1. Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
An Tionscnamh um Pleanáil Fhorbartha Scoile
“Tionscnamh scoileanna ar mhaithe le scoileanna”
Féinmheastóireacht Scoile (FMS)
Fócas ar an Teagasc agus ar an bhFoghlaim
Seimineár 2009

2. Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Aidhm an tSeisiúin Seo
Díriú ar an bhféinmheastóireacht mar straitéis chun cáilíocht an teagaisc agus na foghlama a fheabhsú:
Go hachomair:
Fiosrú a dhéanamh ar an gcaoi le cur chuige féinmheastóireachta i leith an teagaisc agus na foghlama a chothú mar chuid de phleanáil ábhar agus d’athbhreithniú leanúnach scoile

3. Mórcheisteanna faoin bhFéinmheastóireacht
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Mórcheisteanna faoin bhFéinmheastóireacht
Cén fáth?
Cén fócas?
Cén chaoi?
Cé?
Cén uair?

4. Cén Fáth Féinmheastóireacht?
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Cén Fáth Féinmheastóireacht?
Chun cáilíocht an teagaisc agus na foghlama a fheabhsú
Chun réimsí le feabhsú a aithint d’fhonn díriú orthu
Mar chuid den fhorbairt phearsanta agus phroifisiúnta
Chun athnuachan agus nuálacht a spreagadh
Chun cur le rannpháirtíocht agus comhoibriú
Chun an fhís do thodhchaí na scoile a shoiléiriú, a dhoimhniú, agus a fhorbairt
Chun an Phleanáil Fhorbartha Scoile a threisiú
Chun an Mheastóireacht Uile-Scoile (MUS) a chomhlánú agus a athrú chun feabhais

5. Polasaí Náisiúnta i leith FMS
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Polasaí Náisiúnta i leith FMS
Tosaíocht de chuid na Cigireachta an Fhéinmheastóireacht Scoile (FMS) a chur chun cinn
Tá an Chigireacht ag ullmhú ábhar acmhainne chun tacú le dian-fhéinmheastóireacht scoile
Contanam 4 leibhéal
Láidreachtaí suntasacha
Níos mó láidreachtaí ná laigí
Níos mó laigí ná láidreachtaí
Laigí suntasacha
Tuairiscíní á n-ullmhú ar leibhéil 1 agus 3
FMS ar an teagasc agus ar an bhfoghlaim mar chuid den chomhaontú náisiúnta, I dTreo 2016

6. Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Céard atá i gceist le féinmheastóireacht ar an teagasc/ar an bhfoghlaim
Fiosrúchán córasach, bunaithe ar fhianaise, maidir le gné den teagasc agus den fhoghlaim
Tá sé mar aidhm aici a fháil amach cé chomh maith is atá an roinn/an múinteoir ag cruthú i gcomparáid le caighdeáin aontaithe i leith dea-chleachtais
Treoraíonn sí an múinteoir/roinn an ábhair maidir le roghnú tosaíochtaí i bpleanáil le haghaidh feabhsúcháin

7. Eochairchéimeanna san Fhéinmheastóireacht Scoile
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Eochairchéimeanna san Fhéinmheastóireacht Scoile
Fócas
Pearsanra
Táscairí dea-chleachtais
Sonraí faoin gcleachtas reatha—uirlisí
Anailís
Comparáid
Tátail
Moltaí i dtreo feabhsúcháin
Tosaíochtaí pleanála
Plean gnímh le haghaidh feabhsúcháin
Cur i bhfeidhm….
Feabhas!

8. Féinmheastóireacht ar an Teagasc agus ar an bhFoghlaim
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Féinmheastóireacht ar an Teagasc agus ar an bhFoghlaim
Is féidir/Ba cheart go mbeadh sí mar chuid d’fhócas forbarthach ranna ábhar
Is féidir le múinteoir aonair í a dhéanamh chun tacú le cleachtas machnamhach mar chur chuige i leith feabhsú teagaisc agus foghlama

9. Dúshlán mór don bhainistíocht
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Dúshlán mór don bhainistíocht
“The quality of education depends on the quality of teachers’ deliberation and judgement in classrooms”.
(Elliott)
“The key to school improvement is what teachers do and think; it is as simple and as complex at this.” (Fullan)

10. Conas a dhéanann tú cinneadh faoin réimse le breithniú?
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Conas a dhéanann tú cinneadh faoin réimse le breithniú?
Spreagthaí éagsúla:
A. Seicliosta(í)
Déan iniúchadh ar an seicliosta a forbraíodh ó Ag Breathnú ar an Scoil againne, mar shampla
B. Moltaí i dtuarascálacha Meastóireacht Uile-Scoile nó Cigireacht Ábhair
C. Aiseolas ó dhaltaí agus ó thuismitheoirí
D. Moltaí ó mhúinteoirí
E. Tionchar cúrsaí inseirbhíse nó FGL
F. Impleachtaí ag eascairt as taighde san oideachas
G. Tosca náisiúnta
Ní mór bheith roghnaíoch!

