1. PEMBELAJARAN AKSES KENDIRI SELF-ACCESS LEARNING (SAL)
Dr.Hj.Ismail bin Said
Jabatan Sains Sosial
IPG Kampus Perlis
Mac 2011

2. AKSES tempat stail bahan masa bimbingan Takrif PAK Konsep
Pembelajaran Akses Kendiri (PAK) ialah satu program yang memberi murid akses kepada tempat, bahan, bimbingan, stail dan tempoh masa belajar. Murid belajar secara kendiri melalui penggunaan bahan pembelajaran dan memilih aktiviti pembelajaran sendiri serta menilai dan memantau kemajuan mereka sendiri. Dengan ini murid mempunyai autonomi dan bertanggungjawab dan berdikari ke atas pembelajaran mereka.

3. Berpusatkan murid PEMBELAJARAN Keperluan murid Kemampuan murid
Konsep
Berpusatkan murid
Keperluan murid
PEMBELAJARAN
Kemampuan murid
Matlamat murid
Perancangan murid
Program PAK adalah satu pendekatan pembelajaran yang berpusatkan murid dan pembelajaran berlaku atas daya usaha murid sendiri. Murid mempunyai akses kepada sumber pembelajaran dan mereka mempunyai autonomi dan bertanggungjawab ke atas pemerolehan pengetahuan dan kemahiran sendiri.

4. Penaksiran kendiri
Terarah kendiri
KENDIRI
Tempo kendiri
Akses kendiri

5. Pendapat Sumbangan ASAS PAK 1. Murid perlu pro-aktif dalam proses
pembelajaran
2. Murid tidak seharusnya pasif (hanya
memberi respon kepada rangsangan
guru).
3. Murid berautonomi ialah murid yang
berinisiatif untuk merancang dan
melaksanakan program pembelajaran
sendiri.
(Autonomy 2000 Paper Catering for
Individual Learning Styles by Fitzerald,
Morral and Morrison)
(Boud, 1998; Kohonen, 1992; Knowles,
1975)
(Gardner dan Miller, 1996)
Pemikiran baru dalam bidang pendidikan mendapati bahawa murid boleh bertanggungjawab terhadap pembelajaran mereka sendiri. Hal ini membawa kepada peranjakan mod pengajaran dan pembelajaran berpusatkan gurukepada pembelajaran kendiri.

6. TANGGUNGJAWAB Guru Murid
Menggalakkan murid
berinteraksi sesama sendiri
Mewujudkan persekitaran
yang memberi peluang murid
menguji kemampuan sendiri
Membantu murid menyedari
pelbagai strategi pembelajaran
Melatih murid belajar sendiri
Membimbing murid di mana
perlu
Mengenal pasti keperluan
sendiri
Mengenal pasti kebolehan
Menetapkan matlamat
Mengenal pasti masa
pembelajaran sendiri
Menyediakan pelan
TANGGUNGJAWAB
Guru
Murid

7. FASILITATOR
JURULATIH
PERANAN
GURU
KAUNSELOR

8. LATAR BELAKANG Pelaksanaan PAK di Malaysia
1990: Projek rintis di 10 buah sekolah rendah. (Bahasa Inggeris)
1995: Projek rintis di 10 buah sekolah menengah. (Bahasa Inggeris)

9. self-directed ; Tujuan Program PAK
Memotivasikan murid ke arah murid berautonomi
Menghasilkan individu bestari
self-directed ;
self-paced ;
self-access ;
self-assessed.

10. tempat stail bahan masa bimbingan AKSES Takrif PAK Konsep
Pembelajaran Akses Kendiri (PAK) ialah satu program yang memberi murid akses kepada tempat, bahan, bimbingan, stail dan tempoh masa belajar. Murid belajar secara kendiri melalui penggunaan bahan pembelajaran dan memilih aktiviti pembelajaran sendiri serta menilai dan memantau kemajuan mereka sendiri. Dengan ini murid mempunyai autonomi dan bertanggungjawab dan berdikari ke atas pembelajaran mereka.

