1. An Tionscnamh um Phleanáil Fhorbartha Scoile
Measúnú chun Foghlama
TPFS
An Tionscnamh um Phleanáil Fhorbartha Scoile
“Tionscnamh scoileanna ar mhaithe le scoileanna”
Measúnú chun Foghlama –
Ag feabhsú an teagaisc agus na foghlama inár scoil
Seimineár Réigiúnach ’07

2. McF – Prionsabail agus Pleanáil
Measúnú chun Foghlama
TPFS
McF – Prionsabail agus Pleanáil
Príomhphrionsabail McF
Réasúnaíocht
Straitéisí Pleanála

3. Measúnú chun Foghlama
TPFS
Is ionann measúnú agus an próiseas atá i gceist le heolas a bhailiú faoi fhoghlaim leanaí
teistiú
aiseolas
scagadh
Aidhm an mheasúnaithe
foghlaim
fáthmheas

4. Dhá Phríomhshaghas Measúnaithe
Measúnú chun Foghlama
TPFS
Dhá Phríomhshaghas Measúnaithe
Suimitheach
(Measúnú na Foghlama-MnF)
Múnlaitheach
(Measúnú chun Foghlama-McF)
Cuspóir
A fháil amach céard atá ar eolas ag daltaí, céard a thuigeann siad agus céard atá siad in ann a dhéanamh. An dul chun cinn atá déanta acu a thomhas
Cuidiú le daltaí chun foghlaim (measúnú a chothaíonn próiseas na foghlama)
Uainiú
Deireadh cúrsa
(tar éis na foghlama)
Leanúnach
(le linn na foghlama)
Samplaí
Trialacha agus Scrúduithe
Ceistiú
Aiseolas (marcáil & ó bhéal)
Piarmheasúnú agus féinmheasúnú
Rialú
Múinteoir agus seachtrach
Múinteoir agus dalta

5. Dhá ‘Bhealach’ aitheanta le Measúnú a dhéanamh
Measúnú chun Foghlama
TPFS
Dhá ‘Bhealach’ aitheanta le Measúnú a dhéanamh
‘An dá cheann…agus’ ní ‘an ceann seo…nó’
Go minic úsáideann cleachtas an mheasúnaithe an dá cheann in éineacht
Cathain a bhíonn béim ar cheann acu níos oiriúnaí ná béim ar an gceann eile?

6. Luaitear cúig phrionsabal le McF sa seomra ranga:
Measúnú chun Foghlama
TPFS
Luaitear cúig phrionsabal le McF sa seomra ranga:
An Rún Foghlama a chomhroinnt
Na Critéir Rathúlachta a chomhroinnt
Ceistiú ar ardchaighdeán bunaithe ar
na Critéir Rathúlachta
Aiseolas a thabhairt bunaithe ar na Critéir
Rathúlachta
Piarmheasúnú agus Féinmheasúnú

7. An Rún Foghlama a Chomhroinnt
Measúnú chun Foghlama
TPFS
An Rún Foghlama a Chomhroinnt
Ba chóir go mbeadh tuiscint shoiléir ag daltaí ar rún foghlama gach ceachta (cuir ar an gclár dubh ag tús an ranga é)
Is é atá i gceist leis an rún foghlama ná an cuspóir atá agat maidir leis na rudaí a bheidh ar eolas ag daltaí, na rudaí a thuigfidh siad nó a bheidh siad in ann iad a dhéanamh ag deireadh an ranga
Samplaí:
Ag deireadh an ranga seo ba cheart go mbeifeá in ann gaineamh, salann agus uisce a dheighilt óna chéile
Ag deireadh an ranga seo ba cheart go mbeifeá in ann carachtar … a thuiscint
Ag deireadh an ranga seo ba cheart go mbeifeá in ann léaráid de … a tharraingt

