1. CONTINUOUS COMPREHENSIVE EVALUATION (CCE) FROM THE ACADEMIC YEAR – 2010-2011 (1 ST Std. to 8 th Std.) PRESENTED BY Dr. B.P. MARAJE Asso. Prof. S.P.S. College of Edn. Sangli

2. saatatyapaUNa- sava-k Ya maUlyamaapana baalakacyaa ivak asaacaI Xao~ao baaoQaatmak (Cognitive) Baavaatmak (Affective) ik`yaatmak (Psychomotor) ç Lorin Anderson - blaUmacao ivaVaqaI- yaaMnaI 1990 maQyao yaa EaoNaIbaw vagaa-maQyao sauQaarNaa kolaI. 1) baaoQaatmak ivak asaacao saha mauKya star k I jao maUL EaoNaIbaw vagaI-krNaamaQyao ‘naama’ svar}paata haotao. tao ik`yaapadacyaa svar}paata maaMDNyaata Aalao. 2) EaoNaIbaw vagaI-krNaamaQaUna ivacaarpa`ik`yaocao ivaivaQa paOlaU pa`itaibaMibata haotaata. AaiNa ivacaar hI ek ik`yaaSaIla pa`ik`yaa Aaho. mhNaUna ik`yaapad svar}paata. 3) &aana staracao naava Aataa AazvaNao Asao Aaho. k arNa &aana ho ivacaar pa`ik`yaocao vaNa-na krNyaasaazI payaa-pta naahI mhNaUna Aataa ‘&aana’ eovajaI ‘AazvaNao’ ha Sabd vaaparavaa laagaola.

3. baaoQaatmak ivak asaasaazI blaUmacaI sauQaairta EaoNaIbaw saMrcanaa navainaima-taI krNao (Creating) maUlyamaapana krNao (Evaluating) paRqa@krna krNao (Analysing) {paayaaojana krNao (Applying) Aaklana haoNao (Understanding) AazvaNao (Remembering)

4. maUlyamaapanaacaa [itahasa çmaUlyamaapanaacaI AavaSyaktaa çDa^. naarvaUD yaaMcao ivacaar ç1948 à ivaVapaIz iSaXaNa Aayaaoga à Da^. sava-pallaI raQaakRYNana ç1952 à maaQyaimak iSaXaNa Aayaaoga àmaudlaIyaar ç1964à66àiSaXaNa Aayaaoga àDa^. DI.esa. kaozarI ç1985 à navaIna SaOXaiNak QaaorNa à sava-kYa maUlyamaapanaavar Bar çmaUlyamaapana taM~aataIla taIna GaTk à Da^. baoMjaaimana blaUma

5. maharaYT/ Saasana inaNa-ya à paIAar[- ó2010ó(136ó10) pa`iSa à 5 çmaharaYT/ rajyaata pa`aqaimak iSaXaNaacyaa sauQaairta AByaasak`maacaI AMmalabajaavaNaI sana 2006 à07 à 31 Aa^gasT, 2004 raojaIcyaa Saasana inaNa-yaanvayao maUlyamaapana pawtaI ivaihta krNyaata AalaI haotaI. çkoMd` sark arnao sana 2002 cyaa 86 vyaa saMivaQaana ivaSaaoQana AiQainayamaanvayao AnaucCod 21 (A) maQyao pa`aqaimak iSaXaNaacyaa maUlaBaUta AiQak aracaa samaavaoSa kolaa Aaho. tyaanausaar 6 tao 14 vaYa-o vayaaogaTataIla sava- baalak aMnaa maaofta va sa@taIcao iSaXaNa doNaara AiQainayama [Right of children to free and Compulsory Education, Act 2009 (No. 35, 2009) çidnaaMk 01ó04ó2010 paasaUna saMpaUNa- Baartaata (jammaU va k aSmaIr vagaLtaa) laagaU krNyaata Aalaa Aaho. [ya<aa 8 vaI paya-Mta ivaVaqyaa-Mnaa baaoDa-caI parIXaa VavaI laagaNaar naahI.

6. saatatyapaUNa- sava-kYa maUlyamaapanaacaa hotaU çvyaaKyaa à “ivaVaqyaa-Mcyaa vyai@tamatva ivakasaacyaa sava- paOlaUMcao saatatyaanao AaiNa ivaivaQa AMgaanao maUlyamaapana krNyaasaazI vaaparavayaacaI SaaLastaravarIla kaya-pawtaI mhNajao saa.sa.maU. haoya. {i_YTo 1) ivaVaqyaa-Mcyaa vyaapak AQyayana pa`ik`yaocao saatatyapaUNa- maUlyamaapana 2) vata-naataIla dRSyar}pa ikMvaa vata-na inaYpa<aI saa.sa.maU. daona pawtaI : 1) Aak airk maUlyamaapana 2) saMk ilata maUlyamaapana