11. Bilik Khas T E M P A
Sudut PSS
Ruang

12. PUSAT PAK Konsep Am Pusat PAK Sebuah bilik khas untuk:
Menyimpan bahan-bahan pembelajaran secara
sistematik;
Murid belajar pelbagai mata pelajaran tanpa
diselia; dan
Murid belajar secara individu, berpasangan atau
berkumpulan.

13. Pusat PAK Menyediakan persekitaran yang selesa dan
Pusat PAK sebagai sebuah tempat yang dapat:
Menyediakan persekitaran yang selesa dan
menarik;
Menyimpan bahan dan peralatan pembelajaran;
Memberi peluang kepada murid untuk menjalankan
pembelajaran yang berkesan;
Mempamerkan carta maklumat dan hasil kerja
murid; dan
Berfungsi sebagai pusat pengajaran dan
pembelajaran, kemahiran dan amali

14. LOKASI REKA BENTUK KRITERIA PUSAT PAK SUSUN ATUR mudah dikunjungi
murid
senang diawasi
guru/pentadbir
LOKASI
ceria
menggalakkan
kunjungan murid
selesa, kondusif
tidak formal
bebas tekanan
REKA BENTUK
KRITERIA
PUSAT PAK
SUSUN ATUR
sesuai & memudahkan
(bilik/ruang / sudut / laluan/
pusat mudah alih)

15. Bentuk/Jenis Pusat PAK
Bilik Khas PAK
Bentuk/Jenis Pusat PAK
Sudut PAK di PSS
Sudut di ruang laluan, ruang legar, kantin sekolah, dll.
Pusat Mudah Alih

16. PERABOT ENVIRONMEN BILIK KHAS PAK PELBAGAI SUDUT UNTUK:
PENGGUNAAN BILIK
tempahan bilik
melalui guru PSS
bacaan
komputer
audio / visual
permainan
bekerja
pameran
lembaran kerja
PELBAGAI
SUDUT UNTUK:
teratur / kemas
mudah digerakan
PERABOT
sesuai
kondusif
ceria
ENVIRONMEN
BILIK KHAS PAK

17. Contoh Bilik Khas PAK 7 8 5 4 10 6 5 6 9 4 6 5 12 3 2 11 12 1
Sebuah bilik PAK yang lengkap perlu mengandungi kriteria-kriteria berikut:
1. meja guru
2. sudut perbendaharaan kata
3. sudut tatabahasa
4. tempat duduk murid
5. rak buku (bahan bacaan)
6. komputer
7. video
8. perakam kaset
9. sudut penulisan
10. sudut mendengar
11. sudut lisan / perbualan
12. rak – untuk menempatkan bahan lisan

18. PUSAT PAK DALAM PSS MASA PENGGUNAAN SUSUNAN BAHAN PENYIMPANAN BAHAN
waktu rehat
luar jadual
persekolahan
MASA
PENGGUNAAN
terancang
sistematik
SUSUNAN
BAHAN
PENYIMPANAN BAHAN
dalam kotak
dalam almari
bangku
tikar
kusyen
JENIS PERABOT
guru mata pelajaran
guru PSS
guru bertugas
PENGAWASAN
PUSAT PAK
DALAM
PSS

19. Contoh Sudut PAK di PSS 8 9 6 5 7 3 2 1 4 sudut permainan8 9 6 5 7 3 2 1 4
sudut permainan
sudut realia (benda maujud)
sudut kreatif
sudut komputer
sudut poster
sudut hasil murid
sudut lembaran kerja
pusat sumber
meja guru

20. Pusat Mudah Alih Pusat PAK Bergerak dalam kotak atas troli Penggunaan
dalam bilik darjah
luar bilik darjah

21. kotak / bakul mudah alih
Contoh Pusat PAK Mudah Alih
lembaran kerja
kotak / bakul mudah alih

22. Persekitaran pembelajaran fleksibel, selesa, tanpa
CIRI-CIRI PAK
Persekitaran pembelajaran fleksibel, selesa, tanpa
tekanan
Mudah akses kepada bahan pembelajaran dan
bantuan fasilitator
Pilihan bahan dan aktiviti pembelajaran yang luas
Belajar secara bersendirian / kumpulan
Belajar mengikut kadar dan kemampuan individu
Kemudahan mentaksir pencapaian sendiri

