1. နေမာ တႆ ဘဂ၀ေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ

2. မႏၱေလးတုိင္းေဒသၾကီး၊ ျပင္ဦးလြင္ နည္းပညာတကၠသုိလ္
(ရတနာပုံဆုိင္ဘာစီးတီး) တြင္
သင္ၾကားပုိ႔ခ်အပ္ေသာ
လူသားႏွင့္ အဘိဓမၼာ အထူး (၅) ရက္သင္တန္း
သင္တန္း ဆရာေတာ္
ပညာပါရမီဆရာေတာ္ ဦးဉာဏ၀ရ
၂၀၁၇ ခု ဒီဇင္ဘာလ (၁၉) ရက္ေန႔မွ (၂၃) ရက္ေန႔ထိ

3. အနႏၱစၾကာ၀ဠာ ေမတၱာပုိ႔
အနႏၱစၾကာ၀ဠာ အနႏၱသတၱ၀ါတုိ႔……
ေဘးရန္ခပ္သိမ္း ျငိမ္းၾကပါေစ……
ေဒါသခပ္သိမ္း ျငိမ္းၾကပါေစ…….
ဆင္းရဲခပ္သိမ္း ျငိမ္းၾကပါေစ……
ႏွလုံးစိတ္၀မ္း ေအးခ်မ္းၾကပါေစ…….
(သုံးေခါက္ဆုိရန္)
သာဓု၊ သာဓု၊ သာဓု

4. ႏုိင္ရာတာ၀န္ယူၾကပါစုိ႔
သင္တန္းဖြင့္ကဗ်ာ
ႏုိင္ရာတာ၀န္ယူၾကပါစုိ႔
ဘုရားရွင္ေတာ္၊ မပြင့္ေပၚလွ်င္၊ သူေတာ္အမ်ား၊ စိတ္ေကာင္းထားလည္း ဤကားကုသုိလ္၊ အကုသုိလ္ႏွင့္၊ ထုိထုိ ဘုံဘ၀ မသိရ၊ မ်ားလွအျပစ္ေတြ။
ဘုရားရွင္ေတာ္၊ ပြင့္ထြန္းေပၚ၍၊ ေဟာေဖၚညႊန္ျပ၊ ျမတ္ဓမၼေၾကာင့္ ၊ ဤကားကုသုိလ္၊ အကုသုိလ္ႏွင့္၊ ထုိထုိ ဘုံဘ၀ သိၾကရ၊ မ်ားလွေက်းဇူးေတြ။
ေက်းဇူးေတာ္ရင္၊ ဘုရားရွင္ကုိ၊ ဦးတင္မျပတ္၊ ေက်းဇူးဆပ္ဖုိ႔၊ အျမိဳက္ရတနာ၊ သာသနာ၏၊ ႏုိင္ရာ၀န္ထမ္း၊ ကုိယ္စီစြမ္း၊ ၾကိဳးပမ္းၾကပါေလ။

5. သဗၺညဳတဉာဏ္ေတာ္ အစြမ္း
သိရန္မွန္က၊ မက်န္ရေအာင္၊ လုံး၀စုံလင္၊ အကုန္ျမင္၊ သဗၺဥ္ဉာဏ္ေတာ္ အစြမ္းတည္း။
သိသည့္တရား၊ မ်ားအျပား၌၊ ေဟာထားစဖြယ္၊ နည္းသြယ္သြယ္ကုိ၊ ျခယ္လွယ္စုံလင္၊ အကုန္ျမင္၊ သဗၺဥ္ဉာဏ္ေတာ္ အစြမ္းတည္း။
ကၽြတ္ထုိက္ၾကေပ၊ မ်ားေ၀ေန၏၊ ဣေျႏၵစရုိက္၊ သူ႕အၾကိဳက္ကုိ၊ ႏွိဳက္ခၽြတ္စုံလင္၊ အကုန္ျမင္၊ သဗၺဥ္ဉာဏ္ေတာ္ အစြမ္းတည္း။
သဗၺဥ္ဉာဏ္အား၊ စြမ္းသုံးပါးေၾကာင့္၊ အမ်ားေ၀ေန၊ ကၽြတ္လြတ္ေစဖုိ႔၊ မေနမနား၊ သက္ေတာ္အားျဖင့္၊ ၾကီးမားေလဘိ၊ ရွစ္ဆယ္ျပည့္၍၊ ပရိနိဗၺာန္ စံသည့္တုိင္ေအာင္၊ သယ္ယူေဆာင္၊ ဘုန္းေခါင္ ငါတုိ႔ ဘုရားတည္း။
သာဓု၊ သာဓု၊ သာဓု

6. ဆက္လက္ၾကိဳးစားပါဦးမည္
သင္တန္းဆင္းကဗ်ာ
ဆက္လက္ၾကိဳးစားပါဦးမည္
ဗုဒၶျမတ္စြာ၊ ေလာင္းလ်ာတုန္းက၊ ေနာက္ဆုံးအထိ၊ ပါရမီ၊
လူနတ္မ်ားစြာ၊ ခ်မ္းသာေရးမုိ႔၊ အသက္ေပးလုိ႔၊ ျဖည့္ခဲ့သည္။
ဗုဒၶျမတ္စြာ၊ သာသနာအတြက္ေတာ့၊ ငါပါအသက္၊ ဆုံးေစမည္၊
ေနာက္မဆုတ္ေပါင္၊ ခုလုိေတြးလုိ႔၊ ကုသုိလ္ေရးမုိ႔၊ ၾကိဳးစားမည္ ။

7. ေက်းဇူးတုံ႔ဆပ္ပူေဇာ္လႊာ
ယေန႔ယခု အကၽြန္ပ္တုိ႔ ေပါင္းစု၍
ျပဳခဲ့သမွ်ေသာ ဒါနကုသုိလ္၊
ေဆာက္တည္ခဲ့သမွ်ေသာ သီလကုသုိလ္၊
ပြားမ်ား အားထုတ္ခဲ့သမွ်ေသာ ဘာ၀နာကုသုိလ္၊
သာသနာေတာ္ တည္တံ့ရာ တည္တံ့ေၾကာင္း၊
တုိးတက္ရာ တုိးတက္ေၾကာင္း၊
ျပန္႔ပြားရာ ျပန္႔ပြားေၾကာင္း၊
ေဆာက္ရြက္ခြင့္ ရသမွ်ေသာ သာသနာျပဳ ကုသုိလ္ အစုစုတုိ႔ျဖင့္
ရတနာျမတ္သုံးပါး၊ မိဘ၊ ဆရာသမား၊ ေက်းဇူးရွင္အေပါင္းတုိ႔ႏွင့္ တကြ
သာသနာေတာ္ ျမတ္ၾကီးအား ဓမၼပူဇာအျဖစ္ ေက်းဇူးတုံ႔ဆပ္ ပူေဇာ္ပါ၏။

8. ဆုေတာင္း အမွ်ေ၀
ဤျပဳခဲ့ေသာ ကုသလေစတနာ အ၀၀တုိ႔သည္ အကၽြန္ပ္တုိ႔ ပန္ဆင္ထားေသာ မဂ္၊ ဖုိလ္၊ နိဗၺာန္ ေဗာဓိဆုျမတ္ အသီးအသီးအတြက္ အေထာက္အပံ့့ ျဖစ္ပါေစ။
ဤျပဳခဲ့သမွ်ေသာ ကုသလေစတနာ အ၀၀တုိ႔ကုိ အကၽြန္ပ္တုိ႔ႏွင့္တကြ ဘ၀အဆက္ဆက္ သံသရာအဆက္ဆက္၌ ေတာ္စပ္ခဲ့ၾကဖူးသမွ်ေသာ မိေဟာင္းဖေဟာင္း၊ ဆရာေဟာင္း၊သမားေဟာင္း၊ ေဆြေဟာင္း၊ မ်ိဳးေဟာင္း၊ ေက်းဇူးရွင္အေပါင္းတုိ႔ႏွင့္တကြ ၃၁ ဘုံတြင္ က်င္လည္လ်က္ ရွိၾကကုန္ေသာ သုခိတ၊ဒုကၡိတ သတၱ၀ါ၊ ေ၀ေနယ်အေပါင္းတုိ႔အား ထပ္တူထပ္မွ် ရၾကေစျခင္းငွါ အကၽြန္ပ္တုိ႔ အားလုံးက အမွ်ေပးေ၀ ဒါနျပဳၾကပါကုန္၏။
အားလုံး (အမွ်…အမွ်…အမွ်) ယူေတာ္မူၾကပါကုန္ေလာ့
သာဓု…သာဓု…သာဓု

9. အဘိဓမၼာ သမိုင္း အက်ဥ္း

10. အဘိဓမၼာ (၇) က်မ္း ၁။ ဓမၼသဂၤဏီ ( ၁၂ ရက္ေဟာ) ၂။ ၀ိဘင္း ( ၁၂ ရက္)
၁။ ဓမၼသဂၤဏီ ( ၁၂ ရက္ေဟာ)
၂။ ၀ိဘင္း ( ၁၂ ရက္)
၃။ ဓာတုကထာ ( ၆ ရက္ )
၄။ ပုဂၢလပညတ္ ( ၇ ရက္ )
၅။ ကထာ၀တၳဳ ( ၈ ရက္ )
၆။ ယမုိက္ ( ၂၀ ရက္ )
၇။ ပ႒ာန္း ( ၂၅ ရက္ )
၉၀ ရက္ / ၃ လ
မွတ္ခ်က္။ ။
အဘိဓမၼာကုိ ဘုရားျဖစ္ျပီး ၂၂ ရက္ႏွင့္ ၂၈ အတြင္း ရတနာဃရ စတုတၳသတၱာဟတြင္ ဆင္ျခင္၊ သုံးသပ္ခဲ့သည္။

11. အဘိိဓမၼာတရားေတာ္ကုိ တာ၀တိ ံသာတြင္ေဟာရေၾကာင္း
၁။ မယ္ေတာ္ မိနတ္သားကုိ ေက်းဇူးဆပ္လုိျခင္း
၂။ မိဘေက်းဇူးကုိ သတၱ၀ါတုိ႔အား နားလည္ေစလုိျခင္း
၃။ အဘိဓမၼာတရားေတာ္ကုိ အစ၊ အဆုံး တစ္ထုိင္တည္း ေဟာလုိျခင္း
၄။ အစ၊ အဆုံး တစ္ထုိင္တည္းေဟာမွ နာၾကားရေသာ တရားနာသူမ်ား အက်ိဳးထူးရႏုိင္ျခင္း
၅။ အဘိဓမၼာတရားေတာ္၏ က်ယ္၀န္း၊ နက္နဲမႈကုိသိေစလုိျခင္း
၆။ လူတုိ႔သက္တမ္းအားျဖင့္ သုံးလၾကာေအာင္ေဟာမွ အဘိဓမၼာတရားေတာ္ ကုန္ႏုိင္ျခင္း စေသာအေၾကာင္းတုိ႔ေၾကာင့္ နတ္ျပည္တြင္ ေဟာရသည္။

12. ပိဋက သုံးပုံ ၁။ ၀ိနည္း (စည္းကမ္း) ၂။ သုတၱန္ (နည္းလမ္း)
၃။ အဘိဓမၼာ ( အစြမ္း)
မွတ္ခ်က္။ ။
ဗုဒၶတရားေတာ္သည္ ဓမၼ၊ ၀ိနယ အားျဖင့္၂ မ်ိဳးရွိရာတြင္ ဓမၼသည္ သုတၱန္ဓမၼ ႏွင့္ အဘိဓမၼာဓမၼ ဟု ၂ မ်ိဳးျပား ျပန္ေသာေၾကာင့္ ပိဋက သုံးပုံျဖစ္လာသည္။

13. အဘိဓမၼာ သင္ရသည့္အတြက္ ရႏုိင္သည့္အက်ိဳးမ်ား
၁။ ခက္ခဲ နက္နဲသည့္ ပရမတၳတရားမ်ားကုိ သိခြင့္ရျခင္း
၂။ ဗုဒၶ၀ါဒကုိ အျပည့္အစုံ နားလည္လာျခင္း
၃။ ကုသုိလ္ အကုသုိလ္တုိ႔၏ သေဘာကုိျပည့္စုံစြာ နားလည္ သေဘာေပါက ္၍ မိမိဘ၀ကုိပုိင္ႏုိင္စြာ အသုံးခ်ႏုိင္ျခင္း
၄။ ခႏၶာငါးပါးအေၾကာင္းကုိ အျပည့္အစုံ နားလည္ျပီး ခႏၶာဉာဏ္ေရာက္ တရားအားထုတ္ရာ၌ မ်ားစြာေက်းဇူးျပဳျခင္း
၅။ အျမင့္ျမတ္ဆုံး ပညာပါရမီ ကုသုိလ္ရရွိ၍ မဂ္ဉာဏ္ ဖုိလ္ဉာဏ္ နိဗၺာန္ကုိ လွ်င္ျမန္စြာမ်က္ေမွာက္ျပဳႏုိင္ျခင္ း

14. အဘိဓမၼာတရား သာလြန္ထူးျခားေသာ သဘာ၀တရားကုိ အဘိဓမၼာဟုေခၚသည္။
သာလြန္ထူးျခားေသာ သဘာ၀တရားကုိ အဘိဓမၼာဟုေခၚသည္။
(အဘိ= သာလြန္ထူးျခားေသာ။ ဓမၼ = သဘာ၀)
အဘိဓမၼာသည္
၁။ စိတ္
၂။ ေစတသိက္
၃။ ရုပ္
၄။ နိဗၺာန္
၅။ ပညတ္
(၅) မ်ိဳး

15. ပရမတၳတရား မေဖါက္မျပန္ မွန္ကန္ေသာ သေဘာသည္ ပရမတ္မည္၏
မေဖါက္မျပန္ မွန္ကန္ေသာ သေဘာသည္ ပရမတ္မည္၏
(ပရမ= မေဖါက္မျပန္ မွန္ကန္ေသာ၊ အတၳ= သေဘာတရား)
ပရမတၳသည္
၁။ စိတ္
၂။ ေစတသိက္
၃။ ရုပ္
၄။ နိဗၺာန္
(၄) မ်ိဳး

16. ပရမတၳတရား (၄) ပါး အာရုံကို ယူတတ္ေသာ သေဘာ ၁။ စိတ္
(၈၉ ပါး သုိ႔မဟုတ္ ၁၂၁ ပါး)
၂။ ေစတသိက္
စိတ္၌မွီ၍ စိတ္ကုိခ်ယ္လွယ္တတ္ေသာ သေဘာ
(၅၂ ပါး)
၃။ ရုပ္
ေဖါက္ျပန္တတ္ေသာ သေဘာ
(၂၈ ပါး)
၄။ နိဗၺာန္
တဏွာကုန္ခမ္းျခင္း၊ ဒုကၡ ခပ္သိမ္း ခ်ဳပ္ျငိမ္းျခင္း သေဘာ
မွတ္ခ်က္။ ။
စိတ္၊ေစတသိက္၊ရုပ္တုိ႔သည္ ဥပါဒ္၊ ဌီ၊ ဘင္ဟူေသာ ခဏတၱယႏွင့္ ယွဥ္ေသာေၾကာင့္ အနိစၥပရမတ္မည္၏။
နိဗၺာန္သည္ ခဏတၱယႏွင့္ မယွဥ္ေသာေၾကာင့္ နိစၥပရမတ္မည္၏။

17. ဘုံအားျဖင့္ ျပားေသာ စိတ္အမည္ (၄)မ်ိဳး
၁။ ကာမာ၀စရစိတ္ ကာမ (၁၁) ဘုံ၌ မ်ားေသာအားျဖင့္ ျဖစ္တတ္ေသာစိတ္
၂။ ရူပါ၀စရစိတ္ ရူပ (၁၆) ဘုံ၌ မ်ားေသာအားျဖင့္ ျဖစ္တတ္ေသာစိတ္
၃။ အရူပါ၀စရစိတ္ အရူပ (၄) ဘုံ၌ မ်ားေသာအားျဖင့္ ျဖစ္တတ္ေသာစိတ္
၄။ ေလာကုတၱရာစိတ္ ေလာကသုံးပါးမွ လြတ္ေသာစိတ္
မွတ္ခ်က္။ ။
ကာမဘုံ၌ အျဖစ္မ်ားေသာစိတ္ကုိ ကာမာ၀စရစိတ္ဟုေခၚသည္။
သုိ႔ေသာ္ ထုိကာမစိတ္မ်ားသည္ ရူပဘုံ၊ အရူပဘုံတုိ႔၌လည္း ျဖစ္ေသး သည္သာ။
(ကာမ = ကာမဘုံ၌ ။ အ၀စရ = အျဖစ္မ်ားေသာ။ ရူပစိတ္၊ အရူပစိတ္တုိ႔၌လည္း နည္းတူမွတ္ပါ )

18. အကုသုိလ္စိတ္
အဟိိတ္စိတ္
ကာမာဝစရေသာဘနစိတ္
ပုဂၢိဳလ္ (၁၂) ေယာက္္ ႏွင့္ ျဖစ္ေစႏုိင္သည့္စိတ္မ်ား
ကံ (၁၆) မ်ိဳး
ပုညၾကိယာ၀တၳဳ (၁၀)ပါး
မဟဂၢဳတ္စိတ္
သုံးဆယ့္ တစ္ဘုံ
ေလာကုတၱရာစိတ္