7. kaya-pawtaI A) Aak airk maUlyamaapana ( Formative Evaluation) KaalaIlapaOk I ikmaana paaca saaQanao à taM~ao yaaMcaa vaapar kravaa va pa`tyaok ivaVaqyaa-Mcyaa tyaa saMbaMQaIcyaa AavaSyak naaoMdI zovaavyaata. pa`yatnaataIla saatatya 1) dOnaMidnaI inarIXaNa {sfUta- sahBaaga AQyayanaacaa djaa- 2) taaoMDI k ama (pa`Snaao<aro, pa`k T vaacana, BaaYaNa à saMBaaYaNa, BaUimak aiBanaya, maulaaKata, gaTcacaa- [tyaadI. 3) pa`atyaiXako ó pa`yaaoga saaihtyaacaI nao à AaNa à maaMDNaI va hataaLNaI idlaolao pa`atyaaiXak paUNa- krNao ApaoiXata kRtaI sahjataonao, saf a[- nao, vaogaanao krNao ivaivaQa pa`karcaI inarIXaNa naaoMdivaNyaacaa pa`yatna krNao inaYkYa- ksao k aZlao

8. 4) {pak`ma ó kRtaI (vaOyai@tak, gaTata, svayaM à AQyayanaaWaro) ivaVaqyaa-Mcaa sahBaaga, manaapaasaUna kaya-vaahI iSakNyaacaI [cCa à pa`yatna sahBaagaataIla saatatya saUcanaaMcao paalana kRtaImaQaIla sahjataa, safa[- {pak`maataUna ApaoiXata AQyayana Jaalao k a ? 5) pa`klpa svata:caa sahBaaga, tyaataUna AQyayana maaihtaIcao saMklana ó vaogaLopaNaa taulanaa, vagaI-krNa, ivaSlaoYaNa pa`klpaacao saadrIkrNa pa`klpaasaMbaMQaI inavaodna

9. 6) caacaNaI (vaoLapa~ak jaahIr na krtaa AnaaOpacaarIk svar}paata GyaavayaacaI CaoTyaa kalaavaQaIcaI laoKaI caacaNaI ó paustak asah caacaNaI (Open book test) 7) svaaQyaaya ó vaga-k aya- (maaihtaI laoKana, vaNa- na laoKana, inabaMQa laoKana, Ahvaala laoKana, k qaa laoKana, pa~alaoKana, saMvaad laoKana va klpanaa ivastaar [tyaadI.) kamaataIla AcaUktaa kamaataIla vaogaLopaNa kamaacaI vaoLota paUta-taa (va@taSaIrpaNaa va jabaabadarIcaI jaaNaIva) 8) [tar à pa`SnaavalaI, sahaQyaayaI maUlyamaapana, svayaMmaUlyamaapana gaTk aya-, [tyaadI çklaa, k ayaa-nauBava, SaairrIk iSaXaNa va Aaraogya yaa ivaYayaasaazI ikmaana taIna saaQanao à taM~ao yaaMcao vaapar kravaa.

10. ba) saMk ilata maUlyamaapana (Summative Evaluation) çpa`qama sa~aacyaa AKaorIsa paihlao va çdusaro saMkilata maUlyamaapana iWtaIya sa~aacyaa AKaorIsa çsaMkilata maUlyamaapanaata ivaYayaaMcyaa {i_YTaMnausaar laoKaI, taaoMDI, pa`atyaaiXak pa`SnaaMcaa samaavaoSa k ravaa. Aak airk va saMk ilata maUlyamaapana BaaraMSa : pa`tyaok sa~aasaazI va pa`tyaok ivaYayaasaazI (klaa, kayaa-nauBava AaiNa SaarIirk iSaXaNa va Aaraogya ho ivaYaya vagaLUna) [ya<aaAakairk maUlyam aapana saMk ilata maUlyamaapana taaoMDI ó pa`atyaaiXak laoKaI ekUNa paihlaI va dusarI 70õ10õ20õ100õ itasarI va caaOqaI 60õ10õ30õ100õ paacavaI va sahavaI 50õ10õ40õ100õ saatavaI va AazvaI 40õ10õ50õ100õ

