1. Slysavarnir barna Þroskastig
Rósa Þorsteinsdóttir, Hjúkrfr. BSc
Verkefnisstjóri slysavarna Lýðheilsustöð
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

2. Ólíkt þroskaskeið barna
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

3. 0-3ja mánaða Spriklar. Veltir sér upp á hliðarnar. Heldur höfði.
Snýr höfði að hlut og fylgir eftir með augunum.
Snýr höfði í átt að hljóði við eyra.
Heldur um hlut sem settur er í hönd þess.
Grætur, hjalar og brosir.
Regla kemst á mátmálstíma og svefntíma
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

4. 6 mánaða Spriklar. Veltir sér Grípur um hluti.
Setur allt upp í munninn
Byrjar að sitja með stuðningi
Tyllir vel í fætur
Lítur í átt að hljóði
Gerir greinarmun á fólki
Brosir við spegilmynd sinni
Bablar
Byrjar að tyggja. Fyrsta tönnin birtist (getur verið fyrr eða seinna)
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

5. 9 mánaða Sest upp og situr óstutt Skríður
Getur togað sig upp til að standa
Segir „mama“ og „baba“
Drekkur úr bolla með hjálp
Tínir upp í sig t.d. brauðbita.
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

6. Við 1 árs aldur Stendur upp sjálft. Tekur fyrstu skrefin.
Reynir að setja einn kubb ofan á annan.
Næstum hætt að skoða dót með munninum.
Drekkur sjálft úr bolla. Reynir að borða sjálft með skeið.
Segir nokkur orð. Skilur einföld fyrirmæli
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

7. Við 2ja ára aldur Hleypur um og fer í stiga, eitt þrep í einu
Getur gengið afturábak
Snýr hnöppum og hurðarhúnum
Skrúfar lok af dósum
Borðar sjálft
Hjálpar til við að klæða sig
Fer í og úr buxum, sokkum og skóm
Hlustar á sögur, bendir á myndir og flettir blaðsíðum
Byrjar að mynda setningar
Venst á koppinn
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

8. Gott er að muna eftirfarandi:
Að ofmeta ekki getu barnsins
Að muna að smábörn læra ekki alltaf af reynslunni
Að hrósa barninu fyrir góða hegðun
Að skilja barnið ekki eftir eftirlitslaust
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

9. Gott er að muna eftirfarandi:
Að foreldrar eiga að vera góð fyrirmynd og mikilvægt er að útkýra vel fyrir barninu hvað er verið að gera.
Að hægt að kenna barninu margt með því að fara í einfalda leiki til þess að fara yfir á hverju barnið þarf að gæta sín
Að börn þurfa að hafa allar leiðbeiningar einfaldar
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

10. Við 4ra ára aldur Lærir að telja Segir sögur og fer í hlutverkaleiki
Teiknar myndir og finnst gaman að klippa og líma
Gaman af fjörmiklum leikjum.
Getur verið glannalegt
Heldur athyglinni í stuttan tíma og hefur ekkert tímaskyn
Hjólar á þríhjóli
Fer sjálft á klósett
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

11. Gott er að muna eftirfarandi:
Að ofmeta ekki getu barnsins.
Að kenna barninu að takast á við sumar hættulegar aðstæður.
Að hrósa barninu fyrir góða hegðun.
Að vera góð fyrirmynd og útskýra hvað verið er að gera.
Að gera fræðslu um öryggi að skemmtilegri og jákvæðri reynslu.
Að kenna barninu að hegðun þeirra og gjörðir geti haft áhrif á aðra.
Að eftirlit er enn besta leiðin til þess að fyrirbyggja slys.
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

12. Við 6 ára aldur Barnið er forvitið og sífellt í leit að ævintýrum.
Missir auðveldlega athyglina.
Getur ekki lagt rétt mat á fjarlægð og hraða bíls.
Sér ekki alltaf fyrir afleiðingar gjörða sinna. 
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

13. Við 9 ára aldur
Áttar sig betur á umferðinni og á auðveldara með að leggja mat á hana.
Almennt ábyrgara, en þarf þó stöðuga tilsögn og eftirlit.
Getur verið áhrifagjarnt og látið vinina plata sig út í eitthvað sem ekki er skynsamlegt.
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

14. Við 12 ára aldur Reynir að standa fast á sínu og vera sjálfstæðara.
Barnið er líkamlega sterkara og hreyfingar þess eru samhæfðari.
Hefur góðan/betri skilning á afleiðingum gjörða sinna
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

15. Við 15 ára aldur
Upplifir miklar líkamlegar og tilfinningalegar breytingar.
Eru þeir oft undir áhrifum frá vinunum
Skynsamt einn daginn en hvatvíst þann næsta.
Vilja helst ekki nota öryggisbúnað, hræddir um að vinir geri grín að sér. 
Unglingar reyna sumir að komast eins langt og þeir geta í að ákveða hvað sé best fyrir þá sjálfa.
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

16. Börn með þroskafrávik og fötlun
Gilda almenn atriði
Eftirlit með slysavörnum þarf oft að ná yfir lengra tímabil hjá einstaklingum sem gera sér ekki grein fyrir hættum í umhverfinu
Það finnast ekki íslenskar rannsóknir þar sem orsakavaldar slysa hjá þessum börnum eru skoðuð. Nokkrar rannsóknir hafa verið gerðar erlendis
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

17. Áströlsk rannsókn (Sherrard et al, 2001)
Slysatíðni meðal barna með þroskafrávik er helmingi hærri en hjá öðrum börnum
Föll er aðal orsakavaldur
Orsakatengsl, aðstæður og alvarleiki slysa hjá börnum með þroskafrávik eru meira í samræmi við yngri börn en börn á þeirra eigin aldri.
Sherrard J, Tonge BJ, Ozanne-Smith J. (2001). Injury in young people with intellectual disability; descriptive emidemiology. Injury Prevention, 7, 56-61
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

