1. Achoimre ar na Briathra Rialta & neamhrialta

2. An Chéad Réimniú

3. 1a
canann sé
canfaidh sé
chan sé
chanfadh sé

4. cas - turn ceap - think cum - compose glan - clean las - light
múch - quench
pós - marry
scríobh - write
tóg – build; take
can
sing

5. 1b
filleann sé
fillfidh sé
d’fhill sé
d’fhillfeadh sé

6. athchuir - recultivate éist - listen fáisc - squeeze feil - suit
fóir – give succour
fuaigh - sew
fuin - knead
oil – train, educate
oir – suit, fit
fill
return

7. 1c siúlann sé siúlfaidh sé shiúil sé shiúlfadh sé
Riail: leathnaítear an briathar nuair a chuirtear foirceann ar bith leis:

8. Adhlaic - bury Ceiliúir - celebrate Gearáin - complain
Iomlaisc - tumble
Seachaid – deliver
Taispeáin - show
Tíolaic - dedicate
Tionlaic - escort
Tionóil - assemble
Siúil
walk

9. 1c pacálann sé pacálfaidh sé phacáil sé phacálfadh sé
Riail: leathnaítear briathra ar -áil nuair a chuirtear foirceann leis nach dtosaíonn le ‘t’ (m. sh. pacáiltear ach pacálaim)

10. armáil - arm athchúrsáil - recycle campáil - camp fíneáil - fine
péinteáil - paint
pumpáil - pump
seiceáil - check
sórtáil - sort
tástáil - test
pacáil
pack

11. An Dara Réimniú

12. 2a
ceannaíonn sé
ceannóidh sé
cheannaigh sé
cheannódh sé

13. fiafraigh - enquire, ask scrúdaigh - examine tarlaigh - happen
admhaigh - admit
beannaigh - greet
beartaigh - plan
breathnaigh - observe
cabhraigh - help
críochnaigh - finish
fiafraigh - enquire, ask
scrúdaigh - examine
tarlaigh - happen
ceannaigh
buy

14. 2b
bailíonn sé
baileoidh sé
bhailigh sé
bhaileodh sé

15. dírigh - straighten; aim éiligh - demand éirigh - get up; rise
ainmnigh - name
ceistigh - question
deisigh - mend
dírigh - straighten; aim
éiligh - demand
éirigh - get up; rise
léirigh - portray
litrigh - spell
mínigh - explain
bailigh
collect

16. 3b osclaíonn sé osclóidh sé d’oscail sé d’osclódh sé insíonn sé
inseoidh sé
d’inis sé
d’inseodh sé
Riail: briathra a choimrítear má chuirtear foirceann ar bith leo.

17. aithin - recognise bagair - threaten codail - sleep eitil - fly
freagair - answer
fuascail - liberate
múscail - awaken
satail - trample
imir - play
ceannaigh
buy

18. An Briathar Saor

19. An Chéad Réimniú

20. 1 cantar é siúltar é canfar é siúlfar é canadh é siúladh é chanfaí é
shiúfaí é 1
bristear é
brisfear é
briseadh é
bhrisfí é
pacáiltear é
pacálfar é
pacáladh é
phacálfaí é

21. An Dara Réimniú

22. 2 bunaítear é osclaítear é bunófar é osclófar é bunaíodh é osclaíodh é
bhunofaí é
osclaítear é
osclófar é
osclaíodh é
d’osclófaí é 2
sínítear é
síneofar é
síníodh é
shíneofaí é
imrítear é
imreofar é
imríodh é
d’imreofaí é

23. an cá
mura
sula go
nach Ø +
urú
ní + séimhiú

24. an
mura
sula go
nach cá Ø +
urú
ní + séimhiú
Cá gcanann sibh?

25. an cá
mura
sula go
nach Ø +
urú
ní + séimhiú

26. Ø an cá
mura
sula go
nach +
urú
ní + séimhiú
Canann muid sa séipéal.

