1. Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti Talabasi Mustofoyev Yasharbekning “ SOLIQLAR VA SOLIQQA TORTISH” FANIDAN tayorlagan taqdimoti Основной текст - 1

2. Mavzu: Soliq munosabatlarini tartibga solishda qo’llaniladigan asosiy me’yoriy hujjatlar.

3. 1. Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi2. Oʻzbekiston Respublikasi Soliq kodeksi3. Prezident farmonlari va qarorlari4. Vazirlar Mahkamasining qarorlari5. Davlat soliq qo'mitasining normativ hujjatlari Oʻzbekistonda soliq munosabatlarini tartibga solishda quyidagi asosiy me'yoriy hujjatlar qoʻllaniladi:

4. 1. Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi Soliq munosabatlari borasidagi umumiy tamoyillar, davlat va fuqarolarning soliq majburiyatlariga oid masalalar Konstitutsiyada belgilangan. Soliq solishdagi asosiy printsiplar ham ana shu hujjatda oʻz aksini topgan O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 5-bob, 83-moddasida soliqlar haqida asosiy qoidalar belgilangan: 1.Soliqlar va yig'imlar qonuniy bo'lishi shart 2.Har kim soliq va yig'imlarni to'lashga majbur 3.Qonunda belgilanmagan soliqlarni joriy etish taqiqlanadi Konstitutsiyaning soliqqa oid yana muhim qoidalari: 1. 84-modda: Soliq tizimi adolatlilik va ochiqlik tamoyillariga asoslanadi 2. 85-modda: Davlat soliq imtiyozlarini belgilash huquqiga ega 3. 86-modda: Mahalliy soliqlar va yig'imlarni joriy etish tartibi

5. 5. Soliq organlari faoliyati ustidan jamoatchilik nazorati o'rnatilga 6. Soliq to'lovchilar huquqlarini himoya qilish kafolatlari belgilangan 7. Soliq siyosatining asosiy yo'nalishlari parlament tomonidan tasdiqlanadi 8. Soliq tizimida shaffoflik ta'minlanishi shart Konstitutsiyada soliqqa oid qo'shimcha normalar: 1.Soliq to'lovchilarning huquqlari kafolatlanadi 2.Soliq yuki asossiz oshirilishiga yo'l qo'yilmaydi 3.Soliq tizimi yagona va barcha hududlarda bir xil amal qiladi 4.Soliq nizolarini sud orqali hal etish huquqi belgilangan

6. – Bu asosiy hujjat boʻlib, unda soliqqa oid barcha munosabatlarni tartibga soluvchi asosiy qoidalar belgilangan. Soliq kodeksi soliq stavkalari, soliq turlari, soliq toʻlovchilarning majburiyatlari va huquqlarini hamda soliq solish tizimi asoslarini belgilab beradi. 2. Oʻzbekiston Respublikasi Soliq kodeksi Soliq kodeksi (2020 yil 1 yanvardan kuchga kirgan): 1.21 bo'lim, 480 moddadan iborat 2.Umumiy va maxsus qismlardan tashkil topgan 3.Soliq tizimining asosiy tamoyillari belgilangan 4.Soliq turlarining stavkalari, bazasi va imtiyozlari ko'rsatilgan Yangi tahrirdagi Soliq kodeksining asosiy o'zgarishlari: 1.Soliq ma'muriyatchiligi soddalashtirilib, soliq turlari qisqartirildi 2.Soliq hisobotlari shakllari kamaytirildi 3.Elektron xizmatlar kengaytirildi 4.Soliq nazorati shakllari takomillashtirildi 5.Soliq to'lovchilar huquqlari kengaytirildi

7. 1.QQS stavkasi 20% dan 15% ga tushirildi 2.Soliq to'lovchilarni toifalarga ajratish tizimi joriy etildi 3.Soliq tekshiruvlari muddatlari qisqartirildi 4.Soliq qarzi bo'yicha majburiy undirish tartibi o'zgartirildi 5.Soliq imtiyozlari tizimi qayta ko'rib chiqildi 1.Kamaytiruvchi tuzatish mexanizmi joriy etildi 2.Soliq monitoringi instituti kiritildi 3.Transfer narxlarni belgilash tartibi joriy etildi 4.Soliq nizolarini sudgacha hal qilish mexanizmi takomillashtirildi 5.Soliq sirini saqlash bo'yicha yangi talablar belgilandi 1.Soliq majburiyatlarini bajarish muddatlarini uzaytirish tartibi aniq belgilandi 2.Soliq to'lovchilar reytingi tizimi joriy etildi 3.Soliq tekshiruvlarini o'tkazishning risk-tahlil tizimi kiritildi 4.Elektron hujjat aylanishi kengaytirildi 5.Soliq organlarining vakolatlari aniq chegaralandi