8. Ag Comhroinnt na gCritéar Rathúlachta
Measúnú chun Foghlama
TPFS
Ag Comhroinnt na gCritéar Rathúlachta
Tabhair critéir shoiléire shothuigthe atá bainteach leis an rún foghlama do na daltaí
Sampla:
- ba cheart go mbeifeá in ann gaineamh, salann agus uisce a dheighilt óna chéile agus tú ag baint úsáide as modhanna áirithe, agus ba cheart go dtuigfeá na fáthanna go bhfuil siad deighilte
Cabhraigh le daltaí chun na caighdeáin a bhfuil siad ag díriú orthu a aithint – taispeáin dóibh obair dhaltaí eile a shroich na critéir rathúlachta agus mínigh na fáthanna gur shroich

9. Ceistiú ar Ardchaighdeán
Measúnú chun Foghlama
TPFS
Ceistiú ar Ardchaighdeán
Cruthaigh atmaisféar ranga ina mbraitheann na daltaí go léir slán maidir le seans a thógáil agus le botúin a dhéanamh
Cén sainmhíniú a bheadh agat ar cheist mhaith? (Cén fáth ceisteanna a chur sa rang?)
Ceann a thugann ar na daltaí smaoineamh
Ceann a spreagann plé
Ceann a bhfuil freagra ag gach dalta uirthi
Ceann a bhfuil aidhm aici…
Tá daltaí ann nach dtugann freagraí sa rang ar chúiseanna éagsúla.
Conas a spreagann tú na daltaí seo le freagraí a thabhairt sa rang?

10. Measúnú chun Foghlama
TPFS
Ceistiú
Agus muid ag féachaint ar cheistiú sa seomra ranga ba chóir dúinn breathnú ar:
Tráth feithimh
Éagsúlacht sa cheistiú
Forbairt eochaircheisteanna (le haghaidh céimeanna tábhachtacha sa cheacht)
Caighdeán na gceisteanna (Cén fáth go..? An bhféadfá míniú a thabhairt ar…?)
Ceisteanna dea-phleanáilte
Níos mó ná dalta amháin páirteach sa fhreagairt

11. Measúnú chun Foghlama
TPFS
Aiseolas trí Ráiteas
Cé chomh soiléir is a bhíonn an t-aiseolas a thugaimid do dhaltaí?
‘caithfidh tú iarracht níos fearr a dhéanamh’
‘déan tuilleadh forbartha ar na smaointe seo’
‘iarracht mhaith, coinnigh suas í’
‘gá le breis sonraí anseo’
Cén chiall a bhaineann an dalta as an aiseolas?
‘léiríonn tic gur dócha gur maith leis é’
‘tá a lán scríbhneoireachta ag an deireadh – ciallaíonn sé seo go bhfuil sé go dona’
‘seo ceann de na cinn is fearr agam mar tá an scríbhneoireacht néata, sheiceáil mé an litriú agus chuir mé isteach an dáta’

12. Aiseolas trí Ráiteas Gan ach ráiteas mar mharcáil v bronnadh marcanna
Measúnú chun Foghlama
TPFS
Aiseolas trí Ráiteas
Gan ach ráiteas mar mharcáil v bronnadh marcanna
Freagraíonn daltaí níos fearr do ráitis chuiditheacha seachas grádanna amháin
Cuireann marcanna an bhéim ar an gcomórtas agus ní ar an dul chun cinn pearsanta, téann siad i gcoinne na foghlama comhoibrithí
Cuireann marcanna lagmhisneach ar dhaltaí a ghnóthaíonn torthaí ísle
Ní thugann marcanna comhairle d’fhoghlaimeoirí maidir le conas is féidir feabhas a chur ar a gcuid oibre

13. Measúnú chun Foghlama
TPFS
Aiseolas Éifeachtach
An uair is éifeachtaí d’aiseolas ná nuair a chuireann sé in iúl do na daltaí:
a Láidreachtaí
a Laigí
an chéad chéim Eile (agus conas)
(L.L.E.)

