1. ĐÁNH GIÁ TÀI LIỆU TRÊN INTERNET
Tôn Nữ Phương Mai
Võ Trọng Phi
Trình bày: Võ Trọng Phi
Phòng Dịch vụ Thông tin
Trung tâm Học liệu Đại học Huế
04/2010

2. Mục đích của bài giảng: giúp người học
Nắm được các tiêu chí đánh giá thông tin trên Internet
Đánh giá hiệu quả nội dung các trang web khác nhau

3. Nội dung bài giảng Đặc điểm thông tin trên internet?
Cần vận dụng những kỹ năng gì khi đánh giá?
Các tiêu chí đánh giá trang web
Thực hành
Kết luận

4. Đặc điểm của thông tin trên Internet
Không được kiểm soát
Không được đánh giá trước khi đăng lên mạng
Thiếu ổn định
Lượng thông tin quá lớn và chất lượng khác nhau. 4

5. Đặc điểm tên miền và thể loại web
Một số loại tên miền trả phí:
.com: commercial/company – thương mại
.gov: government – chính phủ
.edu: education – giáo dục
.org: organization – tổ chức
.net: network – dịch vụ mạng
.ac: academic – giáo dục đại học
.mil: millitary – quân sự
Đặc điểm: - Lưu danh tính khi đăng ký
- Tính ổn định cao
Một số loại tên miền miễn phí:
co.cc
.tk
.uni.cc …
Đặc điểm:
- không cần nêu rõ danh tính khi đăng ký
- Không đảm bảo tính ổn định
Các trang cá nhân theo sau: thường có các ký hiệu ~, % hoặc chữ people, users. members 5

6. Cần vận dụng những kỹ năng gì khi đánh giá?
Kỹ năng thư viện: tìm kiếm thư mục, danh bạ
Kỹ năng đọc
Kỹ năng web: tìm kiếm thông tin trên web
Vận dụng tư duy phân tích, cảnh giác, nghi ngờ

7. Một số tiêu chí đánh giá Các tiêu chí chung cho mọi loại hình tài liệu
Về mặt Thông tin thư mục:
Tác giả
Ngày xuất bản
Số tái bản/số lần chỉnh sửa, bổ sung
Đơn vị xuất bản (nhà xuất bản, tên tạp chí chuyên ngành)
Về mặt nội dung:
Đối tượng đọc giả
Quan điểm trình bày
Phạm vi giải quyết vấn đề
Mức độ chính xác
Phong cách viết
Ý kiến thẩm định
Authority reveals that the person, institution or agency responsible for a site has the qualifications and knowledge to do so.
Thông tin tác giả thể hiện rằng cá nhân/tổ chức chịu trách nhiệm trang về trang web có đủ kiến thức hoặc bằng cấp về nội dung thông tin đăng tải trên đó

8. Các tiêu chí đánh giá thông tin trên Internet
1. Thông tin tác giả
2. Mục đích
3. Phạm vi chủ đề
4. Tính cập nhật
5. Tính khách quan
6. Tính chính xác
Authority reveals that the person, institution or agency responsible for a site has the qualifications and knowledge to do so.
Thông tin tác giả thể hiện rằng cá nhân/tổ chức chịu trách nhiệm trang về trang web có đủ kiến thức hoặc bằng cấp về nội dung thông tin đăng tải trên đó 8

9. Các tiêu chí đánh giá thông tin trên Internet
Tìm câu trả lời
Xem thông tin về tác giả (trình độ, công việc, liên lạc..) ở đầu hoặc cuối trang web.
Tìm trang chủ của tác giả trên web
Tìm ở danh bạ hoặc nguồn thông tin thư mục (bibliographic sources)
Tra cứu thư mục trực tuyến để tìm thêm các tác phẩm khác của tác giả.
Vốn kiến thức của người đánh giá
1. Thông tin tác giả
Tác giả:
Là ai?
Có đáng tin cậy? Học hàm/học vị là gì?
Đang làm việc cho ai? (trường ĐH, tổ chức?)
Có nổi tiếng trong lĩnh vực chuyên môn của mình không?
Authority reveals that the person, institution or agency responsible for a site has the qualifications and knowledge to do so.
Thông tin tác giả thể hiện rằng cá nhân/tổ chức chịu trách nhiệm trang về trang web có đủ kiến thức hoặc bằng cấp về nội dung thông tin đăng tải trên đó 9

