1. образование

2. Marian Wright е американска активистка за правата на децата

3. Образованието е третиот по големина дел од издатоците во јавниот сектор, веднаш по националната одбрана и социјалното осигурување. Од таа причина секогаш постоеле дебати кои вклучуваат неколку значајни прашања, како на пример: 1. Кој е најефикасниот начин на обезбедување на образованието? 2. Која треба да биде улогата на владата и приватниот сектор во обезбедувањето и финансирањето на образованието? 3. Каква е размената меѓу праведноста и ефикасноста?

4. Од образованието и обуката произлегуваат позитивни екстерналии (социјални продобивки). Често се тврди дека општеството во кое секој знае да чита може да функционира подобро од општеството во кое малкумина знаат да читаат. Доколку постојат екстерналии тогаш приватните трошоци и придобивки се разликуваат од социјалните трошоци и придобивки, така што една акција која е приватно оптимална нема да биде и социјално оптимална.

5. Образованието не е чисто јавно добро
Образованието не е чисто јавно добро! Маргиналните трошоци за школување на едно дополнително дете се поголеми од нула. Исто така не постојат потешкоти за наплата на користењето на оваа услуга. Поради овие причини образованието може да биде и приватно обезбедено. Во секоја земја и владата треба да има одредена улога во обезбедувањето на образованието бидејќи постојат неколку потенцијални извори на пазарен неуспех.

6. Пазарен неуспех:
1.Социјални придобивки. Приватните придобивки на образованието се состојат од зголемување на заработувачката со зголемување на продуктивноста. Социјалните придобивки ги вклучуваат приватните и придобивките на другите физички и правни лица (општеството) од школуваната работна сила и население. Најголема социјална придобивка е основната писменост, која ја олеснува комуникацијата, вработувањето и демократијата. Образованието има и културни придобивки, претставува згрижувач на деца и има меѓугенерациски ефекти.

7. 2. Праведност. -Вертикална праведност
2. Праведност. -Вертикална праведност. Јавното образование е финансирано преку даноци, при што богатите плаќаат поголеми даноци. На тој начин се врши редистрибуција на доходот од богатите кон сиромашните. Редистрибутивниот ефект е поголем, ако побогатите семејства посетуваат приватни или независни училишта. Најголеми корисници на државното образование се припадницие на средната класа.

8. -Хоризонтална праведност
-Хоризонтална праведност. Вклучува мерки со кои се овозможува оние со идентични карактеристики да бидат третирани на ист начин. Тоа значи дека треба да постојат еднакви можности и пристап кон образованието за сите оние со еднакво ниво на способности и дека можностите не треба да бидат под влијание на ирелевантни фактори (класа,пол или етничка припадност). Пр: Слободното државно обезбедено образование и законската одредба задолжително основно и средно образование обезбедува одреден степен на еднаквост на можностите.

9. 3. Асиметрични информации
3. Асиметрични информации. Поради недоволна информираност корисницте на образованието можат да го потценат ова јавно добро, што резултира со недоволно инвестирање во истото. Причина за тоа е што придобивките се зголемуваат во текот на подолг временски период, односно постои одложено враќање. Недоволното инвестирање може да се случи и кога корисникот е незадоволен од квалитетот на образованието или сертификатите, кои се доделуваат, не се универзално признаени. Преголемо инвестирање постои кога корисникот не е сигурен во сопственото ниво на знаење , а плаќа школарина, тој може да биде убеден од страна на обезбедувачот да остане да се школува подолго.

10. 4. Несовршеност на пазарот на капитал
4. Несовршеност на пазарот на капитал. Населението ги користи своите заштеди, семејни приходи или позајмува за да ги финансира своите инвестиции во човечки капитал. Банките не сакаат да позајмуваат без одредени гаранции за враќање на заемот.Тие го сметаат физичкиот капитал за задоволително обезбедување, но тоа не е случај со човечкиот капитал. Поради што населението се соочува со проблеми при позајмувањето од банките за финансирање на своето образование (не постои хипотека). Пазарот на капитал е несовешен. Доколку едно лице се соочува со финансиски ограничувања, тогаш и неговите инвестиции во образованието ќе бидат помали.

11. Државна помош за приватни училишта
1. Даночни субвенции за школарина- родителите кои плаќаат школарина во приватни училишта би добивале субвенции на данокот на доход Училишни ваучери- секое дете добива ваучер кој го финансира државата, а служи за неговите образовни трошоци во училиштето.