8. 3. Prezident farmonlari va qarorlari Soliq sohasidagi eng so'nggi muhim qarorlardan biri - O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2024 yil 23 - yanvardagi PQ-39-son qaroridir. PQ-39-son qarori "Soliq ma'muriyatchiligini takomillashtirish bo'yicha qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida"gi qaror bo'lib, 2024 yil 23 - yanvarda qabul qilingan. Bu qaror bilan quyidagi asosiy yangiliklar kiritildi: 1. 2024 yil 1 apreldan QQS to'lovchilar doirasi kengaytirildi 2. Aylanmasi 1 mlrd so'mdan oshgan tadbirkorlar QQS to'lovchiga aylanadi 3. Soliq tekshiruvlari tizimi takomillashtirildi 4. Soliq tekshiruvlari muddati 30 kundan 15 kunga qisqartirildi 5. Soliq nazorati tadbirlari soni kamaytirildi 6. Soliq qarzdorligini undirish tartibi o'zgartirildi 7. Soliq to'lovchilar reytingi joriy etildi

9. 8. "Soliq monitoring"i tizimi joriy etildi 9. Soliq to'lovchilar uchun "ishonchli hamkor" maqomi kiritildi 10. Soliq hisobotlarini topshirish muddatlari o'zgartirildi 11. Soliq tekshiruvlarini o'tkazishda yangi "xavf-xatar mezonlari" joriy etildi 12. Soliq organlarining vakolatlari qayta ko'rib chiqildi 13. Soliq to'lovchilar uchun yangi imtiyozlar belgilandi Qarorning yakuniy qismi: 14. Soliq to'lovchilar 3 toifaga bo'lindi: "yashil", "sariq", "qizil" 15. "Yashil" toifadagilar uchun soliq tekshiruvlari o'tkazilmaydi 16. Elektron hisobotlar tizimi soddalashtirildi 17. Soliq qarzdorligini restrukturizatsiya qilish imkoniyati berildi

10. 4. Vazirlar Mahkamasi qarorlari Asosiy Vazirlar Mahkamasi qarorlari: 1.VM 407-son (26.11.2002) - Chakana va ulgurji savdo faoliyatini tartibga solish 2.VM 595-son (22.09.2021) - Elektron hisob-fakturalar tizimi 3.VM 471-son (22.08.2022) - Mahsulotlar yagona elektron katalogi 4.VM 811-son (09.10.2018) - Soliq organlari maxsus jamg'armas 1.VM 460-son (24.07.2021) - Ijtimoiy soliqni qaytarish tartibi 2.VM 235-son (18.08.2014) - Yer solig'i normativ qiymatini aniqlash 3.VM 266-son (28.04.2022) - Soliq tekshiruvlari reglamenti 4.VM 83-son (31.01.2023) - Soliq imtiyozlarini berish tartibi 1.VM 55-son (30.01.2024) - Tadbirkorlar barqarorlik reytingini aniqlash tartibi 2.VM 593-son (17.09.2023) - Soliq qarzi bo'yicha mol-mulkni xatlab qo'yish tartibi 3.VM 318-son (25.05.2023) - Soliq monitoringini o'tkazish tartibi 4.VM 195-son (07.04.2023) - Soliq maslahatchilarini attestatsiyadan o'tkazish

11. 5. Davlat soliq qo'mitasining normativ hujjatlari Davlat soliq qo'mitasining asosiy normativ hujjatlari: 1.DSQ 2023-02 - Soliq hisobotlari shakllarini tasdiqlash 2.DSQ 2020-13 - Elektron hisob varaq-fakturalarni rasmiylashtirish 3.DSQ 2023-15 - Soliq tekshiruvlarini o'tkazish tartibi 4.DSQ 2022-74 - QQS to'lovchilarni ro'yxatga olish Davlat soliq qo'mitasining boshqa muhim normativ hujjatlari: 1.DSQ 2023-31 - Soliq to'lovchilar kabinetidan foydalanish tartibi 2.DSQ 2022-44 - Soliq qarzi bo'yicha majburiy undirish 3.DSQ 2023-09 - Kassa apparatlarini ro'yxatdan o'tkazish 4.DSQ 2022-67 - Soliq tekshiruvlari natijalarini rasmiylashtirish

12. Davlat soliq qo'mitasining so'nggi normativ hujjatlari: 1.DSQ 2024-03 - Soliq to'lovchilar reytingini aniqlash metodikasi 2.DSQ 2023-62 - Online NKM qo'llash tartibi 3.DSQ 2023-58 - Soliq tekshiruvlarini rejalashtirish 4.DSQ 2024-01 - Soliq hisobotlarini elektron topshirish Davlat soliq qo'mitasining qo'shimcha normativ hujjatlari: 1.DSQ 2023-25 - Soliq to'lovchilarni xavf toifalariga ajratish 2.DSQ 2022-56 - Soliq auditi o'tkazish metodikasi 3.DSQ 2023-19 - Soliq monitoring tartib-qoidalari 4.DSQ 2023-41 - Soliq qarzi bo'yicha kelishuv bitimini tuzish

13. Soliq qonunchiligi 3 darajadan iborat: 1.Yuqori daraja - Soliq kodeksi 2.O'rta daraja - Vazirlar Mahkamasi qarorlari: Soliq ma'muriyatchiligi Soliq hisoboti Soliq nazorati 3.Quyi daraja - DSQ normativ hujjatlari: Texnik tartiblar Hisobot shakllari Nazorat mexanizmlari

14. Etiboringiz uchun raxmat! Mustofoyev Yasharbek Aminjonovich