11. Féidearthachtaí mar fhócas don Fhéinmheastóireacht
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Féidearthachtaí mar fhócas don Fhéinmheastóireacht
Torthaí na foghlama agus torthaí i scrúduithe
Piocúlacht ábhar agus leibhéal
Piarbhreathnóireacht
Ráta coinneála daltaí
Straitéisí litearthachta m.sh: úsáid eochairfhocal
Difreáil
Measúnú/obair bhaile
Eagrú ranga
Caidreamh múinteora-dalta
Atmaisféar ranga
Obair ghrúpa/phéire
(Féach an seicliosta a forbraíodh ó Ag Breathnú ar an Scoil Againne)

12. Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Cáilíocht an Teagaisc agus na Foghlama (Ag Breathnú ar an Scoil Againne, Réimse 4)
Teagasc & Foghlaim
Modheolaíocht
straitéisí
luas
éagsúlacht
acmhainní
Bainistiú Ranga
spreagadh daltaí
iompar
Atmaisféar Ranga
idirghníomhaíochtaí
timpeallacht
Foghlaim
oiriúnacht
ceistiú
rannpháirtíocht

13. Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Cáilíocht an Teagaisc agus na Foghlama (Ag Breathnú ar an Scoil Againne, Réimse 4)
Measúnú & Gnóthachtáil
Modhanna &
torthaí measúnaithe
córasach
éagsúlaithe
saghas aiseolais
Coimeád taifead
tuairisciú do thuismitheoirí
Rannpháirtíocht na ndaltaí san ábhar
eolas
tuiscint
díograis
Gnóthachtáil ghinearálta na ndaltaí san ábhar
athbhreithniú ar thorthaí 13

14. Bunrialacha i leith na Féinmheastóireachta
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Bunrialacha i leith na Féinmheastóireachta
Céard iad na bunrialacha is gá a leagan síos d’fhonn comhoibriú na bpáirtithe uile a chinntiú?
meas ar thuairimí gach duine agus tuiscint do na tuairimí sin
tiomantas ginearálta do chleachtas feabhsaithe áit a bhfuil gá leis
úsáid chuiditheach na sonraí uile atá bailithe
gan aon mhilleán a chur ar aon duine
gan aon duine ar leith a aithint 14

15. Uirlisí na Féinmheastóireachta
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Uirlisí na Féinmheastóireachta
Anailís ar shonraí crua na scoile
Ceistneoirí
Agallaimh
Breathnóireacht
Anailís ar obair daltaí
Corrsheiceáil
Anailís ar theagmhas criticiúil
Anailís réimse fórsa
Póstaeir, greamáin, ticéid scoir
Fiosrú grianghrafchuidithe
Féach Dréacht-threoirlínte PFS
Aonad 3, lth. 4-9, 15-17; Aonad 5, lth

16. Fianaise a fháil ó dhaltaí mar chuid d’fhéinmheastóireacht
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Fianaise a fháil ó dhaltaí mar chuid d’fhéinmheastóireacht
Trí uirlis shamplacha le húsáid:
Anailís réimse fórsa
Corrsheiceáil
Ceistneoir ar mhodheolaíochtaí múinteoireachta
(MacBeath, 2005: The Self-Evaluation File)

17. Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
An Réimse Fórsa

18. Féinmheastóireacht Scoile
Corrsheiceáil
An intinn dírithe 1 2 3
Ag smaoineamh ar rudaí eile
Airdeallach
Codlatach
Suaimhneach
Míshuaimhneach
Ag iarraidh bheith anseo
Ag iarraidh bheith áit éigin eile
Sona
Brónach
Gníomhach
Éighníomhach
Spreagtha
Bréan den obair
An t-am ag imeacht go tapaidh
An t-am ag imeacht go mall
Lán d’fhuinneamh
Fíorbheagán fuinnimh
Rud éigin ag brath air
Gan faic ag brath air
Cuideachtúil
Uaigneach
Furasta an intinn a dhíriú
Deacair an intinn a dhíriú
Croíúil
Cantalach
Furasta bheith cruthaitheach
Deacair bheith cruthaitheach
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009