23. AKSES tempat stail bahan masa bimbingan Konsep Takrif PAK
Pembelajaran Akses Kendiri (PAK) ialah satu program yang memberi murid akses kepada tempat, bahan, bimbingan, stail dan tempoh masa belajar. Murid belajar secara kendiri melalui penggunaan bahan pembelajaran dan memilih aktiviti pembelajaran sendiri serta menilai dan memantau kemajuan mereka sendiri. Dengan ini murid mempunyai autonomi dan bertanggungjawab dan berdikari ke atas pembelajaran mereka.

24. BAHAN PAK Bahan bukan cetak Bahan bercetak Hasil kerja murid
Bahan multimedia
Boneka

25. Lembaran kerja
Buku bacaan/rujukan
Bahan bercetak
Majalah/akhbar/jurnal
Peta/Poster
Koleksi soalan ujian/peperiksaan
Bahan bukan cetak
Bahan audio visual
Permainan
Perisian pendidikan
Bahan multimedia
Alat perisian mengarang
Cakera padat
Cakera padat audio-video
Tulisan: esei, sajak, puisi, kajian ringkas
Hasilan murid
Lukisan
Kraf tangan
Realia
Boneka
Pentas bonek
Pelbagai boneka

26. PENGURUSAN BAHAN PAK Penyimpanan Penyenggaraan Sistem Pengesanan
(Tempat letak)
(Stok/inventori)
Sistem Pengesanan
(Kod Klasifikasi)

27. LEMBARAN KERJA Bahan Autentik Bahan Bercetak Bahan Hasilan Guru
kaset
video
Bahan Autentik
majalah
cakera padat
Bahan Bercetak
buku kerja
buku rujukan
kad bacaan
LEMBARAN KERJA

28. DETIL DALAM LEMBARAN KERJA
tajuk
kod
tujuan
penyedia
bahan
DETIL DALAM
LEMBARAN KERJA
jawapan
arahan
sumber bahan
reka bentuk
&
ilustrasi
tugasan

29. Sistem Kod Kemahiran Jenis Lembaran Kerja Bilangan salinan L 1 / 2
Kemahiran
Jenis Lembaran Kerja
Bilangan salinan
L 1 / 2
Belajar / Latihan
001 / 04
Aras / Warna
No. siri

30. Kod warna
Biru 3
Cemerlang
Merah 2
Sederhana
Hijau 1
Mudah

31. Kod Klasifikasi bagi Bahasa Inggeris dan Bahasa Melayu
B. Inggeris
B. Melayu G
Grammar T
Tatabahasa L
Listening B
Bacaan V
Vocabulary KK
Kosa Kata S
Speaking
Lisan R
Reading PB
Peribahasa W
Writing P
Penulisan

32. Reka Bentuk dan Ilustrasi
Format Lembaran Kerja
Hadapan
Belakang
Kod klasifikasi 1
Kod klasifikasi
Tajuk 2
Tujuan 3
Arahan: 1. 2. 4
Jawapan
Tugasan 5
Reka Bentuk dan Ilustrasi 6 7 8
Penyedia bahan
Sumber Bahan 9
Penyedia Bahan

33. Penyenggaraan Bahan
Penyenggaraan bahan-bahan PAK merangkumi cara penyimpanan dan penyusunan bahan-bahan atau peralatan PAK untuk menjamin ketahanan dan jangka hayatnya.
a Bahan Bercetak
i. Lembaran Kerja
Disusun mengikut sistem kod warna dan aras-aras iaitu dari yang mudah kepada yang susah
Disusun di dalam kotak (browser boxes)
Kotak-kotak dilabel mengikut kemahiran
Dibalut dengan plastik (laminate) untuk ketahanan / keselamatan
ii. Buku / majalah / surat khabar
Disusun di sudut bacaan
Disusun di atas rak
b Bahan Bukan Bercetak
i. Pita Kaset / Video / Cakera Padat
Disusun secara menegak supaya mudah dikenal pasti tajuk
c Cara-cara menyimpan: pita kaset / video / cakera padat
Antara contoh menyimpan pita kaset / video / dan cakera padat ialah:
Pita kaset / video dan lembaran kerja disimpan di rak atau kotak berasingan
Pita kaset / video / cakera padat dan lembaran kerja disimpan di dalam sampul plastik di rak
murid mengenal pasti lembaran kerja yang dikehendaki dan berjumpa dengan guru mereka untuk mendapatkan pita kaset / video yang berkaitan. Ini adalah untuk mengelakkan daripada kehilangan pita kaset / video / cakera padat.

