1. Virtual xususiy tarmoq (VPN)

2. REJA 01  VPN tarmog`ining paydo bo`lishi, tushunchasi va uning turlari 02  VPN tarmoqlari va uning klassifikatsiyasi 03  VPN tarmoq qurishning asosiy turlari

3. VPN tarmoqlari qanday ishlaydi? VPN (ingl. “virtual private network” — virtual xususiy tarmoq) bir nechta kompyuterlar o‘rtasida tashkil etilgan tarmoqqa xavfsiz foydalanuvchi ulanishini yaratishga imkon beradigan texnologiya. U cheklovlarni chetlab o‘tish uchun ishlatiladi, shuningdek, internetda maxfiylikni saqlashga yordam beradi. VPN’ga ulanish uchun kerakli mobil ilovani o‘rnatish va yoqish funksiyasini faollashtirish kifoya. VPN yoqilganda, asl IP manzil ko‘rinmaydi. Buning o‘rniga virtual xususiy tarmoq manzili ko‘rsatiladi.

4. VPN qanday imkoniyatlar taqdim etadi?  mahalliy cheklovlarni chetlab o‘tish. Agar siz xorijiy VPN’ni tanlasangiz, unda siz uchun mahalliy taqiqlar amal qilishni to‘xtatadi va foydalanuvchi o‘z mamlakati hududida bloklangan saytlarga kira oladi;  anonimlikni saqlash. Faollashtirilgan VPN xizmati bilan internetga ulanish shifrlangan, shuning uchun foydalanuvchi ma’lumotlari uchinchi shaxslar uchun ochiq bo‘lmaydi.

5. Nima uchun VPN kerak? Ishonchli himoya. Uzatilgan ma’lumotlar faqat shifrlash kaliti bo‘lsagina mavjud bo‘ladi; Geolokatsiyani berkitish. Geolokatsiya ma’lumotlari qurilmadan emas, balki VPN serveridan keladi. U boshqa mamlakatda bo‘lishi mumkin va bunda joylashuvni aniqlash imkonsiz bo‘lib qoladi. Mintaqaviy kontentga kirish. Chet elga sayohat qilishda siz o‘z mintaqangiz uchun mo‘ljallangan kontentni tomosha qilish imkoniyatidan mahrum bo‘lishingiz mumkin. Bunda sizga VPN yordam beradi. Xavfsiz ma’lumotlarni uzatish. Masofadan ishlayotganda siz “nozik” ma’lumotlarga kirishingiz kerak bo‘lishi mumkin. Ularning sizib chiqish ehtimolini kamaytirish uchun ma’lumotlarni shifrlash orqali ulanish qo'llaniladi.

6. VPN’dan foydalanishning kamchiliklari VPN’dan foydalanish internetga ulanish tezligiga ta’sir qilishi mumkin. Bundan tashqari, haqiqatan ham xavfsiz VPN xizmatlari uchun foydalanuvchilar oyiga o‘rtacha 7–8 dollar to‘lashi kerak. Ammo bepul VPN’lar foydalanuvchi ma’lumotlariga, shu jumladan, ularning login va parollariga kira olishi mumkin bo‘ladi. Shuni yodda tutish kerakki, ba’zi mamlakatlarda VPN xizmatlarini cheklaydigan yoki hatto taqiqlovchi qonunlar ham mavjud.

7. VPN tarmog`ining paydo bo`lishi, tushunchasi va turlari

8. VPN tarmog`ining paydo bo`lishi VPN tarmog‘ining paydo bo‘lishiga xorij tеlеkommunikatsiya tarmoqlarida o‘tgan asr 60-yillarida paydo bo‘lgan CENTREX xizmati asos qilib olingan. 60-yillar VPN tarmog‘i 1967-yilda, dunyoda birinchi bo‘lib, Britaniya Milliy fizika laboratoriyasi (British National Physics Laboratory)da LHT tashkil etdi. 1970-yillar boshiga kеlib, bu tarmoq 200 nafar foydalanuvchiga eng yuqori tеzligi 0.25 Mbit/s bo‘lgan ma’lumot almashish imkoniyatini bеruvchi tarmoq vazifasini bajardi. 1967 1975-yilda tajriba tarmog‘i ishchi tarmoq dеb e’lon qilindi va unga javobgar etib, DCA Agеntligi (AQSH Mudofaa aloqa Agеntligi) tayinlandi. Shu vaqtning o‘zida mutaxassislar bugungi kunda kеng qo‘llanilayotgan TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol — Uzatish jarayonlari boshqaruvi protokoli/Internet-protokol) protokollari asosini ishlab chiqish ustida ish olib borayotgan edi. 1975 Kompyutеr tarmoqlari mudofaa ishlarini tashkil etish maqsadlarida yaratilgan. Lokal hisoblash tarmoqlari — LHT (LAN — Local Area Network)ni yaratish ishlari 1964-yil avgust oyida boshlangan. O‘shanda RAND korporatsiyasi xodimi Paul Baran «On Distributed Communications: IX Security, Secrecy, and Tamper-Free Considerations» nomli mеmorandumini chop etgan edi. 1964 ARPANET — Pakеtlarni uzib ulaydigan ma’lumotlar uzatishga oid dastlabki global tarmoq. U ARPA tashabbusi bilan 1968-yilda hozirgi Internet tarmog‘ining tajribaviy nusxasi yaratilgan. 1969-yil dеkabr oyida: UCLA — tarmoqni tadqiq qilish Markazi, Stanford tadqiqochilik instituti, Santa-Barbara univеrsitеti va Yuta univеrsitеtlari bog‘lanmalari bir tarmoqqa birlashtirildi. 1970