19. အကုသုိလ္စိတ္ (၁၂) ပါး
အျပစ္ရွိျခင္း ၊ မေကာင္းေသာ အက်ိဳးကုိေပးျခင္း သေဘာသည္
အကုသုိလ္မည္၏
(အ= မဟုတ္။ ကုသလ = ကုသုိလ္ ၊ ေကာင္းမႈ )
ေလာဘမူစိတ္ (၈) ပါး
ေဒါသမူစိတ္ (၂) ပါး
ေမာဟမူစိတ္ (၂) ပါး
မူလ = အရင္းခံ၊ အေၾကာင္းတရား
(၁၂) ပါး

20. ေလာဘမူစိတ္ (၈) ပါး စိတ္ပါ (၀မ္းသာ၊ ၾကည္ႏူး၊ ေက်နပ္၊ သေဘာက်)
စိတ္ပါ (၀မ္းသာ၊ ၾကည္ႏူး၊ ေက်နပ္၊ သေဘာက်)
(စိတ္ပါ = ေသာမနႆ)
ဒိ႒ိယွဥ္ (အျပစ္ရွိမွန္းမသိ)
(ဒိ႒ိ = ဒိ႒ိ၊ ယွဥ္ = သမၸယုတ္)
သူမ်ား မခုိင္း
(မခုိင္း = အသခၤါရိက)
လုိခ်င္၊ ျဖစ္ခ်င္၊ သြားခ်င္၊ လာခ်င္စေသာ ခ်င္ အားလုံးသည္ ေလာဘတည္း
မွတ္ခ်က္။ ။
အျပန္အားျဖင့္ စိတ္မပါ = ဥေပကၡာ။ မယွဥ္ = ၀ိပၸယုတ္။
ခုိင္း= သသခၤါရိက ဟု မွတ္ရန္။

21. ေလာဘမူစိတ္ (၈)ပါးကုိ ျမန္မာလုိေရတြက္ျခင္း
ေသာမနႆ (၄) ပါး
၁။ စိတ္ပါ ဒိ႒ိယွဥ္ သူမ်ားမခုိင္း
၂။ စိတ္ပါ ဒိ႒ိယွဥ္ သူမ်ားခုိင္း
၃။ စိတ္ပါ ဒိ႒ိမယွဥ္ သူမ်ားမခုိင္း
၄။ စိတ္ပါ ဒိ႒ိမယွဥ္ သူမ်ားခုိင္း
ဥေပကၡာ (၄) ပါး
၅။ စိတ္မပါ ဒိ႒ိယွဥ္ သူမ်ားမခုိင္း
၆။ စိတ္မပါ ဒိ႒ိယွဥ္ သူမ်ားခုိင္း
၇။ စိတ္မပါ ဒိ႒ိမယွဥ္ သူမ်ားမခုိင္း
၈။ စိတ္မပါ ဒိ႒ိမယွဥ္ သူမ်ားခုိင္း

22. ေလာဘမူစိတ္ကုိ ျဖစ္ေစႏုိင္သည့္ အေၾကာင္းမ်ား
၁။ ေလာဘ
ေလာဘ = လုိခ်င္မႈ
တဏွာ = စြဲလမ္းမႈ
နႏၵီ = ႏွစ္သက္မႈ
ရာဂ = တပ္မက္မႈ
ေပမ = ခ်စ္ခင္မႈ
၂။ ဒိ႒ိ
အယူမွားမႈ၊ ငါ
ငါ့ဥစၥာ၊ ငါ့သား
ငါ့သမီး၊ ငါ့ဇနီးလုိ႔
ထင္ျမင္မႈ၊ အျပစ္
မရွိဟု အထင္မွားမႈ
၃။ မာန
ေထာင္လႊားမႈ
၀ါၾကြားမႈ
အထင္ေသးမႈ
အထင္ၾကီးမႈ

23. ဒိ႒ိျဖစ္ေၾကာင္း တရား (၂) ပါး
၁။ သႆတဒိ႒ိ = ဘ၀ျမဲ၏ဟုအယူရွိျခင္း
ဥေစ ၦဒဒိ႒ိ= ဘ၀ျပတ္၏ဟုအယူရွိျခင္း ႏွင့္
၂။ အယူမွားသူမ်ားကုိ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံျခင္း
မွတ္ခ်က္။ ။
ပရမတၳတရားမ်ားကုိ အမွန္မျမင္ျခင္းသည္လည္း ဒိ႒ိ= အမွားျမင္
ျခင္းပင္တည္း။

24. မာန (၃)မ်ိဳး
၁။ ေသယ်မာန = ဂုဏ္၊ သိကၡာ၊ ဥစၥာ၊ အဆင္းစ သည္ျဖင့္ သူမ်ားထက္ သာသည္ဟု မိမိစိတ္၀ယ္ထင္၍ ေထာင္လႊားျခင္း
၂။ သဒိသမာန = တန္းတူ၊ အဆင့္တူ အခ်င္းခ်င္း ဂရုစိုက္စရာမလုိဟု ႏွလုံးသြင္းျခင္း
၃။ ဟီနမာန = သူ႕ေအာက္က်က ဘာအေရးလဲဟု မာန္မူျခင္း

25. ေလာဘေၾကာင့္ ရုပ္ျဖစ္ပုံ

26. ေလာဘမူစိတ္ျဖင့္ ပုံေဖၚထားေသာ အလွ
လမင္းမၽက္နွာ
သမင္မၽက္လုံး
ငါးရံကိုယ္လုံ း
နွင္းဆီဖူးႏႈတ ္ခမ္း
ဆင္နွာေမာင္းလ က္အစံု

27. ေလာဘ အရင္းခံစိတ္ေၾကာင့္ က်ဴးလြန္တတ္ေသာ ဒုစရုိက္
၁။ အဒိႏၷာဒါန
ပုိင္ရွင္မေပးေသာ ဥစၥာကုိယူျခင္း
၂။ ကာေမသုမိစၦာစာရ
မိမိကာမပုိင္မွတပါး အျခားသူမ်ားႏွင့္ မွားယြင္းျခင္း
၃။ မုသာ၀ါဒ
မမွန္ေသာစကားကုိ ေျပာဆုိျခင္း
၄။ ပိသုဏ၀ါစာ
ကုန္းတုိက္၊ အတင္းေျပာျခင္း
၅။ သမၹပၸလာပ
အႏွစ္မရွိေသာ စကားကုိေျပာျခင္း
၆။ အဘိဇၥ်ာ
သူတစ္ပါးဥစၥာကုိ မတရားလုိခ်င္ျခင္း
၇။ မိစၦာဒိ႒ိ
အမွားယူျခင္း

28. ေလာဘေၾကာင့္ ရႏုိင္သည့္အက်ိဳး
၁။ ျပိတၱာျဖစ္ရျခင္း
၂။ အသုရကာယ္ျဖစ္ရျခင္း
၃။ ဆင္းရဲတတ္ျခင္း
၄။ မာနေၾကာင့္ ဘ၀နိမ့္က်တတ္ျခင္း

29. ေလာဘေၾကာင့္ ရႏုိင္တဲ့ ဒုကၡ
ရွာေဖြရတဲ့ ဒုကၡ
၁။ ပရိေယသန ဒုကၡ
ထိန္းသိမ္းရတဲ့ ဒုကၡ
၂။ အာရကၡ ဒုကၡ

30. ေလာဘမူစိတ္ကုိ အႏုိင္ယူနည္း
၁။ ေလာဘ ကုိ ဒါနျဖင့္ အႏုိင္ယူ
၂။ မာန ကုိ ရိုေသျခင္း (ဂါရ၀)၊ မိမိကုိယ္ကုိ ႏွိပ္ခ်ျခင္း (နိ၀ါတ) ျဖင့္ အႏိုင္ယူ
၃။ ဒိ႒ိ ကုိ ၀ိပႆနာတရား ပြားမ်ားျခင္းျဖင့္ အႏုိင္ယူ

31. မိမိကုိယ္ကုိ ျပန္ေမးသင့္သည္ေမးခြန္း
၁။ လုိအပ္လုိ႔ ရွာေဖြေနတာလား (ရွိသင့္တဲ့ ေလာဘ)
၂။ လုိခ်င္လုိ႔ ရွာေဖြေနတာလား (မရွိသင့္တဲ့ ေလာဘ)
၃။ အမ်ားအတြက္ ျဖည့္ဖုိ႔လုပ္ေနတာလား ( ရွိသင့္သည့္ အတၱ)
၄။ ငါ့အတြက္ ျပည့္ဖုိ႔လုပ္ေနတာလား ( မရွိသင့္သည့္ အတၱ)
၅။ တုိးတက္ဖုိ႔အတြက္ ၾကိဳးစားတာလား ( ရွိသင့္သည္ မာန)
၆။ ၾကြား၀ါဖုိ႔အတြက္ ၾကိဳးစားတာလား ( မရွိသင့္သည့္ မာန)

32. ေဒါသမူစိတ္ (၂) ပါး
ေကာင္းေသာစိတ္ကုိ ဖ်က္ဆီးျခင္း၊ မိမိ၏ေကာင္းေသာစိတ္ကုိ ပ်က္စီးေစ
ျခင္းသည္ ေဒါသမည္၏။
၁။ တုိက္တြန္းသူ မရွိဘဲ ေဒါသျဖစ္ျခင္း
၂။ တုိက္တြန္းသူေၾကာင့္ ေဒါသျဖစ္ျခင္း
၁။ ေဒါမနႆသဟဂုတ္ ပဋိဃသမၸယုတ္ အသခၤါရိက
၂။ ေဒါမနႆသဟဂုတ္ ပဋိဃသမၸယုတ္ သသခၤါရိက
ေဒါမနႆ= စိတ္ဆုိး
ပဋိဃ = ၾကမ္းတမ္း

33. ေဒါသ၏ ေျခရာမ်ား ၁။ ေသာက စုိးရိမ္ျခင္း ၂။ ပရိေဒ၀ ငုိေၾကြးျခင္း
၁။ ေသာက စုိးရိမ္ျခင္း
၂။ ပရိေဒ၀ ငုိေၾကြးျခင္း
၃။ ဒုကၡ ကုိယ္ဆင္းရဲ ပူပန္ျခင္း
၄။ ေဒါမနႆ စိတ္ပူပန္ျခင္း၊ႏွလုံးမသာယာျခင္း
၅။ ဥပါယာသ ေသာက၊ ပရိေဒ၀တုိ႔ထက္ လြန္ကဲကာ ရႈိက္ၾကီးတငင္ ငုိေၾကြးျခင္း

34. တားလုိ႔မရႏုိင္သည့္အရာ (၅) မ်ိဳး
၁။ အုိျခင္း
၂။ နာျခင္း
၃။ ေသျခင္း
၄။ ကုန္ျခင္း
၅။ ပ်က္ျခင္း

35. ေဒါသမူစိတ္ကုိ ျဖစ္ေစႏုိင္သည့္ အေၾကာင္းမ်ား
၂။ ဣႆာ
သူတစ္ပါး ဂုဏ္ကုိ လက္မခံႏုိင္မႈ (မနာလုိမႈ)
၁။ ေဒါသ
မေက်နပ္မႈ
၃။ မစၦရိယ ၀န္တုိမ ႈ
၄။ ကုကၠဳစၥ
ျပဳမိေသာအကုသုိလ ္၊
မျပဳမိေသာ ကုသုိလ္ႏွင့္
ပတ္သက္၍ ေနာင္တရမႈ

36. မစၦရိယ (၅) မ်ိဳး ၁။ အာ၀ါသ မစၦရိယ ေနရာစသည္၌ ၀န္တုိမႈ
ေဆြမ်ိဳး၊ အေပါင္းအသင္းစသည္၌ ၀န္တုိမႈ
၂။ ကုလ မစၦရိယ
ပစၥည္းစသည္၌ ၀န္တုိမႈ
၃။ လာဘ မစၦရိယ
အဆင္းလွျခင္းစသည္၌ ၀န္တုိမႈ
၄။ ၀ဏၰ မစၦရိယ
မိမိတတ္ထားသည့္ပညာ၊ အသိစသည္တုိ႔၌ ၀န္တုိမႈ
၅။ ဓမၼ မစၦရိယ

37. ကုကၠဳစၥ (၃) မ်ိဳး
၁။ နီ၀ရဏကုကၠဳစၥ = နီ၀ရဏတရားတြင္ပါ၀င္ေသာ ဤကုကၠဳစၥေစတသိက္
၂။ ၀ိနယကုကၠဳစၥ = အပ္သေလာ မအပ္သေလာဟု ၀ိနည္းအရာ၌စဥ္းစားမႈ
၃။ အသံယတကုကၠဳစၥ = ဘုရားရွိခုိး၊ပရိသတ္အစည္းအေ၀း စသည္၌ ကုိယ္ႏႈတ္ကုိမေစာင့္
စည္းဘဲ လက္လွဳပ္၊ေျခလွဳပ္၊စကားေျပာ၊ခၽြဲသလိပ္ဟတ္မႈစေသာ မေလွ်ာ္ မေလွ်ာက္ပတ္
ေသာ ကုိယ္ႏႈတ္အမူအရာ။

38. ေဒါသအရင္းခံစိတ္ေၾကာင့္ က်ဴးလြန္တတ္ေသာ ဒုစရုိက္
၁။ ပါဏာတိပါတ
အသက္သတ္ျခင္း၊ ႏွိပ္စက္ျခင္း
၂။ အဒိႏၷာဒါန
ပုိင္ရွင္မေပးေသာ ဥစၥာကုိယူျခင္း
၃။ မုသာ၀ါဒ
မမွန္ေသာစကားကုိ ေျပာဆုိျခင္း
၄။ ပိသုဏ၀ါစာ
ကုန္းတုိက္၊ အတင္းေျပာျခင္း
၅။ ဖရုသ၀ါစာ
ၾကမ္းတမ္းေသာ စကားကုိေျပာျခင္း
၆။ သမၹပၸလာပ
အႏွစ္မရွိေသာ စကားကုိေျပာျခင္း
၇။ ဗ်ာပါဒ
ႏွိပ္စက္ရန္ အျမဲစိတ္ကူးေနျခင္း

39. ေဒါသေၾကာင့္ ရႏုိင္သည့္ အက်ိဳးမ်ား
ေဒါသေၾကာင့္ ရႏုိင္သည့္ အက်ိဳးမ်ား
၁။ ငရဲသုိ႔က်ေရာက္ရျခင္း
၂။ ရုပ္ဆုိး အက်ည္းတန္ျခင္း
၃။ လူမုန္းမ်ားျခင္း

40. ေဒါသေၾကာင့္ ရုပ္ျဖစ္ပုံ
၁။ ရုပ္ ခက္ထန္၊ ၾကမ္းတမ္း၊ မာေက်ာလာျခင္း
၂။ ငိုေၾကြးျခင္း
၃။ ညီးညဴျခင္း
၄။ ပိန္ျခင္း
၅။ ေရာဂါထူျခင္း

41. ေဒါသေၾကာင့္ ျဖစ္ႏုိင္သည့္ ေရာဂါမ်ား
၁။ ဇက္ေၾကာ ေတာင့္တင္းျခင္း
၂။ လည္ေခ်ာင္းတြင္ အလုံးဆုိ႔ျခင္း
၃။ အစာအိမ္၌ အနာျဖစ္သကဲ့သုိ႔ ဗုိက္နာျခင္း
၄။ သည္းေျခ၌ အနာျဖစ္သကဲ့သုိ႔ ဗုိက္နာျခင္း
၅။ ေလထုိး၊ ေလပြျခင္း
၆။ ေခါင္းမူးျခင္း
၇။ ေခါင္းကုိက္ျခင္း
၈။ ၀မ္းခ်ဳပ္ျခင္း
၉။ ေမာပန္းျခင္း
၁၀။ ႏွလုံးေရာဂါျဖစ္တတ္ျခင္း

42. ေဒါသကုိ အႏုိင္ယူနည္း ၁။ ေမတၱာပြားျခင္း (ေဒါသကုိႏုိင္)
၁။ ေမတၱာပြားျခင္း (ေဒါသကုိႏုိင္)
၂။ ကရုဏာထားျခင္း ( မစၦရိယကုိႏုိင္)
၃။ မုဒိတာပြားျခင္း (ဣႆာကုိႏုိင္)
၄။ ဥေပကၡာထားျခင္း ႏွင့္ (ကုကၠဳစၥကုိႏုိင္)
၅။ အမွန္တရားကုိ အမွန္အတုိင္း လက္ခံႏုိင္ေအာင္ ၾကိဳးစားျခင္း

43. ရွိသင့္ေသာ ေဒါသ ႏွင့္ မရွိသင့္ေသာ ေဒါသ
ေဒါသအတုသည္ ရွိသင့္သည္
ေသာက၊ ဣႆာ၊ မစၦရိယ၊ ကုကၠဳစၥတုိ႔ မရွိသင့္

44. ေမာဟမူစိတ္ (၂) ပါး သိသင့္တာကုိ မသိ၊မသိသင့္တာကုိ သိျခင္းသည္ ေမာဟမည္၏။
သိသင့္တာကုိ မသိ၊မသိသင့္တာကုိ သိျခင္းသည္ ေမာဟမည္၏။
၁။ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ ဝိစိကိစၧာသမၸယုတ္
၂။ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ ဥဒၶစၥသမၸယုတ္
ရတနာသုံးပါးႏွင့္ ကံ၊ကံ၏အေၾကာင္း၊အက်ိဳးတုိ႔ေပၚတြင္ ယုံမွားျခင္း
သည္ ၀ိစိကိစၦာ။
ပ်ံ႕လြင့္ေသာစိတ္သည္ ဥဒၶစၥ။