34. Inventori untuk peralatan PAK
Stok dan Inventori
Bahan dan peralatan di pusat PAK
direkodkan secara sistematik dan
tersusun.
Inventori untuk peralatan PAK
berpandukan kepada sistem
inventori di perpustakaan dan pejabat.

35. Orientasi kepada prasarana PAK
PERSEDIAAN MURID
Orientasi kepada prasarana PAK
Kesedaran
murid
Perkembangan
murid

36. Persediaan murid Kemahiran Belajar Kemahiran merujuk Orientasi Murid
Aktiviti Persediaan Murid
Kemahiran Belajar
Kemahiran
merujuk
Orientasi Murid
Persediaan
murid
PERSEDIAAN
MURID
Ujian Penentuan Aras
Perkembangan Murid
Analisis keperluan
Rekod
kerja
Penyediaan kontrak

37. Tujuan Orientasi Murid
membiasakan diri dengan
kemudahan di pusat PAK
merekodkan kemajuan / perubahan
sikap diri dalam fail / buku log
mengetahui bahan yang terdapat di pusat PAK
faham tentang prosedur
menjalankan aktiviti
di pusat PAK
mengetahui di mana
bahan-bahan disimpan
Tujuan Orientasi Murid

38. Langkah-Langkah Orientasi
Bagaimanakah Menjalankan Orientasi Murid ?
Secara sistematik
Berperingkat
selama dua minggu sebelum murid masuk sendiri ke pusat PAK
Langkah-Langkah Orientasi
Guru melatih murid tentang
kemahiran asas belajar.
Murid menjalankan beberapa
aktiviti di pusat PAK bersama-sama guru.
Murid menjalankan aktiviti PAK bersendirian.
(Peranan guru semakin berkurangan
murid meneroka pembelajaran alternatif ini.)

39. Aktiviti Orientasi Murid
Jejak Pusat PAK
murid menjalankan aktiviti di dalam pusat PAK mengikut arahan yang disediakan
murid membiasakan diri di Pusat PAK selepas menjalankan aktiviti di atas
Senarai Semak
mengandungi maklumat tentang pusat PAK dan bahan-bahan yang terdapat di dalamnya
Kuiz
soalan tentang bahan yang disediakan dan lokasi bahan dalam pusat PAK

40. Persediaan murid Kemahiran Belajar Kemahiran merujuk Orientasi Murid
Aktiviti Persediaan Murid
Kemahiran Belajar
Kemahiran
merujuk
Orientasi Murid
Persediaan
murid
PERSEDIAAN
MURID
Ujian Penentuan Aras
Perkembangan Murid
Analisis keperluan
Rekod
kerja
Penyediaan kontrak

41. Kemahiran Merujuk Telesidang Katalog
Murid mengenal pasti dan berbincang dengan pakar secara virtual
Katalog
Murid merujuk kepada katalog untuk mencari bahan pembelajaran
Internet
Murid mencari maklumat daripada internet dengan menggunakan enjin carian yang sesuai
Kemahiran Merujuk
Indeks
Murid merujuk bahagian indeks buku untuk mencari bahagian yang relevan
Kamus/Ensiklopedia
Murid mencari makna perkataan dalam kamus/ensiklopedia

