios de carácter xurídico e polas obras en prosa, que aínda continúan ata mediados do século XV, por máis que desde o punto de vista literario o XV xa é un século de decadencia, aínda que debemos lembrar que a tradición literaria non se rompeu totalmente xa que ao longo do século XVI se escribiron ocasionalmente poemas en galego. Belhs Cavaliers, tant es car Lo vostr' onratz senhoratges Que cada jorno m'esglaio. Oi me lasso que farò Si sele que j'ai plus chiere Me tue, ne sai por quoi? Ma dauna, he que dey bos Ni peu cap santa Quitera, Mon corasso m'avetz treito E mot gen favlan furtado. Eras quan vey verdeyar Pratz e vergiers e boscatges, Vuelh un descort comensar D'amor, per qu'ieu vauc aratges; Q'una dona.m sol amar, Mas camjatz l'es sos coratges, Per qu'ieu fauc dezacordar Los motz e.ls sos e.ls lenguatges. Io son quel que ben non aio Ni jamai non l'averò, Ni per april ni per maio, Si per ma donna non l'o; Certo que en so lengaio Sa gran beutà dir non sò, çhu fresca qe flor de glaio, Per qe no m'en partirò. Belle douce dame chiere, A vos mi doin e m'otroi; Je n'avrai mes joi' entiere Si je n'ai vos e vos moi. Mot estes male guerriere Si je muer per bone foi; Mes ja per nulle maniere No.m partrai de vostre loi Dauna, io mi rent a bos, Coar sotz la mes bon' e bera Q'anc fos, e gaillard' e pros, Ab que no.m hossetz tan hera. Mout abetz beras haisos E color hresc' e noera. Boste son, e si.bs agos No.m destrengora hiera. Mas tan temo vostro preito, Todo.n son escarmentado. Por vos ei pen' e maltreito E meo corpo lazerado: La noit, can jatz en meu leito, So mochas vetz resperado; E car nonca m'aprofeito Falid' ei en mon cuidado..

Medievo Lírica Trobadoresca XII/XIII - XVI Produción literaria
Falamos de bras de carácter profano, transmitidas por 3 Cancioneiros [4] e por restos menores, xunto con 420 cantigas marianas. Escrito todo nunha Koiné que denominamos galego-portugués. Destas composicións que compoñen un dos momentos máis brillantes da historia cultural da Europa Medieval os 3 xéneros máis cultivados son: A cantiga de Amigo A cantiga de Amor A cantiga de Escarnio e maldizer

Cancioneiro da Ajuda <A>
Medievo Transmisión XII/XIII - XVI Cancioneiro da Ajuda <A> Chamado así por estar na biblioteca do Palácio da Ajuda en Lisboa. ►Descuberto en 1759 ► 310 cantigas, case todas de amor ► 88 follas nun único volume ► Escrito probablemente nos últimos decenio do século XIII, na corte de Castela ► Escrito por unha soa persoa. Letra gótica ► Dos tres cancioneiros este é o menos completo

Cancioneiro da Vaticana<V>
Medievo Transmisión XII/XIII - XVI Cancioneiro da Vaticana<V> Chamado así por estar na Biblioteca Apostólica Vaticana de Roma. ► Descuberto cara o 1840 na biblioteca Vaticana, e dado a coñecer 7 anos despois, en 1847 ► 210 follas numeradas máis 18 sen numerar ► 1205 cantigas dos 3 xéneros, atribuídas a máis de 100 autores ► Escrito posiblemente a fins do XV ou inicios do XVI ► Escritura cursiva irregular.

Cancioneiro da Biblioteca Nacional ou Colocci Brancuti <B>
Medievo XII/XIII - XVI Transmisión Cancioneiro da Biblioteca Nacional ou Colocci Brancuti <B> Chamado así por estar na Biblioteca Nacional de Lisboa; Colocci por ter pertencido no S. XVI ao mecenas e humanista Ángelo Colocci e Brancuti por ser descuberto na biblioteca dos condes Brancutti (Cagli- Italia) ► É unha copia feita en Italia a inicios do século XVI ► Ten máis de 1600 cantigas de todos os xéneros É o que contén o maior número de cantigas. O 1º texto que presenta é a “Arte de Trovar”, tratado fragmentado e anónimo de teorización poética que describe e distingue os 3 xéneros.

[4º] Cancioneiro de Berkeley ou da Biblioteca Bancroft
Medievo XII/XIII - XVI Transmisión [4º] Cancioneiro de Berkeley ou da Biblioteca Bancroft ► Achado por 2 profesores dos Estados Unidos ► É unha copia fiel do Cancioneiro da Vaticana realizada entre 1580 e 1615 ► Foi adquirido no ano 1983 pola Biblioteca Bancroft da Universidade de Berkeley [California]

Pergamiños Medievo Pergamiño Vindel XII/XIII - XVI
Transmisión XII/XIII - XVI Pergamiños O Pergamiño Sharrer Fragmento de pergamiño copiado a finais do século XIII ou comezos do XIV, que conten 7 cantigas de amor compostas polo rei de Portugal, Don Dinís. Consérvase en Lisboa, no Arquivo Nacional da Torre do Tombo, formaba parte da encadernación dun libro de rexistros notariais do S. XVI. Pergamiño Vindel Contén as 7 cantigas de amigo de Martín Códax, 6 son musicadas (caso único). Escrito a fins do S. XII. Atopouno en 1914 o libreiro Pedro Vindel. Foi achado servindo de forro dun códice do século XIV que contén obras de Cicerón. Foi adquirido polo bibliófilo profesional Otto Haas, foi posto á venda en Londres e comprado pola Pierpoint Morgan Library de Nova York onde hoxe se conserva desde 1977. Távola Colocciana Son 8 folios escritos polo humanista e relixioso italiano Angelo Colocci nado en Jesi (Ancona). É un índice, un rexistro de textos e trobadores.

Pergamiño Vindel

Pergamiño Sharrer

Medievo Rico T F XII/XIII - XVI To E Transmisión
As Cantigas de Santa María>> En loor á virxe Autoría >> Corte de Alfonso X “ O Sabio” e o propio Rei Códice do Escorial E Conservado na Biblioteca do Escorial – Madrid 416 Cantigas 40 Miniaturas Notación musical Escrito a 2 columnas Códice do Escorial ou Rico T Conservado na Biblioteca do Escorial – Madrid Entorno a 200 Cantigas Máis de 1250Miniaturas Notación musical Escrito a 2 columnas Códice Toledano To Na Biblioteca Nacional de Madrid 128 Cantigas Non Miniaturas Notación musical Escrito a 2 columnas Códice da Biblioteca Nacional de Florencia F Na Biblioteca Nacional de Florencia 104 Cantigas 516 Cadros de ilustración Liñas de música en branco Escrito a 2 columnas

Le Cantigas de Santa María: tradizione, struttura e contenuto

Lírica Galego-Potuguesa XII-XVI
Falamos de bras de carácter profano, transmitidas por 4 Cancioneiros e por restos menores. De carácter relixioso temos as 420 cantigas marianas, (356 de Santa María e 42 de Loor) de Afonso X ‘O Sabio’. Chegán nós a través de 4 Códices. Escrito todo nunha Koiné que denominamos galego-portugués. Estas composicións que compoñen un dos momentos máis brillantes da historia cultural da Europa Medieval

Contexto da obra Na Península Ibérica recóllense 2 importantes coleccións: Unha en castelá: os Milagros de Nuestra Señora de Gonzalo de Berceo E a máis extensa das coleccións marianas romances, escrita en galego-portugués: as Cantigas de Santa María, compilada polo rei Afonso X. Italia cun florecemento serodio da súa literatura haxiográfica, non acada formas literarias propias. • A colección de milagres de Bonvesin de la Riva. • A colección véneta do Libro dei cinquanta miracoli della Vergine, que contén milagres, lendas, poesías alegóricas. Neste mesmo século o rei Alfonso X ( ), chamado o Sabio xa que se di que mira máis polas letras que polo goberno; ordena elaborar un dos máis ricos cancioneiros que xamais se escribiron. A chegada dos milagros oficiados por María na historia é difícil de determinar, o que si que podemos asegurar é que será o S. XIII o do seu esplendor. A nai de Deus convértese na nai de todos; é invocada e o nome de María está presente na vida pública e privada, económica e social, na catedral e no campo de batalla. As primeiras coleccións de milagres mariano recompílanse en Inglaterra (S. XI) e en Francia (S. XII). Cantigas relixiosas: podemos dicir que son un modelo de cristiandade, un modelo de como se deben comportar os fieis. Os milagres comenzan a recollerse e transcribirse, xorden os libros que conteñen os milagres. Exaltación da figura da Virxe, se un santo pode obrar milagres de diversa complexidade que non faría a nai de Deus. Ela será a mediadora entre o pobo de Deus. Nacen os santuarios e esténdense por todo Occidente. Así xorden os libros que conteñen os milagres, neste fervor mariano sobresae o S. XIII, un século onde o latín vai deixando paso ao romance, que permite un achegamento entre os fieis e a virxe.

Fontes das CSM As fontes directas e indirectas que Afonso X puido ter ao seu alcance deberon ser moitas e variadas. Seguindo o esquema do estudoso Filgueira Valverde, establécense 6 grupos: Mariais latinos sen carácter local Obras xerais de onde se tomaron temas aplicábeis á mediación da Virxe Mariais romances Coleccións locais estranxeiras Coleccións locais peninsulares Milagres familiares e autobiográficos. Recordos da infancia e vivencias persoais son aproveitadas con éxito para a redacción de polo menos 26 relatos. O rei sempre fora socorrido pola Virxe cando precisou da súa axuda (na guerra ou na enfermidade) e en agradecemento compila as Cantigas.

Transmisión manuscrita das CSM As cantigas marianas chegaron até nós en 4 códices: TO, E, T e F
Antes de entrarmos nos códices conservados debemos falar dun posíbel códice desaparecido. TOº O estudoso Walter Mettmann defende a existencia da redacción dun 1º códice (posterior a 1264) un códice de 100 cantigas, perdido, que el identifica co milagroso “Livro” que o rei menciona no v. 29 da ctga. 209, e que hoxe se pode recoñecer no códice TO, que sería unha copia daquel proxecto orixinal.

TO Códice Toledano Conservado na Bibioteca Nacional de Madrid, antes na Biblioteca Capitular de Toledo de aí o seu nome. Descuberto polo Padre Sarmiento Contén as 100 cantigas do proxecto inicial, as cantigas das festas da Virxe e do seu fillo e aínda 16 composicións máis en apéndice. Un total de 128 composicións. Copiado en 161 folios de pergamiño Elegante letra gótica francesa a dúas columnas Letras inicias a cores encarnadas e azuis Non ten miniaturas Si notación musical no refrán que abre cada cantiga

E Códice do Escorial ou Códice dos músicos
Conservado na Biblioteca do Escorial. Madrid Contén 416 textos, o máis amplo de todos Copiado en pergamiño Escritura gótica a dúas columnas Iniciais en azul e encarnado Presenta notación musical.

T Códice Rico Conservado na Real Biblioteca de San Lorenzo del Escorial, Madrid. Coñecido como o Códice Rico debido a presenza de exquisitas páxinas miniadas 212 páxinas cun total de 1264 viñetas Copiado en pergamiño Escritura gótica francesa a 2 columnas Mantén a notación musical completa Presenta 24 cantigas en castelán, xa que da cantiga 2 á 25, inclúense prosificacións das composicións a pé de páxina en castelán

F Códice da Biblioteca Nazionale de Firenze
Conservado na Biblioteca Nazionale Centrale de Firenze, parece ser a continuación de T, quedou incompleto, tanto no número de composicións que debería conter, como na notación musical e a ilustración dos textos, de xeito que só nos transmite: 104 cantigas A notación musical –para a que conservaron espazos- non foi copiada e, en moitos casos, as miniaturas redúcense ao debuxo das viñetas que deberían contelas.

A autoría das CSM  Afonso X O Sabio (tal e como mostrou Joseph Snow) é o “Arquitecto” que concibe os planos dunha obra magna pero que, precisamente por esta importancia e tamaño, non puido levar a cabo el só. Concibiu o proxecto, deulle forma e sentido, modelouno e todo baixo un fondo narrativo moi orixinal.  A estudosa Elvira Fidalgo achega a súa conclusión persoal dicindo que a intervención de Afonso X na súa obra poucas veces debeu ir máis alá da supervisión, ordenación, selección de material e corrección de resultados. Mais di que non podemos descartar a posibilidade da súa propia man ao estarmos ante un gran trobador e porque xa compuxera lírica profana. Hoxe despois de tantos estudos realizados está superada a opinión de que Afonso X fose o único autor das cantigas. A aparición do nome do trobador Airas Nunes nunha nota marxinal a carón da cantiga 223 no códice E, levou ao estudoso W. Mettmann a cuestionarse a seria autoría deste coñecido trobador, polo menos, para algunha das cantigas. Deixa para a autoría persoal do rei aquelas cantigas autobiográficas (escritas en 1ª persoa, vivencias, desexos…) Pola súa parte G. Tavani nega a teoría de Mettmann.

O simbolismo dos números
É notoria a significación do número 10 e dos seus múltiplos e divisores (en especial o 5) na literatura medieval e máis na mariana. O 10 simboliza na época medieval a perfección, é dicir, a divindade. 100 son as composicións inicialmente redactadas (10 x 10). A correspondente a decena (10, 20, 30…) é unha cantiga de loor que contrasta notabelmente en tema e ritmo coas nove precedentes. As acabadas en 5 tendían, inicialmente, a albergar un milagre bastante máis extenso cós outros. Ademais das 5 festas da Virxe (cantigas 411, 415, 413, 417 e 419), o propio nome de María ten 5 letras. E das 5 festas de Cristo (cantigas 423, 424, 425, 426 e 427). O cancioneiro é usado como metáfora do rosario, que é o obxecto particular de devoción mariana, estruturado mediante a mestura do 10 e do 5 e ten 5 misterios.

O verbo trobar, comprendía texto e música
O Cancioneiro das CSM O que si fica claro é a vontade rexia de composición dunha morea de cancións en honra á Virxe tal e como el mesmo declara no Prólogo: E o que quero é dizer loor da Virgen, Madre de Nostro Sennor, Santa María, que ést’a mellor, cousa que el fez; e por aquest’eu quero seer oy mais seu trobador, e rogo-lle que me queira por seu Trobador e que queira meu trobar reçeber, ca per el quer’eu mostrar dos miragres que ela fez;… (vv ) O verbo trobar, comprendía texto e música

Morre o 4 de abril de 1284 en Sevilla.
O Cancioneiro das CSM Tanto apreciaba os códices que Afonso X deixou escrito no seu testamento o desexo de ser enterrado acompañado polo códices. Efectivamente con el estiveron, até que Felipe II ordenou o seu trasaldo á Real Biblioteca do Mosteiro do Escorial. O tamaño, as composicións, a perfección, a cantidade e o modelo de cancioneiro engloban unha mesma pretensión case obsesiva en Afonso X, a de alzarse, ser recoñecido ante todo, como “pai do saber”. Unha mostra é o feito de que nas miniaturas que acompañan os textos, el aparece como un monarca sabio coa coroa e rodeado de libros, pergamiños; é o seu afán de salientar o seu labor científico-literario sobre o lexislativo e gobernamental. Morre o 4 de abril de 1284 en Sevilla. Ten o seu Sepulcro en Sevilla pero o seu corazón e as entrañas atópanse na Catedral de Murcia As CSM aséntanse, xa que logo, sobre un plan preconcebido polo seu autor/arquitecto, onde cada peza está onde ten que estar, tanto na estrutura externa como interna. O carácter milagroso do libro queda plasmado na cantiga 209, onde o monarca recobra a saúde: E os fisicos mandavan-me poer panos caentes, mas nono quix fazer, mas mandei o Livro dela aduzer; e poseron-mio, e logo jouv’en paz, Muito faz grand’erro, e en torto jaz .. Que non braadei nen senti nulla ren da door, mas senti-me logo mui ben; (ctga. 209, vv )

Os temas nas CSM Unha clasificación precisa das cantigas pola súa temática é moi difícil de establecer. Si podemos nomear os temas máis relevantes: A virxe salva aos seus devotos en perigo (no cativerio, na enfermidade ou contra os mouros) Milagres que exaltan as virtudes cristiás (devoción, caridade, castidade, pobreza, oración, penitencia) Milagres que reprenden vicios e pecados A Virxe en defensa de santuarios e igrexas marianas Personalización de animais, imaxes e obxectos Aparición da Virxe en soños e visións Cantigas de carácter autobiográfico

Características das Cantigas
Cantigas que comparten trazos coa técnica do exemplum, recurso para a transmisión de contidos doutrinais da fe cristiá. Así temos: Carácter narrativo Brevidade, xa que o número medio de versos está en torno a 60-70 Veracidade, as cantigas ofrecen feitos que se presentan como verdadeiros e reais Como o exemplum, unha cantiga elabórase con fins didácticos O obxectivo último deste traballo pedagóxico vai máis alá de seren consellos de comportamento axeitado, convertendose en medio para a salvación da alma.

A estrutura dos milagres marianos
Rúbrica introdutoria –título- Refrán - Son todas de refrán agás 7. É refrán moralizante dentro da narración exemplar que é a cantiga. Formato propio para transmitir valores. O refrán aparecerá ademais de no inicio ao final de cada estrofa. Repetición que permite en todo momento que o oínte estea concentrado nos feitos; que a mensaxe fique retida. O corpo narrativo Exordio Narrativo Partita Initium narrationis Medium narrationis Finis narrationis

ExordioIntrodución. Son moi breves
ExordioIntrodución. Son moi breves. É aproveitado polo monarca para a presentación dos personaxes favorecidos ou castigados pola Virxe; ou ben para presentar o lugar dos feitos e incluso o momento no que acontecen. Procurando achegar o oínte á narración. Initium narrationisSitúa o lector ou lectora no sendeiro do que vai comezar, a narración, é a presentación do contexto. O máis habitual é que se presente a persoa beneficiaria do milagre, unha descrición do ou da protagonista; da súa enfermidade, do seu pecado… é a antesala do milagre. Medium narrationisParte nuclear da narración; onde se desenvolven os feitos con detalle. Será onde terá lugar o milagre. Parte de máxima tensión emocional que vai en descenso para chegar á fin da composición. Finis narrationis Realizado o milagre nestes últimos versos de caída emocional temos a despedida ao oínte; que se fai xeralmente cunha invitación á louvanza da Santa. É a conclusión.

Medievo Prosa medieval. Falamos de mostras esporádicas XII/XIII - XVI
Produción literaria XII/XIII - XVI Prosa medieval. Falamos de mostras esporádicas A Crónica Troiana A Historia Troiana Ciclo Clásico da materia de Troia> Obras de ficción ambientadas no mundo helénico. Livro de Xosé de Arimatea Demanda do Santo Graal Libro de Tristán Ciclo Bretón> Materia da Bretaña e Ciclo Artúrico Milagres de Santiago> Prosa haxiográfica Crónica de Sta. María de Iria> Ambiente eclesiástico Orto do esposo> Meditación sobre o mundo e as sagradas escrituras Libros de Liñaxes> Familias nobilarias portuguesas Cronica Xeral Galega> Tradución galega da Crónica de Castela Xeneral Estoria>Tradución galega da General Estoria, de Alfonso X. Prosa pragmática > Prosa xurídica, didáctica, tratados técnicos

3 xéneros maiores Cantigas de Amigo Cantigas de Escarnio
Amor Escarnio ou Maldizer Cantigas de Amigo Cantigas de Escarnio ou Maldizer Cantigas de Amor Breves cancións postas en boca dunha muller namorada Esta muller é sempre unha dona virxe, inxenua Destinadas ao canto, polo feito de levaren notación musical. Lembremos as 7 cantigas de Amor de Martín Códax Chámanse `de amigo’ pola repetición da palabra clave amigo para se referir ao obxecto dos seus desvelos e amoríos. Exemplo. (Denominación que xa aparece na ‘Arte de Trovar’) Son composicións nas que o poeta canta a beleza e as cualidades da amada e ademais analiza os doces tormentos que lle produce a paixón que sente. A palabra clave será a presenza da palabra ‘senhor’ con todas as súas variantes. O amor cortés provenzal, relación home-muller na lírica occitana. O amante sufrirá diversas fases nun longo proceso amatorio antes de acadar o joi, o amor físico: Fenhedor-Precador-Entendedor-Drudo Nas cantigas galego-portuguesas hai ausencia de amor físico, de joi. Será, polo tanto un amor platónico. Exemplo Son composicións destinadas ao canto de temática satírica. Textos burlescos. Características: Grande variedade temática e maior riqueza léxica e expresiva Fan sátira de tipos sociais (cregos, cabaleiros, trobadores…) A finalidade primordial é a de facer rir, vistos coma un xogo entre trobadores Uso de termos e situacións obscenas, hai total liberdade de expresións, estaban excluídos da censura A sexualidade ocupa un lugar central con termos como: foder, caralho, cono Utilízase sempre a 3ª persoa. Exemplo

Medievo Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades
XII/XIII - XV Na rede Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades Cantigas Medievais Galego-Portuguesas Locus Criticus IlG - TEMILGA Centre for the Study of the Cantigas de Santa María of Oxford University

Séculos Escuros <Os Ilustrados>
XVI-XVIII Feitos históricos máis relevantes O noso País é inzado, á mantenta, no poder administrativo e eclesiástico de persoas alleas e intransixentes coa nosa lingua. O galego perde prestixio, é unha lingua fóra do poder. Mala escolla. Nas Guerras Dinásticas pola coroa de Castela entre: Pedro I e Henrique II de Trastámara despois entre Xoana a Beltranexa fronte á futura raíña Isabel A Católica. Galiza sempre toma parte dos perdedores. Como consecuencia o noso país: Perde a súa independencia e pasa a sufrir a represión e castigo do poder centralista en mans dos Reis Católicos. Que chegan ao trono no ano 1474. A burguesía galega é incapaz de defender os dereitos do país. Nace dende Castela o Concepto Nacional e a Uniformización Lingüística. Galiza e o galego entran nunha das súas “longas noites de pedra” No avance do S. XVI a presenza do galego vai diminuíndo cada vez máis e chega un momento en que é substituído polo castelán na escrita. Fica reducido ao ámbito oral, ao pobo. >Mesmo a ausencia de información informa< Varios son os factores que rematan na orde da “doma e castración do Reino de Galiza” Fernando II de Aragón e Isabel I de Castela Reis Católicos S.XV –fins XVI As Guerras Irmandiñas contra os señores, e mesmo entre nobres [2ª metade S. XV] Houbo dúas grandes guerras: 1431, Galiza paga a súa derrota é sometida. O control centralista do Reis Católicos. Nace a clase intermediaria da Fidalguía [rexedores, xuíces, escribáns…] Importante nos séculos XVII, XVIII, que recibirán mosteiros e bens a través dos foros. S. XVI- XVII > A monarquía dos Austria, Galiza segue sen voz nin voto, nin representación nas Cortes. Ataques corsarios de ingleses e holandeses.

[Sèculos Escuros] – Os Ilustrados
Fins XVIII Feitos históricos máis relevantes  Correntes migratorias debido ao desequilibrio entre os recursos e a poboación existente. Destinos: Portugal [Lisboa], Madrid. De xeito temporal, meses de primavera e verán (sega), a Castela e Andalucía.  Tentativas de (pre)industrialización. Téxtil, sector pesqueiro [chegada de industrias catalás arredor de 1750] con conflito a fins do XVIII.  Primeiros pasos da Universidade de Santiago de Compostela [primeiro Escola de Gramática] fundada posteriormente polo notario da cidade López Gómez de Marzoa en 1945  Difusión das ideas da Ilustración europea [S. XVIII] que chegan serodiamente na 2ª metade do século.  [Revolución Francesa > ] No S. XVIII xorden as voces de denuncia dos chamados “Ilustrados“ no eido da cultura. Grupo de intelectuais que defenden uso do galego no ensino, na administración e na Igrexa, isto é, a súa normalización como lingua propia dos galegos. Primeira visión global e integredora de Galiza, valorizando a súa historia, reivindicando a súa lingua, e denunciando o inxusto desprezo que vivían os galegos fóra de Galiza. A súa obra constituíu a primeira chamada de atención dunha problemática lingüística que ha de acompañar ao galego até a actualidade. Entre eles destacan as figuras do Padre Frei Martín Sarmiento e o Padre Feixoo Defende o galego con fundamentos pedagóxicos. Autor dunha grande labor de recollida lexicográfica e de Historia Natural . Coloquio de 24 galegos rústicos, 1746, coplas ao estilo popular onde recompila voces do galego que escoitou, leu e anotou nas súas viaxes. Primeiro en rexeitar que o galego é un dialecto, fixo estudos da orixe do galego

Pre-rexurdimento / Rexurdimento
XIX O campesiñado galego do século XIX segue a manter a súa fortaleza. A pesar dos rendistas (fidalgos, burgueses agrarios) Aparece unha burguesía foránea (Francia, Italia, Cataluña…) nas cidades e vilas. A clase obreira é pequena pero con grande actividade cultural alternativa. Primeiros pasos do movemento obreiro galego. O fundador do PSOE foi Pablo Iglesias Posse, Ferrol 1850. O poder local (deputacións, provincias e concellos) afoga cos impostos, recrutamentos para o exército. Dominan as eleccións provinciais e xerais a través da Santísima Trinidade : Alcalde – Xuíz - Secretario do Concello. Predominio do Caciquismo: modalidade de clientelismo político, aínda vixente. “Os caciques son os representantes do Goberno” ou “O goberno é o representante dos caciques” Castelao. A desamortización tivo dende 1855, enormes efectos de privatización do monte galego. Sustento para o campesiñado. Nova vaga migratoria cara a países iberoamericanos (Cuba, Arxentina, Uruguai, Brasil…). Envellecemento da poboación, baixo crecemento poboacional, esgotamento dos métodos tradicionais agrarios, novos impostos… A emigración –de dimensións europeas- é o factor que mellor define á Galiza contemporánea. Emigración masiva, organizada e regulada. Máis de 2 millóns de persoas emigran entre Tivo efectos importantes para Galiza na súa transformación de inicios de S. XX. 1873> 1ª República Curta e inestábel. Galiza seguía sendo unha sociedade de base agraria, con ausencia de industrialización ou con intentos fracasados, agás o potencial do Arsenal de Ferrol ou a Fábrica de Tabacos da Coruña “Fábrica da Palloza” 1804. O liberalismo trouxo A desamortización dos bens da igrexa [expropiados forzosamente para seren vendidos]. A terra libre. Foi un proceso que durou todo o século XIX e tivo 3 fases: 1. Trienio liberal [ ] 2. de Mendizábal [1835/36 – 1844] 3. de Madoz [a partir de 1855] Proceso de nacionalización e posterior transferencia a particulares dos bens. Pero… en Galiza quen adquiren os bens son nun 90% fidalgos, nobres, funcionarios, burgueses. Porque ¾ partes do que se venden son rendas forais e non terras. Non hai destrución do sistema feudal, a riqueza cambia de mans entre os poderosos. División das provincias e dos municipios. 1810> 1ª división provincial. Galiza: 4 prefecturas> A Coruña, Lugo, Ourense e Vigo. As parroquias, organización básica en Galiza fica só como dimensión eclesiástica Javier de Burgos crea o sistema provincial do estado español. Galiza: 4 provincisa: A Coruña, Lugo , Ourense e Pontevedra. Consecuencia> Centralización política Resonan os logros da Revolución Francesa Revolución Industrial en Inglaterra [metade XVIII - inicios XIX] En Galiza: Guerra contra as tropas francesas [1809]. Batalla de Elviña e Batalla de Pontesampaio. A Reconquista de Vigo [28/03/1809] Celebración das Cortes de Cádiz [1810]. 1ª Constitución española “ a Pepa”. 19/03/1812. Entre guerra entre liberais e carlistas. Os primeiros eran partidarios do Antigo Réxime, de Carlos Mª Isidro de Borbón (fidalgos, clérigos e parte do campesiñado)] e os segundos [partidarios del liberalismo de Isabel II de España (alta nobreza, burguesía e algúns fidalgos)]. Houbo 4 guerras carlistas. Triunfo Liberal

Pre-Rexurdimento Inicios XIX- 1863 Feitos históricos máis relevantes Saen á luz as primeiras obras de liña política. Estudos e iniciativas de realizar unha “historia de Galiza” … Destacamos unha obra dialogada de estilo didáctico e en defensa da lingua galega, obra de Xoán Manuel Pintos, titulada “A Gaita Gallega” [1863]. Primeiro libro en galego tras os SSEE. Non podemos saltar este período da nosa historia sen mencionar os precursores do rexurdir da lingua e do pobo galego. Os nosos Precursores son entre outros: Francisco Añón, Antolín Faraldo, Aurelio Aguirre, Nicomendes Díaz Pastor. Tras a Ilustración estamos ante un Período de tempo curto, ás veces esquecido pero vital e imprescindíbel, de sementeira que daría o seu froito no renacer do Rexurdimento do século XX. Xorde o movemento político coñecido como o Provincialismo [ ] , acuñan o concepto de Unidade Galega [>Patria]. Vencellado á xeración de 1846, pequeno grupo de universitarios progresistas, denuncian o trato que recibe Galiza. Antolín Faraldo, Neira de Mosquera, Romero Ortiz... Coa posterior evolución no Rexionalismo e finalmente no futuro Nacionalismo Galego. [1916]

Historia de Galicia. -7 tomos- [1865-1873]
 Rexurdimento 1863- fins XIX Feitos históricos máis relevantes Benito Vicetto Pérez [ ] Escritor e historiador Fundador do Rexionalismo. Historia de Galicia tomos- [ ] Na súa obra recrea o mundo do celtismo. Pondal será o continuador destas orixes galega. Manuel Murguía [ ] Escritor , Historiador, Fundador e presidente en 1906 da Real Academia Galega Raza Marido Celta de Rosalía A Cova de Céltica Castro Da súa extensa obra destacamos: Los precursores [1886] Galicia [1888] Historia de Galicia [1911] O Rexurdimento Galego forma parte do conxunto de renacementos culturais e literarios que teñen coma base o Romanticismo e a defensa da singularidade cultural dos pobos, agromaron en toda Europa [Il Risorgimento]. 1868>> En Europa, Revolución do 68 ou Maio do 68. Iniciada en Francia >París<. En Galiza ademais da tríade de Rosalía, Curros e Pondal; hai que destacar a importancia dos historiadores románticos, que buscan as raíces históricas que xustifiquen a diferenciación de Galiza. Destacan Benito Vicetto e Manuel Murguía.

Gramática gallega (1868) de Saco Arce
Rexurdimento 1863- fins XIX Feitos históricos máis relevantes 3. Curros Enríquez ( ) A Virxe do Cristal (1877) Aires da miña terra (1880) O divino sainete (1888) Voz combativa e poesía de denuncia do pobo galego. Autor rodeado de polémica, atacou duramente contra o clero. Con mentalidade de progreso foi un home que triunfou no seu tempo. No Divino Sainete temos a súa parte máis satírica. Está baseada na Divina Comedia de Dante. 2. Eduardo Pondal [O Bardo] ( ) Queixumes dos pinos (1886) Os Eoas (1992?) Idealiza o pasado céltico de Galiza, que el imaxina libre e independente , inspírase nas fontes clásicas da invasión romana, nos poemas ossiánicos de James MacPherson, nalgunhas citas do Leabhar Gabala e nas investigacións de M. Murguía e Benito Vicetto. O simbolismo do celtismo dentro da poesía de Pondal é claro: os celtas combateron heroicamente a invasión romana, os galegos deben tomar o seu exemplo e combater igualmente a opresión castelá. [*Autor do hino galego] Rosalía de Castro ( ) Cantares Gallegos [1863] Follas Novas [1880] Autora que traspasou fronteiras, referente no seu tempo e nos tempos vindeiros. Figura vital na nosa lingua. Dende a base do romantismo sumado á forza dos seus versos defendeu a lingua galega e loitou por libertar o pobo galego da represión e das inxutizas. Recuperación non só literaria, senón tamén cultural, política e histórica. A publicación o 17 de maio de 1863 de Cantares Gallegos, obra escrita integramente en galego por Rosalía de Castro, inaugura o Rexurdimento. Tres son as guías do noso Rexurdir Rosalía de Castro Curros Enríquez Eduardo Pondal A finais do S.XIX nacen as primeiras tentativas de gramáticas e dicionarios xunto cos estudos do noso idioma. Gramática gallega (1868) de Saco Arce

Rexurdimento 1863- fins XIX Feitos históricos máis relevantes O Rexionalismo desencadeou un importante rebulir cultural. Revistas> Galicia moderna [Pontevedra] ou Galicia. Revista Regional. Unha gran preocupación polo uso escrito do galego, e pola normativa que se debe empregar, tema de gran debate na época. Xornais que comezan a empregar sistematicamente o galego como: A Monteira [Lugo], O Tío Marcos da Portela [Ourense], O Almanaque Gallego [Bos Aires]. 1809>> Himno Galego. Letra de Pondal “Queixumes dos pinos” e música de Veiga. Estrouse no Centro Galego da Habana 1907. Tras o Provincialismo e sobre a base xa madura do Rexurdimento coa obra Rosaliana como bandeira e sumando o labor do historiadores [Murguía, Vicetto, …] o seguinte chanzo é: O Rexionalismo, vai dende 1880 até 1916 [1ª Irmandade da Fala]. Corrente ideolóxica liderada por Murguía. Comezan a empregar o galego en público [Xogos Florais de Tui, 1891] 1891>> Inauguración do Panteón de Galegos Ilustres, xunto co traslado dende Padrón do restos de Rosalía de Castro, [25-maio-1891]. Castelao iría o 28-xuño-1984 No 1897, nace A Liga Gallega. Tamén presidida por Murguía. Obxectivo> Recoñecemento oficial do galego.

Pre-rexurdimento - Rexurdimento
XIX Na rede Biblioteca Virtual Galega Rosalía de Castro Eduardo Pondal Himno Galego Manuel Curros Enríquez

Historia recente -Cambios Políticos
XX Feitos políticos-sociais-históricos Os primeiros anos da Irmandades teñen cor Rexionalista. Antón Vilar Ponte [ ] guía o cambio cara o seguinte paso o Nacionalismo c0n estas verbas: “Rexionalismo e galeguismo son verbas mortas”, porque “non hai politiquiño da Nosa Terra, nin xornal caciquil que non se chame galeguista” 1918 >> 1ª Asemblea Nacionalista en novembro en Lugo 1919 >> 2ª Asemblea Nacionalista en Santiago de Compostela 1921 >> 3ª Asemblea Nacionalista en Vigo 1922 >> 4ª Asemblea Nacionalista en Monforte >> Nace Solidariedade Galega. Proposta electoral liberal. Apoiada por xornais na rúa como: Galicia Solidaria ou A nosa Terra Solidariedade. Organiza o mundo rural, creando Sociedades Agrarias, e Asembleas Agrarias. 1912>> Nace Acción Gallega, continuadora da anterior e liderada por Basilio Álvarez. 1916>> 1ª Irmandade de Amigos da Fala. A Coruña. Sobre o folleto de Antón Vilar Ponte “ Nacionalismo Gallego. Nuestra afirmación Regional”. Época de mudanzas na Historia da Humanidade. Cambios económicos, sociais, culturais e políticos. Para Galiza tivo moita importancia as figuras que seguen: Emigrante Retornado, que trouxo de América cartos e novidades culturais. Cambios visíbeis nos 35 primeiros anos do século XX, antes da Guerra Fascista Española. Movemento do Agrarismo, de base asociativa. Campesiño Propietario da súa terra. Finalmente son eliminados os foros, grazas aos cartos chegados de América e ao Decreto redencionista de Primo de Rivera Consolidación do tecido Industrial conserveiro, os estaleiros da cidade de Vigo (1895), o sector extractivo mineiro, empresas eléctricas, encoros, queixerías. Burguesía industrial e comercial Desaparece a clase social da Fidalguía. >> Ditadura de Primo de Rivera, froito dun golpe de Estado. Inicialmente de moita aceptación popular. Promesa anticaciquil e na anulación dos foros legalmente. 14 de abril de até a Guerra>> 2ª República, “la niña bonita”. 5 anos de república que se caracterizou pola socialización política, con novas canles para asentar por 1ª vez a democracia política. *Os mestres foron uns dos aliados do Ideario republicano, e así despois sufriron toda Forza represora fascista. A nivel Europeo: 1905 1ª Revolución Rusa 1917 2ª Revolución Rusa  1ª Guerra Mundial

Historia recente - Cambios Políticos
XX Grupo Nós  O grupo de intelectuais máis compacto, homoxéneo e fértil de toda a historia cultural galega, forxado na Revista Nós “boletín mensual da cultura galega”, entre os anos “Os inadaptados” Vicente Risco Otero Pedrayo Florentino Cuevillas Protagonistas da recuperación da nosa cultura e lingua nun proceso que irá in crescendo até o estoupido da Guerra Fascista 18-xullo Moitos destes poetas seguirán escribindo durante a guerra e na pos-guerra, pero dende o Exilio Moi vencellado ao Grupo Nós, colaborando na mesma revista, traballando dende a política e a cultura está o noso PAI: Alfonso Daniel Rodríguez Castelao

XX Feitos políticos-sociais-históricos Os tres piares do PG son: Alfonso Daniel Rodríguez Castelao ( ) Ricardo Carvalho Calero ( ) Alexandre Bóveda ( ) Dende 1942 Cada 19 de agosto Día da Galiza Mártir [Iniciativa da Irmandade Galega ao secretario do PG asasinado en agosto do 36] Como consecuencia dos movementos políticos <Irmandades, Asembleas Nacionalistas, Grupo Nós, …> No ano 1931 >> nace o Partido Galeguista. Cunha participación máis aberta que nas Irmandades (presentes todas as clases socias: labregos, mariñeiros, artesáns, avogados, …). Desenvolveu unha grande capacidade organizativa, onde salientou o traballo de Alexandre Bóveda O PG foi quen de lograr o seu grande obxectivo, que era o Estatuto de Autonomía, aprobado en Referendum o 28 de xuño de 1936; presentado ao presidente das Cortes o 15 de xullo de nas portas da Guerra Fascista. 1923 >> Nace o Seminario de Estudos Galegos. Institución que vai máis alá do ámbito universitario e dos escritores, acolle a unha grande variedade de intelectuais; son os sucesores do Grupo Nós. . O seu principal papel foi o da modernización de Galiza. Centrándose máis na Lingua e Literaturas galegas , na Historia e na Arqueoloxía. Publicación dunha revista de investigación: Arquivos. O seminario deixou de funcionar en 1936, coa Guerra, sendo presidido por Otero Pedrayo. Posteriormente, en 1943, foi fundado o Instituto Padre Sarmiento (dende o estado) que herdou só a material do vello Seminario. Dadaísmo Cubismo Futurismo Neotrobadorismo Creacionismo Surrealsimo Hilozoísmo Xermina o Vangardismo galego dentro do Grupo Nós, que na corredoira do nacionalismo, loitan polo recuperar da lingua e cultura galega, e asemade procuran unha renovación ollando o que estaba acontecendo fóra das nosas fronteiras. Estamos no 1º terzo de século XX. [ ] Nace en Ourense en 1903 É “asasinado” 17 de agosto de en Poio Destacamos a Manuel Antonio ( ) con: Manifesto “Máis Alá” [1922] De catro a catro [ ]

Anteproxecto do Estatuto da Galiza >maio,1931< 41 artigos en 7 títulos, expostos polo Seminario de Estudos Galegos

Estatuto de Galicia >1932< Pebliscitado o 28 de xuño de 1936 40 artigos expostos en 6 títulos

XX Feitos históricos en Galiza Toma de conciencia, o galeguismo evoluciona cara ao Nacionalismo 1906 >> Creación da Real Academia Galega [RAG] 1916 >> Creación das Irmandades da fala na Coruña 1918 >> 1ª Asamblea Nazonalista Galega 1920 >> Nace a Revista Nós en Ourense e arredor dela xorde un grupo de autores literarios o Grupo Nós Aprox. 1920>> As Vangardas 1923 >> Creación do Seminario de Estudos Galegos 1931 >> Creáse o Partido Galeguista 28 de xuño de 1936 >> Apoiado en referendo o Estatuto de Autonomía 18 de xullo 1936 > Golpe de Estado Militar Fascista > Guerra Civil Española > Ditadura de Franco

XX Francisco Franco Bahamonde ( ) Guerra Civil Española >> Ditadura Fascista Vencen os fascistas : asasinatos ideolóxicos, persecucións, presos políticos, represión, “paseos”… sobre os derrotados incluso despois da morte do ditador.

Alfonso Daniel Rodríguez Castelao
O noso pai XX Alfonso Daniel Rodríguez Castelao Nace en Rianxo [A Coruña] Morre en Bos Aires [Arxentina] Novela Un ollo de vidro. Memorias dun esquelete (1922) Cousas (1926, 1929) Ous dous de sempre (1934) Retrincos (1934) Político, escritor de novela, de ensaio, de pezas de teatro e de contos, debuxante, pensador , home polifacético, médico > Galego O Pai Castelao. Ensaio Diario (1977) As Cruces de pedra na Bretaña (1930) Sempre en Galiza (1944) As cruces de pedra na Galiza (1950) Debuxo Álbum Nós (1920, 1931) Cincoenta homes por dez reás (1925) Cousas da vida (1925) Galicia Mártir (1937) Atila en Galicia (1937) Milicianos (1938) Debuxos de negros (1939?) Cegos: os meus compañeiros (+-1940) Teatro Os vellos non deben de namorarse (1944, 1953)

Castelao > Un nome para esquecer
O líder nacionalista morre de cancro o 7 de xaneiro de 1950 en Bos Aires. Ao día seguinte, a Dirección General de Prensa da ditadura española enviou unha consigna para evitar que tal acontecemento puidese ter a repercusión que lle correspondería nos medios de comunicación. Habiendo fallecido en Buenos Aires el político republicano y separatista gallego Alfonso Daniel Rodríguez Castelao se advierte lo siguiente: De su actividad literaria y artística no se harán mención alguna del libro Sempre en Galiza ni de los álbumes de dibujos de la guerra civil. Se podrá destacar su personalidad política, siempre y cuando se mencione que aquella fue errada y que se espera de la misericordia de Dios el perdón de sus pecados. Cualquier omisión de estas instrucciones dará lugar al correspondiente expediente. Caso de insertar fotografía, esta no deberá ser de ningún acto político Se elogiarán únicamente del fallecido sus caracterísitcas de humorista, literato y caricaturista La noticia de su muerte se dará en páginas interiores y a una columna

Ante a morte de Castelao
La Noche Suplemento, 14.I.1950 El Correo Gallego 15.I.1950, última páxina Ante a morte de Castelao La Voz de Galicia 10.I.1950, pax.3 Alfonso R. Castelao CARICATURISTA Fallecido en la ciudad de Buenos Aires el día 6 del mes actual D.E.P. SUS HERMANAS, JOSEFINA Y TERESA, RUEGAN a sus amistades la asistencia a los funerales que por el eterno descanso de su alma se celebrará en la Iglesia de Santa Columba de Rianjo (parroquia natal del finado), el próximo viernes, día 20 , a las once de la mañana, por cuyo favor quedarán eternamente agradecidas. Rianjo, 17 de enero de 1950 Castelao, el hombre y el artista Por Valentín Paz Andrade Durante la séptima noche del año naciente -vértebra dorsal del siglo- han debido doblar a muerto las campanas de todas las iglesias de Galicia Campanas marineras de Rianxo, Graves campanas de Compostela. Líricas campanas de Bastabales, de Allóns... Sólo el llanto unánime de las torres románicas, lagrimas de bronce sobre faz de piedra, habría expresado con digno acorde y proporcionado acento, en esta ocasión el dolor de la tierra. Lejos de ella moria, por filo de las veintitres horas, el hombre que sólo para amarla vivió. en el ardor espeso de la gran urbe, asilo inmenso del mundo, se apagaba irremediablemente el brio de una vida gloriosa, llagada por el mal de la ausencia, aun más que por la impiedad del desgarramiento físico. Se quebraron, al fin, tras lucha exhastiva hasta las raíces sútiles del sentimiento, que a través de la mar y del tiempo, aun fundían al hombre con la entraña natal y aliviaban la sed del retorno. […] Como unidad étnica, Galicia nunca había cuajado especimen más puro y directo. Castelao era la condensación atípica del alma gallega. A través de su lápiz, de su palabra o de su pluma, de su aire o de su gesto, el espíritu del pueblo adquiria la plasticidad de la carne viviente y sensible. CASTELAO ha muerto en Buenos Aires En Buenos Aires, donde residía desde hace años, ha muerto anteayer el ilustre literato y caricaturista gallego Alfonso Rodríguez Castelao. Dejando aparte, en esta hora piadosa de la muerte, la actividad política de Castelao y los errores ideológicos en que haya podido incurrir, es de justicia proclamar que Castelao con su tápiz de caricaturista y su pluma de literato fue un artista genial que deja en pie una obra duradera. Orixinal de La voz de GaliciaHace aún muy poco tiempo, Castelao expuso en Buenos Aires como ya lo había hecho en Nueva York- una serie espléndida de caricaturas de individuos de color, hechas en una visita al barrio etiope de Harlem, de esta última ciudad. La crítica le juzgó como uno de los primeros en su arte diciendo de él que era un sublime intérprete de todo lo que alienta y vive y por añadidura habla en todo el orbe, sin que su inspiración fuese de "rueiro", como alguien dijo de él motejándole de estrechez de inspiración. Con todo, solo con que Castelao hubiese comprendido la fina y difícil psicología gallega -como la comprendió- aquí tendría que consagrarse, como lo fué en efecto. Su lápiz, a través de muchos años, nos la fue mostrando; pero sin estridencias de mal gusto, sino con correcta galanura, que más que representar trata de corregir sin desplantes y sin malhumor. La noticia de la muerte de Castelao le fue proporcionada por cable, el domingo, al presidente de la Real Academia Gallega, don Manuel Casás, por el del Centro Gallego de Buenos Aires, quien le comunicaba que Castelao falleció en el Centro Asistencial de la mencionada entidad. El señor Casás, también por cable, testimonió al Centro gallego boanaerense el pésame por pérdidada tan sensible "con la que Galicia -dice la comunicación- pierde uno de sus más preclaros artistas". Que Dios haya acogido en su seno al alma de Castelao. CASTELAO de Rianxo Tres de los más finos temperamentos artísticos de la Galicia contemporánea nacieron en la villa marinera de Rianxo, al borde de la Ría de Arosa: Rafael Dieste, el autor de la mejor obra de nuestro teatro, Manuel Antonio, el lírico tal vez más lírico, y Castelao, el que supo captar en líneas sutiles los rasgos esenciales de nuestras gentes y en chispazos de finísimo humorismo, la ironia racial, flor de la sabiduria petrucia. De los tres, sólo queda uno, Dieste, que en América reunia saudades rianxeiras. Manuel Antonio reposa en el camposanto de su villa natal, al borde de aquel mar que saturó de lirismo su niñez, dió el fruto de la inspiración en su juventud inconclusa. retrincoY Castelao acaba de finar allá en la otra banda del mar Atlántico, él, que tanto anhelaba dormir el último sueño al lado de los suyos. El regreso a su pueblo fue la obsesión de sus últimos años. Su Rianxo natal lejano a sus pupilas medio muertas estaba constantemente próximo a su recuerdo y a su corazón. Sus cartas familiares eran de una saudade desgarradora, que él pretendia suavizar con reflexiones de cristiana conformidad, porque cristiano lo era el gran artista, y para dar público testimonio de su fé, tenia el proyecto de, en el primer Corpus que se celebrara en Rianxo, despues de regreso llevar una vara del palio del Santísimo. Que el Señor haya recogido su alma, y a nosotros los gallegos no nos olvidemos de traer sus cenizas al cementerio del pueblo que le vio nacer. Faustino Rey Romero Pbro.

Castelao deseñador XX

Historia recente dende 1936
XX Feitos políticos-sociais-históricos A influencia de Castelao, ten dúas direccións: No ámbito cultural e ideolóxico, coa publicación de Sempre en Galiza (1944)  Biblia do Nacionalismo Galego. Mediante unha incesante actividade política, baseada na lealdade a Galiza e á República. Con este fin crea non 1944 o Consello de Galiza. Castelao é ministro no goberno republicano de Giral, polo que pasa un ano en París, De volta Castelao se sente fracasado e é sabedor de que dende a Galiza interior lle dan as costas. Piñeirismo.- Por estar liderado por Ramón Piñeiro [ ] A estratexia política consiste no “abandono” dun partido nacionalista, admitindo a “galeguización” dos partidos que naceran en Galiza, independentemente da ideoloxía. Impensábel para a liña política liderada por Castelao. A Galiza interior # A Galiza exterior En Ámerica as colectividades de emigrantes acolleron aos principais líderes políticos a partir de Cidades como A Habana, Montevideo, México e Bos Aires foron o destino dos exiliados. Bos Aires foi onde se asentou o principal núcleo galeguista grazas a Castelao que residiu alí dende até a súa morte 1950. Así Bos Aires converteuse na 5ª provincia galega e na capital política e cultural de carácter galeguista. O galeguismo do interior, superviventes do Partido Galeguista: Francisco Del Riego, Ramón Piñeiro, Illa Couto… foise afastando das ideas de Castelao e finalmente abandonaron a mesma causa política. Ruptura. No 1950 disólvese o PG. No exterior mantense o Consello de Galiza. No Interior, Del Riego, Piñeiro, Illa do PG, xunto cos membro da Xeración Nós: Risco, Cuevillas, Gómez Guzmán e Otero Pedrayo, inician unha loita cultural creando en 1950 a Editorial Galaxia. Este grupo cultural e tamén político seguen unha estratexia política coñecida como Piñerismo. As Guerras: Guerra Civil Española e a 2ª Guerra Mundial trouxo consigo: Bloqueo, fame, racionamento que xunto coas más colleitas provocaron outro movemento migratorio: primeiro cara a América e a partir de 1959 a outros países europeos: Suíza, Francia, Alemaña e Reino Unido. Logo virían anos de desenvolvemento, creación de industrias relacionadas co mar (conserveiras, naval), coa automoción, cárnicas. E máis recentemente do téxtil, como Zara (1975) Que pasa cos noso intelectuais na Posguerra? Os líderes galeguista buscan dúas saídas: 1- fican no interior: Risco, Otero, Filgueira, … 2-outros forman o Exilio Republicano: Castelao, Suárez Picallo, Matínez López, … 3- outros son fusilados como Alexandre Bóveda. Así pois, a actividade política do galeguismo tras a desfeita da guerra ten 2 campos: 1.- nos pequenos grupos no interior que nacen a partir de 1950, o seu traballo dá lugar á Editorial Galaxia. 2.- no numeroso grupo de exiliados, sobre todo en Bos Aires, que logran manter unha ampla actividade cultural e crean institucións como o Consello de Galiza. Comeza a se percibir unha forma de oposición, primeiro nos fuxidos e exiliados e despois nos maquis: o Foucellas, o Fresco, O Piloto… Será a partir do anos 50 cando a oposición ao Réxime adoptou métodos políticos, partidos clandestinos, sindicatos e asociacións xuvenís. Folgas xerais coma a de 1951, ou folgas agrarias. Son os anos finais do franquismo que preparan a transición dende a ditadura cara a unha democracia. Tras a gloria do Estatuto de Autonomía (1936), chega outra Longa Noite de Pedra, que sería a Guerra e sobre todo a Ditadura Franquista. 40 anos de brutal ditadura. Represión asasina que deixou cunetas enchidas de dirixentes políticos e sindicais, fusilados, “paseados”, mestres… Intelectuais perseguidos, expedientes de guerra (o mesmo Castelao tivo un expediente de guerra, pagou ptas.).  A saída para moitos foi O Exilio. Outras consecuencias: Cargos públicos ocupados por militares.A Igrexa recuperou o protagonismo que perdera a II República. Comeza así unha longa e difícil posguerra, agravada pola situación internacional, lembremos: 2ª Guerra Mundial [ ]