45. ေမာဟမူစိတ္ကုိ ျဖစ္ေစႏုိင္သည့္ အေၾကာင္းမ်ား
၁။ ေမာဟ
မသိသင့္သည္ကုိ သိျခင္း၊
သိသင့္သည္ကုိ မသိျခင္း
၂။ အဟိရိက
မေကာင္းမႈ ျပဳရမွာကုိ မရွက္ျခင္း
၃။ အေနာတၱပၸ
မေကာင္းမႈ ျပဳရမွာကုိ မေၾကာက္ျခင္း
၄။ ဥဒၶစၥ
စိတ္ပ်ံ႕လြင့္ျခ င္း

46. ေမာဟေၾကာင့္ ရႏုိင္သည့္အက်ိဳးမ်ား
၁။ တိရစၦာန္ ျဖစ္ရျခင္း
၂။ အသိဉာဏ္ ထုိင္းမႈိင္းျခင္း

47. ေမာဟကုိ အႏုိင္ယူနည္း
၁။ သတိရွိျခင္း
၂။ သမထ ၀ိပႆနာ ဘာ၀နာပြားျခင္း

48. ေလာကတြင္ အေမွာင္က်ေစေသာ အရာမ်ား
1. WAR
2. BUSINESS
3. MASS MEDIA
4. RELIGIOUS
MILITARY
MONEY
MEDIA
MISSIONARY
NO PEACE
LOST CULTURE
NO MORALITY
NOT FREE FROM SUFFERING

49. သမၸဒါ= ျပည့္စုံရမည့္ တရား (၄) ပါး
၁။ ဥ႒ာနသမၸဒါ
ၾကိဳးစားအားထုတ ္မႈ
၀ီရိယႏွင့္ျပည္ ့စုံျခင္း
၂။ အာရကၡသမၸဒါ
ရွာေဖြရရွိလာသည္ ့ ပစၥည္းကုိ
စည္းကမ္းရွိစြာ သိမ္းဆည္းျခင္း
၃။ သမဇီ၀ိတသမၸဒါ
ပစၥည္းဥစၥာမ် ားကုိ စနစ္
တက်သုံးစြဲျခ င္း
၄။ ကလ်ာဏမိတၱသမၸဒါ
ေကာင္းရာကုိညြန္ ျပတတ္
သည့္ သူေတာ္ေကာင္းမ်ာ း ရွိျခင္း

50. အလုပ္မရႈပ္ေထြးေၾကာင္း (၅) ပါး
၁။ အခ်ိန္သိျခင္း = အခ်ိန္မွန္မွန္လုပ္မႈ
၂။ သင့္ေအာင္ျပဳျခင္း = အလုပ္ႏွင့္ေလ်ာ္ေသာ အရပ္စသည္ကုိ ေရြးခ်ယ္မႈ
၃။ မပ်င္းရိျခင္း = ပူ၊ေအး၊မုိးခ်ဳပ္၊ေစာ၊ဆာ၊ ၀မ္းျပည့္လြန္းသည္ဟု ဆင္ေျခမေပးျခင္း
၄။လုံ႔လရွိျခင္း = ၀ီရိယျဖင့္ နားလည္ ကၽြမ္းက်င္စြာ လုပ္ႏုိင္မႈ
၅။ မပ်က္စီးေစျခင္း = အလုပ္ကုိ ေကာင္းစြာလုပ္မႈ
(မိန္းမလုိက္စားျခင္း၊ ေသေသာက္ၾကဴးျခင္း၊ေလာင္းကစားလုပ္ျခင္း
စေသာ စီးပြားပ်က္ေၾကာင္းမ်ားကုိ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းတည္း)

51. Maslow’s Hierarchy of Needs

52. Reaction
Asia ( Eastern)
1. Emotional
2. Rational
3. Law

53. Reaction
Europe ( Western)
1. Law
2. Rational
3. Emotional

54. ဒုစရုိက္ (၁၀) ပါး ကာယကံ သုံးပါး ၁။ ပါဏာတိပါတ
သူ႔အသက္သတ္ျခင္း၊ ဒုကၡေပးျခင္း
၂။ အဒိႏၷာဒါန
ပုိင္ရွင္မေပးေသာ ဥစၥာကုိယူျခင္း
၃။ ကာေမသုမိစၦာစာရ
သူတစ္ပါး သားမယားအေပၚ၌ မွားယြင္းစြာျပဳမူျခင္း

55. ပါဏာတိပါတ ကံေျမာက္ေၾကာင္း အဂၤါ (၅)ပါး

56. အဒိႏၷာဒါနကံေျမာက္ေၾကာင္း (၅) ပါး

57. ကာေမသုမိစၦာစာရကံေျမာက္ေၾကာင္း (၄) ပါး

58. ဒုစရုိက္ (၁၀) ပါး ၀စီကံ ေလးပါး ၁။ မုသာ၀ါဒ မမွန္ေသာ စကားကုိေျပာဆုိျခင္း
မမွန္ေသာ စကားကုိေျပာဆုိျခင္း
၂။ ပိသုဏ၀ါစာ
အခ်စ္ပ်က္ေစေသာ စကားကုိေျပာျခင္း
၃။ ဖရုသ၀ါစာ
ၾကမ္းတမ္းေသာ စကားကုိေျပာျခင္း
၄။ သမၹပၸလာပ
အကုသုိလ္ျဖစ္ေစမည့္ စကားကုိေျပာျခင္း

59. မုသာ၀ါဒကံေျမာက္ေၾကာင္း (၄) ပါး

60. ပိသုဏ၀ါစာကံေျမာက္ေၾကာင္း (၄) ပါး

61. ဖရုသ၀ါစာကံေျမာက္ေၾကာင္း (၃) ပါး

62. သမၹပၸလာပကံေျမာက္ေၾကာင္း (၃) ပါး

63. ဒုစရုိက္ (၁၀) ပါး မေနာကံ သုံးပါး ၁။ အဘိဇၥ်ာ
သူတစ္ပါး ဥစၥာကုိ မတရားရယူလုိျခင္း
၂။ ဗ်ာပါဒ
သူတစ္ပါးကို ႏွိပ္စက္ရန္ ၾကံစည္ ေတြးေတာျခင္း
၃။ မိစၦာဒိ႒ိ
မွားေသာ အယူရွိျခင္း

64. အဘိဇၥ်ာျဖစ္ျခင္းအဂၤါ (၂) ပါး

65. ဗ်ာပါဒျဖစ္ျခင္းအဂၤါ (၂) ပါး

66. မိစၦာဒိ႒ိျဖစ္ျခင္းအဂၤါ (၂) ပါး

67. ကံေျမာက္ေၾကာင္း မူလအရင္းခံတရားမ်ား
ပါဏာတိပါတ
ဖရုသ၀ါစာ
ဗ်ာပါဒ
ေဒါသ အရင္းခံစိတ္ေၾကာင့္
ကာမေမသုမိစၦ ာစာရ
အဘိဇၥ်ာ
မိစၦာဒိ႒ိ
ေလာဘ အရင္းခံစိတ္္ေၾကာင္ ့
အဒိႏၷာဒါန
မုသာ၀ါဒ
ပိသုဏ၀ါစာ
သမၹပၸလာပ
ရံခါ ေလာဘ အရင္းခံ၊
ရံခါ ေဒါသ အရင္းခံစိတ္္ေၾကာင္ ့
ထုိဒုစရုိက္တုိ႔သည္  အကုသုိလ္စိတ္ ၁၂ ပါးေၾကာင့္ျဖစ္ရသည္

68. သုရာေမရယ အျပစ္မ်ား အရက္ေသစာ၊ ေသာက္စားပါမူ၊ ေရာဂါလည္းမ်ား၊
အရက္ေသစာ၊ ေသာက္စားပါမူ၊ ေရာဂါလည္းမ်ား၊
ခုိက္ရန္ပြား၍၊ စီးပြားလည္းပ်က္၊ နာမည္ပ်က္၏၊
ေၾကာက္ရွက္မဲ့လ်င္း၊ သတိကင္းလ်က္၊ လုပ္ခင္းေဆာင္တာ၊
ေမ့ေလ်ာ့ခါျဖင့္၊ ပညာလည္းမဲ့၊ ဉာဏ္ႏုံ႕နဲ႕၍၊ ကင္းမဲ့ဆင္ျခင္၊
ေျမာ္ျမင္မရွိ၊ ျပဳမိျပဳရာ၊ ျပဳတတ္စြာ၏၊
၀ါစာဖရု၊ ပိသု မုသာ၊ ထင္ရာေျပာျငား၊ သမီးသားလည္း၊
စိတ္ထားမတည္၊ ဟိရီမကပ္၊ ၾသတၱပ္မယွဥ္၊ ကတညဳတ၊
ကတေ၀ဒီ၊ မသိတတ္ျငား၊ ဇုိးသမားသည္၊
ေလးပါးအပါယ္ ေျဖာင့္ေျဖာင့္တည္း။

69. အမွ်ေပးလုိ႔ရတဲ့ အကုသုိလ္

70. ဒုစရုိက္အျပား (၄၀) ၁။ ကုိယ္တုိင္ျ ပဳလုပ္ျခင္း ၂။ တုိက္တြန္းျ ခင္း
၁။ ကုိယ္တုိင္ျ ပဳလုပ္ျခင္း
၂။ တုိက္တြန္းျ ခင္း
၃။ ခ်ီးမြမ္းျခ င္း
၄။ သေဘာတူျခင္း
ဒုစရုိက္ (၁၀) ပါး
ဒုစရုိက္ (၄၀)

71. ၾသကာသကန္ေတာ့
ၾသကာသ၊ ၾသကာသ၊ ၾသကာသ ကာယကံ၊ ၀ိစီက၊ မေနာကံ၊ ဤကံသုံးပါးတုိ႔တြင္၊ တစ္ပါးပါးေသာ ကံျဖင့္၊ ျပစ္မွားမိသည္ရွိေသာ္၊
သဗၺေဒါသ၊ ခပ္သိမ္းေသာ အျပစ္တုိ႔ကုိ ေပ်ာက္ပါေစျခင္း အက်ိဳးငွါ
ပထမ၊ ဒုတိယ၊ တတိယ၊ တစ္ၾကိမ္ ႏွစ္ၾကိမ္ သုံးၾကိမ္ေျမာက္ေအာင္
ဘုရားရတနာ တရားရတနာ သံဃာရတနာ ရတနာျမတ္သုံးပါးတုိ႔ကုိ အရုိအေသ အေလးအျမတ္ လက္စုံမုိး၍ ရွိခုိးပူေဇာ္ ဖူးေမ်ာ္
မာန္ေလ်ာ့ ကန္ေတာ့ပါ၏ အရွင္ဘုရား။

72. ကပ္သုံးပါး ကပ္သုံးပါး ၁။ သတၳႏ ၱရကပ္ (လက္နက္ေဘး- ေဒါသ)
၂။ ေရာဂႏ ၱရကပ္ (ေရာဂါေဘး- ေမာဟ)
၃။ ဒုဗ ၻိကၡႏ ၱရကပ္ (အငတ္ေဘး - ေလာဘ)

73. မရႏုိင္ေသာေၾကာင့္ ရပ္ျပစ္ဟုေခၚသည္
ရပ္ျပစ္ရွစ္ပါး ၁။
ငရဲ
၈။ သာသနာ
ျပင္ပ ၂။
တိရစ ၦာန္
မဂ္၊ ဖုိလ္
မရႏုိင္ေသာေၾကာင့္ ရပ္ျပစ္ဟုေခၚသည္ ၇။
အယူ
မွားျခင္း ၃။
ျပိတၱာ ၆။
အဂၤါ
ခ်ိဳ႕ယြင္း ၄။
အသည
သတ္ ၅။
ပစၥႏ ၱရစ္

74. ရန္သူမ်ိဳး (၅) ပါး ၁။ ေရ ၂။
မီး ၃။
မင္း ၅။
အေမြ
ခံဆုိး
၄။ ခုိးသူ

75. ပေယာဂ၀ိပတၱိအစား ဂတိ၀ိပတၱိဟုလည္းသုံးေသးသည္
၀ိပတၱိတရား ၄ပါး ၁။
ကာလ
၀ိပတၱိ
၀ိပတၱိတရား ၄ပါး
၄။ ပေယာဂ၀ိပတၱိ ၂။
ဥပဓိ
၀ိပတၱိ ၃။
သီလ
၀ိပတၱိ
ပေယာဂ၀ိပတၱိအစား ဂတိ၀ိပတၱိဟုလည္းသုံးေသးသည္

76. ဗ်သနတရား (၅) ပါး ဉာတိ ဗ်သန ဗ်သနတရား (၅) ပါး ဒိ႒ိ ဗ်သန ေဘာဂ ဗ်သန သီလ
ေရာဂ
ဗ်သန

77. လူ
ကုသုိလ္၊ ေကာင္းမႈ၊ ျမင့္ျမတ္ေသာစိတ္ျဖင့္ ဘ၀ကုိ ျမွင့္တင္ႏုိင္သူကုိ
လူ ဟုေခၚသည္။
မႏုႆ
မန = စိတ္ကုိ
ဥႆ = ျမွင့္တင္ႏုိင္သူ

78. အပါယ္ လူ မ်ား အပါယ္ လူ မ်ား
၁။ လူ႔ ျပိတၱာ
လုိခ်င္မႈစေသာ ေလာဘျဖင့္ ဘ၀ကုိ ျဖတ္သန္းသူ
၂။ လူ႔ အသူရကာယ္ ဘုရားသြား၊ ေက်ာင္းတက္ ကုသုိလ္လုပ္ရမွ ာ ေၾကာက္ေနသူ
အပါယ္ လူ မ်ား
၃။ လူ႔ တိရစ ၦာန္
အေပ်ာ္အပါး၊ ေမ့ေလ်ာ့မႈျဖင ့္ ဘ၀ကုိျဖဳန္းတီ းသူ
၄။ လူ႔ ငရဲ
ပစၥည္းပူ၊သားသ မီးပူစေသာ အပူျဖင့္ ဘ၀ကုိဖန္တီးသူ

79. Nature and Nurture
Nature ဆုိတာ သက္ရွိသတၱ၀ါအားလုံးနဲ႔ ပတ္သက္ေနတဲ့ အရာပါ။
သက္ရွိသတၱ၀ါေတြထဲမွာ အသိရွိဆုံးျဖစ္ႏုိင္တဲ့ လူသားတစ္ေယာက္ အေနနဲ႔ Nature နဲ႔ ေနတာထက္ Nurture နဲ႔ ေနဖုိ႔လုိအပ္ပါတယ္။
nature
nurture

80. ေအာင္ျမင္ရန္ လူသားတြင္ ရွိသင့္သည့္ အရည္အေသြး
1. Intrapersonal Skill
2. Interpersonal Skill
3. Flexibility & Adaptability
4. Self-Confident & Open minded
5. Stress management
6. General Mood

81. အကုသုိလ္စိတ္
အဟိိတ္စိတ္
ကာမာဝစရေသာဘနစိတ္
ပုဂၢိဳလ္ (၁၂) ေယာက္္ ႏွင့္ ျဖစ္ေစႏုိင္သည့္စိတ္မ်ား
ကံ (၁၆) မ်ိဳး
ပုညၾကိယာ၀တၳဳ (၁၀)ပါး
မဟဂၢဳတ္စိတ္
သုံးဆယ့္ တစ္ဘုံ
ေလာကုတၱရာစိတ္

82. အကုသလဝိပါက္စိတ္ (၇) ပါး အဟိတ္ကုသလဝိပါက္စိတ္ (၈) ပါး
အဟိိတ္စိတ္ (၁၈) ပါး
အကုသလဝိပါက္စိတ္ (၇) ပါး
အဟိတ္ကုသလဝိပါက္စိတ္ (၈) ပါး
အဟိတ္ႀကိယာစိတ္ (၃) ပါး
ပါဠိခက္ဆစ္
အဟိတ္ (အေဟတုက) = (ယွည္ဘက္) ဟိတ္ မရွိေသာစိတ္
ကုသုိလ္ (ကုသလ) = အျပစ္မရွိျခင္း၊ ေကာင္းေသာအက်ိဳးကုိ ေပးျခင္း လကၡဏာ
ဝိပါက္ (ဝိပါက) = အက်ိဳးတရား (ကုသုိလ္ႏွင့္ အကုသုိလ္တုိ႔သည္ အေၾကာင္းတရား)
ႀကိယာ = ျပဳကာမွ်ျဖစ္ေသာစိတ္ (အက်ိဳးေပးျခင္း သေဘာမရွိ၊ အားထုတ္ကာမွ် သေဘာ)

83. အကုသလ ဝိပါက္စိတ္ (၇) ပါး
၁။ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ စကၡဳဝိညာဏ္ (မ်က္စိ)
၂။ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ ေသာတဝိညာဏ္ (နား)
၃။ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ ဃာနဝိညာဏ္ (ႏွာေခါင္း)
၄။ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ ဇိဝွါဝိညာဏ္ (လွ်ာ)
၅။ ဒုကၡသဟဂုတ္ ကာယဝိညာဏ္ (ကုိယ္)
၆။ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ သမၸဋိစၧဳိန္း (လက္ခံ)
၇။ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ သႏၲီရဏ (စုံစမ္း)
မွတ္ခ်က္။ ။
အကုသလ၀ိပါက္စိတ္သည္ ဥေပကၡာ ၆ ပါး ဒုကၡ ၁ ပါးရွိ၏။