14. Piarmheasúnú agus Féinmheasúnú
Measúnú chun Foghlama
TPFS
Piarmheasúnú agus Féinmheasúnú
Féinmheasúnú
Tá na daltaí páirteach sa mheasúnú ar a bpíosa oibre féin agus tá siad freagrach as an measúnú sin (Tá fios na gcritéar rathúlachta ag na daltaí)
Piarmheasúnú
Tá na daltaí páirteach i measúnú obair dhaltaí eile (ba chóir go mbeadh tuiscint shoiléir ag na daltaí ar cad atá á lorg acu in obair a gcomhdhaltaí)
Is minic a théann piarmheasúnú agus féinmheasúnú in éineacht. Is féidir le piarmheasúnú bheith mar chabhair ag féinmheasúnú. Faigheann daltaí léargas ar a gcuid oibre féin trí bhreithmheas a thabhairt ar obair a gcomhpháirtithe

15. Piarmheasúnú agus Féinmheasúnú
Measúnú chun Foghlama
TPFS
Piarmheasúnú agus Féinmheasúnú
Tá cuid mhór buntáistí ag piarmheasúnú agus ag féinmheasúnú thar obair atá measúnaithe ag an múinteoir, de réir na litríochta.
Éilíonn siad ar dhaltaí freagracht a ghlacadh as a gcuid oibre féin (bheith réamhghníomhach ina leith)
Spreagann siad an fhoghlaim trí phlé agus chíoradh (iarrtar ar dhaltaí a dtuairimí a chosaint)
Cuireann siad leis an inspreagadh agus leis an tsuim
Tugann siad ar dhaltaí machnamh a dhéanamh
Forbraíonn siad scileanna comhoibrithe

16. Straitéisí le haghaidh Féinmheasúnaithe
Measúnú chun Foghlama
TPFS
Straitéisí le haghaidh Féinmheasúnaithe
Soilse tráchta
Iarrtar ar dhaltaí cód dathanna a úsáid le tuiscint reatha ar thorthaí foghlama a léiriú
Samplaí oibre
Tugtar samplaí oibre do dhaltaí. Iarrtar orthu an píosa oibre is fearr a aithint maraon le botúin choitianta agus cad iad na cúiseanna atá leo
Scéimeanna marcála
Tugtar scéim mharcála do dhaltaí agus iarrtar orthu í a úsáid chun a bhfreagraí féin a cheartú

17. Straitéisí le haghaidh Piarmheasúnaithe
Measúnú chun Foghlama
TPFS
Straitéisí le haghaidh Piarmheasúnaithe
Tosaigh le céim bheag agus bog ar aghaidh de réir a chéile m.sh. Iarr ar an 1ú Bhliain cóipleabhair a mhalartú, a sheiceáil go bhfuil lipéid curtha ar léaráidí, go bhfuil eochairfhocail do thopaicí in úsáid
Tabhair freagraí do thriail dóibh agus iarr orthu trialacha a chéile a cheartú (triail ghairid)
Iarr ar dhaltaí ceisteanna TS nó AT a fhreagairt, tabhair scéim mharcála dóibh agus iarr orthu ceisteanna a chéile a cheartú

18. Modheolaíochtaí Teagaisc McF
Measúnú chun Foghlama
TPFS
Modheolaíochtaí Teagaisc McF
Gan ach ráiteas mar mharcáil
Ionchur ó dhaltaí i gcinntí faoi obair bhaile
Daltaí ag scríobh ceisteanna do thrialacha
Daltaí ag cur ceisteanna
Ceistiú ag an múinteoir (gan lámha in airde!)
Tráth feithimh
Obair ghrúpa (ar chleachtaí ranga)
Féinmheasúnú ag daltaí (soilse tráchta)
Piarmheasúnú ag daltaí
Eile…

19. Cén fáth Measúnú chun Foghlama - taighde
TPFS
Cén fáth Measúnú chun Foghlama - taighde
Spreagann McF daltaí le bheith níos gníomhaí agus níos freagraí mar rannpháirtithe ina gcuid foghlama féin
Tá sé ráite go bhfuil an neartú gnóthachtála a bhaineann le measúnú múnlaitheach ar na cinn is mó a tuairiscíodh riamh mar thoradh ar idirghabháil oideachasúil (ECFE/OECD, 2005)
Leanann dul chun cinn i bhfoghlaim daltaí measúnú múnlaitheach agus is i gcás na ndaltaí laga is mó an dul chun cinn
(Black and Wiliam, King’s College London, 2000)

