1. 1 anevrizmuli subaraqnoiduli sisxlCaqceva: diagnostikis algoriTmi da marTvis principbi aleqsandre ciskariZe Tsu nevrologiisa da neiroqirurgiis departamenti

2. 2 anevrizmuli subaraqnoiduli sisxlCaqceva insidensi (sixSire) aSS da evropa – 10-11 SemTxveva 100 000 populaciaze weliwadSi saqarTvelo – 16 SemTxveva 100 000 populaciaze weliwadSi insidensi  asakTan erTad (piki me-6 dekada) 40 wlis Semdeg prevalireba qalebSi

3. 3

4. 4 sikvdiloba: pirvel dRes – 28% pirvel kviras – 33% pirvel Tves – 40% 6 Tveze – 52% anevrizmuli subaraqnoiduli sisxlCaqceva

5. 5 insultis tipi mokvda/sul sikvdilobis maCvenebeli, % 95%CI iSemiuri insulti 24/12519.212.7-27.2 intracerebruli sisxlCaqceva 30/6248.435.4-61.4 subaraqnoiduli sisxlCaqceva 11/2347.826.8-69.4 aradiferencirebuli insulti 16/2369.647.1-86.8 yvela saxis insulti 81/23334.828.7-41.3 30-dRiani sikvdiloba (case-fatality) insultis qvetipebis mixedviT asak- da sqes-standartizebuli maCvenebeblebi: 35.6% (95%CI 29.3-42.2) - msoflios populaciis mimarT 37.4% (95%CI 32.1-42.7) - evropuli populaciis mimarT

6. 6 inicialuri klinikuri niSnebi uecari, uZlieresi, “mexis dacemis msgavsi” Tavis tkivili (thunderclap headache) gulisreva/Rebineba gulyrebi (10%) – maRali specifikuroba cnobierebis daTrgunva – SemTxvevaTa 2/3, (maTgan 50% - koma) kisris rigidoba (3-12 sT)

7. 7 inicialuri klinikuri niSnebi naklebad tipiuri fokaluri nevrologiuri deficiti – hematoma (intracerebruli/subduruli), mwvave iSemia (vazokonsriqcia) III wy. nervis parezi – SigniTa saZile an ukana SemaerTebeli arteriis anevrizma VI wy. nervis parezi (araspecifikuri niSani) ekg cvlilebebi (miokardiumis iSemiis mimikria, gulis gaCereba – SemTxvevaTa 3%-Si)

8. 8 Thunderclap headache- is sxva mizezebi cerebruli venuri sinusebis Trombozi kisris arteriebis (saZile, vertebruli) gaSreveba spontanuri intrakraniuli hipotenzia hipofizuri apopleqsia iSemiuri insulti mwvave hipertonuli krizi gardamavali cerebruli vazokonstriqciuli sindromo III parkuWis koloiduri kista intrakraniuli infeqcia pirveladi Thunderclap headache pirveladi daZabvis, xvelis, koitusis Tavis tkivili

9. 9 gamokvlevebi kompiuteruli tomografia (sensitioba >95% pirvel dRes, Semdgom ) Tavzurtvinis siTxis gamokvleva (Cveneba – uecari, Zlieri Tavis tkivili, negatiuri CT) fundoskopia magnitur-rezonansuli tomografia (mogvianebiT stadiebSi) angiografia (digitalur-subtraqciuli, CT, MRI)

10. 10 kompiuteruli tomografia

11. 11 kompiuteruli tomografia

12. 12 kompiuteruli tomografia lobaluri hemoragia - anevrizmuli subaraqnoidul- pareqimuli sixlCaqceva

13. 13 kompiuteruli tomografia I dRe III dRe

14. 14 fsevdosubaraqnoiduli sisxlCaqceva ( tvinis difuzuri SeSupeba)

15. 15 qsantoqromia siTxis speqtrofotometria saeWvo SemTxvevebSi!

