2. Flokkun sykursýki byggir á meinmyndun
Type 1 Diabetes Mellitus (SS1)
Type 2 Diabetes Mellitus (SS2)
Other Diabetes

3. SS1 eða SS2 ?

4. Algengi SS2 0% 20% 40% Pima Indians Chines in rural China
Papua New Guinea
Russia UK
USA
Italy
Chinese in Mauritius
Fijians
Micronesia

5. Algengi SS2 á Íslandi Calendar Year Prevalence in 50-64y olds [% & CI]2 4 6 8 10
67-69
70-72
74-79
79-84
85-91
Males
Females
Vilbergsson et al Diabetic Medicine 1997

6. Greining sykursýki snýst um blóðsykur
* Þarfnast staðfestingar á öðrum degi

7. Hvað ræður blóðsykurgildinu ?

8. Insúlín framleiðsla þeirra sem fengu SS2
Low insulin secretion;
insulin sensitive (15.9%)
Neither (1.5%)
Both (54%)
Insulin resistant;
good insulin secretion (28.7%)
(n = 195)
Haffner et al. Circulation 2000;101:975–980.

9. Þróun sykursýki af tegund 2
Fasting glucose
Glucose tolerance
Insulin action
Insulin secretion
Normal IGT Type 2 Diabetes
Hyperglycaemia
Abnormal
glucose-tolerance
Decreased insulin sensitivity
Hyperinsulinaemia,
then B-cell failure I II
III IV V

10. SS2: toppurinn á ísjakanum
Type 2 Diabetes
IGT
Impaired Glucose Metabolism
Normal Glucose Metabolism
Insulin Insulin Macrovascular Sensitivity Secretion Disease
30% % %
50% % %
70% % %
100% %
Groop et al. 1997

11. Einkenni blóðsykurhækkunar

12. SS2 við greiningu
Einkenni
blóðsykurhækkunar

13. Hvernig líta þessir einstaklingar þá út ?

14. SS2 er algengari hjá feitum en grönnum
% of
population
Prevalence in general population
Prevalence in obese population 10 8 6 4 2
France
Italy
Germany
Spain UK
USA

15. SS2 og áhættuþættir æðasjúkdóma á íslandi
Úr gögnum Hjartaverndar

16. Efnaskiptavilla / röskun
IGT/IFG or
type 2 diabetes
Central Obesity
WHR > 0.9 men
> 0.8 women
or BMI > 30 kg/m²
Insulin resistance
(glucose uptake below
lowest quartile)
METABOLIC
SYNDROME X
Microalbuminuria
UAE  20 µg min
Blood pressure
 160/90 mmHg
 Triglycerides  1.7 mmol/l
&  HDL-Ch < 0.9 mmol/l

17. Insúlín viðnám og tengdir kvillar
SS2
Skert sykurþol
Æðaþrengsl
Háþrýstingur
Blóðfitubrengl
Dræm virkni insúlíns
Offita (ístra)
Minnkuð fíbrínleysing
Eggjahvítumiga
PCOS
Hækkuð þvagsýra

18. Forspárþættir sykursýki e. 8 ár (aldurs og kynstaðlað)
Conversion status at follow-up
Diabetes Normal
(n = 18) (n = 490) P value
Body mass index (kg/m2) 28.2 ± ±
Centrality ± ±
Triglycerides (mmol/L) 1.83 ± ±
High-density lipoprotein (mmol/L) 1.14 ± ±
Systolic blood pressure (mm Hg) ± ±
Fasting glucose (mmol/L) 5.28 ± ±
Fasting insulin (pmol/L) 157 ± ±
Haffner SM et al. JAMA 1990;263:2893–2898.

19. Data adjusted for sex and age
Insúlín viðnám skv HOMA eftir fjölda efnaskiptaraskana í 1366 SS2 (Verona Diabetes Complications Study)
Metabolic disorders: obesity, hypertriglyceridemia, low HDL cholesterol, hyperuricemia, hypertension
Data adjusted for sex and age 2 4 6 8 10 12 1 3 5 88
390
451
298
113 26
P < 0.001
HOMA-IR

20. Hvað er insúlín viðnám ?
An impaired biological response to either exogenous or endogenous insulin
Biological responses could reflect:
Metabolic processes
(CHO, lipid or protein metabolism)
Mitogenic processes
(changes in growth, differentiation, DNA synthesis, regulation of gene transcription)
Anonymous. Diabetes Care 1998; 21:

21. Áhrif insúlíns

22. Insúlín og vöxtur vefja

23. Erfðir eða umhverfi ?

24. Offita sem áhættuþáttur SS2 hjá konum
Colditz Ann Intern Med 1995;122:481-6 25 50 75
100
Age-adjusted relative risk
of type 2 diabetes
<
Body mass index (kg/m2)
1.0
2.9
4.3
5.0
8.1
15.8
27.6
40.3
54.0
93.2

25. Þyngdarstuðull (BMI) íslenskra karla 45 - 54 ára
BMI [Kg/m2] & 95% CI 25 26 27 28 29
75-77
79-81 83
85-87
88-89
93-94
97-99*
97-99**
98-00§
Rate of increase 0,21% per year or 4,0% in total