27. an cá
mura
sula go
nach Ø +
urú
ní + séimhiú

28. + ní + séimhiú urú Ø Ní chanann muid gach oíche. an cá mura sula go
nach Ø +
urú
ní + séimhiú
Ní chanann muid gach oíche.

29. an cá
mura
sula go
nach Ø +
urú
ní + séimhiú

30. + urú Cá gcanann sibh? mura gcanann sibh? sula gcanann sibh?go
nach +
urú
Cá gcanann sibh?
mura gcanann sibh?
sula gcanann sibh?
go/ nach gcanann sibh
An gcanann sibh?

31. + Aimsir Chaite séimhiú Chan sibh Ar chan sibh? Cár chan sibh?
murar
sular
gur
Nár
Níor Ø
Ar chan sibh? +
séimhiú
Cár chan sibh?
murar chan sibh
sular chan sibh
gur/ nár chan sibh

32. Briathra Neamhrialta

33. An Seisear

34. Foirmeacha neamhspleácha
Ar na briathra neamhrialta tá 6 bhriathar le foirmeacha spleácha / neamhspleácha:
Is iad: abair, bí, déan, faigh. feic, téigh.

35. chuaigh mé ach: ní dheachaigh mé… chonaic mé ach: an bhfaca tú
Foirm spleách = foirm speisialta den bhriathar a úsáidtear le míreanna briath-artha mar: ní; an, go, nach, cá, mura, sula agus sa mhodh coinníollach: dá
chuaigh mé ach: ní dheachaigh mé… chonaic mé ach: an bhfaca tú
Foirmeacha spleácha

36. dúirt ní dúirt an ndúirt bhí ní raibh an raibh rinne ní dhearna
An Seisear
dúirt
ní dúirt
an ndúirt
bhí
ní raibh
an raibh
rinne
ní dhearna
an ndearna
an bhfuair
fuair
ní bhfuair
chonaic
ní fhaca
an bhfaca
chuaigh
ní dheachaigh
an ndeachaigh

37. gheobhaidh mé ní bhfaighidh mé gheobhadh sé ní bhfaigheadh sé Faigh
Is é an briathar ‘faigh’ an t-aon bhriathar ag a bhfuil foirmeacha spléacha san aimsir fháistineach agus sa mhodh coinníollach:
gheobhaidh mé
ní bhfaighidh mé
gheobhadh sé
ní bhfaigheadh sé

38. an ndúirt sé cá raibh sí mura ndearna tú go bhfuair siad
Míreanna Briathartha le foirmeacha spléacha
an ndúirt sé
cá raibh sí
mura ndearna tú
go bhfuair siad
nach bhfaca sibh
sula ndeachaigh mé
dá bhfaigheadh sí

39. rug beireann béarfaidh thug tugann tabharfaidh tháinig tagann
Foirmeacha eile de na briathra Neamhrialta
rug
beireann
béarfaidh
thug
tugann
tabharfaidh
tháinig
tagann
tiocfaidh
íosfaidh
d’ith
itheann
dúirt
deir
déarfaidh
beidh - bheadh
bhí
tá / bíonn

40. Modh múinte na haimsire fáistiní

41. Rachaidh mé go dtí na Rocky Mountains
cá raibh sí
Íosfaidh mé mar tá sé easy to eat

42. Tioc.. Tioc.. Tiocfaidh mé…do na sicíní!
Tabharfaidh mé… I’ll give a tour…

43. Déarfaidh mé leis na daoine in Derry.
Gheobhaidh mé…… yoyo

44. Béarfaidh mé ar…….. an liathróid
Déanfaidh mé súp… me Jane you Tarzan!

45. Feicfidh mé …… feck it!

46. Rachaidh mé go dtí na Rocky Mountains
Íosfaidh mé mar tá sé easy to eat
Déarfaidh mé leis na daoine in Derry.
Gheobhaidh mé…… yoyo
Béarfaidh mé ar…….. an liathróid
Déanfaidh mé súp… me Jane you Tarzan!
Feicfidh mé …… feck it!