1. Hegðun og samskipti í skólastarfi. Ársþing Samtaka áhugafólks um skólaþróun Sjálandsskóla 6.–7. nóvember 2009 Að rækta farsæl samskipti Hlúð að félags- og tilfinningaþroska nemenda Sigrún Aðalbjarnardóttir, prófessor Háskóla Íslands Sigrún Aðalbjarnardóttir

2. Virðing og umhyggja er lykill að gefandi og þroskandi samskiptum (S.A., 2007, s. 429) Sigrún Aðalbjarnardóttir

3. Markmið: ‘Hlúð að félags- og tilfinningaþroska nemenda’ Að efla samskiptahæfni og siðferðiskennd barna og unglinga sem felur í sér að þroska hugsun þeirra um ýmis félagsleg, tilfinningaleg og siðferðileg efni og efla um leið hæfni þeirra í daglegum samskiptum. Sigrún Aðalbjarnardóttir

4. Samskiptahæfni hugsun (t.d. hvernig leysa megi ágreiningsmál) hegðun, athafnir (t.d. hvernig ágreiningsmál eru leyst) Sigrún Aðalbjarnardóttir

5. Samskiptahæfni hvernig við vinnum með öðrum, sýnum hjálpsemi (merki um félagsþroska); hvernig við finnum til með öðrum, sýnum samúð og samlíðan (merki um tilfinningaþroska) hvernig við hugum að því hvað sé réttlátt og sýnum sanngirni í samskiptum (merki um siðferðiskennd) Sigrún Aðalbjarnardóttir

6. Að setja sig í spor annarra að setja sig inn í huganir, líðan og aðstæður annarra að greina að mismunandi sjónarmið að samræma mismunandi sjónarmið, finna lausn Sigrún Aðalbjarnardóttir

7. Gildi í samskiptum í öndvegi RÉTTLÆTI KÆRLEIKUR Frelsi Traust Réttur VIRÐING Tillitssemi og Ábyrgð UMHYGGJA Góðvild Skyldur Samlíðan Sigrún Aðalbjarnardóttir

8. Markmið: ‘Hlúð að félags- og tilfinningaþroska nemenda’ Að rækta gagnkvæma virðingu og umhyggju Að efla samskiptahæfni og siðferðiskennd barna og unglinga: - að þroska hugsun - að efla hæfni þeirra í daglegum samskiptum Sigrún Aðalbjarnardóttir

9. ‘Hlúð að félags- og tilfinningaþroska nemenda’ Námsefnisgerð Námskeið Rannsókn á framförum nemenda á ígrundun kennara Sigrún Aðalbjarnardóttir

10. Hlúð að félags- og tilfinningaþroska nemenda Fræðilegur bakgrunnur verkefnisins: Virknihyggja: (Dewey, Mead) Þroskakenningar; Félagsleg hugsmíðahyggja: (Piaget, Kohlberg, Selman, Vygotsky) Fjölgreindakenning: (Gardner) Tengslakenningin: (Bowlby, Ainsworth) Sigrún Aðalbjarnardóttir

11. Kennarinn gegnir lykilhlutverki Sigrún Aðalbjarnardóttir

12. Markmið: ‘Hlúð að félags- og tilfinningaþroska nemenda’ Markmið/frh Að skapa kennurum aðstæður til að ígrunda starf sitt að þróa sig í starfi – að vaxa í starfi að efla skilning sinn á eigin kennslu Sigrún Aðalbjarnardóttir

13. Þroskamiðaður agi (developmental discipline) Sigrún Aðalbjarnardóttir

14. Fjölbreyttir kennsluhættir – Áhersla á samræðuna Umræður nemenda, tjáning í mynd, leik, tónlist tjá hugsun sína, mynda sér skoðun hlusta hver á annan rökræða vinna saman setja sig hver í annars spor skoða mál frá mismunandi sjónarhornum leysa ágreiningsmál taka ákvarðanir sameiginlega Sigrún Aðalbjarnardóttir

15. Lykilspurningar 1.Hver er vandinn? Hvers vegna er það vandi? 2.Hvernig líður A (B)? Hvers vegna líður A (B) þannig? 3.Hvernig geta... leyst vandann? Af hverju er það góð leið...? 4.Hver er besta leiðin? Af hverju er það góð leið? 5.Hvernig liði A og B ef það yrði gert? Hvers vegna? 6.Hvernig geta... vitað að vandinn er leystur? Sigrún Aðalbjarnardóttir

16. Virðing og umhyggja Ákall 21. aldar Sigrún Aðalbjarnardóttir

17. Framfarir nemenda í samskiptahæfni Íslenskar rannsóknir Hugsun Hegðun Tengsl hugsunar og hegðunar Tengsl framfara í hugsun og framfara í hegðun Sigrún Aðalbjarnardóttir

18. Árangur kennara - Meiri framfarir í tilraunahópi en í samanburðarhópi Samskiptahæfni nemenda jókst, bæði í hugsun og í hegðun þeirra í daglegum aðstæðum Nemendur huguðu oftar að mismunandi sjónarmiðum... settu sig oftar í spor... – spurðu í stað þess að skipa – ræddu í stað þess að rífast Sigrún Aðalbjarnardóttir

19. Þroskamiðaður agi (developmental discipline) Sigrún Aðalbjarnardóttir

20. Árangur: Hvað sögðu kennarar um framfarir nemenda og bekkjarbrag? Jákvæðari bekkjarandi; meiri samheldni og samkennd Meiri vinir, léku sér meira saman sem hópur; minni stríðni Nemendur urðu opnari, einlægari og vinsamlegri betri í umgengni, kurteisari, samvinnuþýðari skilningsríkari, þolinmóðari, meiri tillitssemi í samskiptum sínum, ekki eins dómharðir leituðust sjálfir við að leysa ágreiningsmál sín Sigrún Aðalbjarnardóttir

21. Hvað sögðu kennarar um eigin framfarir? 1. Aukið öryggi vegna meiri skilnings Faglega styrkari Skoða samskipti á annan hátt Kynnast nýjum hliðum á nemendum Fæ mikilvæg skilaboð frá nemendum 2. Aukið öryggi vegna meiri færni Skipulegri og markvissari Sigrún Aðalbjarnardóttir

22. Hvað sögðu nemendur (9 ára)? Hvað finnst þér þú hafa lært af verkefninu um vináttu? ”Ég lærði að eignast vini og vera vinur sjálfur, ekki niðurlægja fólk og ekki stríða öðrum; og leysa vandann ef ég á í vanda við vini mína” “Að maður getur verið traustur vinur til æviloka ef maður ræktar vináttuna” Sigrún Aðalbjarnardóttir

23. Hvað sögðu foreldrar? Meiri sjálfskoðun Ýtir undir samræðu heima Notaleg samvera Þjálfar rökhugsun Hefur tvímælalaust þroskandi áhrif á börnin Börnin skilja betur sjónarmið okkar fullorðinna og við erum hæfari til að setja okkur í spor þeirra Samræming á milli heimila Sigrún Aðalbjarnardóttir

24. “Þetta svínvirkar” Skólastjóri þátttökuskóla í verkefninu vísar hér til umræðuaðferðarinnar (okt., 2009) Sigrún Aðalbjarnardóttir