16. 16 subhialoiduri (periretinuri) da vitreuli hemoragia (tersonis sindromi)

17. 17 CT vs MRI 0-48 sT 7 dRe

18. 18 CT vs MRI me - 4 dRe, CT negatiuri, MRI – T 2 *

19. 19 cerebruli anevrizmebis lokalizacia wina SemaerTebeli art. ukana Semaer- Tebeli art. tvinis Sua art. baziluri arteria naTxemis qvemo ukana arteria

20. 20 angiografia wina SemaerTebeli arteriis anevrizma

21. 21 angiografia tvinis Sua arteriis anevrizmabaziluri arteriis anevrizma

22. 22 araanerizmululi subaraqnoiduli sisxlCaqcevis mizezebi (iSviaTi) cerebruli arteriebis anTebiTi daavadeba mikozuri (septikuri) anevrizmebi boreliozi behCetis daavadeba pirveladi angiiti Carj-strausis daavadeba vegeneris granulomatozia kvanZovani poliarteriiti intracarebruli sisxlZarRvebis araanTebiTo dazianeba arteriis ganSreveba artetriovenuri malformacia fuziformuli anevrizma duraluri fistula kavernomuli angioma cerebruli venuti Trombozi cerebruli amiloiduri angiopaTia moiamoias daavadeba

23. 23 araanerizmululi subaraqnoiduli sisxlCaqcevis mizezebi (iSviaTi) zurgis tvinis sisxlZarRvovani daavadeba spinaluri arteriis parkisebri anevrizma spinaluri arteriovenuri fistula an malformacia spinaluri kavernuli angioma simsivneebi pituituri (hipofizuri) apopleqsia kardiuli miqsomis cerebruli metastazebi avTvisebiani glioma akustikuri nevrinoma angiolipoma kraniuli nervis Svanoma kisris midamos meningioma zurgis tvinis kisris donis hemangioblastoma spinaluri meningealuri karcinomatozi raSis kudis melanoma medikamentebiantikoagulantebikokaini Talasemia, koagulopTiebi

24. 24 Thunderclap headache-is diagnostikuri algoriTmi

25. 25 subaraqnoiduli sisxlCaqcevis diagnostikuri algoriTmi

26. 26 anevrizmuli subaraqnoiduli sisxlCaqceva garTulebebi:rehemoragiahidrocefalia mogvianebiTi iSemia (vazospazmi) gulyrebi sistemuri garTulebebi (hiponatremia, ariTmia, hipotenzia, infeqcia, filtvebis neirogenuli SeSupeba, pnevmonia)

27. 27 rehemoragia kumulaciuri riski 40% (intervenciis gareSe) maRali sikvdiloba da invalidizacia (80%) prevencia – anevrizmis klipireba (Ria neiroqirurgiuli operacia) an endovaskuluri intervencia (coiling) intervenciis optimaluri dro – 0-78 sT (idealuri 0-24 sT)

28. 28 anevrizmis klipireba

29. 29 anevrizmis klipireba

30. 30 endovaskuluri intervencia (coiling)

31. 31 endovaskuluri intervencia (coiling)

32. 32 hidrocefalia SemTxvevaTa 25% korelirebs sisxlCaqcevis intensivobasTan cnobierebis TandaTanobiTi daqveiTeba pirveli 24 saaTis ganmavlobaSi zogjer – Tvalebis deviacia qvemoT, viwro gugebi diagnostika – seriuli CT marTva - mocda da dakvirveba (spontanuri ukuganviTareba) ukuganviTareba) - seriuli lumbaluri punqciebi - ventrikuluri drenaJi/stoma (infeqciis maRali riski) riski)

33. 33 hidrocefalia (seriuli LP)

34. 34 mogvianebiTi iSemia (vazospazmi) SemTxvevaTa 1/3-Si sikvdilobis mizezi 14%-Si ganviTarebis piki me-5 dan me-14 dRemde korelirebs subaraqnoidul sivrceSi sisxlis raodenobasTan kompleqsuri paTogenezi - vazospazmi (angiografiulad 70%-Si) - vazospazmi (angiografiulad 70%-Si) - angiopaTia (endoTeliuri disfunqcia, intimis proliferacia, mediis SeSupeba, fibrozi, nekrozi) - angiopaTia (endoTeliuri disfunqcia, intimis proliferacia, mediis SeSupeba, fibrozi, nekrozi) - intrakraniuli hipertenzia, dehidratacia, hipotenzia, hipovolemia, hiperglikemia, gulyrebi - intrakraniuli hipertenzia, dehidratacia, hipotenzia, hipovolemia, hiperglikemia, gulyrebi