84. အဟိတ္ကုသလ ဝိပါက္စိတ္ (၈) ပါး
၁။ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ စကၡဳဝိညာဏ္
၂။ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ ေသာတဝိညာဏ္
၃။ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ ဃာနဝိညာဏ္
၄။ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ ဇိဝွါဝိညာဏ္
၅။ သုခသဟဂုတ္ ကာယဝိညာဏ္
၆။ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ သမၸဋိစၧဳိန္း
၇။ ေသာမနႆသဟဂုတ္ သႏၲီရဏ
၈။ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ သႏၲီရဏ

85. မေကာင္းသည့္ အာရုံမ်ားကုိ ပယ္ေဖ်ာက္နည္း
မေကာင္းသည့္ အာရုံ၊ ေကာင္းသည့္ အာရုံကုိ ေတြၾကဳံရျခင္းသည့္ မိမိ၏ အတိတ္ကံႏွင့္သာ သက္ဆုိင္သည္ဟု သေဘာထားျခင္း
ေတြ႔ၾကဳံရသည့္ အာရုံမ်ားကုိ စိတ္သေဘာထားမွန္စြာျဖင့္ ခံယူျခင္း

86. အဟိတ္ႀကိယာစိတ္ (၃) ပါး ၁။ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ ပဥၥဒြါရာဝဇၨန္း
၁။ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ ပဥၥဒြါရာဝဇၨန္း
၂။ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ မေနာဒြါရာဝဇၨန္း
၃။ ေသာမနႆသဟဂုတ္ ဟသိတုပၸါဒ္
ပါဠိခက္ဆစ္
ပဥၥဒြါရာဝဇၨန္း (ပဥၥဒြါရာဝဇၨန) = ပဥၥဒြါရ၌ ဆင္ျခင္ေသာစိတ္ (တံခါးဖြင့္စိတ္)
မေနာဒြါရာဝဇၨန္း (မေနာဒြါရာဝဇၨန) = မေနာဒြါရ၌ ဆင္ျခင္ေသာစိတ္၊ ဆုံးျဖတ္ (ဝုေ႒ာ)
ဟသိတုပၸါဒ္ (ဟသိတုပၸါဒ) = ၿပံဳးရယ္မႈကုိ ျဖစ္ေစေသာစိတ္ (ဘုရား၊ ရဟႏၲာတုိ႔၌သာျဖစ္)

87. အေသာဘနစိတ္ (၃၀) ေသာဘနစိတ္မွ တစ္ပါးေသာစိတ္မ်ား (န+ေသာဘနာနိ = အေသာဘနာနိ)
ေသာဘနစိတ္မွ တစ္ပါးေသာစိတ္မ်ား (န+ေသာဘနာနိ = အေသာဘနာနိ)
မတင့္တယ္ေသာစိတ္မ်ား
အကုသုိလ္စိတ္ (၁၂) ပါး
ေလာဘမူစိတ္ (၈) ပါး
ေဒါသမူစိတ္ (၂) ပါး
ေမာဟမူစိတ္ (၂) ပါး
အဟိတ္စိတ္ (၁၈) ပါး
အကုသလဝိပါက္စိတ္ (၇) ပါး
အဟိတ္ကုသလဝိပါက္စိတ္ (၈) ပါး
အဟိတ္ႀကိယာစိတ္ (၃) ပါး
အေသာဘနစိတ္ (၃၀)

88. အကုသုိလ္စိတ္
အဟိိတ္စိတ္
ကာမာဝစရေသာဘနစိတ္
ပုဂၢိဳလ္ (၁၂) ေယာက္္ ႏွင့္ ျဖစ္ေစႏုိင္သည့္စိတ္မ်ား
ကံ (၁၆) မ်ိဳး
ပုညၾကိယာ၀တၳဳ (၁၀)ပါး
မဟဂၢဳတ္စိတ္
သုံးဆယ့္ တစ္ဘုံ
ေလာကုတၱရာစိတ္

89. ကုသုိလ္ျဖစ္ေၾကာင္းတရား (၄) ပါး
၁။ နိယမိတ
ကုသုိလ္ျဖစ္ရမည ္ဟု
ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ် ထားျခင္း
၂။ ပရိဏာမိတ
မိမိစိတ္ကုိ ကုသုိလ္ဖက္သုိ႔
ညြတ္ေအာင္လုပ္ထာ းျခင္း
၃။ အာဘုဇိတ
ကုသုိလ္ကုိအျ မဲ
ႏွလုံးသြင္းျ ခင္း
၄။ သမုဒါစာရ
ကုသုိလ္ျဖစ္ဖုိ႔ အေလ့အက်င့္
ရွိျခင္း

90. ကာမာဝစရ ေသာဘနစိတ္ (၂၄)
အျပစ္မရွိျခင္း၊ ေကာင္းေသာ အက်ိဳးကုိေပးျခင္းသေဘာသည္
ကုသုိလ္ = ေကာင္းမႈ မည္၏။
မဟာကုသုိလ္စိတ္ (၈) ပါး
မဟာဝိပါက္စိတ္ (၈) ပါး
မဟာႀကိယာစိတ္ (၈) ပါး
ကာမာ၀စရ = ကာမဘုံ၌အျဖစ္မ်ားေသာစိတ္
ေသာဘန = ေကာင္းေသာစိတ္
ကာမာဝစရ ေသာဘနစိတ္ (၂၄) ပါး

91. မဟာကုသုိလ္စိတ္ (၈) ပါးကုိ ျမန္မာလုိျဖင့္ေရတြက္ျခင္း
ေသာမနႆ (၄) ပါး
၁။ စိတ္ပါ ဉာဏ္ယွဥ္ သူမ်ားမခုိင္း
၂။ စိတ္ပါ ဉာဏ္ယွဥ္ သူမ်ားခုိင္း
၃။ စိတ္ပါ ဉာဏ္မယွဥ္ သူမ်ားမခုိင္း
၄။ စိတ္ပါ ဉာဏ္မယွဥ္ သူမ်ားခုိင္း
ဥေပကၡာ (၄) ပါး
၅။ စိတ္မပါ ဉာဏ္ယွဥ္ သူမ်ားမခုိင္း
၆။ စိတ္မပါ ဉာဏ္ယွဥ္ သူမ်ားခုိင္း
၇။ စိတ္မပါ ဉာဏ္မယွဥ္ သူမ်ားမခုိင္း
၈။ စိတ္မပါ ဉာဏ္မယွဥ္ သူမ်ားခုိင္း

92. ဉာဏ္ (၃) မ်ိဳး ဉာဏ္ (၃) ပါး ၁။ ကံ အက်ိဳးသိ ဉာဏ္ ( ကမၼသကတဉာဏ္)
၂။ အေၾကာင္းသိ ဉာဏ္ ( ပစၥယပရိဂၢဟဉာဏ္)
၃။ ရုပ္၊ နာမ္သိ ဉာဏ္ ( ၀ိပႆနာဉာဏ္)

93. ၀ိရတီ (၃) ပါး ၁။ သမၼာ၀ါစာ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းႏွင့္ မဆက္စပ္ဘဲ
အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းႏွင့္ မဆက္စပ္ဘဲ
၀စီဒုစရုိက္ ေလးပါးကုိ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းသေဘာ
၂။ သမၼာကမၼႏ ၱ
အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းႏွင့္ မဆက္စပ္ဘဲ
ကာယဒုစရုိက္ သုံးပါးကုိ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းသေဘာ
၃။ သမၼာအာဇီ၀
အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းႏွင့္ ဆက္စပ္၍
၀စီဒုစရုိက္ ေလးပါး၊ ကာယဒုစရုိက္ သုံးပါးကုိ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း သေဘာ

94. ၀ိရတီ (၃)မ်ိဳး ၁။ သမၸတၱ၀ိရတီ ၂။ သမာဒါန၀ိရတီ ၃။ သမုေစၦဒ၀ိရတီ
သီလမယူထားေသာ္
လည္း ေတြ႔ၾကဳံလာ
သည့္အရာကုိေရွာင္
ၾကဥ္ျခင္း
၂။ သမာဒါန၀ိရတီ
သီလကုိေဆာက္ တည္ထားျခင္း
၃။ သမုေစၦဒ၀ိရတီ
မဂ္ျဖင့္ျဖတ္ထားျခင္း

95. အပၸမညာ (၂ ) ပါး ႏွင့္ ပညာ အပၸမညာ (၂ ) ပါး ပညာ ၁။ ကရုဏာ
ဒုကၡိတသတၱ၀ါပညတ္ကုိ အာရုံျပဳ၍ သနားျခင္းသ ေဘာ
၂။ မုဒိတာ
သုခိတသတၱ၀ါပညတ္ကုိ အာရုံျပဳ၍ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း သေဘာ
ပညာ
အာရုံ၏ အမွန္သေဘာကုိ ထုိးထြင္း၍ သိျခင္းသေဘာ
အေကာင္းအဆုိး၊ အေၾကာင္း အက်ိဳးမ်ားကုိ မွန္ကန္စြာသိျခင္းသေဘာ

96. မဟာကုသုိလ္၏ အက်ိဳးေပးမ်ား
မဟာကုသုိလ္စိတ္
ပဋိသေႏၶအက်ိဳး
၁။ စိတ္ပါ ဉာဏ္ယွဥ္ သူမ်ားမခုိင္း
၂။ စိတ္ပါ ဉာဏ္ယွဥ္ သူမ်ားခုိင္း
၃။ စိတ္ပါ ဉာဏ္မယွဥ္ သူမ်ားမခုိင္း
၄။ စိတ္ပါ ဉာဏ္မယွဥ္ သူမ်ားခုိင္း
၅။ စိတ္မပါ ဉာဏ္ယွဥ္ သူမ်ားမခုိင္း
၆။ စိတ္မပါ ဉာဏ္ယွဥ္ သူမ်ားခုိင္း
၇။ စိတ္မပါ ဉာဏ္မယွဥ္ သူမ်ားမခုိင္း
၈။ စိတ္မပါ ဉာဏ္မယွဥ္ သူမ်ားခုိင္း
 တိဟိတ္ ျဖစ္ရျခင္း ( စ်ာန္၊ မဂ္၊ ဖုိလ္ရႏုိင္)
 ဒိြဟိတ္ ျဖစ္ရျခင္း ( စ်ာန္၊ မဂ္၊ ဖုိလ္မရႏုိင္)
 ဒိြဟိတ္ ျဖစ္ရျခင္း
 သုဂတိအဟိတ္ ျဖစ္ရျခင္း
( ဆြံ႕အ၊ နားမၾကား၊ မသန္မစြမ္းျဖစ္ရျခင္း)
 တိဟိတ္ ျဖစ္ရျခင္း
 ဒိြဟိတ္ ျဖစ္ရျခင္း
 ဒိြဟိတ္ ျဖစ္ရျခင္း
 သုဂတိအဟိတ္ ျဖစ္ရျခင္း

97. မဟာကုသုိလ္ေၾကာင့္ ေရာက္ႏုိင္ေသာ ဘုံ
၁။ ဒါန၊ သီလနည္းကာ ဘာ၀နာမပါက
လူ႔ဘုံ
၂။ ဒါန၊ သီလမ်ားကာ ဘာ၀နာမပါက
နတ္ျပည္ (၆)ထပ္
မွတ္ခ်က္။ ။
ကုသုိလ္မ်ားျပီး အကုသုိလ္ အနည္းငယ္ပါက နတ္အသုရာ ျဖစ္ကာ အကုသုိလ္မ်ားျပီး ကုသုိလ္နည္းပါက ျပိတၱာ အသုရာ ျဖစ္သည္။

98. ကာမာဝစရစိတ္ (၅၄) ပါး ကာမာဝစရစိတ္ (ကာမစိတ္)
ကာမဘုံ၌ မ်ားေသာအားျဖင့္ က်င္လည္တတ္၊ ျဖစ္တတ္ေသာစိတ္
အကုသုိလ္စိတ္ (၁၂) ပါး
အဟိတ္စိတ္ (၁၈) ပါး
ကာမာဝစရေသာဘနစိတ္ (၂၄) ပါး
ကာမာဝစရစိတ္ (၅၄) ပါး

99. အကုသုိလ္စိတ္
အဟိိတ္စိတ္
ကာမာဝစရေသာဘနစိတ္
ပုဂၢိဳလ္ (၁၂) ေယာက္္ ႏွင့္ ျဖစ္ေစႏုိင္သည့္စိတ္မ်ား
ကံ (၁၆) မ်ိဳး
ပုညၾကိယာ၀တၳဳ (၁၀)ပါး
မဟဂၢဳတ္စိတ္
သုံးဆယ့္ တစ္ဘုံ
ေလာကုတၱရာစိတ္

100. ပုဂၢိဳလ္ (၁၂) ေယာက္ ၁။ ဒုဂၢတိအဟိတ္ ပုဂၢိဳလ္ အပါယ္ေလးဘုံသား
၂။ သုဂတိအဟိတ္ ပုဂၢိဳလ္
လူ႔ဘုံ၊ စာတုမဟာရာဇ္ ဘုံတုိ႔၌ျဖစ္ေသာ
ဆြံ႕အ၊ နားမၾကား၊ မသန္စြမ္းပုဂၢိဳလ္ ႏွင့္ အသညသတ္ဘုံသားမ်ား
၃။ ဒိြဟိတ္ ပုဂၢိဳလ္
အေလာဘ၊ အေဒါသဟူေသာ ဟိတ္ႏွစ္ပါးႏွင့္ ပဋိသေႏၶ ေနေသာ ပုဂၢိဳလ္
၄။ တိဟိတ္ ပုဂၢိဳလ္္
အေလာဘ၊ အေဒါသ၊ အေမာဟ ဟူေသာ ဟိတ္သုံးပါးႏွင့္ ပဋိသေႏၶေနေသာ ပုဂၢိဳလ္
၅။ အရိယာပုဂၢိဳလ္ ရွစ္ေယာက္

101. ပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္ေစႏုိင္သည့္စိတ္
ေလာဘမူစိတ္ (၈)ပါး၊
ေဒါသမူစိတ္ (၂) ပါးႏွင့္
ေမာဟ မူစိတ္ျဖစ္ေသာ ၀ိစိကိစၦာ (၁) ပါး တုိ႔ေၾကာင့့္္
ဒုဂၢတိအဟိတ ္ ပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္ရသည္။
ေသာမနႆသဟဂုတ္ ဉာဏ၀ိပၸယုတ္ သသခၤါရိက စိတ္
ဥေပကၡာသဟဂုတ္ ဉာဏ၀ိပၸယုတ္ သသခၤါရိက စိတ္ တုိ႔ေၾကာင့္
သုဂတိအဟိတ္ ပုဂၢိဳလ္
ျဖစ္ရသည္။

102. ပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္ေစႏုိင္သည့္စိတ္
၁။ ေသာမနႆသဟဂုတ္ ဉာဏသမၸယုတ္ သသခၤါရိကစိတ္
၂။ ေသာမနႆသဟဂုတ္ ဉာဏ၀ိပၸယုတ္ အသခၤါရိကစိတ္
၃။ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ ဉာဏသမၸယုတ္ သသခၤါရိကစိတ္
၄။ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ ဉာဏ၀ိပၸယုတ္ အသခၤါရိကစိတ္
တုိ႔ေၾကာင့္
ဒိြဟိတ္္ ပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္ရသည္။

103. ပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္ေစႏုိင္သည့္စိတ္
၁။ ေသာမနႆသဟဂုတ္ ဉာဏသမၸယုတ္ အသခၤါရိကစိတ္
၂။ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ ဉာဏသမၸယုတ္ အသခၤါရိကစိတ္
တုိ႔ေၾကာင့္
တိဟိတ္္္ ပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္ရသည္။
မွတ္ခ်က္။ ။
တိဟိတ္ပုဂၢိဳလ္သည္သာ စ်ာန္တရား၊ မဂ္တရား၊ ဖုိလ္တရား မ်ားကုိ တရားအားထုတ္လွ်င္ရႏုိင္သည္။

104. အကုသုိလ္စိတ္
အဟိိတ္စိတ္
ကာမာဝစရေသာဘနစိတ္
ပုဂၢိဳလ္ (၁၂) ေယာက္္ ႏွင့္ ျဖစ္ေစႏုိင္သည့္စိတ္မ်ား
ကံ (၁၆) မ်ိဳး
ပုညၾကိယာ၀တၳဳ (၁၀)ပါး
မဟဂၢဳတ္စိတ္
သုံးဆယ့္ တစ္ဘုံ
ပဋိစၥသမုပၸါဒ္နည္း
ေလာကုတၱရာစိတ္

