1. Tilak college of Education,Pune 411 030 B.Ed 2014-15 PRACTICAL NAME : science naava : vaYaa- parQao. raola naM.: 29

4. samaud`

5. QarNa

7. pRqvaIcaa saumaaro 71 Baaga paNyaanao vyaaplaa Aaho.maa~ %yaatIla bahutok paNaI samaud` AaiNa mahasaagar yaaMt saamaavalao Aaho.samauda`cao paNaI KarT Asalyaanao to ipNyaasaazI AaiNa SaotIsaazI ]pyau@t nasato.

8. tlaava ¸ AaohaoL¸ nadI¸ saraovaro yaaMpasaUna imaLNaaro paNaI ipNyaakrta vaaprta yaoto. nadI¸ naalao¸ AaohaoL [%yaadIMcao vaahto paNaI jaimanaIt maurto AaiNa %yaamauLo jaimanaIKalaI paNyaacao s~aot tyaar haotat.ASaa paNyaalaa BaU¹jala mhNatat. ivaihrI¸ kUpnailaka¸ tlaava¸ nadI¸saraovaro ho sava- paNyaacao s~aot Aahot. ho s~aot pavasaacyaa paNyaanao Barlao jaatat.

9. p`Sna 1.sakaLI ]zlyaapasaUna Jaaopopya- Mt tumhI paNyaacaa kuzo AaiNa iktI vaapr krta¸ yaacaI ek yaadI kra. 2.kaoNata idvasa ha jaagaitk jalaidna mhNaUna AaoLKlaa jaataoÆ 3.paNyaacao s~aot kaoNa kaoNato AahotÆ

10. paNyaacaI $po pRqvaIvar paNaI tIna AvasqaaMmaQyao Asato. ivaihrI¸ tlaava¸ nadI¸ samaud` tsaoca jaimanaIKalaI paNaI d`va$pat Asato.]<ar ikMvaa dixaNa QaRva tsaoca ]Mca pva-tavar bafa-cyaa mhNajaoca sqaayau$pat paNaI saapDto. hvaotIla paNaI vaayau$pat Asato. tapmaanaanausaar paNyaacao AvasqaaMtr GaDUna yaoto.0 iDga`I sao var bafa-cao paNyaat mhNajao sqaayaucao d`vaat¸ tr 100 iDga`I sao var paNyaacao vaayau$pat AvasqaaMtr haoto.

12. paNyaacao baaYpIBavana paNyaacao baaYpIBavana 0 iDga`I sao to 100 iDga`I sao yaa drmyaana kovhahI hao} Sakto.]cca tapmaanaavar baaYpIBavana vaogaanao haoto. Paa}sa pDlaa trI kaorDyaa AaiNa ]YNa hvaamaanaamau Lo paNyaacao lavakr baaYpIBavana haoto.

13. paNyaacao baaYpIBavana kmaI krNyaacao kahI ]paya puZIlap`maaNao Aahot. jyaa jalaaSayaat maaozyaa p`maaNaavar paNaI saazvalao jaato ¸ ASaa jalaaSayaacyaa pRYzBaagaavar saoiTla Alkaohaola yaa pdaqaa-caa iSaDkavaa krtat.to paNyaapoxaa hlako Asalyaanao %yaacaa ek patL qar paNyaavar psartao¸ %yaamauLo paNyaacao baaYpIBavana kmaI haoNyaasa madt haoto. jalaisaMcanaasaazI paNaI bahutok vaoLa ]GaDyaa kalavyaaMtUna naoNyaat yaoto.ASaa vaoLI to maaozyaa pa[pmaQaUna naolao ¸ tr qaaoDa AiQak Kca- yaotao pNa %yaamauLo paNyaacao baaYpIBavana puYkLca kmaI hao[-la.

14. paNyaacao baaYpIBav ana

15. p`Sna paNyaacaI $po kaoNatIÆ Saovayaa¸ papD¸ saaMDgao Asao GargautI pdaqa- kaoNa%yaa idvasaaMt krtatÆ kaÆ baaYpIBavana kmaI krNyaacao ]paya saaMgaaÆ

16. jalap`d UYaNa jaimanaIva$na vaahNaaryaa paNyaat saaMDpaNaI ikMvaa rasaayainak pdaqa- imasaLlao¸ tr to ipNyaayaaogya raht naahI.ivaSaoYat: ]dyaaogaQaMdyaaM t vaaprlaolao paNaI javaLpasacyaa paNyaacyaa s~aotat jasaocyaa tsao saaoDlao jaato %yaamauLo paNaI dUiYat haoto.yaalaa jalap`dUYaNa mhNatat.

17. ipNyaayaaogya paNaI ivaivaQa s~aotatUna imaLNaaro sava-ca paNaI ipNyaayaaogya nasato.ASaa paNyaat saUxmajaIva AaiNa trMgaNaaryaa kNaaMbaraobar Anaok xaar imasaLlaolao Asatat. paNyaataIla ASaUwI va saUxmajaIvaaMcaa naaSa krNyaasaazI jalaSaUwIkrNa koMd`at gaaLNa yaM~o basavalaolaI Asatat.tsaoca %yaat @laaoirna imasaLtat.yaa ik`yaolaa @laaoirnaoSana mhNatat.

19. jala vyavasqaapna pRqvaIcaa saumaaro tIna catuqaa-MSa Baaga paNyaanao vyaaplaa Asalaa¸ trIhI ekUNa jalasaMp<aIpOkI 97 T@ko paNaI samaud`at saamaavalaolao Aaho. Saas~&aMcyaa AMdajaanausaar ekUNa saazyaaMpOkI p`%yaokI 10¸000 imalaIlaITr maagao f@t 35 imalaIlaITr paNaIca poya jala mhNaUna ]plabQa Aaho. mhNaUna paNaI hI ek maaOlyavaana naOsaiga-k saMp<aI Aaho. vaOyai@tk stravar paNyaacaa vaapr kaTksarInao krNao¸ pavasaacao paNaI ADvaUna to jaimanaIt jaa[-la ASaI vyavasqaa krNao¸ vaaprlaolao paNaI vaayaa jaa} na dota saMskairt k$na prt vaaprNao¸ baujalaolyaa ivaihrI prt maaokLyaa krNao ASaa p`karaMnaI paNyaacyaa samasyaovar kahI p`maaNaat maat krta yao[-la yaalaaca jalavyavasqaapna mhNatat.

20. jala vyavasqaapna

21. jaaoDyaa jauLvaa. A gaTba gaT 1.jaagaitk jalaidnakalavao 2.Paja-nyajala saMvaQa-na22 maaca- 3.ipNyaayaaogya paNaI20 Aa^gasT 4.jalaisaMcana@laaoirnaoSana BaU jala patLI

22. ]<aro 1.jaagaitk jalaidna22 maaca- 2.Paja-nyajala saMvaQa-naBaU jala patLI 3.ipNyaayaaogya paNaI @laaoirnaoSana 4.jalaisaMcanakalavao

23. gaRhpaz kRtI yau@t gaRhpaz mahapailakocyaa paNaIpurvaza koMd`alaa BaoT do}na jalaSaUwIkrNaacyaa p`ik`yaocao inarIxaNa kra. paNaI Sauw krNyaasaazI p`itlaITr iktI Kca- yaotao¸ yaacaI maaihtI imaLvaa.