1. معاونت امور بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي شهيد صدوقي يزد
بسم الله الرحمن الرحيم
معاونت امور بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي شهيد صدوقي يزد

2. اهداف جلسه : طرح موضوع فقر آهن به عنوان مشكل سلامت
بررسي راهكارهاي پيشگيري و كنترل كم خوني فقر آهن
انتخاب راهكار هاي حل مشكل

3. مقدمه :
آهن يكي از عناصري است كه در ساختمان بسياري از آنزيمها. پروتئينها. خصوصا هموگلوبين شركت دارد و كمبود آن منجر به كم خوني فقر آهن مي شود .

4. كمبود آهن و كم خوني ناشي از آن يكي از مشكلات تغذيه اي كشور و استان است .

5. پيامد ها : اتلاف منابع آموزشي و مراقبتي
كاهش بهره وري در اثر افزايش ميزان مرگ ومير
كاهش بهره وري در اثر افزايش ابتلا به بيماريها در مادران وكودكان
كاهش ظرفيت جسمي و رواني

6. :كودكان اختلال در تكامل و هماهنگي سيستم حركتي اختلال در تكامل گفتاري
كاهش قدرت يادگيري
اثرات فيزيولوژيك و رفتاري
كاهش مقاومت در مقابل عفونت ها

7. زنان باردار ‌ضعف وناتواني بدن افزايش خطر مرگ و مير به هنگام زايمان
افزايش خطر تولد نوزاد كم وزن نارس و سقط جنين

8. :بزرگسالان
كاهش فعاليت بدني
كاهش ظرفيت فراگيري
خستگي زود رس

9. ميزان شيوع كم خوني فقر آهن در گروههاي سني مختلف در اقليم يزد
مناطق روستايي
مناطق شهري
گروه سني
3/21
7/28
كودكان ماهه
2/9
9/8
زنان باردار
3/7
7/6
ميانسالان
8/13
4/9
نوجوانان

10. :IDAعلل ايجاد بيماريهاي انگلي و عفوني كمبود آهن دريافت ناكافي
كم بودن زيست دسترسي آهن دريافتي
افزايش نياز
عادات غلط غذايي
بارداري مكرر
شروع نكردن به موقع غذاي تكميلي
بيماريهاي انگلي و عفوني

13. راهكار هاي پيشگيري و كنترل كمبود آهن
1- مكمل ياري
2-آموزش تغذيه به منظور بهبود رژيم غذايي (توليد و مصرف مواد غذايي غني از ريز مغذيها)
3-ارتقاء سطح سلامت عمومي و كنترل بيماريهاي عفوني وانگلي
4- غني سازي

14. راهکار های اصلی مقابله با کمبود ريز مغذيها:
مکمل ياری
غنی سازی
تغيير الگوی غذايی

15. پروژه غني سازي آرد با آهن
پروژه غني سازي آرد با آهن

16. غني سازي عبارت است از افزودن يك يا چند ماده مغذي به غذاي مصرفي متداول
تعريف غني سازي :
غني سازي عبارت است از افزودن يك يا چند ماده مغذي به غذاي مصرفي متداول

17. تاريخچه غني سازي در دنيا :
1.افزودن يد به نمك سفره براي پيشگيري از گواتر از سال 1831 ميلادي آغاز شد .
2.تا سال 1974 ميلادي حداقل در 11 كشور جهان غني سازي آرد با آهن اجباري بوده و در 8 كشور ديگر اختياري انجام شده است .

18. ادامه
بسیاری از کشورهای آمریکای جنوبی و زامبیا شکر را با ویتامین آ غنی می کنند.
چین غنی سازی سس سویا با آهن و همچنین آرد با مخلوطی از ریزمغذی ها را شروع کرده است.
ویتنام سس ماهی را با آهن غنی کرده است.
آفریقای جنوبی آرد ذرت و گندم را با آهن , ویتامین آ , روی و ویتامین های گروه ب غنی کرده است.

19. تجربیات غنی سازی در ایران
در ايران غني سازي نمك با يد براي كنترل اختلالات ناشي از كمبوديد از سال 1371 آغاز شد.
غني سازي آرد با آهن واسيد فوليك در سطح وسيع از سال 1380در استان بوشهر آغاز شد.
شهرستان ارسنجان در استان فارس از سال 1381 غني سازي آرد را شروع كرده است.
استان سيستان وبلوچستان در سال 1383 غني سازي آرد را آغاز نمود.