105. လုပ္ ျဖစ္ ေရာက္ ေပး ကံ (၁၆) မ်ိဳး ကိစၥကံ (၄) မ်ိဳး
၁။ ဇနကကံ
၂။ ဥပတၳမ ၻကကံ
၃။ ဥပပီဠကကံ
၄။ ဥပဃာတကကံ
အလွည့္က် အက်ိဳးေပးသည့္ကံ
(၄)မ်ိဳး
၁။ ဂရုကံ
၂။ အာသႏၷကံ
၃။ အာစိဏၰကံံ
၄။ ကဋတၱာကံ
လုပ္
ျဖစ္
ေရာက္
ေပး
အက်ိဳးေပးရာကာလႏ ွင့္
စပ္ေသာကံ (၄)မ်ိဳး
၁။ ဒိ႒ဓမၼေ၀ဒနိယကံ
၂။ ဥပပဇၨေ၀ဒနိယကံံ
၃။ ပရာပရိယေ၀ဒနိယက ံ
၄။ အေဟာသိကံ
အက်ိဳးေပးရာဘုံ (၄) မ်ိဳး
၁။ အပါယ္ (၄) ဘုံ
၂။ ကာမသုဂတိ (၇)ဘုံ
၃။ ရူပ (၁၆) ဘုံ
၄။ အရူပ (၄)ဘုံ

106. ကိစၥကံ (၄) မ်ိဳး
၁။ ဇနကကံ
ပဋိသေႏၶအခါ၊ ပ၀တၱိအခါတုိ႔၌ အက်ိဳးကုိ ျဖစ္ေစတတ္ေသာ ကံ
၂။ ဥပတၳမ ၻကကံ
ေထာက္ပံ့ေပးသည့္ကံ
၃။ ဥပပီဠကကံ
ႏွိပ္စက္တတ္သည့္ကံ
၄။ ဥပဃာတကကံ
အက်ဳိးမ်ားျပတ္သြားေစရန္ သတ္ျဖတ္တတ္ေသာကံ

107. ကံ၏သဘာ၀ ၁။ အက်ိဳးေပး (ဇနက) ၂။ သဘာ၀တူက ေထာက္ပံ့ ( ဥပတၳမ ၻက)
၃။ သဘာ၀မတူက အဟန္႔အတားလုပ္ ( ဥပပီဠက)
၄။ အင္အားေကာင္းက ျဖတ္ေတာက္ ( ဥပဃာတက)

108. အလွည့္က် အက်ိဳးေပးသည့္ကံ (၄)မ်ိဳး
၁။ ဂရုကံ
ဒုတိယဘ၀၌ အက်ိဳးေပးျမဲေသာကံ
၂။ အာသႏၷကံ
ေသခါနီးျဖစ္ေသာကံ
၃။ အာစိဏၰကံ
အျမဲျပဳလုပ္ေသာကံ
၄။ ကဋတၱာကံ
ရံခါျပဳလုပ္ရုံမွ်ျဖစ္ေသာကံ

109. မေကာင္းသည့္ ဂရုကံ (၅)မ်ိဳး
အေမကုိသတ္
၁။ မာတုဃာတက
အေဖကုိသတ္
၂။ ပိတုဃာတက
ရဟႏၱာကုိသတ္
၃။ အရဟႏၱ
ဘုရားရွင္၏ ခႏၶာကုိယ္ကုိ ေသြးတည္ေအာင္လုပ္
၄။ ေလာဟိတုပၸါဒက
သံဃာကြဲေအာင္လုပ္
၅။ သံဃေဘဒက

110. အက်ိဳးေပးရာကာလႏွင့္စပ္ေသာကံ (၄)မ်ိဳး
၁။ ဒိ႒ဓမၼေ၀ဒနိယကံ
ယခုဘ၀တြင္ အက်ိဳးေပးေသာကံ
၂။ ဥပပဇၨေ၀ဒနိယကံ
ဒုတိယဘ၀တြင္ အက်ိဳးေပးေသာကံ
၃။ အပရာပရိယေ၀ဒနိယကံ
တတိယဘ၀မွစ၍ အေၾကာင္း တုိက္ဆုိင္က အက်ိဳးေပးမည့္ကံ
၄။ အေဟာသိကံ
အေၾကာင္းခ်ိဳ႕တဲ့သည့္အတြက္ အက်ိဳးမေပး ႏုိင္ေသာ ကံ

111. ဒိ႒ဓမၼေ၀ဒနိယကံ အက်ိဳးေပးႏုိင္ရန္ အဂၤါ
၁။ ၀တၳဳသမၸဒါ
အနာဂါမ္၊ ရဟႏၱာဟူေသာ အလွဴခံႏွင့္ျပည့္စုံျခင္း
၂။ ေစတနာသမၸဒါ
ေစတနာထက္သန္ျခင္း
၃။ ပစၥယသမၸဒါ
တရားသျဖင့္ ရွာေဖြရရွိေသာ လွဴဖြယ္ျဖစ္ျခင္း
၄။ ဂုဏာတိေရကသမၸဒါ
အလွဴခံပုဂၢိဳလ္က နိေရာဓသမာပတ္မွ ထျပီးကာစျဖစ္ျခင္း
မွတ္ခ်က္။ ။
အကုသုိလ္ကံ ဒိ႒ဓမၼအက်ိဳးေပးရာ၌ အက်ဴးလြန္ခံဖက္မွ အနာဂါမ္၊ ရဟႏၱာျဖစ္ျခင္း၊ နိေရာဓသမာပတ္မွထျခင္းႏွင့္ က်ဴးလြန္သည့္ ပုဂၢိဳလ္ဖက္မွ စိတ္ယုတ္မာရွိျခင္းတုိ႔တည္း။

112. အက်ိဳးေပးရာဘုံ (၄) မ်ိဳး
၁။ အပါယ္ (၄) ဘုံ
အကုသုိလ္စိတ္ (၁၁) ပါး
(ဥဒၶစၥက အပါယ္ အက်ိဳးမေပး)
၂။ ကာမသုဂတိ (၇) ဘုံ
ကာမကုသုိလ္စိတ္ (၈) ပါး
၃။ ရူပ (၁၆) ဘုံံ
ရူပကုသုိလ္စိတ္ (၅) ပါး
၄။ အရူပ (၄) ဘုံံ
အရူပကုသုိလ္စိတ္ (၄)ပါး

113. အကုသုိလ္စိတ္
အဟိိတ္စိတ္
ကာမာဝစရေသာဘနစိတ္
ပုဂၢိဳလ္ (၁၂) ေယာက္္ ႏွင့္ ျဖစ္ေစႏုိင္သည့္စိတ္မ်ား
ကံ (၁၆) မ်ိဳး
ပုညၾကိယာ၀တၳဳ (၁၀)ပါး
မဟဂၢဳတ္စိတ္
သုံးဆယ့္ တစ္ဘုံ
ေလာကုတၱရာစိတ္

114. ပုညၾကိယာ၀တၳဳ (၁၀)ပါး ေကာင္းေသာ အက်ိဳး၏တည္ရာျဖစ္၍ ျပဳသင့္ျပဳထုိက္ေသာ
ေကာင္းေသာ အက်ိဳး၏တည္ရာျဖစ္၍ ျပဳသင့္ျပဳထုိက္ေသာ
ေကာင္းမႈ ကုသုိလ္ျဖစ္ေၾကာင္း တရား (၁၀) ပါးကုိ ပုညၾကိယာ၀တၳဳဟုေခၚ
သည္။
၁။ ဒါန
၂။ သီလ
၃။ ဘာ၀နာ
၄။ အပစာယန
၅။ ေ၀ယ်ာ၀စၥ
၆။ ပတၱိဒါန
၇။ ပတၱာႏုေမာဒန
၈။ ဓမၼႆ၀န
၉။ ဓမၼေဒသနာ
၁၀။ ဒိ႒ိဇုကမၼ

115. ဒါန ၁။ ဒါန ေပးကမ္း၊ စြန္႔ၾကဲ၊ လွဴဒါန္းျခင္း ၂။ ပတၱိဒါန
ေပးကမ္း၊ စြန္႔ၾကဲ၊ လွဴဒါန္းျခင္း
၂။ ပတၱိဒါန
မိမိကုသုိလ္ကုိ သူတစ္ပါးတုိ႔အား အမွ်ေပးေ၀ျခင္း
၃။ ပတၱာႏုေမာဒန
သူတစ္ပါးကုသုိလ္အမွ်ေပးသည္က ုိ သာဓုေခၚျခင္း

116. ဒါနျပဳနည္း
သံဃႆ ေဒမ
(ပစၥပၸန္၊ သံသရာ အက်ိဳးမ်ားေစရန္ သမုတိသံဃာႏွင့္ အရိယာသံဃာ မ်ားကုိ ရည္မွန္းကာ လွဴဒါန္းရမည္)
နိဗၺာနႆ ပစၥေယာ ေဟာတု
(မိမိတုိ႔ျပဳလုပ္ေသာ ကုသုိလ္မ်ားသည္ ကိေလသာကင္းရာ နိဗၺာန္ကုိ
ရျခင္း၏ အေၾကာင္းျဖစ္ပါေစဟု ရည္မွန္းကာ လွဴဒါန္းရမည္)

117. လွဴနည္း (၅) မ်ိဳး ၁။ ရုိေသစြာလွဴ ၂။ စိတ္ပါလက္ပါလွဴ ၃။ ကုိယ္တုိင္လွဴ
၄။ လႊစ္ပစ္သလုိမလွဴရ
၅။ ကံအက်ိဳးေမွ်ာ္၍လွဴ

118. အလွဴခံပုဂၢိဳလ္ (၁၄) မ်ိဳးႏွင့္ လွဴရက်ိဳး
၁။ တိရစၦာန္ကုိ လွဴက ဘ၀ တစ္ရာ
၂။ သီလမဲ့သူကုိ လွဴက ဘ၀ တစ္ေထာင္
၃။ သီလရွိသူကုိ လွဴက ဘ၀ တစ္သိန္း
၄။ စ်ာန္ရသူကုိ လွဴက ဘ၀ ကုေဋတစ္သိန္း
၅-၁၂။ အရိယာပုဂၢိဳလ္ (၈) ေယာက္
၁၃။ ပေစၥကဗုဒၶါ ႏွင့္
၁၄။ ဘုရားရွင္ကုိ လွဴက
ဘ၀ အသေခ်ၤ၊ အနႏၱ

119. အလွဴ၏အက်ိဳးကုိ အသက္ျဖင့္တြက္ျခင္း
(၇၅ ႏွစ္ျဖင့္တြက္)
၁။ ေရွ႕ျဖစ္ေသာ ေစတနာေၾကာင့္
ေမြးသည္မွ ၂၅ ႏွစ္အတြင္း အက်ိဳးရႏုိင္
၂။ အလယ္ ေစတနာေၾကာင့္
အသက္ ၂၆ ႏွစ္မွ ၅၀ အတြင္း အက်ိဳး ရႏုိင္
၃။ ေနာက္ ေစတနာေၾကာင့္
အသက္ ၅၁ မွ ၇၅ ႏွစ္အတြင္း အက်ိဳးရႏိုင္

120. မလွဴသင့္ေသာဒါန (သုိ႔) အပါယ္လားေၾကာင္း ဒါန
၁။ ေသရည္ ေသရက္အလွဴ
၂။ ပြဲလမ္းသဘင္အလွဴ
၃။ မိန္းမအလွဴ
၄။ သားေဖါက္ရန္ ႏြားလားအလွဴ
၅။ ရာဂပြားရန္ ပန္းခ်ီးေဆးေရးအလွဴ
၆။ လက္နက္အလွဴ
၇။ အဆိပ္အလွဴ
၈။ သံေျခခ်င္းအလွဴ
၉။ ၾကက္၊ ၀က္ အလွဴ
၁၀။ လိမ္ညာမႈကုိျဖစ္ေစသည့္ ခ်ိန္ခြင္စသည္အလွဴ

121. သီလ ၁။ သီလ ၅ ပါးစေသာ ေရွာင္သီလ ၂။ အပစာယန
ရိုေသေလးစားမႈ၊ နားလည္ေပးႏုိင္မႈ
၃။ ေ၀ယ်ာ၀စၥ
သူတစ္ပါးကုိ ကူညီ၊ လုပ္ကုိင္ေပးမႈ

122. သားသမီးက်င့္၀တ္ ေကၽြးေမြးမပ်က္၊ ေဆာင္ရြက္စီမံ၊ ေမြခံထုိက္ေစ လွဴမွ်ေ၀၍၊
ေစာင့္ေလမ်ိဳးႏြယ္၊
၀တ္ငါးသြယ္
က်င့္ဖြယ္သားတုိ႔တာ။

123. သား၊သမီး (၃) မ်ိဳး ၁။ မိဘထက္ သာေသာ သား၊ သမီး
မိဘထက္ လူမႈေရး၊စီးပြားေရး၊ ပညာေရးအျပင္ ဘာသာေရးမ်ားကုိပါ
စိတ္ပါ၀င္စားလ်က္ အားတက္သေရာလုပ္ကာ ေအာင္ျမင္ေနသူ
၂။ မိဘႏွင့္ တန္းတူ သား၊ သမီး
၃။ မိဘ ေအာက္ ယုတ္ေသာ သား၊သမီး
မွတ္ခ်က္။ ။ မိဘမ်ားလည္း
၁။ သား၊ သမီးထက္ သာေသာ မိဘ
၂။ သားသမီးႏွင့္ တန္းတူ မိဘ
၃။ သား၊ သမီးေအာက္ ယုတ္ေသာ မိဘ ဟု (၃) မ်ိဳးရွိသည္ပင္

124. မိဘက်င့္၀တ္ မေကာင္းျမစ္တား၊ ေကာင္းရာညႊန္လတ္၊ အတတ္သင္ေစ ေပးေ၀ႏွီးရင္း၊
ထိမ္းျမားျခင္းလွ်င္၊
၀တ္ငါးအင္၊
ဖခင္မယ္တုိ႔တာ။

125. တပည့္က်င့္၀တ္ ညီညာထၾကြ၊ ဆုံးမနာယူ၊ လာမူၾကိဳဆီး ထံနီးလုပ္ေကၽြး၊
သင္ေတြးအံရြတ္၊
တပည့္၀တ္၊
မခၽြတ္ငါးခုသာ။

126. ဆရာက်င့္၀တ္ အတတ္လည္းသင္၊ ပဲ့ျပင္ဆုံးမ၊ သိပၸမခ်န္ ေဘးရန္ဆီးကာ၊
သင့္ရာအပ္ပုိ႔၊
ဆရာတုိ႔
က်င့္ဖုိ႔ ၀တ္ငါးျဖာ။

127. Teacher
= Teaching
= Education
= Active
= Clever
= Honest
= Expert
= Research minded T E A C H R

128. Treatment T R E A M N
= Treasure
= Research minded
= Education
= Active
= Treatment
= Mutual respect
= Expert
= Non-stop
= Tolerance

129. လင့္က်င့္၀တ္ မထီမဲ့ကင္း၊ အပ္ႏွင္းဥစၥာ၊ မိစ ၦာမမွား၊ ၀တ္စားဆင္ယင္၊
ျမတ္ႏုိးၾကင္၊
ငါးအင္ လင္က်င့္ရာ။

130. မယားက်င့္၀တ္ အိမ္တြင္းမႈလုပ္ ၊ သိမ္းထုပ္ေသခ်ာ၊ မိစ ၦာၾကင္ေရွာင္၊
မိစ ၦာၾကင္ေရွာင္၊
ေလ်ာ္ေအာင္ျဖန္႔ ခ်ိ၊
ပ်င္းရိမမူ၊
၀တ္ငါးဆူ၊
အိမ္သူ က်င့္အပ္စြာ။

131. မိတ္ေဆြက်င့္၀တ္ ေပးကမ္းခ်ီးျမွင ့္၊ ကုိယ္ႏွင့္ယွဥ္ထ ား၊
စီးပြားေဆာင္ရြက ္၊
ႏႈတ္ျမြက္ခ်ိဳသာ ၊
သစၥာမွန္ေစ၊
၀တ္ငါးေထြ၊
က်င့္ေလ မိတ္သဟာ။

132. ရဟန္းက်င့္၀တ္ မေကာင္းျမစ္တာ၊ ေကာင္းရာညႊန္လစ ္၊ အသစ္ေဟာၾကဴး၊
နာဖူးထပ္မံ၊
နတ္ထံတင္ရာ၊
ေမတၱာလည္းျပဳ၊
ရဟန္းမႈ၊
ေျခာက္ခု လြန္ေသခ်ာ။

133. ဘ၀ေနထုိင္နည္း
၁။ သုဘ
၂။ သုခ
၃။ အတၱ
၄။ နိစၥ

134. ဘာ၀နာ ၁။ ဘာ၀နာ သမထ၊ ၀ိပႆနာ ဘာ၀နာ ၂။ ဓမၼႆ၀န တရားေတာ္ကုိ နာယူျခင္း
၃။ ဓမၼေဒသနာ
တရားေဆြးေႏြးျခင္း၊ တရားေဟာၾကားျခင္း
၄။ ဒိ႒ိဇုကမၼ
ကံကုိသာယုံၾကည္၍ ေျဖာင့္မတ္ေသာအယူရွိျခင္း

137. အႏၱရာယ္ (၅) မ်ိဳး
၁။ ကမၼႏ ၱရာယ္ = ပဥၥာနႏၱရိယကံႏွင့္ ဘိကၡဳနီမ၌ က်ဴးလြန္မႈ
၂။ ကိေလသႏ ၱရယ္ = နိယတ မိစၦာဒိ႒ိ
၃။ ၀ိပါကႏၱရာယ္ = အဟိတ္၊ ဒြိဟိတ္ ပဋိသေႏၶ၀ိပါက္
၄။ အရိယူပ၀ါဒႏၱရာယ္ = ယုတ္မာေသာစိတ္ျဖင့္ အရိယာကုိ ျပစ္မွားျခင္း
၅။ အာဏာ၀ီတိကၠမႏၱရာယ္ = သိကၡာပုဒ္ပညတ္ကုိ က်ဴးလြန္ျခင္း

