1. PASCAL`DA
MASSİVLƏR

2. Proqramda istifadə etdiyimiz kəmiyyətin sayı artarsa və
bu kəmiyyətlər eyni xüsusiyyətə malik olarsa onda bunları bir ad
altında yazmaq əlverişli olur.

3. Göründüyü kimi, proqrama 30 dənə kəmiyyət tanıdılmalıdır.
Sagirdlərin balları
Var
S1, S2,...,S30 :real ;
Begin
Write ( ‘ 1-ci sagirdin_bali= ‘ ) ;
Readln ( S1 ) ;
Write ( ‘ 2-ci sagirdin_bali= ‘ ) ;
Readln ( S2) ; …
...
Write ( ‘ 30-cu sagirdin_bali= ‘ ) ;
Readln ( S30) ;
End.
Belə bir misala baxaq.
Sinifdə 30 şagird var və müəllim şagirdlərin topladığı balı kompüterə daxil etmək istəyir.
Göründüyü kimi, proqrama 30 dənə kəmiyyət tanıdılmalıdır.

4. Sagirdlərin balları (massivdə)
Var
Şagirdin_balı: array [1..30] of real;
i: integer;
Begin
For i:=1 to 30 do
Writeln (i, ‘ Şagirdin_balı= ‘ ) ;
Readln ( Şagirdin_balı(i) ) ;
End;
End.
İstifadə olunan kəmiyyətin tipi
eyni olduğu üçün onu ümumi bir ad
altında (massivdə) yazmaq daha
əlverişli olur.

5. Eyni kəmiyyətlərin nömrələnmiş ardıcıllığına massiv deyilir.
MASSİVİN ELEMENTLƏRİ A
A[1]
A[2]
A[3]
A[4]
A[5]
A[6]
Massivin nömrəsi isə onun indeksi adlanır.

6. VAR massivin_adı : array [min .. max] of elementin_tipi ;
Massiv ARRAY açar sözü ilə, elementini, onun mümkün aralığını
və tipini göstərməklə yazılır.
Yazılışı
VAR massivin_adı : array [min .. max] of elementin_tipi ;
Qəpiklərdə
yazılış
VAR a : array [1 .. 6] of integer ;
Massivin elementinə qiyməti onu adını və indeksini yazmaqla verilir
a [1]:= 1
a [2]:= 3
a [3]:= 5
a [4]:= 10
a [5]:= 20
a [6]:= 50
Bu cür massivlər birölçülü massivlərdir.
MASSİVİN ELEMENTLƏRİ A 1 3 5 10 20
A[1]
A[2]
A[3]
A[4]
A[5] 50
A[6]

7. Dövriyədə olan qəpiklərin cəmini hesablayan program yazın .
TAPSIRIQ _ topla
Dövriyədə olan qəpiklərin cəmini hesablayan program yazın .
GİRİŞ:
Qəpiklərin nominal dəyərini
ÇIXIŞ:
Qəpiklərin cəmini
Var a: array [1..6]of integer;
s , i : integer;
Begin
Write('Dovriyyede olan qepiklerin nominal deyerlerini daxil edin');
for i:=1 to 6 do
begin
readln(a[i]);
s:=s+a[i];
end;
Writeln(‘Cem = ', s, ‘ qep.’);
Readln;
End.

8. Bunları qeyd etmək üçün çoxölçülü massivdən istifadə
Azərbaycan Respublikasında dövriyyədə olan əskinaz və dəmir pulların cəmini tapan program yazın
Bunları qeyd etmək üçün çoxölçülü massivdən istifadə
edilir. Çoxölçülü massivdə sətir və sütünlar olur.
MASSİV
A(1)
A[1,1]
A[1,2]
A[1,3]
A[1,4]
A[1,5]
A(2)
A(3)
A(4)
A(5)
A[1,6]
A(6)
A[2,1]
A[2,2]
A[2,3]
A[2,4]
A[2,5]
A[2,6]
Yazılışı
VAR a : array [1 .. 2, 1..6] of integer ;
Yaxud
VAR a : array [1..2] of array [1..6] of integer;

9. M A S S İ V İ N E L E M E N T L Ə R İ
A(1)
A(2)
A(3)
A(4)
A(5)
A(6)

10. Bu massivi yazmaq üçün dövr operatoru olan for`dan istifadə edilir.
Belə dövrlərə iç-içə dövrlər deyilir.
for i := 1 to 2 do
for j := 1 to 6 do
Daxili dövr yerinə yetirilərkən xarici dövr sayğacının qiyməti sabit qalır.
sonra o, bir vahid dəyişir və daxili dövr tamamilə yenidən təkrarlanır.
A[ i, j ]:= ( yaxud da A[ i] [ j ] )
A[1,1]:= 0.01
A[1,2]:= 0.03
A[1,3]:= 0.05
A[1,4]:= 0.10
A[1,5]:= 0.20
A[1,6]:= 0.50
QEYD: Qəpiklərin dəyəri manata çevrilib
A[2,1]:= 1
A[2,2]:= 5
A[2,3]:= 10
A[2,4]:= 20
A[2,5]:= 50
A[2,6]:= 100

11. Dövriyyədə olan əskinaz və dəmir pulların cəmini
tapan programı yazaq
Var a: array [1..2, 1..6] of real;
i, j : integer;
s : real;
Begin
Write ('Dovriyyede olan eskinaz ve metal pulların deyerlerini daxil edin');
for i:=1 to 2 do
for j:=1 to 6 do
begin
readln(a[i,j]);
s:=s+a[i,j];
end;
Writeln ('Dovriyyede olan eskinaz ve metal pullarin cemi = ', s, ' man.');
Readln ;
End.

12. EV TAPSIRIGI _ orta temperator
Məlumdur ki, gün ərzində havanın temperatorunu
8 dəfə ölçürlər. Qeydə alınan bu göstəricilərə görə orta temperatoru müəyyən edən proqram yazın.
GİRİŞ:
8 dəfə ölçmələr
HESABLAMALI:
temperatorları cəmi / 8
ÇIXIŞ:
günün orta temperatoru
NÜMUNƏ
Giriş verilənlərinə nümunə
Çıxış verilənlərinə nümunə
3, 5, 4, 2, 0,-2, 1, 3
Orta tem = 2

13. Ordubad rayon Dırnıs kənd tam orta məktəbi
Təşəkkürlər
Etibar Süleymanov
Ordubad rayon Dırnıs kənd tam orta məktəbi