10. Các tiêu chí đánh giá thông tin trên Internet
1. Thông tin tác giả (tt)
Chủ thể thực sự xuất bản trang web là ai? (một tổ chức, thành viên của một tổ chức, một cá nhân độc lập..)
Trang web đăng tải thông tin có xuất phát từ máy chủ miễn phí, như Tripod, 110mb, hay không?
Tìm câu trả lời
Xem thông tin chủ thể xuất bản ở mục About us, Profile, kiểm tra đường dẫn (~, members, staff ..) kiểm tra tên miền …
Vốn kiến thức của người đánh giá
Authority reveals that the person, institution or agency responsible for a site has the qualifications and knowledge to do so.
Thông tin tác giả thể hiện rằng cá nhân/tổ chức chịu trách nhiệm trang về trang web có đủ kiến thức hoặc bằng cấp về nội dung thông tin đăng tải trên đó 10

11. Các tiêu chí đánh giá thông tin trên Internet
2. Mục đích
Trang web nhằm mục đích gì? Tác giả có nêu rõ mục đích không?
Cung cấp thông tin
Trình bày ý kiến
Giải trí, thuyết phục
Nhại theo một trang khác
Trang web dành cho đối tượng nào?
Nội dung có tập trung vào mục đích chuyển tải thông tin không?
Tìm câu trả lời
Xem ở lời giới thiệu của trang web
Xem tên miền (.edu, .org, .gov....)
Trang web có cấu trúc logic không? Có tập trung vào mục đích chuyển tải thông tin không?
Các liên kết có liên quan với chủ đề không?
Some sites are meant to inform, persuade, state an opinion, entertain, or parody something or someone.
Một số trang web chỉ nhằm mục đích thông báo, thuyết phục, đưa ra ý kiến, tiêu khiển hoặc nhại lại một người hoặc một sự kiện nào đó

12. Các tiêu chí đánh giá thông tin trên Internet
Tìm câu trả lời
Nhan đề của trang web
Phần giới thiệu trang web
Cấu trúc trang web
Các liên kết trong trang hoặc đến các trang khác
So sánh nội dung với các trang cùng chủ đề
Vốn kiến thức của người đánh giá
3. Phạm vi chủ đề
Trang web tập trung vào vấn đề gì?
Các ý chính có được trình bày rõ ràng không?
Việc di chuyển từ phần này sang phần khác có dễ không?
Mức độ sâu-rộng đến đâu? Phù hợp nhu cầu sử dụng không?
Thông thường, phạm vi của trang web khó xác định vì độ sâu rộng của trang web phụ thuộc vào việc sử dụng các liên kết. Có thể tác giả này trình bày chủ đề trong phạm vi rộng nhưng tác giả khác chỉ tập trung vào một khía cạnh của chủ đề.
It is often difficult to assess the extent of coverage since the depth in a site, through the use of links, can be infinite. One author may claim to present comprehensive coverage of a topic while another may cover just one aspect of a topic. 12

13. Các tiêu chí đánh giá thông tin trên Internet
4. Tính cập nhật
Ngày tạo lập trang web?
Ngày đăng tải thông tin?
Ngày thông tin được cập nhật?
Chủ đề bàn đến có cần thông tin cập nhật không?
Các liên kết có được cập nhật không?
Tìm câu trả lời
Đầu hoặc cuối trang web.
Trang web có dấu hiệu ngưng hoạt động không?
Các liên kết có hoạt động không?
Tính cập nhật của trang web gồm: 1) thông tin trình bày trong trang cập nhật như thế nào? 2) trang web có được cập nhật, duy trì thường xuyên không? Cần phải biết thời điểm trang web được công bố, được cập nhật lần cuối. Các liên kết cũng phải cập nhật thường xuyên.
The currency of the site refers to: 1) how current the information presented is, and 2) how often the site is updated or maintained. It is important to know when a site was created, when it was last updated, and if all of the links are current.