19. Féinmheastóireacht Scoile
Ceistneoir ar mhodheolaíochtaí teagaisc: Cé chomh minic is a úsáidim an cur chuige seo? Cé chomh mór is a chabhraíonn sé leat foghlaim?
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Ag éisteacht leis an múinteoir
Ag tabhairt freagra ar cheisteanna an mhúinteora
Ag déanamh turgnamh
Ag obair ar an ríomhaire
Ag féachaint ar fhíseán
Ag éisteacht le téip
Rólghlacadh
Ag obair i bpéirí
Ag obair i ngrúpa
Ag breacadh nótaí fad atá an múinteoir ag caint
Ag breacadh nótaí ó leabhar nó ó bhileog oibre
Ag cruthú rudaí
(MacBeath, 2005 lth )

20. Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Féinmheastóireacht
I gcás réimse/polasaí atá roghnaithe:
Conas is eol duit cad ba cheart bheith ar siúl agat?
Conas is eol duit cad atá ar siúl agat?
Conas is eol duit cé chomh maith is atá ag éirí leat?
Conas atá tú chun níos fearr a dhéanamh?
Is é atmaisféar ranga, mar ghné den teagasc agus den fhoghlaim, fócas an phlésheisiúin seo

21. Athraitheacht Inmheánach
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Athraitheacht Inmheánach
“One of the most powerful conclusions arising from recent research is that it is at the class rather than the school level that the greater variations (in achievement) exist.”
“To be effective, school improvement efforts must be directed towards what happens inside classrooms.”
(Hill)

22. Ag Breathnú ar an Scoil Againne, Réimse 4 Gné B: Teagasc agus Foghlaim
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Ag Breathnú ar an Scoil Againne, Réimse 4 Gné B: Teagasc agus Foghlaim
Comhpháirt
Téamaí féinmheastóireachta
iii
Atmaisféar an tseomra ranga
Tionchar cháilíocht an atmaisféir ar mhothú socrachta & sábháilteachta na ndaltaí
Na cineálacha idirghníomhaíochta sa seomra ranga
Leibhéil na tacaíochta don fhoghlaim sa seomra ranga
Timpeallacht fhisiciúil—oiriúnacht, tarraingteacht & spreagthacht don fhoghlaim
An chothromaíocht idir ionchur an mhúinteora agus ionchur na ndaltaí
Cáilíocht an chaidrimh
Caighdeán iompair na ndaltaí

23. Próiseas na Féinmheastóireachta
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Próiseas na Féinmheastóireachta
Eochairchéimeanna maidir le hatmaisféar ranga:
Déan cinneadh faoi céard atá i gceist le dea-chleachtas ó thaobh atmaisféar ranga de
Bailigh sonraí iontaofa faoin gcleachtas mar atá (conas a dhéanfá é seo?)
Comhordaigh agus bain ciall as na sonraí– fianaise
Déan an cleachtas mar atá a mheas i gcomparáid leis na táscairí dea-chleachtais
Cé na tátail is féidir leat a bhaint as an gcomparáid seo?
Roghnaigh tosaíochtaí i leith saghsanna nua cur chuige le haghaidh feabhsú pleanáilte ar an atmasféar ranga

24. Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Plé
“When I go into a classroom where the quality of learning is high, I see…”
(Hesketh, 2008)
Agus atmaisféar ranga mar fhócas agat céard a fheiceann tú nuair a théann tú isteach i seomra ina bhfuil cáilíocht na foghlama ard?
Plé gairid

25. Táscairí an dea-chleachtais
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Táscairí an dea-chleachtais
Go bhfuil na seomraí ranga taitneamhach, spreagúil mar thimpeallacht
Go mbraitheann na daltaí slán agus nach bhfuil siad ar tinneall
Go bhfuil meas ag gach duine ar a chéile
Go bhfuil aidhm shoiléir leis an gceacht/obair atá idir lámha
Go bhfuil bainistiú éifeachtach ranga ann
Go bhfuil gach dalta gafa agus gníomhach, agus ag baint taitnimh as an obair
Go bhfuil an múinteoir agus na daltaí ag obair mar chomhpháirtithe - cothromaíocht 25