12. Државна помош за високото образование
1.Студентски стипендии се директна мерка за намалување на трошоците на студирање и го истиснуваат проблемот на несовршеност на пазарот на капитал Стипендии за школарина-ги покриваат директните трошоци на студирањето (школарината) Стипендии за издржување-обезбедуваат приходи во текот на студирањето и го намалуваат опортунитетниот трошок на инвестицијата во образованието.

13. 2. Студентски заеми- алтернатива на студентските стипендии
2. Студентски заеми- алтернатива на студентските стипендии. Студентите мора да и ги вратат на државата по дипломирањето. Се доделуваат без да се бара обезбедување Дополнителен данок за враќање на државна финансиска помош за студирање. Студентите примаат финансиска помош од државата, која по дипломирањето ја враќаат преку плаќање на повисоки даноци. Предноста на овој систем во однос на студентските заеми е што од административна гледна точка овој систем е поедноставен за примена.

14. Податоци за школуваното население во Р.Македонија:
Население-школска подготовка
Вкупно %
100
Без образование
60 700
3,85
Незавршено основно образование
10,77
Основно образование
34,77
Тригодишно средно образование
10,64
Четиригодишно средно образование
29,45
Вишо образование
51 200
3,24
Високо образование
7,28
Извор: Статистички годишник 2004 во Националната програма за развој на образованието во Р.М

15. Според податоците на Државниот завод за статистика, во 2011, бројот на дипломирани студенти на додипломски студии на високите стручни школи и факултетите, во споредба со 2010, е намален за 1,4%. Од вкупниот број на дипломирани студенти, 81.5% се редовни студенти, а 18.5% се вонредни студенти. Процентот на дипломирани студенти-жени изнесува 56.5%.
Од вкупниот број на студенти 42.8% дипломирале во рок, додека 57.2% дипломирале после рокот.

16. Дипломирани студенти за 2011 година на факултетите во Р.Македонија:
Вкупно дипломирани студенти
9802
100%
Државни факултети
7520
76,72%
Приватни факултети
2257
23,03%
Верски факултети 25
0,25%
Извор: Државен завод за статистика

17. Св. Кирил и Методиј Скопје
Универзитет
Вкупно %
Жени
Св. Кирил и Методиј Скопје
4531
46,22
2721
60,05
Факултет
Вкупно студенти
Жени %
Редовни студенти
Економски факултет
843
574
68,09
697
69,01 %
Извор: Државен завод за статистика
Економскиот факултет при УКИМ има најголем број дипломирани студенти, во однос на останатите факултети на овој Универзитет, односно 18,6 %.

18. Приватни високообразовни установи во Р.М.
Вкупно дипломирани студенти: 2192
Југоисточно европски факултет -Тетово
37,18%
Американ колеџ-Скопје
8,53%
Европски Универзитет-Скопје
20,53%
ФОН Универзитет -Скопје
22,17%
Меѓународен Славјански Институт Г.Р. Державин -Св.Николе
10,45%
Факултет за бизнис и економија Скопје
1,14%
Извор: Државен Завод за статистика

19. Вкупен број на студенти во 2010/2011
63 250
100%
Студенти на државните високообразовни установи
51 829
81,94%
Студенти на приватните високообразовни установи
10 372
16,4%
Студенти на верските високообразовни установи
264
0,42%
Извор: Статистички годишник за 2012

20. Невработени лица според степенот на образование:
Вкупно
100%
Вишо СО
4221
1,67%
Високо СО
20 908
8,30%
Магистри
678
0,27%
Доктори 20
0,008%
Извор: Агениција за вработување на Р.М. Според прегледот на

23. Студенти во високото образование, распоредени според пол и поле на изучување,за 2010.
Извор: E urostat European Commission

24. Вработени во Р.Македонија според школска подготвеност за 2012:
Школска подготвеност
Активно население
Вработени %
Невработени
Више образование
24 721
20 262
81,96
4 459
18,04
Високо образование
76,12
42 696
23,88
Вкупно за сите степени на школска подготвеност
Извор: Државен завод за статистика

25. Стапка на вработеност според нивото на образование , возрасна група 25-64години, за 2010 година:

26. Стапка на невработеност, по ниво на едукација, за население од 25-64 годишна возраст,2010,во %.