18. Grísk rannsókn (Petridou et al, 2003)
Föll og heilahristingur væri algengari orsakavaldur slysa meðal barna með þroskafrávik og fötlun en barna almennt.
Niðurstaðan var að þar sem slys meðal fatlaðra barna eru gjarnan alvarlegri en hjá öðrum börnum, eru slysavarnir hjá þessum börnum sérstaklega mikilvægar.
Petridou E, et al. (2003). Injuries among disabled children: a study from Greece. Injury Prevention, 9 (3),
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

19. Dæmisaga um 14 ára ungling með flogaveiki sem drukknaði þegar hann var á skólaferðalagi….
Hann var án foreldranna í fyrsta sinn. Sást til hans á leik með hinum börnunum, síðan hvarf hann en engum datt í hug að eitthvað gæti hafa komið fyrir hann. Hann fannst látinn á 1.5 m dýpi. Krufning sýndi að hann drukknaði sem afleiðing af flogakastinu.
Frank Besag (2002)
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

20. Foreldarnir sögðu eftir á að
“Einn starfsmaður hefði átt að bera ábyrgð á honum og vera við hlið hans í vatninu
Það hefði enginn getað bjargað honum, við vorum ótrúlega fáfróð. Við vitum núna að hann gæti fengið flogakast í vatninu, við hefðum ekki verið reiðubúin undir það. Vitum ekki einu sinni hvort við hefðum vitað hvað við ættum að gera til að endurlífga hann
Það þarf að útskýra flogaveiki miklu betur. Það þarf að fara vel og vandlega yfir allt saman með manni”.
Þau sögðu einnig að þeim fyndist börn með sýnilega líkamlega fötlun fá meiri athygli en þau þar sem það væri ekki eins sýnilegt, eins og hjá syni þeirra.
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

21. Frank Besag (2007)
Komst að þeirri niðurstöðu að ekki mætti banna flogaveikum að synda heldur hvetja þá til þess.
Það væri svo mikilvægt að þessir einstaklingar lifðu eins eðlilegu lífi og mögulegt væri.
Besag, F.M.C. (2001). Lesson of the week; Tonic Seizures are a particular risk factor for drowning in people with epilepsy. BMJ, 322,
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

22. Gaebler-Spira og Thornton gerðu fræðileg úttekt ( 2002)
Líkamleg
Andleg
Kynferðisleg misþyrming
Vanræksla
eru mest skráða vandamálið tengt slysum á
börnum með þroskafrávik og líkamlega
fötlun.
Föll eru einnig einn stærsti orsakavaldur slysa
Gaebler-Spira D. and Thornton L.S.(2002). Injury Prevention for children with disabilities. Phys Med Rehabil Clin N Am, 13,
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

23. Öryggi barna með sérþarfir í bílum
Skv Umferðastofu er öryggisbúnaður sem finnst á markaðnum miðaður við ófötluð börn
Sum hreyfihömluð börn geta þó notað þann búnað en það kemur fyrir að hann er rangt notaður
Það getur verið vandamál að þessi hópur ferðast oft með skólabílum eða akstursþjónustu sveitafélaganna og bílstjórarnir eru ekki nógu vel að sér um vandamál hvers og eins
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

24. Viðurkenndur barnabílstóll getur fallið úr gildi ef honum er breytt....
Og fer eftir því hvað er gert við stólinn
Mikilvægt að vekja athygli foreldra, starfsmanna heilsugæslunnar og hjálpartækjabankanna á þessu og að greitt verði úr því hver beri ábyrgð á breyttum stól
Ábyrgðarþátturinn er því miður óljós og enign löggjöf eða vinnureglur að styðjast við.
Frá heimasíður Umferðastofu
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

25. Hvetja börnin til að lifa góðu lífi kenna þeim hvernig forðast slysin..
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

26. Leiksvæðin - aðgengi fyrir alla (Frá heimasíðu Rannsóknarstofu Byggingariðnarins)
Sérhönnuð leiksvæði fyrir fötluð börn eru óæskileg
Æskilegra er að mótuð séu alhliða leiksvæði, þar sem öll börn geta notið sín
Leiktækin verða að vera fjölbreytt
Sléttur gangvegur þannig að fólk í hjólastólum geti auðveldlega farið þar um.
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

27. Það þarf að
Auka skilning heilbrigðisstétta og annarra sem vinna með börnum með þroskafrávik og fatlanir
Kenna foreldrum forvarnir,
Vinna markvisst að því að auka lífsgæði barnanna og fjölskyldna þeirra.
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir

28. Heimildir
Besag, F.M.C. (2001). Lesson of the week; Tonic Seizures are a particular risk factor for drowning in people with epilepsy. BMJ, 322,
Dögg Hauksdóttir (2002). Heimaslys. (Rafræn útgáfa) sótt af
Erik Brynjar Schweitz Eriksson (2004). Heima og frítímaslys barna á aldrinum 0-4 ára árið (Rafræn útgáfa) sótt af
Gaebler-Spira D. and Thornton L.S.(2002). Injury Prevention for children with disabilities. Phys Med Rehabil Clin N Am, 13,
Petridou E, et al. (2003). Injuries among disabled children: a study from Greece. Injury Prevention, 9 (3),
Sherrard J, Tonge BJ, Ozanne-Smith J. (2001). Injury in young people with intellectual disability descriptive emidemiology. Injury Prevention, 7, 56-61
30. nóvember 2007
Rósa Þorsteinsdóttir