42. Persediaan murid Kemahiran Belajar Kemahiran merujuk Orientasi Murid
Aktiviti Persediaan Murid
Kemahiran Belajar
Kemahiran
merujuk
Orientasi Murid
Persediaan
murid
PERSEDIAAN
MURID
Ujian Penentuan Aras
Perkembangan Murid
Analisis keperluan
Rekod
kerja
Penyediaan kontrak

43. Ujian Penentu Aras Tujuan ?
Untuk menentukan tahap kemahiran dan aras pembelajaran murid;
Bila ?
Dijalankan sebelum murid mula masuk ke pusat PAK;
Tugas guru ?
Memantau dan membuat rumusan tentang kemajuan murid untuk memastikan kesediaan murid maju ke tahap yang lebih tinggi.

44. Jenis Ujian Penentu Aras
Pentaksiran Informal
Pemerhatian guru
Interaksi guru - murid
Pentaksiran Progresif
Pentaksiran berkala
Jenis Ujian
Penentu Aras
Pentaksiran Formal
Ujian penempatan
Rekod/buku log
Pentaksiran Alternatif
(menentukan kesediaan murid sama ada telah bersedia ke tahap yang lebih tinggi)
Pentaksiran Kendiri
Murid taksir diri sendiri
(Bertujuan untuk menguji kemahiran dan pengetahuan)

45. Kontrak Pembelajaran
Analisis Keperluan
PERKEMBANGAN MURID
Rekod Kerja

46. Proses Perkembangan Murid
Kenal pasti cara terbaik murid belajar
Kenal pasti jenis seseorang murid
Jalankan analisis keperluan
Timbulkan kesedaran murid tentang strategi meningkatkan pembelajaran mereka sendiri melalui PAK

47. Persediaan murid Kemahiran Belajar Kemahiran merujuk Orientasi Murid
Aktiviti Persediaan Murid
Kemahiran Belajar
Kemahiran
merujuk
Orientasi Murid
Persediaan
murid
PERSEDIAAN
MURID
Ujian Penentuan Aras
Perkembangan Murid
Analisis keperluan
Rekod
kerja
Penyediaan kontrak

48. Analilsis keperluan
Kontrak
Rekod kerja
PERKEMBANGAN MURID

49. Analisis Keperluan 1 2 3 4 5 Tentukan keperluan murid
Susun keperluan mengikut keutamaan
ditentukan bersama oleh guru dan
murid
Tentukan keperluan murid
gaya pembelajaran
kekuatan/kelemahan murid 1 2
Tetapkan sasar yang realistik
perlu dicapai dalam tempoh
yang ditetapkan 3
Guru dan murid sediakan
program pembelajaran murid 4
Sediakan kontrak pembelajaran untuk
- pastikan pelaksanaan pembelajaran
- wujudkan iltizam murid 5

50. Kontrak Pembelajaran
Dengan ikatan kontrak ini, murid bertanggungjawab ke atas pembelajaran yang perlu disempurnakan.
Murid menetapkan matlamat pembelajaran mereka sendiri;
Menjelaskan dan membina pernyataan matlamat
pembelajaran;
Menyediakan rancangan pembelajaran, menyatakan jenis
tugasan dan tempoh menyempurnakannya; dan
Murid memperakui kontrak pembelajaran.

51. Rekod Kerja Murid dilatih untuk menyimpan rekod kerja sendiri;
Rekod kerja mencatatkan bilangan bahan/aktiviti yang telah dilengkapkan mengikut kemahiran/pengetahuan;
Rekod kerja boleh membantu murid mentaksir kemajuannya sendiri;
Rekod kerja boleh membantu guru memantau kemajuan kerja murid; dan
Rekod kerja boleh membantu guru memsatikan perkembagan murid mengikut hala tuju yang ditetapkan.

52. PEMBELAJARAN AKSES KENDIRI
Berpusatkan murid
Amalan kemahiran
belajar
Tanpa tekanan
Tempat
Bahan
Bantuan fasilitator
Stail
Masa
BERAUTONOMI
Terarah kendiri
Tempo kendiri
Penaksiran kendiri
Keperluan kendiri
Matlamat kendiri
Perancangan kendiri

53. TERIMA KASIH