138. တရားမရႏုိင္ေသာ ပုဂၢိဳလ္ (၆)မ်ိဳး
၁။ ဂဏန္း = ငါသိ၊ ငါတတ္ဟု လက္မေထာင္သူ
၂။ ပုတ္သင္ = စီစစ္ေ၀ဘန္ျခင္းမရွိဘဲ အလြယ္တကူ လက္ခံသူ
၃။ ပဲျပားပင္ = စဥ္းစားဉာဏ္မရွိဘဲ သာသည့္ဘက္ လုိက္သူ
၄။ ေခြးအ = ပါးစပ္က ရြတ္ေသာ္လည္း အဓိပၸါယ္မသိသူ
၅။ ႏြားသုိး = စဥ္းစားေ၀ဘန္ျခင္းမရွိဘဲ အျပစ္တင္ ရႈတ္ခ်သူ
၆။ လိပ္ = မိမိအယူသာ အမွန္ဟုယူသူ

139. ဥပသကာျဖစ္ေၾကာင္း (၅) ပါး
၁။ သရဏဂုံတည္ျခင္း
၂။ ငါးပါးသီလျမဲျခင္း
၃။ သဒၶါတရားရွိျခင္း
၄။ စာဂ စြန္႔ေပးကမ္းတတ္ျခင္း
၅။ ပညာႏွင့္ျပည့္စုံျခင္း

140. စရုိက္ (၆) ပါး ၁။ ရာဂစရုိက္ ၂။ ေဒါသစရုိက္ ၃။ ေမာဟစရုိက္ ၄။ သဒၶါစရုိက္
၅။ ဗုဒၶိ (ပညာ) စရုိက္
၆။ ၀ိတက္စရုိက္

141. စရုိက္ႏွင့္ ကမၼ႒ာန္း တြဲစပ္ပုံ
အသုဘ ၁၀ ပါး၊ ကာယဂတာသတိ
၁။ ရာဂစရုိက္
အပၸမညာ ၄ ပါး၊ နီလ၊ ပီတ၊ ေလာဟိတ၊ ၾသဒါတ ကသုိဏ္း
၂။ ေဒါသစရုိက္
အာနာပါနႆတိ
၃။ ေမာဟ၊ ၀ိတက္
ဗုဒၶါ၊ ဓမၼာ၊ သံဃာ၊ သီလာ၊ စာဂါ၊ ေဒ၀တာႏုႆတိ
၄။ သဒၶါစရုိက္
မရဏာ၊ ဥပသမာ၊ အာဟာေရပဋိကူလသညာ၊ စတုဓာတု၀၀တၳာန္
၅။ ဗုဒၶိစရုိက္
ပထ၀ီ၊ အာေပါ၊ ေတေဇာ၊ ၀ါေယာ၊ အာကာသ၊ အာေလာက ကသုိဏ္း၊ အာရုပၸ ၄ ပါး
၆။ စရုိက္ (၆) ပါး

142. ဘာ၀နာႏွင့္ နိမိတ္တြဲစပ္ပုံ
၁။ ပရိကမၼနိမိတ္ ပရိကမၼဘာ၀နာ
၂။ ဥဂၢဟနိမိတ္ ပရိကမၼဘာ၀နာ
၃။ ပဋိဘာဂနိမိတ္ ဥပစာရဘာ၀နာ
၄။ ပဋိဘာဂနိမိတ္ အပၸနာဘာ၀နာ

143. တရားမထုိင္မီ ျပဳလုပ္သင့္သည့္အရာ
၁။ သီလ
၂။ ၀ိေ၀က
ဆိပ္ျငိမ္သည့္ေနရာကုိ ေရြးျခင္း
စိတ္လည္း ျငိမ္းေအးေနျခင္း
၃။ အဓိပတိတပ္ရျခင္း
အတၱာဓိပတိ၊ ေလာကာဓိပတိ၊ ဓမၼာဓိပတိ
၄။ ခႏၶာလွဴထားျခင္း
၅။ ေမတၱာပုိ႔ျခင္း

144. အကုသုိလ္စိတ္
အဟိိတ္စိတ္
ကာမာဝစရေသာဘနစိတ္
ပုဂၢိဳလ္ (၁၂) ေယာက္္ ႏွင့္ ျဖစ္ေစႏုိင္သည့္စိတ္မ်ား
ကံ (၁၆) မ်ိဳး
ပုညၾကိယာ၀တၳဳ (၁၀)ပါး
မဟဂၢဳတ္စိတ္
သုံးဆယ့္ တစ္ဘုံ
ေလာကုတၱရာစိတ္

145. စ်ာန္ အဂၤါ (၅) ပါး ၁။ ၀ိတက္ = ၾကံစည္ျခင္း၊ အာရုံသုိ႔တင္ေပးျခင္း
၁။ ၀ိတက္ = ၾကံစည္ျခင္း၊ အာရုံသုိ႔တင္ေပးျခင္း
၂။ ၀ိစာရ = အာရုံကုိသုံးသပ္ျခင္း
၃။ ပီတိ = ႏွစ္သက္ျခင္း
၄။ သုခ = ခ်မ္းသာျခင္း
၅။ ဧကဂၢတာ = တည္ၾကည္ျခင္း

146. ၀ိတက္ (၆)မ်ိဳး ၁။ ကာမ၀ိတက္ = သေဘာက်စရာအာရုံကုိ ေတြးျခင္း
၁။ ကာမ၀ိတက္ = သေဘာက်စရာအာရုံကုိ ေတြးျခင္း
၂။ ဗ်ာပါဒ၀ိတက္ = မေက်နပ္စရာအာရုံကုိ ေတြးျခင္း
၃။ ၀ိဟိ ံသာ၀ိတက္ = ႏွိပ္စက္၊ ညွင္းပန္းရန္ေတြးျခင္း
၄။ ေနကၡမၼ၀ိတက္ = လုိခ်င္စရာအာရုံမ်ားက ုိ စြန္႔လႊတ္ျခင္း
၅။ အဗ်ာပါဒ၀ိတက္
ေမတၱာထားစရာ၊ သည္းခံစရာမ်ားကုိသာ ေတြးျခင္း
၆။ အ၀ိဟိ ံသာ၀ိတက္ = သနားၾကင္နာျခင္း

147. စ်ာန္အဂၤါႏွင့္ ၎တုိ႔ပယ္ေသာ နီ၀ရဏ တရားမ်ား
စ်ာန္အဂၤါ ပယ္ေသာ နီ၀ရဏ တရားမ်ား
၁။ ဝိတက္ = ထိန၊ မိဒၶ (ငုိက္ျမည္းမႈ၊ ထုိင္းမႈိင္းမႈ)
၂။ ဝိစာရ = ဝိစိကိစၦာ (မဆုံးျဖတ္ႏုိင္မႈ)
၃။ ပီတိ = ဗ်ာပါဒ (မေက်နပ္၊ မႏွစ္ၿမိဳ႕မႈ)
၄။ သုခ = ဥဒၶစၥ၊ ကုကၠဳစၥ (ပ်ံ႕လြင့္မႈ၊ ေနာင္တ တစ္ဖန္ ပူပန္မႈ)
၅။ ဧကဂၢတာ = ကာမစၦႏၵ (ကာမဂုဏ္ အာ႐ုံတုိ႔ကုိ တြယ္တာမႈ)

148. ရူပါ၀စရ ကုသုိလ္စိတ္ (၅) ပါး
၁။ စ်ာန္အဂၤါ (၅) ပါးႏွင့္တကြျဖစ္ေသာ ပဌမစ်ာန္
၂။ စ်ာန္အဂၤါ (၄) ပါးႏွင့္တကြျဖစ္ေသာ ဒုတိယစ်ာန္
၃။ စ်ာန္အဂၤါ (၃) ပါးႏွင့္တကြျဖစ္ေသာ တတိယစ်ာန္
၄။ စ်ာန္အဂၤါ (၂) ပါးႏွင့္တကြျဖစ္ေသာ စတုတၳစ်ာန္
၅။ စ်ာန္အဂၤါ (၂) ပါးႏွင့္တကြျဖစ္ေသာ ပဥၥမစ်ာန္
မွတ္ခ်က္။ ။
စတုတၳစ်ာန္စိတ္ အဂၤါ (၂) ပါးကား သုခ၊ ဧကဂၢတာ ျဖစ္၍ ပဥၥမစ်ာန္စိတ္၏ အဂၤါ (၂) ပါးကား ဥေပကၡာ၊ဧကဂၢတာ တုိ႔ျဖစ္သည္
ရူပဘုံ၌ မ်ားေသာအားျဖင့္ ျဖစ္တတ္ေသာစိတ္ကုိ ရူပါ၀စရစိတ္ဟု ေခၚသည္

149. ဝသီေဘာ္ (၅) ပါး (စြမ္းရည္)
၁။ အာဝဇၨန = စ်ာန္အဂၤါမ်ားကုိ ဆင္ျခင္ျခင္း
၂။ သမာပဇၨန = ဆႏၵျဖစ္ေပၚသည့္အခ်ိန္ ခ်က္ခ်င္း စ်ာန္ဝင္စားႏုိင္ျခင္း
၃။ အဓိ႒ာန = မိမိသက္မွတ္ထားသည့္ အခ်ိန္အထိ စ်ာန္ဝင္စားႏုိင္ျခင္း
၄။ ဝု႒ာန = မိမိသက္မွတ္ထားသည့္အခ်ိန္တြင္ ခ်က္ခ်င္း စ်ာန္မွ ထႏုိင္ျခင္း
၅။ ပစၥေဝကၡဏာ = ရၿပီးသည့္ စ်ာန္ကုိ ျပန္လည္ဆင္ျခင္ျခင္း

150. အ႐ူပါဝစရ ကုသုိလ္စိတ္ (၄) ပါး
၁။ အာကာသာနဥၥာယတန ကုသုိလ္စိတ္တစ္ပါး
၂။ ဝိညာဏဥၥာယတန ကုသုိလ္စိတ္တစ္ပါး
၃။ အာကိဥၥညာယတန ကုသုိလ္စိတ္တစ္ပါး
၄။ ေနဝသညာနာသညာယတန ကုသုိလ္စိတ္တစ္ပါး

151. အ႐ူပါဝစရစ်ာန္ အားထုတ္ပုံ အဆင့္ဆင့္
၁။ အာကာသာနဥၥာယတနစ်ာန္ အာကာေသာ အနေႏၲာ (အာကာသ ပညတ္ကုိ အာ႐ုံျပဳ)
၂။ ဝိညာဏဥၥာယတနစ်ာန္ ဝိညာဏံ အနႏၲံ (ပထမာ ႐ုပၸဝိညာဏ္ကုိ အာ႐ုံျပဳ)
၃။ အာကိဥၥညာယတနစ်ာန္ နတၳိ ကိဥၥိ (နတၳိေဘာ ပညတ္ကုိ အာ႐ုံျပဳ)
၄။ ေနဝသညာနာသညာယတန သႏၲေမတံ၊ ပဏီတေမတံ (တတိယာ ႐ုပၸဝိညာဏ္ကုိ အာ႐ုံျပဳ)

152. မဟဂၢဳတ္စိတ္ (၂၇) ပါး မဟဂၢဳတ္ = (၁) ျမတ္သည္၏ အျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ေသာစိတ္၊
မဟဂၢဳတ္ = (၁) ျမတ္သည္၏ အျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ေသာစိတ္၊
(၂) ျမတ္ေသာ စ်ာန္ရပုဂၢဳိလ္တုိ႔သာ ရအပ္ေသာစိတ္
႐ူပါဝစရစိတ္ (၁၅) ပါး
အ႐ူပါဝစရစိတ္ (၁၂) ပါး
မဟဂၢဳတ္စိတ္ (၂၇) ပါး

153. ေလာကီစိတ္ (၈၁) ပါး ကာမစိတ္ (၅၄) ပါး
မဟဂၢဳတ္စိတ္ (၂၇) ပါး = ေပါင္း (၈၁) ပါး ျဖစ္ပါသည္။
ေလာကီစိတ္ = ကာမဘုံ၊ ႐ူပဘုံ၊ အ႐ူပဘုံဟုဆုိအပ္ေသာ ေလာက၌ ထင္ရွား
ျဖစ္ေသာ စိတ္မ်ား (ကာမတဏွာ၊ ႐ူပတဏွာ၊ အ႐ူပတဏွာတည္းဟူေသာ တဏွာ (၃) ရပ္တုိ႔ အာ႐ုံျပဳရာ နယ္ပယ္)

154. အဘိညာဥ္ (၅) ပါး သုိ႔ (၇) ပါး
၁။ ဣဒၶိ၀ိဓ = ေျမလွိ်ဳး၊ မုိးပ်ံ၊ ဖန္ဆင္းႏုိင္
၂။ ဒိဗၺေသာတ = အနီး၊ အေ၀းအသံ အားလုံးၾကားႏုိင္
၃။ ပရစိတၱ၀ိဇာနန = တပါးသူ၏စိတ္ကုိ သိႏုိင္
၄။ ပုေဗၺနိ၀ါသ = အတိတ္ဘ၀မ်ားကုိ သိႏုိင္
၅။ ဒိဗၺစကၡဳ = အေ၀း၊ အနီးရုပ္မ်ားကုိ ျမင္ႏုိင္
၆။ ယထာကမၼဴပဂ = ကံအားေလွ်ာ္စြာ ဘ၀မ်ား၌ျဖစ္ေသာ သတၱ၀ါကုိျမင္
၇။ အနာဂတံသ = အနာဂတ္၌ျဖစ္မည့္ အေၾကာင္းမ်ားကုိ သိႏုိင္

155. အကုသုိလ္စိတ္
အဟိိတ္စိတ္
ကာမာဝစရေသာဘနစိတ္
ပုဂၢိဳလ္ (၁၂) ေယာက္္ ႏွင့္ ျဖစ္ေစႏုိင္သည့္စိတ္မ်ား
ကံ (၁၆) မ်ိဳး
ပုညၾကိယာ၀တၳဳ (၁၀)ပါး
မဟဂၢဳတ္စိတ္
သုံးဆယ့္ တစ္ဘုံ
ေလာကုတၱရာစိတ္

156. သုံးဆယ့္ တစ္ဘုံ ကာမသုဂတိ (၇) ဘုံ အပါယ္ (၄) ဘုံ ျဗဟၼာ့ဘုံ (၂၀)
ကာမသုဂတိ (၇) ဘုံ
ျဗဟၼာ့ဘုံ (၂၀)
ရူပ (၁၆) ဘုံ
အရူပ (၄)ဘုံ

157. အပါယ္ (၄) ဘုံ ၁။ ငရဲ ခ်မ္းသာ သုခမရွိေသာ ေနရာ ၂။ တိရစ ၦာန္
လူနတ္တုိ႔ကဲ့သုိ႔ မတ္မတ္မသြားေသာသတၱ၀ါ
ေမထုန္မွီ၀ဲျခင္း၊ အိပ္ျခင္းႏွင့္ စားေသာက္ျခင္း
သုံးခု ကုိသာအလုိရွိေသာ သတၱ၀ါ
၃။ ျပိတၱာ
ခ်မ္းသာသုခမွ ေ၀းရာသုိ႔ေရာက္ေသာ သတၱ၀ါ
၄။ အသုရာ
နတ္တုိ႔ကဲ့သုိ႔ ျမဴးတူးေပ်ာ္ပါးျခင္း မရွိေသာသတၱ၀ါ

158. ကာမသုဂတိ (၇) ဘုံ
၁။ လူ႔ဘုံ အေကာင္းအဆုိး၊ အေၾကာင္းအက်ိဳးကုိသိေသာ သတၱ၀ါတုိ႔ ေနရာဘုံ
နတ္ျပည္ (၆) ထပ္
၂။ စာတုမဟာရာဇ္ = နတ္မင္းၾကီးေလးပါးတုိ႔ ေနရာဘုံ
၃။ တာ၀တိ ံသာ = မာဃလုလင္ႏွင့္တကြ ၃၃ ေယာက္ေသာ အမ်ိဳးသားတုိ႔ ေနရာဘုံ
၄။ ယာမာ = ဆင္းရဲမွ ကင္းေသာဘုံ
၅။ တုသိတာ = ႏွစ္သက္ရႊင္လန္းျခင္းသုိ႔ ေရာက္ေသာဘုံ
၆။ နိမၼာနရတိ = ကုိယ္တုိင္ဖန္ဆင္းေသာ စည္းစိမ္ျဖင့္ ေပ်ာ္ေနေသာဘုံ
၇။ ပရနိမၼိတ၀သ၀တၱိ = သူတစ္ပါးတုိ႔ ဖန္ဆင္းေပးေသာ အာရုံျဖင့္ စည္းစိမ္ခံစားေသာဘုံ