20. Cén fáth Measúnú chun Foghlama – pleanáil agus feabhsú scoile
TPFS
Cén fáth Measúnú chun Foghlama – pleanáil agus feabhsú scoile
Spreagann sé múinteoirí chun machnamh a dhéanamh ar a gcleachtas ranga
Daingníonn sé cultúr cleachtais nuálaigh
Cothaíonn sé cultúr comhoibríoch i measc múinteoirí laistigh de réimsí ábhar agus ó réimsí éagsúla ábhar
Cuireann sé an teagasc agus an fhoghlaim ar chlár na forbartha scoile
Ba chóir tarraingt ar McF níos minicí i gcomhar le modhanna eile measúnaithe (Tuarascálacha Cigireachta Scoile )

21. Measúnú chun Foghlama
TPFS
C & F
Roinnt samplaí ó scoileanna…

22. Ag tabhairt Measúnú chun Foghlama isteach i do scoil
TPFS
Ag tabhairt Measúnú chun Foghlama isteach i do scoil

23. Ag pleanáil le haghaidh McF – Céim 1
Measúnú chun Foghlama
TPFS
Ag pleanáil le haghaidh McF – Céim 1
Feasacht na foirne maidir le prionsabail McF srl.
Bileog oibre 1 – Cleachtas measúnaithe aonair
Cinneadh maidir le conas McF a thabhairt ar aghaidh:
- ranna ábhar?
- grúpaí éagsúla?
Machnamh ar chleachtas measúnaithe ag roinn ábhair/ tascghrúpa McF – Bileog oibre 2
Athbhreithniú roinne ábhair/tascghrúpa McF ar McF – Bileog oibre 3

24. Ag pleanáil le haghaidh McF – Céim 2
Measúnú chun Foghlama
TPFS
Ag pleanáil le haghaidh McF – Céim 2
Roghnaigh straitéisí ar fiú triail a bhaint astu le spriocghrúpa daltaí (go minic 1ú Bhliain, Idirbhliain & 5ú Bliain) – Bileog oibre 3
Bain úsáid as Teimpléad Plean Gnímh
Leag síos critéir m.sh. Rannpháirtíocht níos fearr nó dáilte níos cothroime, feabhas i dtorthaí trialacha, rátáil sásaimh níos airde, feabhas ó thaobh cruthúnas grúpaí daltaí ar leith, próifíl iompair feabhsaithe, breis freagraí ar cheisteanna agus iad níos saibhre…
Comhaontaigh róil, tréimhse ama, acmhainní, modhanna monatóireachta agus meastóireachta

25. PLEAN GNÍMH MEASÚNAITHE
Measúnú chun Foghlama
TPFS
PLEAN GNÍMH MEASÚNAITHE
GRÚPA:_________________ DÁTA:____________
STRAITÉIS
‘McF’
SPRIOC-GHRÚPA
(RANG, BLIAIN,)
MÉID AMA LEAGTHA SÍOS DON CHLEACHTAS
GNÍOMHAÍOCHTAÍ
(CÉARD ATÁ LE DÉANAMH?)
CRITÉIR RATHÚLACHTA
(CONAS A BHEIDH A FHIOS AGAT AN BHFUIL AG ÉIRÍ LEIS?)
DÁTA LE hAGHAIDH ATHBHREITH-NITHE
Is féidir le múinteoirí aontú ar triail a bhaint as líon teicnící féachaint an bhfuil aon dul chin cinn suntasach san fhoghlaim, san inspreagadh nó i gcuimsiú na ndaltaí go léir. Is féidir athbhreithniú tar éis tréimhse áirithe ama a phlé féachaint an bhfuil an teicníc ina cabhair agus an scaipfí amach níos leithne í, an leanfaí léi, an stopfaí í nó an leasófaí í.