Notas sobre a represión lingüística no franquismo I
Orde do Goberno Nacional, no BOE de 26 de maio de 1938, na que se prohibe “el uso de otro idioma que no sea el castellano en los títulos, razones sociales, Estatutos o Reglamentos y en la convocatoria y celebración de Asambleas o Juntas de las entidades que dependan de este Ministerio (...)” Notas sobre a represión lingüística no franquismo I XX

No BOE do 21 de maio de 1938 lemos “La España de Franco no puede tolerar agresiones contra la unidad de su idioma, ni la intromisión de nombres que pugnan con su nueva constitución política (...)”. Nesta orde ministerial sobre el Registro civil lemos: “Artigo 1: En todo caso, tratándose de españoles, los nombres deberán consignarse en castellano (...)” Notas sobre a represión lingüística no franquismo I XX

Orde ministerial de 30 de maio de 1940 sobre marcas, nombres comericales, rótulos, etc, “queda prohibido el empleo de otro idioma que no sea el castellano(...)” Notas sobre a represión lingüística no franquismo I XX

En 1940 ordénase que “todos los funcionarios que en acto de servicio se expresen en otro idioma que no sea el oficial del Estado, quedarán ipso facto destituídos (...)”. Neste mesmo ano ordénase que “todas las películas deberán estar dialogadas en castellano (...)” Xornal La Vanguardia, 30 de xullo de 1940, páxina 3. Notas sobre a represión lingüística no franquismo I XX

Nunha folla voandeira de 1955, saída da imprenta Sindical da Coruña, lemos o seguinte e que circulaba pola Coruña dos anos 40 Notas sobre a represión lingüística no franquismo I XX

Denuncia ante a Unesco Novembro 1954 Centro Galego de Bos Aires
DENUNCIA diante Unesco da perseguizón do idioma galego poI-o Estado Hespañol Textos en: GALEGO, FRANCES e INGLES

Escritores/as de posguerra
XX O punto de partida é o da Guerra Civil e o ano límite é o da publicación de Longa noite de Pedra de Celso Emilio Ferreiro, ano Obra que marca un punto de inflexión dentro da nosa literatura. Destacamos entre outros: Aquilino Iglesias Alvariño Xosé Luís Méndez Ferrín X. Mª. Álvarez Blázquez Uxío Novoneyra Emilio Álvarez Blázquez Antón Tovar Álvaro Cunqueiro Xohana Torres Ricardo Carballo Calero Ánxel Fole Manuel María E. Blanco Amor Luz Pozo Garza Etc. Celso Emilio Ferreiro Xosé Manuel Neira Vilas

Historia recente . XX 1978 A Constitución Española
O Galego nas leis. 1978 A Constitución Española (artigo III ) 1981  Estatuto de Autonomía (artigo IV ) A transición política da ditadura franquista á democracia actual foi un proceso que tivo 2 consecuencias notábeis. 1) Un réxime democrático. 2) Organización territorial en comunidades. En ambos textos Galiza é considerada como unha Nacionalidade Histórica, herdado do Estatuto de Autonomía de 1936

 Historia recente XX Real Academia Galega [RAG] – 1906
Na rede Real Academia Galega [RAG] – 1906 Fundación Vicente Risco Castelao na rede ILG [Instituto da Lingua Galega] – 1971 Lei 3/1983, do 15 de xuño, de Normalización Lingüística. DOG núm. 84, do 14 de xullo de 1983

De carácter internacional
XXI Neste século Lexislación De carácter internacional Declaración Universal dos dereitos lingüísticos. Barcelona 1996 Ratificación da Carta Europea das Lingua Rexionais ou Minoritarias. Estrasburgo o 5 de novembro de BOE núm. 222, do 15 de setembro de 2001

Lexislación XXI De carácter estatal
REAL DECRETO 905/2007, de 6 de xullo, polo que se crean o Consello das Linguas Oficiais na Administración Xeral do Estado e a Oficina para as Linguas Oficiais. BOE núm. 172, do 19 de xullo de 2007 Reforma do Regulamento do Senado sobre o uso das linguas oficiais nas Comunidades Autónomas na actividade da Cámara. BOE núm 181, do 27 de xullo de 2010

Lexislación En Galiza XXI
Plan xeral de normalización da lingua galega aprobouse por unanimidade no Parlamento de Galicia o 21 de setembro de 2004 Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o plurilingüismo no ensino non universitario de Galicia. DOG núm. 97, do 25 de maio de 2010

Páxinas oficiais de interese
hoxe Xunta de Galicia Secretaría Xeral de Política Lingüística USC Universidade de Santiago de Compostela Uvigo Universidade de Vigo UDC Universidade da Coruña

Traballando coa lingua
XXI Dicionarios e recursos en rede Estraviz (non normativo) RAG - Real Academia Galega Digalego Dicionario CLUVI (inglés-galego) Nomenclátor Secretaría Xeral de Política Lingüísica Dicionario da pronuncia Dicionario galego-inglés

Escritoras e escritores hoxe
XXI M. Anxo Fernán-Vello Sechu Sende Carlos Casares Yolanda Castaño Francisco Castro Domingo Villar Inma López Silva Manuel Rivas Teresa Moure Batallón Literario da Costa da Morte Luz Pozo Garza Suso de Toro Fina Casalderrey

Medios de Comunicación e máis cousiñas Normalización da Lingua Galega
hoxe

Máis Galego Caderno da crítica (Ramón Nicolás)

Historia da Lingua Galega

Similar presentations

Presentation on theme: "Historia da Lingua Galega"— Presentation transcript:

Similar presentations

About project

Feedback

Log in

Auth with social network:

Historia da Lingua Galega

Similar presentations

Presentation on theme: "Historia da Lingua Galega"— Presentation transcript:

Similar presentations

About project

Feedback