159. ျဗဟၼာ့ဘုံ (၂၀) - ရူပ (၁၆) ဘုံ
၁။ ပထမစ်ာန္ (၃) ဘုံ
ျဗဟၼပါရိသဇၨာ၊ ျဗဟၼပုေရာဟိတာ၊ မဟာျဗဟၼာ
၂။ ဒုတိယစ်ာန္ (၃) ဘုံ
ပရိတၱာဘာ၊ အပၸမာဏာဘာ၊ အာဘႆရာ
၃။ တတိယစ်ာန္ (၃) ဘုံ
ပရိတၱသုဘာ၊ အပၸမာဏာသုဘာ၊ သုဘကိဏွာ
၄။ စတုတၳစ်ာန္ (၇) ဘုံ
ေ၀ဟပၹိဳလ္ဘုံ၊ အသညသတ္ဘုံ
သုဒၶါ၀ါသ (၅) ဘုံ
အ၀ိဟာ၊ အတပၸါ၊ သုဒႆာ၊ သုဒႆီ၊ အကနိ႒

160. ျဗဟၼာ့ဘုံ (၂၀) - အရူပ (၄)ဘုံ
၁။ အာကာသာနဥၥာယတနဘုံ
၂။ ၀ိညာဏဥၥာယတနဘုံ
၃။ အာကိဥၥညာယတနဘုံ
၄။ ေန၀သညာနာသညာယတနဘုံ

161. ဘ၀ဂ္ ၁။ ေ၀ဟပၹိဳလ္ဘုံ (ရူပ ၁၆ ဘုံ မွာ ) ၂။ အကနိ႒ဘုံ (သုဒၶါ၀ါသ ၅ ဘုံမွာ)
၃။ ေန၀သညာနာသညာယတနဘုံ (၃၁ ဘုံ မွာ)
တုိ႔ကုိ ဘုံမ်ား၏ အျမင့္ဆုံးျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဘ၀ဂ္ ဟုေခၚသည္။

162. ေန႔စဥ္ပြားမ်ားရမည့္ ကမၼ႒ာန္း (၄) ပါး
၁။ ဗုဒၶါႏုႆတိ
၂။ ေမတၱာကမၼ႒ာန္း
၃။ အသုဘကမၼ႒ာန္း
၄။ မရဏာႏုႆတိ

163. မရဏုပၸတၱိ စတုကၠ (ေသျခင္း (၄) မ်ိဳး)
၁။ အာယုကၡယ
အသက္ကုန္၍ ေသျခင္း
(မီးစာကုန္)
၂။ ကမၼကၡယ
ကံကုန္၍ ေသျခင္း
(ဆီခန္း)
၃။ ဥဘယကၡယ
အသက္၊ ကံ ၂ ပါးကုန္၍ ေသျခင္း
(မီးစာကုန္၊ ဆီခန္း)
၄။ ဥပေစၦဒက
ကံဆုိး ျဖတ္ေခၽြ ရုတ္တရက္ ေသျခင္း
(ေလျပင္း တုိက္ခတ္ျခင္း)

164. ျမင့္ျမတ္ေသာ ကုသုိလ္အဆင့္ဆင့္
ဒါနကုသုိလ္
သရဏဂုံသီလ
ငါးပါးသီလ
ေမတၱာကမၼ႒ာန္း
၀ိပႆနာ

165. ေမတၱာအက်ိဳး (၁၁)မ်ိဳး ၁။ ခ်မ္းသာ အိပ္ ၂။ ႏုိး ၃။ အိပ္မက္ဆုိးကင္း
၄။ ခ်စ္ျခင္း လူ
၅။ နတ္
၆။ နတ္ေစာင့္တတ္လွ်က္
၇။ လက္နက္
၈။ ဆိပ္မီးမေရာက္ျပီးလွ်က္
၉။ စိတ္လည္းတည္စြာ
၁၀။ ခ်မ္းသာမေသြ
၁၁။ ေသေသာအခါ ျဗဟၼာ႔ရြာလားရာ ေမတၱာက်ိဳး

166. အကုသုိလ္စိတ္
အဟိိတ္စိတ္
ကာမာဝစရေသာဘနစိတ္
ပုဂၢိဳလ္ (၁၂) ေယာက္္ ႏွင့္ ျဖစ္ေစႏုိင္သည့္စိတ္မ်ား
ကံ (၁၆) မ်ိဳး
ပုညၾကိယာ၀တၳဳ (၁၀)ပါး
မဟဂၢဳတ္စိတ္
သုံးဆယ့္ တစ္ဘုံ
ေလာကုတၱရာစိတ္

167. ဘ၀ရဲ႕ အလွတဲ့လား

168. ဘ၀ကေပးေသာ ေမြးေန႔လက္ေဆာင္

169. အကုသုိလ္စိတ္
အဟိိတ္စိတ္
ကာမာဝစရေသာဘနစိတ္
ပုဂၢိဳလ္ (၁၂) ေယာက္္ ႏွင့္ ျဖစ္ေစႏုိင္သည့္စိတ္မ်ား
ကံ (၁၆) မ်ိဳး
ပုညၾကိယာ၀တၳဳ (၁၀)ပါး
မဟဂၢဳတ္စိတ္
သုံးဆယ့္ တစ္ဘုံ
ေလာကုတၱရာစိတ္

170. စိတ္ထဲတြ င္ အျမဲသိမ္ းဆည္း
တရားရရန္ အေျခခံမ်ား
တရားနာျခင္း
တရားရရန္ အေျခခံမ်ား
ပညာ
ရင့္က်က္ ျခင္း
တရားကုိ ရြတ္
ပြားေနျခ င္း
စိတ္ထဲတြ င္ အျမဲသိမ္ းဆည္း
ပြားမ်ား ျခင္း

171. ၀ိပႆနာရႈရန္ ရုပ္၊ နာမ္ ရုပ္- ရူပကၡႏၶာ နာမ္ စိတ္ = ၀ိညာဏကၡႏၶာ ပထ၀ီ၊
ရုပ္- ရူပကၡႏၶာ
ပထ၀ီ၊
အာေပါ၊
ေတေဇာ၊
၀ါေယာ၊
၀ဏၰ၊
ဂႏၶ၊
ရသ၊
ၾသဇာ
နာမ္
စိတ္ = ၀ိညာဏကၡႏၶာ
ေစတသိက္
ေ၀ဒနာ = ေ၀ဒနာကၡႏၶာ
သညာ = သညာကၡႏၶာ
သခၤါရ = သခၤါရကၡႏၶာ

172. သတိပ႒ာန္ (၄) ပါး ၁။ ကာယာႏုပႆနာ သတိပ႒ာန္ (ရုပ္)
၂။ ေ၀ဒနာႏုပႆနာ သတိပ႒ာန္ (နာမ္ - ေ၀ဒနာ)
၃။ စိတၱာႏုပႆနာ သတိပ႒ာန္ (နာမ္ - စိတ္)
၄။ ဓမၼာႏုပႆနာ သတိပ႒ာန္ (နာမ္ - သညာႏွင့္ သခၤါရ)

173. တရားမွတ္ရာ၌ လုိအပ္သည့္ ဗုိလ္ (၅) ပါး၁။
သဒၶါ ၂။
၀ီရိယ ၃။
သတိ ၅။
ပညာ ၄။
သမာဓ ိ

174. သဒၶါ (၂) မ်ိဳး
၁။ ယုံ သဒၶါ= ရတနာသုံးပါး၊ ကံႏွင့္ကံ၏အေၾကာင္း၊အက်ိဳးကုိယုံျခင ္း
၂။ ၾကည္ သဒၶါ = ေကာင္းသည့္အရာကုိ လုပ္ရသည့္အတြက္ စိတ္ၾကည္ျခင္း
၁။ အာမဂသဒၶါ= ဘုရားေလာင္း
၂။ အဓိဂမသဒၶါ= အရိယာ
၃။ ပသာဒ သဒၶါ= သူေတာင္ေကာင္း
၄။ ၾသကပၸနသဒၶါ= ပုထုဇဥ္အၾကမ္း

175. အားသြားလုိ႔လား သူငယ္ခ်င္း
မင္း ငါ ဆုံခုိက္၊ ဘုရားလုိက္ဖုိ႔
ငါတုိက္တြန္းျငား၊ မင္းေျပာၾကားခဲ့
မအားေသးဘူး၊ ေနာက္မွကြယ္
ဥပုသ္ေန႔၌၊ ေက်ာင္းကုိလုိက္ဖုိ႔
ဆိပ္ျငိမ္ေအးရာ၊ ေအးရိပ္သာ၀ယ္
အာနာပါန၊ ရသမွ်ကုိ၊ သြင္းမႈရႈရိႈက္၊ အတူလုိက္ဖုိ႔
မအားေသးရင္း၊ သူငယ္ခ်င္းဟာ
ေသမင္းေခၚရာ၊ မျငင္းသာဘဲ
လုိက္ပါသြားရ ရွာေလျပီ
ကုိယ္ေခၚစဥ္က၊ ျငင္းလုိ႔ရလည္း
ခုမွမျငင္း၊ လုိက္သြားျခင္းေၾကာင့္
ရင္တြင္းစကား၊ ဆုိမိျငားသည္
အားသြားလုိ႔လား၊ သူငယ္ခ်င္း

176. သိ ပယ္ ပြား ဆုိက္ သိရမည့္ သစၥာ (၄) ပါး ၁။ ဒုကၡသစၥာ ၂။ သမုဒယသစၥာ
ကိေလသာမွၾကြင ္းသည့္ ရုပ္၊ နာမ္မ်ား
၂။ သမုဒယသစၥာ
ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ၊ ထိန စသည့္ ကိေလသာမ်ား သိ
ပယ္
ပြား
ဆုိက္
၃။ နိေရာဓသစၥာ
၄။ မဂၢသစၥာ

177. သစၥာေလးပါး ၁။ လုိခ်င္ (သမုဒယသစၥာ) ၂။ ဆင္းရဲ (ဒုကၡသစၥာ)
၁။ လုိခ်င္ (သမုဒယသစၥာ)
၂။ ဆင္းရဲ (ဒုကၡသစၥာ)
၃။ မလုိခ်င္ (မဂၢသစၥာ)
၄။ ခ်မ္းသာ (နိေရာဓသစၥာ)

178. ေလာကုတၱရာစိတ္ (၈) ပါး ေလာကုတၱရာ (ေလာက + ဥတၱရ)
ေလာက (၃) ပါးထက္ လြန္ကဲ ျမင့္ျမတ္ေသာစိတ္၊
ေလာကမွ လြတ္ေျမာက္ေသာစိတ္
ေလာက (၃) ပါး
၁။ သတၱေလာက = (၃၁) ဘုံတြင္ က်င္လည္ေနသည့္​ သတၱဝါမ်ား
၂။ ဩကာသေလာက = သတၱဝါတုိ႔ က်င္လည္ က်က္စားရာ (၃၁) ဘုံ
၃။ သခၤါရေလာက = သတၱဝါတုိ႔၏ သႏၲာန္၌ ျဖစ္ပြားေနသည့္ ႐ုပ္တရား၊ နာမ္တရားမ်ား
မဂ္ (မဂၢ) = လမ္း၊ အက်င့္၊ အေၾကာင္း (ကုသုိလ္) (မဂၢင္ရွစ္ပါး)
ဖုိလ္ (ဖလ) = အသီး၊ အက်ိဳး (ဝိပါက္)
မဂ္စိတ္ (၄) ပါး + ဖုိလ္စိတ္ (၄) ပါး = ေပါင္း (၈) ပါး ျဖစ္ပါသည္။

179. မဂ္ရရန္အေျခခံတရား (၇) ပါး ( ၀ိသုဒၶိ= စင္ၾကယ္မႈ)
၁။ သီလ ၀ိသုဒၶိ = စတုပါရိသုဒၶိသီလ၏ စင္ၾကယ္ျခင္း
၂။ စိတ ၱ၀ိသုဒၶိ = ဥပစာရ၊ အပၸနာသမာဓိႏွင့္ ျပည့္စုံျခင္း
၃။ ဒိ႒ိ ၀ိသုဒၶိ = နာမ္ရုပ္ကုိ သိမ္းဆည္းေသာဉာဏ္ႏွင့္ ျပည့္စုံျခင္း
၄။ ကခၤါ၀ိတရဏ ၀ိသုဒၶိ
ယုံမွားျခင္းကင္းေသာ ဉာဏ္ႏွင့္ ျပည့္စုံျခင္း
၅။ မဂၢါမဂၢဉာဏဒႆန ၀ိသုဒၶိ
မဂ္ဟုတ္သည္ မဟုတ္သည္ကုိ သိေသာဉာဏ္ ႏွင့္ျပည့္စုံျခင္း
၆။ ပဋိပဒါဉာဏ ဒႆန၀ိသုဒၶိ = အက်င့္၏ စင္ၾကယ္ျခင္း
၇။ ဉာဏဒႆန ၀ိသုဒၶိ
နိဗၺာန္ကုိ သိျမင္ႏုိင္ေသာ မဂ္ဉာဏ္၏ ျပည့္စုံျခင္း

180. ၀ိပႆနာ ညစ္ညဴးေၾကာင္းတရား (၁၀) ပါး
၁။ ၾသဘာသ (အလင္းေရာင္ျမင္ျခင္း)
၂။ ပီတိ (ႏွစ္သက္၊ၾကည္ႏူးေနျခင္း)
၃။ ပႆဒၶိ (ကိုယ္ေရာ၊စိတ္ပါ ျငိမ္ခ်မ္းျခင္း)
၄။ အဓိေမာကၡ (ယုံၾကည္မႈလြန္ကဲျခင္း)
၅။ ပဂၢဟ (၀ီရိယလြန္ကဲျခင္း)
၆။ သုခ (ခ်မ္းသာျခင္း)
၇။ ဉာဏ (ဉာဏ္ထက္လြန္းျခင္း)
၈။ ဥပ႒ာန (သတိလြန္ကဲျခင္း)
၉။ ဥေပကၡာ (ဂရုမစုိက္မိျခင္း)
၁၀။ နိကႏၱိ (ႏွစ္သက္ျခင္း)

181. ၀ိသုဒၶိ (၇) ပါးႏွင့္ ဉာဏ္စဥ္ျဖစ္ပုံ
၀ိပႆနာ လုပ္ငန္းမစခင္
၁။ သီလ၀ိသုဒၶိ
၂။ စိတၱ၀ိသုဒၶိ
၃။ ဒိ႒ိ၀ိသုဒၶိ
၄။ ကခၤါ၀ိတရဏ၀ိသုဒၶိ
(၁) နာမရူပ ပရိေစၦဒဉာဏ္
(၂) ပစၥယပရိဂၢဟဉာ ဏ္
၀ိပႆနာဉာဏ္မဟုတ္ေသး

182. ၀ိသုဒၶိ (၇) ပါးႏွင့္ ဉာဏ္စဥ္ျဖစ္ပုံ
၀ိပႆနာလုပ္ငန္းအစ (၀ိပႆနာဉာဏ္စဥ္အစ)
၅။ မဂၢါမဂၢဉာ ဏ
ဒႆန၀ိသုဒၶ ိ
(၃) သမၼႆနဉာဏ္
(၄) ဥဒယဗၺယဉာဏ (ေရွ႕ပုိင္း)
အႏၱရာယ္ ၁၀ ပါးၾကံဳကာ မဂ္ဟုတ္၊ မဟုတ္ ပုိင္းျခား၍သိသည္။
(၄) ဥဒယဗၺယဉာဏ္ (ေနာက္ပုိင္း)
(၅) ဘဂၤဉာဏ္
(၆) ဘယဉာဏ္
(၇) အာဒီန၀ဉာဏ္
(၈) နိဗၺိဒါဉာဏ္
(၉) မုဥၥိတုကမ်တာဉာဏ္
(၁၀) ပဋိသခၤါဉာဏ္
(၁၁) သခၤါရုေပကၡာဉာဏ္
(၁၂) အႏုေလာမဉာဏ္
၆။ ပဋိပဒါဉာဏ
ဒႆန၀ိသုဒၶ ိ

183. ၀ိသုဒၶိ (၇) ပါးႏွင့္ ဉာဏ္စဥ္ျဖစ္ပုံ
၀ိပႆနာလုပ္ငန္းျပီးဆုံးျခင္း
(၁၃) ေဂါၾတဘူဉာဏ္
ရုပ္ နာမ္ အေပၚ အာရုံမျပဳေတာ့ဘဲ
နိဗၺာန္ကုိ အာရုံျပဳ ေသာ ဉာဏ္တည္း၊ ၀ိပႆနာဉာဏ္ကား မဟုတ္ပါ
၇။ ဉာဏဒႆန
၀ိသုဒၶိ
(၁၄) မဂ္ဉာဏ္
(၁၅) ဖုိလ္ဉာဏ္
(၁၆) ပစၥေ၀ကၡဏာဉာဏ္
မွတ္ခ်က္။ ။
အရိယာပုဂၢိဳလ္တုိ႔သည္ မိမိရရွိျပီးသည့္ မဂ္၊ ဖုိလ္၊ နိဗၺာန္ႏွင့္ ပယ္ျပီး ေသာ ကိေလသာမ်ား၊ ၾကြင္းက်န္ေသာ ကိေလသာတုိ႔ကုိ ျဖစ္သင့္သလုိ ျပန္လည္ ဆင္ျခင္ၾကေသာေၾကာင့္ မိမိကုိယ္ကုိ အရိယာျဖစ္မွန္းသိႏုိင္သည္။

184. ေသာတာပတၱိမဂ္၏ မဂ္ကိစၥ (၄) ခ်က္
၁။ ပရိညာကိစၥ
ပုိင္းျခား၍သိျခင္း
၂။ ပဟာနကိစၥ
အကုသုိလ္၏ အပါယိကဒုကၡကုိ အျပီးတုိင္ပယ္ျခင္း
၃။ သစၦိကရဏကိစၥ
နိေရာဓသစၥာသုိ႔ ဆုိက္ေရာက္ျခင္း
၄။ ဘာ၀နာကိစၥ
မဂၢသစၥာကုိ ပြားမ်ားမႈ ျပီးေျမာက္ျခင္း