14. Các tiêu chí đánh giá thông tin trên Internet
5. Tính khách quan
Trang web có bị ảnh hưởng bởi thiên kiến không?
Quan điểm của tác giả là gì? có được nêu rõ không?
Tác giả có đề cập đến mục đích của trang web không?
Có nêu rõ thể loại web và đối tượng người đọc không?
Tìm câu trả lời
Lời giới thiệu trang web.
Nội dung các quảng cáo đăng trên trang web
Thông tin về đơn vị tài trợ (thương mại hay giáo dục)
Kiểm tra văn phong của tác giả
Tìm tài liệu cùng chủ đề để so sánh
Vốn kiến thức của người đánh giá
Trang web phải thể hiện rõ tính khách quan. Thận trọng với những thông tin gây tranh cãi. Một trang web có tính khách quan sẽ ít hoặc không đăng tải thông tin gây tranh cãi; hoặc nhằm mục đích thuyết phục người đọc tin vào nội dung trên trang đó.
The objectivity of the site should be clear. Beware of sites that contain a certain bias. Objective sites will present information with a minimum of bias, without the intention to persuade. 14

15. Các tiêu chí đánh giá thông tin trên Internet
6. Tính chính xác
Nội dung thông tin có đáng tin cậy không?
Nội dung thông tin có giống các trang web khác cùng chủ đề không?
Trang web được người khác đánh giá như thế nào?
Có lỗi chính tả, lỗi ngữ pháp không?
Có cung cấp nguồn gốc thông tin không?
Tìm câu trả lời
Xem tác giả là ai? Làm việc cho tổ chức nào?
Xem nội dung chính
Tìm đọc lời bình tác phẩm đó
Xem văn phong của tác giả
Xem phần tài liệu tham khảo
Vốn kiến thức chuyên môn của người đánh giá
Có một số tiêu chuẩn có sẵn trên web nhằm xác minh tính chính xác của thông tin. Trách nhiệm của người đọc là thận trọng với thông tin được đăng tải và phải nhận biết sự khác nhau giữa thông tin mang tính sự kiện và thông tin là ý kiến/quan điểm.
There are few standards available on the web to verify the accuracy of information. It is the responsibility of the reader to beware of the information presented. Be sure to differentiate fact from opinion.

16. Một số lưu ý khác khi đánh giá trang web
Các mục trên trang web cần lưu ý đến:
Giới thiệu về trang web
Thông tin liên hệ
Thời gian cập nhật
Quy ước, chính sách đối với người sử dụng
Liên kết
Nguồn tài liệu.

17. Một số thông tin thiếu kiểm soát trên Internet
Trang chính thức của Nhà Trắng:
Trang “châm chọc” Nhà Trắng:
Trang chính thức của WTO và trang web nhại theo: …

18. Thông tin trên Internet: biến cái không thể thành có thể
Chọn gene để sinh con không bệnh tật
Nuôi mèo kiểu bonsai
Người đàn ông mang thai đầu tiên:

19. Một số trang web giúp xác định các trang web/thông tin “ma” (hoaxes)
Quackwatch
Trang tự học giúp xác định những thông tin “ma” trên Internet của Thư viện Y học quốc gia (Mỹ)
Museum of Hoaxes
Google Directory:
Reference > Education > Instructional Technology > Evaluation > Web Site Evaluation > Hoax Sites

20. Thực hành Nêu ý kiến của bạn về độ tin cậy của các trang web sau:
The Whirled Bank Group:
Moon Beam:
Colony Invest Management Inc:

21. Đánh giá, đánh giá và đánh giá
Kết luận
Đánh giá, đánh giá và đánh giá
Nguồn ảnh: Internet literacy by Hofstetter, F. T. (2003). Boston: McGraw-Hill/Irwin.

22. Tài liệu tham khảo
Carol Grotnes Berk and Information Commons Library. (2008). Information Resources : learn what makes a quality information sources. Truy cập ngày 01/01/2010, từ
Huỳnh, Đ.C. (2008). Hướng dẫn biên soạn tài liệu đọc thêm (dùng cho giảng viên các khóa học qua mạng). Huế: Đại học Huế.
Huỳnh, T.X.P. (2010). Đánh giá thông tin. Tài liệu hội thảo Nâng cao năng lực truy cập và sử dụng các nguồn thông tin điện tử, Huế.
Huy, N. (2010). Đánh giá thông tin trên Internet. Truy cập ngày 20/4/2010, từ
Lesley University. (2007). Evaluating website. Truy cập ngày 31/03/2010, từ
Motz, K. (2009). Internet Evaluation. Truy cập ngày 20/4/2010, từ
The University of Louisville. (2008). Critical evaluate sources. Truy cập ngày 04/01/2010, từ 22