35. 35 mogvianebiTi iSemia (vazospazmi)

36. 36

37. 37 mogvianebiTi iSemiis profilaqtika/mkurnaloba anevrizmis adreuli klipireba kalciumis antagonistebi (nimotopi) Triple H Terapia - hemodilucia/hidratacia (hiponatremiis prevencia/mkurnaloba) - hipervolemia - marTviTi hipertenzia

38. 38 nimotopi (hemodinamikuri efeqtebi) tropizmi koronaruli da cerebruli sisxlZarRvebis (gansakuTrebiT intrakraniuli) gluvi kunTebebis mimarT pirdapiri vazodilataciuri efeqti Tavis tvinis lokaluri sisxlnakadis gazrda (39-84%) metabolizmis gaZlierebis efeqtis gareSe –K +, prostaglandin 2 , noradrenaliniT da serotononiT inducirebuli kunTovani SekumSvis (kontraqtilobis) Semcireba

39. 39 nimotopi (neiroproteqciuli efeqtebi) globaluri iSemiis modeli placebosTan SedarebiT: - nevrologiuri gamosavlis gaumjobeseba - eeg aqtiobis gamosworeba - ATP-is donis momateba - glukozis metabolizmis gamosworeba fokaluri iSemiis modeli placebosTan SedarebiT: - lokaluri sisxlnakadis naklebad daqveiTeba - nevrologiuri gamosavlis gaumjobeseba - infarqtis keris Semcireba - intraceluluri PH-is momateba

40. 40 nimotopi (klinikuri efeqtebi) Cochrane Collaboration –is metaanalizi subaraqnoiduli sisxlCaqcevis dros kalciumis antagonistebis efeqturobis Sesaxeb (2006) 11 kvleva (2804 pacienti, 1376 - aqtiuri Terapia, 1428 - placebo) Sefasebis kriteriumi - arasasurveli gamosavali (GOS) SedarebiTi riski (RR) 0.82 (95% CI 0.72 – 0.93) absoluturi riskis Semcireba – 5.1% NNT - 20 nimodipini (8 kvleva, 1574 pacienti) RR 0.69 (95% CI 0.58 – 0.84)

41. 41 nimotopi (klinikuri efeqtebi) Cochrane Collaboration –is metaanalizi subaraqnoiduli sisxlCaqcevis dros kalciumis antagonistebis efeqturobis Sesaxeb (2006) eqspertTa panelis daskvna: anevrizmuli subaraqnoiduli sisxlCaqcevis dros kalciumis antagonistebi amcirebs cudi gamosavlis da iSemiuri nevrologiuri deficitis mqone pacientTa proporcias. peroraluri nimodipinis efeqti aRemateba yvela sxva kalciumis antagonistis efeqts. amitom nimodipini (60 mg 4 sT-Si erTxel per os) rekomendirebulia rutinuli xmarebisaTvis anevrizmuli subaraqnoiduli sisxlCaqcevis mqone pacientebSi anevrizmuli subaraqnoiduli sisxlCaqcevis dros kalciumis antagonistebi amcirebs cudi gamosavlis da iSemiuri nevrologiuri deficitis mqone pacientTa proporcias. peroraluri nimodipinis efeqti aRemateba yvela sxva kalciumis antagonistis efeqts. amitom nimodipini (60 mg 4 sT-Si erTxel per os) rekomendirebulia rutinuli xmarebisaTvis anevrizmuli subaraqnoiduli sisxlCaqcevis mqone pacientebSi

42. 42 rom SevajamoT... anevrizmuli subaraqnoiduli sisxlCaqceva cerebrovaskulur katastrofebs Soris erT-erTi umniSvnelovanesia miuxedavad Tanamedrove diagnostikuri da samkurnalo teqnologiebis ganviTarebisa, problebad rCeba daavadebis maRali sikvdiloba da morbidoba daavadebis adreuli da swori diagnostika adeqvaturi mkurnalobis meTodebis gamoyenebasTan erTad saSualebas iZleva daavadebis samedicino da socialuri tvirTis mniSvnelovani Sebsubuqebis

43. 43