26. Eru hlaðborðin það versta ?

27. Fæðingarþyngd og Efnaskiptavilla
Fæðingarþyngd (kg)
Líkindahlutfall (Odds Ratio) 4 8 12 16 20
<
2,5
- 2,95
- 3,41
- 3,86
- 4,31
> 4,31
(heimild: Barker et al. Diabetologia 1993;36:62)

28. Efnaskiptavilla & FÞ íslenskra karla
Úr gögnum Hjartaverndar: Am J Clin Nutr & J Hypertension í prentun

29. Glúkókínasi og fæðingarþyngd
Hattersley et al Nature Genetics 1999
Genotype (+ indicates mutation)
Birth Weight [g]
2500
3000
3500
4000
4500
M+ F-
M+ F+
M- F-
M- F+

30. Ættum við að hafa áhyggjur ?

31. Sykursýki getur leitt til fylgikvilla
Smáæða
Nýrnamein
Augnmein
Taugamein
Stóræða
Kransæðasjúkdómur
Heilaæðasjúkdómur
Útæðasjúkdómur

32. Áhættuhlutföll æðasjúkdóma hjá 35-64 ára SS25 10
Allir
æðasjd.
Krans- æðasjd.
Hjarta-
bilun
Útæða- sjúkd.
Heila-
blóðfall
Karlar
Konur 3
1.8
6.1
2.8 4
3.9
9.8
9.1
1.9 † *
† p < *p < 0.05
Áhættuhlutfall mv. heilbrigða
eftir Wilson & Kannel. In Ruderman et al.
Hyperglycaemia, Diabetes and Atherosclerosis 1992:21

33. Sjálfstæðir áhættuþættir hjarta- og æðasjúkdóms í SS2 (Verona Diabetes Complications Study; n= 627, fylgt eftir í 4.5 ár)
Variable
Odds ratio
(95% C.I.)
P value
Age (per year)
1.04 (1.02–1.06)
<0.001
Smoking (yes vs no)
1.53 (1.00–2.35)
0.01
T-chol/HDL-chol (per unit)
1.22 (1.06–1.39)
Ln HOMA-IR (per unit)
1.56 (1.14–2.12)
Sex, duration, BMI, hypertension, HbA1c did not enter the model
CVD = cardiovascular death, non fatal MI or stroke, angina, asymptomatic CHD,

34. Hætta á meiriháttar æðaatburði eftir styrk insúlíns í blóði einstaklinga sem ekki hafa sykursýki
Q1 to Q5 = quintiles of area under the curve (AUC) insulin (Q1=lowest quintile; Q5=highest quintile).
Years
Proportion without major CHD event 5
0.75
0.80
0.85
0.90
0.95
1.00 10 15 20 25
Log rank:
Overall P = .001
Q5 vs Q1 P < .001 Q1 Q2 Q3 Q4 Q5
Kaplan-Meier Survival Curve
Pyörälä M et al. Circulation 1998;98:398–404.

35. Þyngdartap (kg) á fyrstu 12 mán. eftir greiningu
Er gagn af megrun ?
Þyngdartap (kg) á fyrstu 12 mán. eftir greiningu
Lean et al. Diabet Med, 1990; 7: 18 16 14 12 10 8 2 4 6
Lífslíkur (ár)

36. UKPDS: Góð blóðsykurstjórn skiptir máli í SS2
Allir kvillar -5
Smáæðakvilli
-10
-12
-15
p=0.029
-16
kransæðastífla
Reduction in Risk (%)
p=0.052
-20
-21
-24
Ský á auga
-25
p=0.015
-25
p=0.046
p=0.009
-30
Augnmein
-34
-35 p=
Eggjahvítumiga e. 12 ár
-40
*hlutfallsleg áhættuminnkun mv. 0.9% lækkun á HbA1C

37. UKPDS: Gildi góðrar blóðþrýstingsstjórnar í SS2
25%
Þokkaleg stjórn (390)
Góð stjórn (758)
20%
15%
Hlutfall með smáæðakvilla
10% 5%
Áhættuminnkun
37% p=0.0092 0% 3 6 9
Ár frá upphafi rannsóknar

38. Diabetes Prevention Program: NIDDK ágúst 2001
3234 karlar og konur í 3 ár
Ýmis þjóðerni
25 – 85 ára
Meðal BMI 34
Skert sykurþol
Samanburðarhópur (lyfleysa)
Mataræði og hreyfing
Metformin 850mgx2 po

39. TRIPOD: Buchanan et al. Diabetes 2001;50(S2):A327
Placebo í 30 mán
Troglitazone í 30 mán.
235 “latínó” konur
með meðgönguss. A
% með sykursýki 4 8 12 16 20
Placebo
Troglitazone B
Obs. í 8 mán.:
sykurþol

40. Framtíðin ? Munum við skilgreina sykursýki eftir öðru en blóðsykri ?
Ættarsaga
Meðgöngusykursýki
Fæðingarþyngd
Líkamsvísar
Blóðfita
Blóðþrýstingur
Lífshættir