27. International migration
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
Immigrants
3433
2088
1489
1295
1057
1118
1199
1185
1257
Citizens of the R.M.
1651
1128
850
739
595
658
639
458
723
Foreigners with temporary stay
1782
960
556
462
460
560
727
534
Foreigners with extended stay
Emigrants
478
392
247
282
248
141
172
503
424
359
220
254
241
127
165
312 81 54 33 27 28 7 14
191 60
Net migration
2955
1696
1242
1013
809
977
1027
682
1116
Source: Migration profile of Republic of Macedonia, 2008

28. Internationalmigration
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Immigrants
1145
1381
1491
3273
2181
1609
1857
2715
3211
Citizens of the R.M.
567
543
524
545
366
219
259
303
349
Foreigners with temporary stay
578
838
967
1029
861
557
1000
1 356
1 747
Foreigners with extended stay
1699
954
833
598
1 056
1115
Emigrants
144
669
1300
1108
240
751
792
1007
1290
112
656
1282
1073
224
740
769
923
1 143 32 13 18 35 16 11 23 84
147
Net migration
1001
712
191
2165
1941
858
1065
1708
1921

29. Neighboring countries
Number of Macedonian citizens in different countries in the world
Country
Official number and source of date
Overseas countries
Australia
(Australian Office of Statistic,2006)
SAD
(U.S Census of population,2002)
Canada
(Canadian Statistic, 2006)
New Zealand
807 (Census of population in New Zealand,2006)
European countries
Germany
(German Central Office for Statistics,2006)
Switzerland
(Federal Office for Migration,2010)
Italy
(Italian Institute of Statistics, )
Neighboring countries
Serbia
25,847 (Census, 2002)
Bulgaria
5,071 (Census, 2001)
Croatia
4,270 (Census, 2001)
Source: State Statistical Office of the Republic of Macedonia- Migrations, 2010

30. Republic of Macedonia
Total: 1 143
New place of residence – country:
Emigrants:
Bosnia and Herzegovina 3
Slovenia 46
Serbia 38
Kosovo
Croatia 18
Montenegro 12
Albania 8
Bulgaria 65
Greece
Turkey 11
Other
931
Emigrated citizens of the Republic of Macedonia abroad, 2011.
Source: State Statistical Office of the Republic of Macedonia- Migrations, 2011

31. Emigrated citizens of the Republic of Macedonia abroad by age and reason for emigrating,2011:
Country:
Age:
0-14
15-29
30-64
65 and more
Total:
Republic of Macedonia
1 143 68
213
771 91
Reason for emigrating:
employment
marriage
family
reasons
education
other
Total:
Republic of Macedonia
1 143
314
119
497 26
187
Source: State Statistical Office of the Republic of Macedonia- Migrations, 2011

32. Emigrated citizens of the Republic of Macedonia abroad, by activity, 2011:
Country:
Active persons:
all
performing an
occupation
not
Total:
Republic of Macedonia
1 143
681
607 74
Country:
Total:
Persons
receiving
personal
income
Supported
persons
(dependants)
Unknown
Republic of Macedonia
1 143
134
259 69
Source: State Statistical Office of the Republic of Macedonia- Migrations, 2011

33. Emigrated citizens of the Republic of Macedonia abroad, by occupation, 2011:
Total: 1 143
Occupation:
legislators, senior officials and managers 13
professionals 62
technicians and associate 55
clerks 70
service workers and shop and
market sales workers 92
skilled agricultural and fishery workers 3
craft and related trades workers
107
plant and machine operators and
assemblers 74
elementary occupations
205
armed forces -
Source: State Statistical Office of the Republic of Macedonia- Migrations, 2011

34. Emigrated citizens of the Republic of Macedonia abroad, by educational attainment, 2011:
Total: 1 143
Educational attainment:
without school 64
incomplete primary education (1-4 grade and 5-7 grade primary school) 41
primary school
274
secondary school
544
higher school 58
university 93
master's degree 10
doctorate 4
unknown 55
Source: State Statistical Office of the Republic of Macedonia- Migrations, 2011

35. Connection between tertiary education, unemployment and migrations in Republic of Macedonia, 2010:
Total number of students
Total number of graduates from tertiary education
Employment rate by tertiary education,%
Unemployment rate by tertiary education,%
Net migrations
62 000
11 000
73,9%
20%
1708
Source: Eurostat-European Commission; State Statistical Office of the Republic of Macedonia