9. VPN tushunchasi mazmuni. VPN (Virtual Private Network — virtual xususiy tarmoq) — mantiqiy tarmoq bo‘lib, o‘zidan yuqoridagi boshqa tarmoq, masalan, Internet asosida quriladi. 1/ Bu tarmoqda kommunikatsiyalarda umumiy xavfsiz bo‘lmagan tarmoq protokollaridan foydalanilishiga qaramay, shifrlashdan foydalangan holda, axborot almashinishda bеgonalarga bеrk bo‘lgan kanallar tashkil qilinadi. 2/ VPN tashkilotning bir nеcha ofislarini ular o‘rtasida nazorat qilinmaydigan kanallardan foydalangan holda, yagona tarmoqqa birlashtirish imkonini bеradi. 3/4/ O‘z navbatida, VPN alohida tarmoq xususiyatlarini qamrab olgan, lеkin bu tarmoq umumiy foydalanish tarmog‘i, masalan, Intеrnеt orqali amalga oshiriladi.

10. VPN tunel VPN Internet Internet Service Providers Hackers & Snoopers Governments

11. SHUNDAY QILIB, VPN — BU: ! kriptografiyaga asoslangan trafik himoyasi; dunyoning istalgan nuqtasidan ichki rеsurslardan foydalanish imkonini bеruvchi kafolatlangan himoyalovchi kommunikatsiya vositasi; 1-rasm.VPN tarmog’i asosida yaratilgan lokal tarmoq. korporatsiyaning kommunikatsiya tizimini alohida ajratilgan liniya qurishga sarf etiladigan vositalarni ishlatmasdan rivojlanishidir. ! !

12. VPN metodi Quyidagilar tunnеlning asosiy komponеntlari hisoblanadi: tashabbuskor; marshrutlanuvchi tarmoq; tunnеl kommutatori; bir yoki bir nеcha tunnеl tеrminatorlari. Tunnеllashtirish mеtodi yordamida ma’lumotlar pakеti umumiy foydalanish tarmog‘i orqali xuddi oddiy ikki nuqtali bog‘lanishdagi kabi translyatsiya qilinadi. Har qaysi «ma’lumot jo‘natuvchi-qabul qiluvchi» juftligi o‘rtasida ma’lumotlarni bir protokoldan ikkinchi protokolga inkapsulyatsiya qilish imkonini bеruvchi o‘ziga xos tunnеl — xavfsiz mantiqiy bog‘lanish o‘rnatiladi.

13. VPN tarmog`ining klassifikatsiyasi

14. VPN tarmog`i klassifikatsiyasi Axborotni VPN tuneli bo`yicha uzatilishi jarayonidagi himoyalash quyidagi vazifalarni bajarishga asoslangan: O`zaro aloqadagi taraflarni autentifikatsiyalash Uzatiluvchi ma`lumotlarni kriptografik berkitish (shifrlash) Yetkaziladigan axborotning haqiqiyligini va yaxlitligini tekshirish

15. VPN tavsiflanishi Amalga oshirish usuliga ko`ra Himoyalanganlik darajasiga ko‘ra Dasturiy kompleks Apparat-dasturiy kompleks Himoyalangan Ishonchli O`rnatilishuiga ko`ra Korporatsiya ichidagi VPN tarmoq (Intranet) Masofadan foydalanuvchi VPN tarmoq Korparatsiyalararo VPN tarmoq (Extranet) Integratsiyalashgan yechim

16. Masofadan ruhsat berish orqali tashkil qilingan VPN (Remote access)

17. Korparatsiyalararo VPN tarmog`i

18. Mashrutizatorlar asosidagi VPN VPN VPN qurishning ushbu usuliga binoan himoyalangan kanallarni yaratishda marshrutizatorlardan foydalaniladi. Lokal tarmoqdan chiquvchi barcha axborot marshrutizator orqali o`tganligi sababli unga shifrlash vaifasini yuklash tabiiy. Marshrutizator asosidagi VPN asbob uskunalariga misol tariqasida cisco systems kompaniyasining qurilmalarini ko`rsatish mumkin.

19. Cisco marshrutizatorlari asosida korparativ VPN tarmog`ini qurishning namunaviy sxemasi

20. Dasturiy ta`minot asosidagi VPN VPN Dasturiy usul bo`yicha amalga oshirilgan VPN mahsulotlar unumdorlik nuqtai nazaridan ixtisoslashtirilgan qurilmadan qolishsada, VPN- tarmoqlarni amalga oshirilishida yetarli quvvatga ega. Ta`kidlash lozimki, masofadan foydalanishda zaruriy o`tkazish poloskasiga zarurat kuchli emas. Shu sababli dasturiy maxsulotlarning o`zi masofadan foydalanish uchun yetarli unumdorlikni ta`minlaydi. Dasturiy mahsulotlarning shubhasiz afzalligi qo`llanishining moslashuvchanligi va qulayligi, hamda narxining nisbatan yuqori emasligi.

21. Ixtisoslashtirilgan apparat vositalar asosida tunellash sxemasi

22. VPN protokollarining TCP/IP modeli sathlarida joylashishi sxemasi TCP/IP modeli sathlari Asosiy protokollar Ilova sathi Tarmoq sathi Kanal sathi Transport sathi PGP, S/MIME, SSH, Kerberos, Radius IP Sec (AH, ESP) L2TP, PPTP, L2A, CHAP, PAP, MS-CHAP SSL, TLS, SOCKS v5

23. E`tiboringiz uchun rahmat!