26. Táscairí an dea-chleachtais
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Táscairí an dea-chleachtais
Go bhfuil béim ar chomhoibriú i measc na ndaltaí
Go bhfuil tiomantas na ndaltaí le sonrú
Go n-úsáidtear raon modheolaíochtaí agus go mbíonn éagsúlacht sa chur chuige a bhíonn in úsáid le linn an ranga
Go bhfuil an múinteoir ar an eolas maidir le straitéisí nuálacha
Go mbíonn na daltaí rannpháirteach i gcinntí
Go n-úsáidtear cuid de straitéisí Mheasúnú chun Foghlama
Go bhfáiltítear roimh cheisteanna agus go dtugtar freagraí agus aiseolas

27. Atmaisféar Ranga: Conas fianaise a bhailiú?
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Atmaisféar Ranga: Conas fianaise a bhailiú?
Agus na táscairí cuí á gcur san áireamh agat, conas a bhaileofá fianaise faoin atmaisféar ranga?
Céard air a bhféachfá?
Cén t-eolas a lorgófá mar fhianaise?
Cé air/cén áit a lorgófá eolas?
Cé na huirlisí a mbainfeá leas astu?
Plé gairid
(Tá ‘atmaisféar ranga’ an-leathan mar choincheap. D’fhéadfá gan ach gné amháin den atmaisféar ranga a roghnú mar fhócas don fhéinmheastóireacht)

28. Pleanáil na Féinmheastóireachta - Eochaircheisteanna
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Pleanáil na Féinmheastóireachta - Eochaircheisteanna
Cén fócas a roghnóidh sibh don fhéinmheastóireacht?
Cé na táscairí dea-chleachtais a bheidh agaibh?
Cé na modhanna a úsáidfidh sibh chun an t-eolas faoin gcleachtas reatha a bhailiú?
Cé na hacmhainní a bheidh ag teastáil?
Cén t-amscála a bheidh i gceist?
Cén chaoi a bhfuil sé ar intinn agaibh leas a bhaint as an eolas a gheobhaidh sibh?
Cé na daoine a chuirfear ar an eolas maidir leis na torthaí?
Cé na modhanna a úsáidfidh sibh chun na tátail a chur in iúl do na comhpháirtithe a mbaineann siad leo? 28

29. Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Conas is féidir cur chuige féinmheastóireachta i leith an teagaisc agus na foghlama a chur chun cinn & a dhaingniú i do scoil?
Gríosaigh gach roinn chun réimse le forbairt/le meastóireacht a dhéanamh air a roghnú gach bliain
Pléigh leis na baill foirne an tuiscint a bheadh acu maidir le cur chuige córasach don fhéinmheastóireacht
Leag béim ar an tábhacht atá le húsáid a bhaint as taighde/teoiric faoin réimse atá tofa
Mol cur chuige comhoibríoch – ag comhroinnt teoirice, ag forbairt uirlisí meastóireachta i bpáirt lena chéile, ag úsáid piarbhreathnóireachta
Aithin áiteanna ina bhfuil dea-chleachtas ar siúl agus aontaigh bealaí ina ndéanfar iad seo a chomhroinnt
Gríosaigh gach roinn ábhair chun tuairisc ar thorthaí an phróisis mheastóireachta a chur ar fáil do chomhghleacaithe – na rudaí a d’fhoghlaim an roinn mar thoradh ar a cuid oibre

30. Ráitis Shamplacha – Tuarascálacha CÁ 08
Féinmheastóireacht Scoile
Seimineár Náisiúnta, Márta 2009
Ráitis Shamplacha – Tuarascálacha CÁ 08
Bhí an timpeallacht fhoghlama spreagúil…
Luaitear mar mholadh cothromaíocht a fháil idir gníomhaíocht an mhúinteora agus gníomhaíocht na bhfoghlaimeoirí
Bhí atmaisféar dearfach sna ranganna…bhí na scoláirí comhoibritheach
I gcás formhór mór na ranganna bhi gaol an-dearfach idir na múinteoirí agus na scoláirí agus bhí an t-atmaisféar sna ranganna tacúil don fhoghlaim. Moltar go mbainfí úsáid as na ballaí chun timpeallacht a bheadh tacúil do mhúineadh agus d’fhoghlaim na teanga a chruthú trí shamplaí d’obair na scoláirí agus ábhar prionta eile i nGaeilge a chur ar taispeáint agus a choimeád suas chun dáta