Operativni sistemi

Razvoj Prvi kompjuteri nisu imali operativne sisteme Osobe zadužene za učitavanje i izvršavanje programa (operateri) su zamenjene programima koji su izvršavali njihove dužnosti, pa je tako nastao naziv operativni sistemi

Definicija Operativni sistem čine svi programi koji su korisniku neophodni da bi upravljao računarskim sistemom i pokretao korisničke (aplikativne) programe Tačna granica između toga šta pripada operativnom sistemu, a šta korisničkim programima nije jasno definisana i često se mnogi korisnički programi isporučuju kao deo operativnog sistema

Delovi operativnog sistema Kernel Biblioteke funkcija Osnovni programi za manipulaciju fajlovima i konfigurisanje sistema Kernel je osnova svakog opertivnog sistema jer omogućava komunikaciju sa računarskim hardverom

Kernel Kernel predstavlja najniži nivo operativnog sistema Učitava se pri uključivanju računara pre svih ostalih programa U osnovne uloge kernela spadaju: Upravljanje memorijom Pristup diskovima Regulisanje prioriteta pri izvršavanju programa Pristup raznim hardverskim uređajima

Podela računara Personalni računari (IBM PC kompatibilni, Apple Macintosh) Veliki računarski sistemi (Mainframes) Klasteri računara (više manjih računara povezanih u isti sistem) Uređaji sa ugrađenim računarskim sistemom (mobilni telefoni, bankomati, PDA uređaji i sl.)

Operativni sistemi koji su danas u upotrebi IBM PC kompatibilni računari: Familija Windows operativnih sistema Unix bazirani opertivni sistemi (Linux, BSD) Apple Macintosh računari Mac OS X Preostali računarski sistemi uglavnom imaju specijalizovane operativne sisteme, mada se ponekad koriste i neke verzije Unix-a

Familija Microsoft Windows operativnih sistema MS DOS bazirani (Dos, Windows 3.x, Windows 95, Windows 98, Windows ME) Windows NT bazirani (Windows NT 3.x i 4.0, Windows 2000, Windows XP, Windows 2003, Windows 7, Windows 8.1, Windows 10) Windows CE Personalni računari danas u skoro 90% slučajeva imaju instaliran neki od Windows operativnih sistema

Unix bazirani operativni sistemi Zauzimaju nešto manje od 10% zastupljenih operativnih sistema Najviše su zastupljene besplatne varijante: FreeBSD Linux (u raznim distribucijama, Red Hat, Suse, CentOS, Debian, Knoppix, ...)

Prednosti Windows-a nad Linux-om Dobra kompatibilnost starijih programa sa novijim verzijama Windows-a, a i novijih programa sa starijim verzijama operativnog sistema (kod Linux-a to često nije slučaj) Jednostavniji je za korišćenje i održavanje Standardizovana razmena podataka između raznih korisničkih programa

Prednosti Linux-a nad Windows-om Bolji i brži rad sa mrežnim aplikacijama (npr. kao web server, ftp server i sl.) Besplatna nabavka operativnog sistema (što ne podrazumeva i besplatno održavanje) Veći stepen bezbednosti

Linux je kao i svi unix bazirani operativni sistemi od samog koncepta realizovan kao višekorisničko okruženje, dok je Windows u početku bio orijentisan na pojedinačnog korisnika, a višekorisničko okruženje je došlo kao nadogradnja Linux nudi otvoren izvorni kod (javno dostupan), dok je kod Windows-a nedostupan