36. Connection between tertiary education, unemployment and emigrants with tertiary education and doctorate, 2011:
Total number of students
Total number of graduates from tertiary education
Total number of unemployed with tertiary education(2012)
Emigrants (Citizens of the Republic of
Macedonia) with tertiary education and doctorate
63 250
9802
42 696
107
Source: State Statistical Office of the Republic of Macedonia; Employment Service Agency of the Republic of Macedonia

37. The external net migration was highest in the Skopje Region (685 migrants), while lowest in the Southwest Region (-698 migrants), and mostly in the urban areas.
The data on internal migration (movement within the borders of the same region) show that moving from rural to urban areas is more common. Rural- urban migration at the regional level was highest in the Northeast Region at 42.0%. The Polog Region is characterized by inter-rural migration, accounting for 58.8%.

38. Internal migration of the population of the Republic of Macedonia:
INTERNAL MIGRATIONS: RURAL-URBAN, URBAN-RURAL, INTER-URBAN, INTER-RURAL, 2011
Region
Total
Urban-Rural
Rural-Urban
Inter-Urban
Inter-Rural
Republic of Macedonia
3734
787
1219
452
1276
Source: State Statistical Office of the Republic of Macedonia-Live births, deaths and migration by urban and rural areas, by regions, 2011
Internal migration of the population of the Republic of Macedonia:
Migration
2007
2008
2009
2010
2011
Internal migration
9 438
8 964
7 785
7 276
7 612
Between municipalities
7 637
7 216
6 278
5 961
6 048
Within the same municipality
1 801
1 748
1 507
1 315
1 564
Source: State Statistical Office of the Republic of Macedonia- Migrations, 2011

39. Remittance in the Republic of Macedonia, 1993-2002
Private transfers
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
Total
57,80
79,7
136,94
130, 76
285,17
312,79
391,06
482,49
293,64
397,95
Source: Migration profile of Republic of Macedonia, 2008
Remittance in the Republic of Macedonia,
Private transfers
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Total
556,7
572,7
799,9
923,1
988,2
936,1
1098,1
1336,7
1403,7
727,4
Source: National Bank of the Republic of Macedonia

40. More than people with a university degree today live outside the country, representing 15 percent of people who graduate. From unemployed educated people, 43 percent are waiting more than four years to be employed. Long-term unemployment and low living standards are the biggest reason for the emigration of young educated people from this country. -Professor Verica Janeska, Institute of Economics, “Migration of highly educated and skilled workers from the Republic of Macedonia”,2000/2002 ( Newspaper “Dnevnik” )
Year
Emigrants
(total)
25.000
Higher school
526
university
1.225
Master’s degree
256
Source: Professor Verica Janeska, Institute of Economics, “Migration of highly educated and skilled workers from the Republic of Macedonia”,2000/2002

41. The number of unemployed people with university education has significantly increased in the past decade. In the time period between 1999 and 2010 it tripled, and the unemployment rate has grown from 14% to 22%. This changes are especially addressed in the past few years with the new generation of graduated students. This is also confirmed by the growing participation of the youth up to 29 years combined with the total of unemployed people with university education, which in 2009 and 2010 was more than 60%. -Professor Verica Janeska, Institute of Economics, (“Kapital” newspaper, )

42. Republic of Macedonia with the 447
Republic of Macedonia with the emigrants is 23th in the world’s list of countries with the most emigrations. In a time period of 15 years, as of 2010, Macedonians emigrated to foreign countries , which is 21.9% of the total population of Macedonia of the citizens of Macedonia have temporarily regulated residence in the EU countries, and have gotten foreign citizenship from 1998 until now, and 50% of the population is missing at minimum 10 municipalities. Conclusion of these statistics is that “brain-drain” process in Macedonia increase rapidly and the most active and high educated youth force flow out in other countries. Macedonia continues with loosing her “home made” minds, because of the high unemployment rate, especially expressive between age of 25 and 29. The results are higher numbers of emigrants and difficult state of the country.
Source: World Bank,

47. Ментор: Проф. Љубомир Кекеновски Предмет: Економија на јавен сектор
Изработила: Магдалена Гичева Бр. на индекс: Отсек: Економија Дата:

48. Ви благодарам на вниманието! Имајте пријатен ден!
Ви благодарам на вниманието! Имајте пријатен ден!