11. sava- saaQaarNa saucanaa Aak airk maUlyamaapanaasaazI saUcanaa 1) Aak airk maUlyamaapana : ivaVaqyaa-Mcaa SaarIirk, baaOiwk, Baavainak Asaa savaa-MgaINa ivak asa hao{]na tyaaMcao vyai@tama<va ksao Aak aralaa yaota Aaho ho inayaimatapaNao paDtaaLUna paahaNao mhNajaoca Aak airk maUlyamaapana. 1) maUlyamaapanaacaa ivacaar jaIvana kaOSalyaaMcyaa AMgaanao kravaa. ivaVaqyaa-McaI ija&aasaa, SaaoQak vaR<aI, icaiktsak vaR<aI, saja-naSaIla ivacaar krNyaacaI Xamataa, saMvaodnaSaIlataa, ivaVaqyaa-Mcao parsparaMSaI Asalaolao saMbaMQa, sahja saMvaad saaQaNyaacaI Xamataa, taaNataNaavaaMnaa taaoMD doNyaacaI Baavainak taakd yaa sava- gaaoYTIMcaI dKala GyaavaI. hI sava- kaOSalyao ivaVaaqyaa-Mcyaa vata- naata dRSya svar}paata yaoNyaacyaa dRYTInao ivaVaqyaa-MSaI vaoLaovaoLI sausaMvaad saaQaavaa. tyaamauLo iSaXaNa pa`ik`yaa {i_YTnaur}pa va jaIvanaiBamauKa haoNyaasa madta hao[-la. 2) Aakairk maUlyamaapanaamaQaUna saMivaQaanaataIla maUlyao, gaaBaaGaTk va jaIvana kaOSalyao yaaMcao maUlyamaapana vhavao. 3) pa`tyaok sa~aataIla Aak airk maUlyamaapanaamaQyao saatatya rahavao. 4) klaa, kayaa-nauBava AaiNa SaarIirk iSaXaNa va Aaraogya yaa ivaYayaaMmauLo ivaVaqyaa-Mcaa savaa-gaINa ivak asa haoNyaasa madta haotao. tyaamauLo yaa ivaYayaaMcao maUlyamaapana yaaogyapa`k aro kr}na ivaVaqyaa-Mnaa pa`orNaa va pa`aotsaahna Vavao.

12. 5) Aak airk maUlyamaapana krtaanaa iSaXakaMcyaa maaga-dSa-naataIla {NaIvaa AaiNa ivaVaqyaa-Mcyaa AQyayanaataIla ADcaNaI dUr hao{]na ivaVaqyaa-Mcao maUlaBaUta saMbaMQa va kaOSalyao dRZ haoNyaasaazI yaaogya tao inayaaojana kr}na kRtaI kravaI. 6) saupta XamataaMcaa SaaoQa GaoNyaasaazI va tyaaMcaa ivakasa saaQaNyaasaazI ivaivaQa AQyayana AnauBava va {pak`ma yaaojaavaota. 7) Aitair@ta paUrk maaga-dSa-na : Aakairk maUlyamaapana krtaanaa jao ivaVaqaI- saMpaadNaukImaQyao maagao Asalyaacao AaZLUna yao[-la ASaa ivaVaqyaa-Mcyaa AQyayanaataIla ADcaNaI ó ~auTIMcaa SaaoQa Gyaavaa va tyaanausaar vaoLcyaavaoLI ivaVaqyaa-Mnaa vaOyai@tak Aqavaa gaTata Aitair@ta paUrk maaga-dSa-na kr}na tyaaMnaa ApaoiXata saMpaadNaUk paataLIpaya-Mta AaNaavao.

13. 2) saMkilata maUlyamaapana saMivaQaanaataIla maUlyao, gaaBaaGaTk, jaIvana kaOSalyao va dUrgaamaI {i_YTo yaa saMdBaa- taIla maUlyamaapana haoNyaacyaa dRYTInao ivacaar krNyaata yaavaa. 1) paihlao saMk ilata maUlyamaapana pa`qama sa~aacyaa AKaorIsa va dusaro saMkilata maUlyamaapana iWtaIya sa~aacyaa AKaorIsa taaoMDI pa`atyaaiXak vaga- staravar ó SaaLa staravar iSaXak va maUKyaaQyaapak yaaMnaI zrvaUna kravao. 2) saMpaUNa- iSaXaNa pa`ik`yaaca AanaMddayaI AsaNao AavaSyak Aaho. 3) pa`tyaok iSaXak aMnaI maUlyamaapana krNyaasaazI ivaYayaaMcaI {i_YTo pahavaIta va tyaanausaar maUlyamaapanaacaI kaya-pawtaI zrvaavaI. 4) ivaihta ivaYayaaMcao &aana, Aaklana, {paayayaaojana, kaOSalyao, AiBar}caI, AiBavaR<aI, rsaga`hNa [tyaadI {i_YTaMcao maUlyamaapana krNyaapaUvaI- tyaa ivaYayaIcaa vagaa-ta AavaSyak taao paurosaa sarava Gyaavaa. 5) saMk ilata maUlyamaapanaasaazI pa`Sna tayaar krtaanaa sava- {i_YTaMnaa yaaogya pa`maaNaata BaaraMSa Vavaa. [ya<aa paihlaI à dusarI va [ya<aa itasarI à caaOqaIsaazI vastauinaYz va laGau<arI pa`SnaaMsaazI Anauk`mao sava-saaQaarNapaNao 20õ, 60õ va 20õ BaaraMSa Asaavaa.