26. Ag pleanáil le haghaidh McF – Céim 3
Measúnú chun Foghlama
TPFS
Ag pleanáil le haghaidh McF – Céim 3
Cuir modheolaíochtaí aontaithe i bhfeidhm agus lean modhanna aontaithe breathnóireachta, monatóireachta agus measúnaithe
Buaileadh ranna ábhar/tascghrúpaí McF le chéile le hathbhreithniú a dhéanamh ar dhul chun cinn agus le ceisteanna agus deacrachtaí atá ag teacht chun solais a phlé

27. Ag pleanáil le haghaidh McF – Céim 4
Measúnú chun Foghlama
TPFS
Ag pleanáil le haghaidh McF – Céim 4
Réitíodh gach roinn ábhair/tascghrúpa McF tuairisc roimh lánseisiún chun athbhreithniú a dhéanamh ar McF sa scoil iomlán
Imlínte na tuairisce
- na rudaí ar bhaineamar triail astu (straitéisí, rangú
daltaí, amscála, cúinsí comhthéacs)
- na rudaí a tharla
- na rudaí a chruthaigh go maith (déan tagairt do na
critéir rathúlachta)
- na rudaí nár éirigh leo
- ceachtanna foghlamtha – aidhmeanna don am atá
romhainn

28. Ag pleanáil le haghaidh McF – Céim 5
Measúnú chun Foghlama
TPFS
Ag pleanáil le haghaidh McF – Céim 5
Socraigh lánchruinniú den fhoireann go léir chun athbhreithniú a dhéanamh ar an tionscnamh McF
Taispeánadh gach roinn/tascghrúpa ‘póstaer’ nó déantar cur i láthair gairid bunaithe ar an tuairisc
C & F gairid tar éis gach cur i láthair
Bíodh seisiún le plé iomlánach i ndiaidh an taispeántais/an chur i láthair agus é mar aidhm aige na príomhbhuntáistí agus na cúiseanna imní a aimsiú
Aontaigh obair leanúnach don tionscnamh i bprionsabal:
An ndaingneoidh agus an leathnóidh ranna ábhar cleachtas McF/an mbeidh ann do ghrúpaí tionscnaimh nua McF chun tús a chur le cleachtas leanúnach McF?
An bhfuil impleachtai ann do pholasaí uile-scoile?
An féidir go mbeadh tiomantas ann go mbainfí úsáid níos forleithne as straitéisí McF?
An gá go bhfiosródh coiste traschuraclaim an cúram?

29. Ceardlann – Ag tabhairt McF isteach inár Scoil
Measúnú chun Foghlama
TPFS
Ceardlann – Ag tabhairt McF isteach inár Scoil
Dúshláin?
Conas dúshláin a shárú (céard iad na rudaí ar éirigh leo i scoileanna?)
Eochairthosca le haghaidh rathúlachta

30. Tosca Pleanála le cur san áireamh
Measúnú chun Foghlama
TPFS
Tosca Pleanála le cur san áireamh
Réamhphleanáil
Am srl.
Róil agus Cúraimí
Teagmhais aon uaire – ag tacú le modhanna reatha/polasaithe
Critéir ó dhaltaí maidir le rathúlacht
Ábhair acmhainní
Eolas do thuismitheoirí
Cur i bhfeidhm Tionscnaimh
Meastóireacht

31. Measúnú chun Foghlama Acmhainní Ar Líne
TPFS
Measúnú chun Foghlama Acmhainní Ar Líne
‘Inside the Black Box: Raising Standards through Assessment’ (Black & Wiliam) (
CNCM – McF (
Assessment for Learning – QCA (
The Standards Site (

32. Acmhainní Ar Líne 2 www.ltscotland.com/assess
Measúnú chun Foghlama
TPFS
Acmhainní Ar Líne 2
Foilseacháin ar Mheasúnú ar fáil ar: