1. Lan zuzenbidearen klase-eskemak
Mikel Urrutikoetxea

2. LEHENGO ZATIA. LAN ZUZENBIDEAREN ESANAHIA ETA BERE ERAKETA HISTORIKOA.
LEHENENGO GAIA.
LAN ZUZENBIDEAREN ESANAHIA ETA GARAPENA:

3. LEHENENGO GAIA. LAN ZUZENBIDEAREN ESANAHIA ETA GARAPENA
1.1Lan zuzenbidearen esanahia eta kontzeptua.
1.2.- Lan Zuzenbidearen aplikatzeko eremua.
1.3.- Lan Zuzenbidearen sorrera eta garapena.
1.4.- Lan zuzenbidearen garapena Espainian.
1.5.- Lan zuzenbidearen ezaugarriak eta gaurko arazoak

4. Zuzenbidea aritzeko ikuspuntuak
Zuzenbidearekin lan egiteko 4 ikuspuntuak:
Egiturazko ikuspuntua (normatibismoa juridikoa) ; Helburua = zuzenbidea deskribitzea eta ulertzea, Zuzenbidea = hizkuntza
Ikuspuntu soziologikoa  Helburua = zuzenbidea nola egiten da, Zuzenbidea = Joko erregela
Ikuspuntu Kritikoa , Helburua = Justizia, arauen balorazioa, Zuzenbidea =
Ikuspuntu tekniko = estrategikoa uzenbideari buruz ikuspuntua instrumentala; Helburua = arazo zehatzak konpontzea, Zuzenbidea = argumentazioa
De lege data  de lege ferenda
3/2012 lEGEAren 20 gehitzeko Xedapena 4

5. Zuzenbidearen hurbilketa
Zuzenbidea behatzeko 4 ikuspuntuak:
a. Interes kontrajarriek sorturiko gatazkak askatzeko prozedura.
Helbururi dagokionez Zuzenbidea =bizitza sozialaren arrazionalizazioa da
b. Boterea legitimatzeko tresna
Gaur boterea mugatuz biharkoa aseguratzeko legitimazioaren bidez boterearen arrazionalizazioa.
c. Giza portaera eratzeko tresna (kode sinbolikoaren bidez.).
Giza portaeraren arrazionalizazioa
d. arau juridikoen multzo bezala
Arrazionalizazio formala, Zuzenbidea nola egituratzen den kontuan hartuz
. Zentzu honetan zuzenbidea jokatzeko erregela sistematzat jo ahal dugu. Zein jolasa, bere erregelak. Hori da zuzenbidea (kartetako adibidea)
«Ubi societas,ibi ius» Non gizartea, hara zuzenbidea.
b. zuzenbideak, boteretik behatuz, "status quo"-a, boterearen jabeentzat onuragarria den gauzen oreka mantentzea nahi du. Harrigarria badirudi ere, legitimazio hori boterea mugatuz gauzatzen da. Gaur bigundu biharkoa ziurtatzeko.
c. Zuzenbidea = hizkuntza, kode sinbolikoa. Arauek erregulazioez gain badaramatzate baloreak, iritziak…Horiek zabaltzen dira gizarte baten partaideen artean. Adibidea: Uxoricidio eta gaurko egoera (genero biolentziarena)

6. arau juridiko = agindua + hertsapena Oharrak;
Ekintza bati ondorio bat egoztea
Oharrak;
1. naturan  bi gertaeren arteko harremana zergatiaren printzipioa (zergatia/ondorioa)
Zuzenbidean  bi gertaeren arteko harremana Gizakiak sortu du
zuzenbideari  izan beharrari (ez, izateari) dagokio.
2. arauak ez dira berez aplikagarriak (erdi eginak)=> edukia zehazteko guztiok parte hartzen dugu
3. Zuzenbidea =/= errealitatea/
Nahiz eta portaera bat debekatu, agian badira beste biderik gauzatzeko
Alkohola edatea  ondorio fisikoak eta legezkoak
arauetan askotan kontzeptu juridiko ez zehatzak agertzen dira: askatasuna, eta abar…LEko b desobedientzia,…
3.Lan harremanetan debekatu diren portaerak egiten dira; “zuk hau egin behar duzu bestela badakizu zer gertatuko den ( ez zara berriro kontratua izango)

7. Zuzenbidearen hurbilketa
Zuzenbidea =/= Eskubidea
Derecho (zentzu objektiboz)=/= derecho (zentzu subjektiboz) Droit =/= droit (fr.) Diritto=/= diritto (it-)
Law =/= Right (ing.)
Derecho  directus-um (zuzena, egokia,..
(Latinez derecho = ius, iuris
Norberaren ahalmena edo gaitasuna zerbait egiteko edo ez egiteko, kanpoko eraginik gabe
Arau multzoa, ordenamendu juridikoa

8. Lanaren hurbilketa
Lana = naturak ukatzen digun guztia lortzeko behar ditugun bide artifizialak, oinarrian giza esfortzua
Etimologia  trabajar" hitzaren etimologia Latin arrunteko “tripaliare/"tripalium“tik
Torturatzeko tresna zen hau,
hiru egurrezko zepo bat bezala,
pertsonak eta zaldiak geldiarazteko

9. Gure zibilizazioan lanak badu zentzu bikoitza, baikorra eta ezezkorra era berean. Lanaren bidez garatu omen gara. Aldiz, lana zigor biblikoa bada baita ere (ona izango balitz ez dute ordainduko)
Esaldi bakar biltzeko
Arbeit macht Frei (Lanak askatzen du) Dachau=ko konzentrzio eremuen atetan zegoen

10. Lan zuzenbidearen definizioa
”Soldatapeko lana eta lan harreman sistema arautzen duen arau multzo berezia”
Lan zuzenbidean dauden bi azpimultzoak;
harreman indibidual eta harreman kolektiboak
1. Arau multzo berezia, zuzenbidea adar berezia
2. gatazka soziala arrazionalizatzea egiteko tresna
3. Boterea (enpresaburuena) arrazionalizatzeko bidea
Lan zuzenbidea =langile eta enpresariek duten desberdintasuna boterea dagokionez islatzen du.
LZ= oreka egongaitza, ustiapena mugatzea eta sistema eta lan harreman kapitalistak mantentzearen artean
4. Lan arauen bidez giza portaera zehaztea justu edo bidezko dena aurkeztuz.
Lanaren zuzenbidea  metonimia (sinekdoke)/
lan guztiak ez dira erregulatzen soilik soldatapekoa dena

11. 1.2.-Lan Zuzenbidearen eremua
Zein lan sartzen da lanaren zuzenbidea?
Giza ekintza dena
Jarduera librea dena
Bestearentzat eta beste baten kontura
Menpeko jarduera pertsonala den zerbitzu ematea
Alokatua edo soldatapekoa
Harreman juridiko pribatuetakoa ( ez publikoak)
Oharra, Lan zuzenbideari dagokionez garrantzitsuena ez da zer egiten den baizik eta nola erregulatzen den
jarduera bera  bide juridiko desberdinak erabiliz antola daiteke
Irakastea  lagune artean, famili barruan, zerbitzu kontratu batean (akademia batean), lan kontratuaz, funtzio publikoetan,…

12. 1.3.- Lan Zuzenbidearen sorrera eta garapena
1. Beste baten konturako lana  ia betidanik
2. aldiz Lan-kontratua  XX mendean (1926.ean lan kodean eta 1931, LKL)
Kontraesanik ez; aurretik beste sistemak baziren lana erregulatzeko; beste kontratu batzuk (zerbitzu akura, obra egiteko kontratua,…) beste sistemak
Status; eskubideak
Eta betebeharrak
bakoitzaren egoeratik
Eratortzen dira
Status
Esklabutza
Harreman feudalak (jopuak)
Kontratua; adostasunaren
Bidez eskubideak
Eta betebeharrak
Sortzea
Kontratuak
Zerbitzu akura
Obra egitekoa
Lan kontratua

13. Lan Zuzenbidearen sorrera eta garapena (II)
Industri Iraultza eta Iraultza burgesa garaikideak dira
Industri Iraultzak lan indarra handiago eskatzen zuen (gremioen mugatik at)
Iraultza burgesak statusa ezin erabiltzea zekarren (lege-berdintasuna)
Ondorioa; kontratua erabiltzea lan ematea justifikatzeko
Kontratuan; bi kontratu egileak berdinak dira
Baina, 1. Kontratuaren berdintasuna formala, Legearen aurrean
2. Benetako egoeran DESBERDINTASUNA/ Botere ekonomikoan desoreka enpresariaren alde
3. Enpresariaren eta langilearen interesak kontrajarriak dira
ONDORIOA; KONTRATUA Atxikimendu-kontratua bihurtzea
Enpresariak bere baldintzak inposatu ahal zituen
langileak onartu behar zituen (langilea ordezkagarria)
Langile mugimenduaren eraginez  Estauaren parte harzte langile babesteko
 Taldea onarztea (sindikatu, greba,…)
 lan zuzenbidea

14. 1.4.- Lan zuzenbidearen garapena Espainian.
Lehengoa, hastapenetakoa, 1870.etik 1900 arte
Bigarren aroa, Lan legislazioen sorrera, 1900.tik 1931 arte
3. aroa, Lan Zuzenbidearen sorrera, 1931tik 1939 arte.
4. araoa, Francoren garaia, 1937.tik 1975 arte
5. araoa, berriro Lan Zuzenbide demokratikoa, urtetik hona.
5. aroa, krisialdiko Lan Zuzenbidea?

15. laburbiltzeko
Ekoizteko modu bakoitzak  ekoizteko harreman desberdinak sortzen ditu
ekoizteko harreman desberdinek  lanaz jabetzeko bide juridiko bereziak sortarazten dituzte
Lan-kontratua kapitalismo garaiko lanaren erregulazioa
Lan kontratua bi gauza batera ;
Egilea ez den beste batek lana lortzeko legitimazioa
Ustiaketa mugatzea.

16. Kode zibiletik Lan zuzenbidera
Zuzenbide zibila
Lan zuzenbidea
1. Kontratu egileen arteko berdintasunaren dogma
1. Botere ekonomikoaren asimetria kontuan hartzea
2. Estatuaren abstenzionismo arautzailea
2. Estatuaren parte hartzea alderdi ahulena babesteko asmoz
3. Borondate autonomia, Gizabanakoa = zuzenbidearen ardatza
3. Taldea onartzea zuzenbidean. Langile multzoa subjektua bezala

17. d.Lan zuzenbidearen atalak
1.Gizabanakoaren lan zuzenbidea (Lanaren zuzenbidea indibiduala);
2.-Lan zuzenbide kolektiboa (Zuzenbide Sindikala);
3.- Lan zuzenbide administratiboa;
4.- Prozedurako lan zuzenbidea;
5.- Gizarte Asegurantza,
Lan zuzenbidearen arazoak
1. Langabezi iraunkorraren eta modelo ekonomikoaren eraginak lan Zuzenbidean:globalizazioa, lehiakortasuna,…
2. Interes kontrajarriak /gutxienezko interes komuna
3. Lan Zuzenbidea zabaltzean=> "ZONALDE GRISAK" (Garraioak, para-subordinazioa eta menpeko autonomoak,..,
4. Lege, hitzarmen kolektibo eta lan kontratuaren arteko harremanak (arau bakoitzean subjektu-erreferentzia desberdina da