14. 6) pa`tyaok SaaLotaIla tyaa tyaa vagaa-Mnaa iSak ivaNaa%yaa iSaXak aMnaI ivaYayainahaya, vaga- inahaya saMk ilata maUlyamaapana kravao. kaoNatyaahI Anya yaM~aNaokDUna tayaar k rNyaata AalaolaI maUlyamaapanaacaI saaQanao à taM~ao AaiNa pa`Snapai~ak a vaaparlyaa jaaNaar naahIta yaacaI dXataa GyaavaI. 7) saMkilata maUlyamaapanaasaazI saaQanao tayaar krtaanaa ivaVaqyaa-McaI icaiktsak vaR<aI, saja- naSaIlataa AaiNa bahuivaQa bauwImataolaa (Multiple Intelligence) vaava zovaavaa. 8) maUlyamaapana krtaanaa vaoLobaabata lavaicaktaa zovaavaI. 9) maUlyamaapanaataUna inadSa-naasa Aalaolyaa {llaoKanaIya baabaI tasaoca vaOyai@tak gauMNaaMcaI AavajaU-na dKala GyaavaI AaiNa ivaVaqyaa-McaI AavaD laXaata Gao{]na ASaa gauNaaMcyaa ivak asaasaazI ivaVaqyaa-Mnaa pa`aotsaahna Vavao. 10) Aitair@ta paUrk maaga-dSa-na : saMk ilata maUlyamaapana krtaanaa jao ivaVaqaI- saMpaadNaukImaQyao maagao Asalyaacao AaZLUna yao[-la Asaa ivaVaqyaa-Mcyaa AQyayanaataIla ADcaNaI ó ~auTIMcaa SaaoQa Gyaavaa va tyaanausaar vaoLcyaavaoLI ivaVaqyaa-Mnaa vaOyai@tak Aqavaa gaTata Aitair@ta paUrk maaga-dSa-na kr}na tyaaMnaa ApaoiXata saMpaadNaUk paataLIpaya-Mta AaNaavao.

15. EaoNaI pawtaIcaa vaapar ivaVaqyaa-Mnaa Vavayaacyaa pa`gataIpa~ak ata ivaVaqyaa-McaI ivaYayavaar saMpaadNaUk tyaaMMnaI pa`apta kolaolyaa gauNaaMvar}na KaalaIla k aoYTk ata dSa-ivalyaanausaar EaoNaImaQyao ilahavaI. sava- ivaYayaaMcaI sarasarI kaZUna saMk ilata EaoNaI naaoMdvaU nayao. gauNaaMcao vagaa-Mtar EaoNaI 91õ tao 100õA à 1 81õ tao 90õA à2 71õ tao 80õba à1 61õ tao 70õba à2 51õ tao 60õk à1 41õ tao 50õk à2 33õ tao 40õD 21õ tao 32õ[ à 1 20õ tao va tyaapaoXaa kmaI [- à2

16. çivaVaqyaa-Mcyaa pa`gataIpa~akata SaOXaiNak pa`gataIcao vaNa-naatmak f ilata naaoMdvaavao. tasaoca tyaamaQyao vaOyai@tak gauNaaMcaI (Quality) naaoMd kravaI. maUlyamaapana krtaanaa sak aratmak Sao%yaaMcaa vaapar kravaa. tasaoca [tar ivaVaqyaa-MSaI taulanaa kr} nayao. paalak aMnaa maulaaMcyaa pa`gataIbaabata vaoLcyaavaoLI maaihtaI VavaI. çjao ivaVaqaI- maUlyamaapanaacyaavaoLI Anaupaisqata rahtaIla tyaaMcao paunha maUlyamaapana krNyaata yaavao. çsava- ivaVaqaI- varcyaa EaoNaIkDo vaaTcaala krtaIla yaasaazI SaaLa va iSaXakaMnaI pa`yatnaSaIla rhavao. ivaSaoYa kr}na ‘D’ va tyaaKaalaIla EaoNaItaIla ivaVaqyaa- Mnaa Aitair@ta paUrk maaga-dSa-na kr}na ikmaana ‘k 2’ EaoNaI paya-Mta AaNaNao ho SaaLa va iSaXakaMvar baMQanakark rahIla. maa~a ASaa ivaVaqyaa-Mnaa k aoNatyaahI pairisqataIta tyaaca [ya<aota zovataa yaoNaar naahI.

17. sadr maaihtaI Saasanaacyaa www.maharashtra.gov.in yaa saMkota sqaLavar {palabQa Aaho.