185. ေသာတာပန္ ဂုဏ္ရည္ (၇) ပါး
၁။ အကုသုိလ္ျဖစ္ေက်ာတုိ
၂။ အကုသုိလ္ျဖစ္တာကုိခ်က္ခ်င္းသိ
၃။ သာသနာပ၌ အရိယာမရွိႏုိင္ဟုယုံၾကည္
၄။ အကုသုိလ္ကုိ ခ်က္ခ်င္းကုစား
၅။ ၀ိရတီသုံးပါးျမဲ
၆။ တရားကုိစူးစုိက္နာ
၇။ နာျပီးတရားကုိ အထပ္ထပ္ပြား

186. ယထာဘူတဉာဏ္ (အမွန္ကုိသိႏုိင္သည့္ဉာဏ္)
၁။ နာမရူပ ပရိေစၦဒဉာဏ္ (နာမ္န႔ဲရုပ္ခြဲျခားသိ)
၂။ ပစၥယပရိဂၢဟဉာဏ္ (အေၾကာင္းအက်ိဳးခြဲသိ)
၃။ သမၼသနဉာဏ္ (အနိစၥ၊ဒုကၡ၊အနတၱဟုသုံးသပ္)
၄။ ဥဒယဗၺယဉာဏ္ (ျဖစ္ပ်က္ျမင္)

187. မဂ္စိတ္ (၄) ပါး ၁။ ေသာတာပတၱိမဂ္ ၂။ သကဒါဂါမိမဂ္ ၃။ အနာဂါမိမဂ္
၄။ အရဟတၱမဂ္
မဂ္စိတ္ (၄) ပါး
နိဗၺာန္သုိ႔ သြားရာ မဂၢင္ရွစ္ပါးတည္းဟူေသာ ေရအယဥ္သုိ႔ ေရွးဦးစြာ ေရာက္သူ
ေသာတာပတၱိ (ေသာတ+အာပတၱိ)
(ပဋိသေႏၶေနေသာအားျဖင့္) ကာမဘုံသုိ႔ တစ္ႀကိမ္သာ ျပန္လာေသာသူ
သကဒါဂါမိ (သကႎ+အာဂါမီ)
ကာမဘုံ (၁၁) ဘုံသုိ႔ ျပန္မလာေသာသူ
အနာဂါမိ (န+အာဂါမီ)
ကိေလသာအားလုံး ပယ္သတ္၍ ဘဝဇာတ္သိမ္းၿပီးသူ (ရဟႏၲာ)
အရဟတၱ (အရဟ+ဘာဝ)

188. အရိယာမ်ား ပယ္ေသာအကုသုိလ္
၁။ ေသာတာပန္ျဖစ္ပါက
ဒိ႒ိဂတသမၸယုတ္စိတ္ (၄) ပါးႏွင့္ ၀ိစိကိစၦာ (၁)ပါး ေပါင္း (၅) ပါးေသာ အကုသုိလ္ကုိ ပယ္သည္။
၂။ သကဒါဂါမ္သည္
ေသာတာပန္ပယ္ထားေသာ အကုသုိလ္မ်ားကုိ ျငိမ္းေစ၊ အနာဂါမ္ပယ္မည့္ အကုသုိလ္ကုိ ပါးေစ။
၃။ အနာဂါမ္
ေဒါသမူစိတ္ (၂) ပါးကုိ အၾကြင္းမ့ဲပယ္သည္။
၄။ ရဟႏၱာ
ဒိ႒ိဂတ၀ိပၸယုတ္စိတ္ (၄) ပါးႏွင့္ ဥဒၶစၥသမၸယုတ္ (၁) ပါး ေပါင္း (၅) ပါးေသာ အကုသုိလ္စိတ္တုိ႔ကုိ ပယ္သည္။

189. ေသာဘနစိတ္ (၅၉) ပါး ကာမာဝစရေသာဘနစိတ္ (၂၄) ပါး ႐ူပါဝစရစိတ္ (၁၅) ပါး
ကာမာဝစရေသာဘနစိတ္ (၂၄) ပါး
႐ူပါဝစရစိတ္ (၁၅) ပါး
အ႐ူပါဝစရစိတ္ (၁၂) ပါး
ေလာကုတၱရာစိတ္ (၈) ပါး
ေသာဘနစိတ္ (၅၉) ပါး

190. စိတ္အက်ဥ္း (၈၉) ပါး ကာမစိတ္ (၅၄)ပါး မဟဂၢဳတ္စိတ္ (၂၇) ပါး
ကာမစိတ္ (၅၄)ပါး
မဟဂၢဳတ္စိတ္ (၂၇) ပါး
ေလာကုတၱရာစိတ္ (၈) ပါး
တစ္နည္း
အေသာဘနစိတ္ (၃၀) ပါး
ေသာဘနစိတ္ (၅၉) ပါး
ေလာကီစိတ္ (၈၁) ပါး
စိတ္အက်ဥ္း (၈၉) ပါး
စိတ္အက်ဥ္း (၈၉) ပါး
စိတ္အက်ဥ္း (၈၉) ပါး
စိတ္အက်ဥ္း (၈၉) ပါးကုိ “စိတ္တစ္ခုယုတ္ ကုိးဆယ္” ဟုလည္း သုံးႏႈန္းပါသည္။

191. စိတ္အက်ယ္ (၁၂၁) ပါးျဖစ္ပုံ
အရိယာ ပုဂၢိဳလ္တုိ႔သည္ အရိယာျဖစ္ျပီးေနာက္ စ်ာန္တရားမ်ားရရွိ
ေအာင္အားထုတ္ၾကပါက ပထမစ်ာန္၊ဒုတိယစ်ာန္ စသည္ျဖင့္ စ်ာန္
ငါးပါးလုံးကုိ ရရွိႏုိင္ၾကသည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ေလာကုတၱရာစိတ္ (၈) ပါးတုိ႔တြင္ မဂ္ေလးပါးေၾကာင့္
စ်ာန္စိတ္ (၂၀) ျဖစ္ရသကဲ့သုိ႔ ဖုိလ္စိတ္ ေလးပါးေၾကာင့္လည္း စ်ာန္
စိတ္ (၂၀)ျဖစ္ရသည္။ ထုိေလာကုတၱရာစိတ္ အက်ယ္ (၄၀)ျပားျခင္း
ေၾကာင့္ ေလာကီစိတ္ (၈၁) ပါးႏွင့္ေပါင္းပါက စိတ္ အက်ယ္ (၁၂၁) ပါး ျဖစ္ရသည္။

192. ေသာတာပတၱိမဂ္စိတ္ (၅) ပါး
၁။ ဝိတက္၊ ဝိစာရ၊ ပီတိ၊ သုခ၊ ဧကဂၢတာ တည္းဟူေသာ စ်ာန္အဂၤါ (၅) ပါးႏွင့္ တကြျဖစ္ေသာ ပထမစ်ာန္ ေသာတပတၱိမဂ္စိတ္တစ္ပါး
၂။ ဝိစာရ၊ ပီတိ၊ သုခ၊ ဧကဂၢတာ တည္းဟူေသာ စ်ာန္အဂၤါ (၄) ပါးႏွင့္ တကြျဖစ္ေသာ ဒုတိယစ်ာန္ ေသာတပတၱိမဂ္စိတ္တစ္ပါး
၃။ ပီတိ၊ သုခ၊ ဧကဂၢတာ တည္းဟူေသာ စ်ာန္အဂၤါ (၃) ပါးႏွင့္ တကြျဖစ္ေသာ တတိယစ်ာန္ ေသာတပတၱိမဂ္စိတ္တစ္ပါး
၄။ သုခ၊ ဧကဂၢတာ တည္းဟူေသာ စ်ာန္အဂၤါ (၂) ပါးႏွင့္ တကြျဖစ္ေသာ စတုတၳစ်ာန္ ေသာတပတၱိမဂ္စိတ္တစ္ပါး
၅။ ဥေပကၡာ၊ ဧကဂၢတာ တည္းဟူေသာ စ်ာန္အဂၤါ (၂) ပါးႏွင့္ တကြျဖစ္ေသာ ပဥၥစ်ာန္ ေသာတပတၱိမဂ္စိတ္တစ္ပါး
က်န္သည့္ မဂ္စိတ္ (၃) ပါး၊ ဖုိလ္စိတ္ (၄) ပါးတုိ႔ကုိလည္း အထက္ပါအတုိင္း ေရတြက္ပါ။

193. စိတ္အက်ယ္ (၁၂၁) ပါး ကာမာဝစရစိတ္ (၅၄) ပါး မဟဂၢဳတ္စိတ္ (၂၇) ပါး
ကာမာဝစရစိတ္ (၅၄) ပါး
မဟဂၢဳတ္စိတ္ (၂၇) ပါး
ေလာကုတၱရာစိတ္အက်ယ္ (၄၀)
စိတ္အက်ယ္ (၁၂၁) ပါး

194. နိဗၺာန္
သတၱ၀ါတုိ႔ကုိ သံသရာ၀ဋ္၌ ခ်ဳပ္တတ္၊ ေျမွးယွက္တတ္ေသာေၾကာင့္ ၀ါန မည္ေသာ တဏွာမွ ထြက္ေျမာက္သည္၏ အျဖစ္ေၾကာင့္ နိဗၺာန္မည္၏။
နိဗၺာန္ (၂) မ်ိဳး
၁။ ခႏၶာအၾကြင္းရွိလ်က္ ျငိမ္းခ်မ္းမႈကုိ ခံစားရေသာ သဥပါဒိေသသ နိဗၺာန္
၂။ ပရိနိဗၺာန္စံျပီးေနာက္ ဘ၀ျငိမ္းရေသာ အနဳပါဒိေသသ နိဗၺာန္
မွတ္ခ်က္။ ။
နိဗၺာန္ကုိ မဂ္ဉာဏ္ေလးပါးျဖင့္သာ တုိက္ရုိက္ မ်က္ေမွာက္ျပဳႏုိင္သည္

195. နိဗၺာန္၏ ဂုဏ္ပုဒ္မ်ား
၁။ ေသဆုံးမႈ မရွိေသာ တရား
၂။ ေသဆုံးျခင္းကုိ လြန္ေျမာက္ျပီးေသာ တရား
၃။ ကံ၊ စိတ္၊ ဥတု၊ အာဟာရ ဟူေသာ အေၾကာင္းတရားတုိ႔ ျပဳျပင္စီရင္ျခင္း မရွိေသာ တရား
၄။ မိမိထက္ လြန္ျမတ္ေသာ သေဘာမရွိေသာ တရား
၅။ အရိယာတုိ႔သာ ေရာက္သင့္ ေရာက္အပ္ေသာ တရား

196. စိတ္ (၈၉) ပါး သုိ႔ (၁၂၁) ပါး
၁။ အကုသုိလ္စိတ္ ၁၂ ပါး (ေလာဘ ၈၊ေဒါသ ၂၊ေမာဟ ၂)
၂။ အဟိတ္စိတ္ ၁၈ ပါး (အကု၀ိ ၇၊ကု၀ိ ၈၊အဟိတ္ၾကိ ၃)
၃။ ကာမေသာဘန ၂၄ ပါး (ကု ၈၊ ၀ိပါက္ ၈၊ ၾကိယာ ၈)
၄။ ရူပစိတ္ ၁၅ ပါး (ကု ၅၊၀ိ ၅၊ၾကိ ၅)
၅။ အရူပစိတ္ ၁၂ ပါး ( ကု ၄၊၀ိ ၄၊ၾကိ ၄)
၆။ ေလာကုတၱရာစိတ္ ၈ ပါး (မဂ္ ၄၊ဖုိလ္ ၄ အက်ဥ္း)
သုိ႔မဟုတ္ အက်ယ္ ၁၂၁ ပါး (မဂ္ ၂၀၊ဖုိလ္ ၂၀)

197. ဆက္လက္ၾကိဳးစားပါဦးမည္
သင္တန္းဆင္းကဗ်ာ
ဆက္လက္ၾကိဳးစားပါဦးမည္
ဗုဒၶျမတ္စြာ၊ ေလာင္းလ်ာတုန္းက၊ ေနာက္ဆုံးအထိ၊ ပါရမီ၊
လူနတ္မ်ားစြာ၊ ခ်မ္းသာေရးမုိ႔၊ အသက္ေပးလုိ႔၊ ျဖည့္ခဲ့သည္။
ဗုဒၶျမတ္စြာ၊ သာသနာအတြက္ေတာ့၊ ငါပါအသက္၊ ဆုံးေစမည္၊
ေနာက္မဆုတ္ေပါင္၊ ခုလုိေတြးလုိ႔၊ ကုသုိလ္ေရးမုိ႔၊ ၾကိဳးစားမည္ ။

198. ေက်းဇူးတုံ႔ဆပ္ပူေဇာ္လႊာ
ယေန႔ယခု အကၽြန္ပ္တုိ႔ ေပါင္းစု၍
ျပဳခဲ့သမွ်ေသာ ဒါနကုသုိလ္၊
ေဆာက္တည္ခဲ့သမွ်ေသာ သီလကုသုိလ္၊
ပြားမ်ား အားထုတ္ခဲ့သမွ်ေသာ ဘာ၀နာကုသုိလ္၊
သာသနာေတာ္ တည္တံ့ရာ တည္တံ့ေၾကာင္း၊
တုိးတက္ရာ တုိးတက္ေၾကာင္း၊
ျပန္႔ပြားရာ ျပန္႔ပြားေၾကာင္း၊
ေဆာက္ရြက္ခြင့္ ရသမွ်ေသာ သာသနာျပဳ ကုသုိလ္ အစုစုတုိ႔ျဖင့္
ရတနာျမတ္သုံးပါး၊ မိဘ၊ ဆရာသမား၊ ေက်းဇူးရွင္အေပါင္းတုိ႔ႏွင့္ တကြ
သာသနာေတာ္ ျမတ္ၾကီးအား ဓမၼပူဇာအျဖစ္ ေက်းဇူးတုံ႔ဆပ္ ပူေဇာ္ပါ၏။

199. ဆုေတာင္း အမွ်ေ၀
ဤျပဳခဲ့ေသာ ကုသလေစတနာ အ၀၀တုိ႔သည္ အကၽြန္ပ္တုိ႔ ပန္ဆင္ထားေသာ မဂ္၊ဖုိလ္၊နိဗၺာန္ ေဗာဓိဆုျမတ္ အသီးအသီးအတြက္ အေထာက္အပံ့့ ျဖစ္ပါေစ။
ဤျပဳခဲ့သမွ်ေသာ ကုသလေစတနာ အ၀၀တုိ႔ကုိ အကၽြန္ပ္တုိ႔ႏွင့္တကြ ဘ၀အဆက္ဆက္ သံသရာအဆက္ဆက္၌ ေတာ္စပ္ခဲ့ၾကဖူးသမွ်ေသာ မိေဟာင္းဖေဟာင္း၊ ဆရာေဟာင္း၊သမားေဟာင္း၊ ေဆြေဟာင္း၊ မ်ိဳးေဟာင္း၊ ေက်းဇူးရွင္အေပါင္းတုိ႔ႏွင့္တကြ ၃၁ ဘုံတြင္ က်င္လည္လ်က္ ရွိၾကကုန္ေသာ သုခိတ၊ဒုကၡိတ သတၱ၀ါ၊ ေ၀ေနယ်အေပါင္းတုိ႔အား ထပ္တူထပ္မွ် ရၾကေစျခင္းငွါ အကၽြန္ပ္တုိ႔ အားလုံးက အမွ်ေပးေ၀ ဒါနျပဳၾကပါကုန္၏။
အားလုံး (အမွ်…အမွ်…အမွ်) ယူေတာ္မူၾကပါကုန္ေလာ့
သာဓု…သာဓု…သာဓု

200. သိလုိသည္မ်ားကုိ ေမးျမန္းရန္
ပညာပါရမီအသင္း
ဆရာေတာ္ ဦးဉာဏ၀ရ
ေမွာ္ဘီေရႊေက်ာင္း
မျမျမမြန္ (ဒုဘ႑ာေရးမွဴး) ။ ။
ေဒၚညိဳေလး ။ ။
။ ။

201. ပညာပါရမီေက်ာင္းလိပ္စာ
47 Jalan Pintau
Marymount
Singapore
Phone
Marymount MRT Exit A မွထြက္ျပီး ဘတ္စ္စီးႏုိင္ျပီး
ဘတ္စ္နံပါတ္ ၄၁၀ မွလြဲ၍ ဘတ္စ္အားလုံးေရာက္သည္။
တစ္မွတ္တုိင္သာစီးရမည္။
လမ္းေလွ်ာက္လွ်င္လည္းရသည္

202. ပညာပါရမီ စကၤာပူေက်ာင္းတုိက္
ပညာပါရမီေက်ာင္းလိပ္စာ
ပညာပါရမီ စကၤာပူေက်ာင္းတုိက္
လွပဒါးေက်းရြာအုပ္စု ေညာင္ကုန္းေက်းရြာ
ထန္းတပင္တာဆုံလမ္း
ေမွာ္ဘီျမိဳ႕နယ္၊ ရန္ကုန္