20. Anemia and Iron Deficiency in Venezuela
قبل
بعد
قبل
بعد

21. China: change in prevalence of anaemia 1 year after soy fortification
% a n a e m i c
12000 subjects effectiveness study

22. مكمل ياري آهن(زنان حامله)
هزينه اثر بخشي مداخلات ريزمغذيها سود حاصل شده در هر برنامه به دلار امريكا
مكمل ياري آهن(زنان)
8/13 دلار
مكمل ياري آهن(زنان حامله)
7/24 دلار
غني سازي يد
28 دلار
غني سازي ويتامين آ
5/47 دلار
غني سازي آهن
1/84 دلار
مكمل ياري ويتامين آ
146 دلار
150 دلار
100 دلار
50 دلار

23. غني سازي مواد غذايي با ريز مغذيها در مقايسه با ساير راهكارهاي پيشگيري و كنترل به عنوان ارزانترين و موثرترين راه پيشگيري است و در بلند مدت مي تواند به صورت پايدار موجب ارتقاء وضعيت ريز مغذيها شود .

24. شرايط وضوابط انتخاب حامل :
شرايط وضوابط انتخاب حامل :
حامل غذايي خوب غذايي است كه :
نسبت و يا درصد بالايي از جمعيت ان را مصرف كنند .
مصرف ان منظم و در مقادير نسبتا ثابت باشد .
حداقل تفاوت در الگوي مصرف ميان افراد وجود داشته باشد .
ميزان مصرف ان( بعد از غني شدن ) كه بتواند بخش قابل توجهي از نياز روزانه به ريز مغذي را تامين كند .
ميزان مصرف آن به وضعيت اجتماعي – اقتصادي ارتباط نداشته باشد و همه اقشار فقير وغني از آن استفاده نمايند .
احتمال مصرف زياده از حد آن كه منجر به مسموميت مي شود وجود نداشته باشد.
پس از غني سازي هيچ تغييري در پذيرش مصرف كننده و هيچ تغييري در كيفيت ان (به مفهوم عام و گسترده ) به وجود نيايد .

26. پرميكس :
پرميكس تركيبي شامل يك يا چند ريز مغذي است كه جهت غني سازي به ماده غذايي افزوده ميشود .
در حال حاضر پرميكس استفاده شده در ايران حاوي سولفات فرو و اسيد فوليك است و شامل :
سولفات فرو %
اسيد فوليك /0%
نشاسته ذرت /57%

27. انواع پرميكس:
فروس سولفات : مزايا زيست دسترسي بالا / قيمت ارزان / قابليت استفاده در غني سازي آرد با درجه استخراج پايين
فروس فولات : مزايا زيست دسترسي بهتر ولي گرانتر از فروس سولفات
آهن المنتال : مزايا پايداري در مقابل نگهداري طولاني مدت و ارزانتر بودن ولي زيست دسترسي پايين دارد (2/1 فروس سولفات )

28. هزينه غني سازي آرد با آهن :
چنانچه جهت غني سازي آرد 200 گرم پرميكس به يك تن
آرد اضافه شود آرد حاوي 30PPM 30 آهن و5/1PPMاسيد فوليك خواهد بود .
هزينه غني سازي آرد با آهن بر اساس برآوردهاي انجام شده معادل 6 ريال به ازاء هر كيلوگرم آرد خواهد بود اين رقم براي هر نان لواش حدود 1 ريال خواهد بود .

29. الف) هزينه هاي ثابت اوليه شامل : - خريد ميكروفيدر : جهت هر كارخانه 5/7ميليون تومان - خريد لوازم و تجهيزات آزمايشگاهي ومحلول مورد نياز: جهت هر كارخانه 200 هزار تومان جهت آزمايشگاه استان 5 ميليون تومان - تهيه مطالب آموزشي - برگزاري كارگاههاي آموزشي و ارائه آموزش لازم ب) هزينه ساليانه شامل : -خريد پرميكس هر كيلو 3500 تومان -نظارت مستمر وكنترل كيفيت

30. فن آوري غني سازي
فرايند غني سازي آرد بسيار ساده است و با افزودن پرميكس به آرد و به وسيله دستگاهي به نام ميكروفيدر حجمي كه در انتهاي خط آسياب(مارپيچهاي انتقال دهنده آرد قرار داده مي شود )انجام مي گيرد .

32. كميته استاني :
كميته استاني غني سازي به رياست استاندار يا نماينده تام الاختيارايشان و با حضور تمام اعضاء تشكيل مي شود.
وظيفه اين كميته حمايت همه جانبه از تمام واحدهاي دولتي و خصوصي مرتبط با برنامه غني سازي استان مي باشد و زير نظر كميته علمي اجرايي ملي فعاليت مي نمايد .

33. اعضاء: 1.استاندار 2.مديركل بازرگاني 3.مديركل صنايع
4.مديركل جهاد كشاورزي
5.رياست سازمان مديريت وبرنامه ريزي
6.رياست سازمان استاندارد
7.نماينده انجمن صنفي كارخانجات آرد استان
8.نماينده تعزيرات آرد ونان
9. معاون امور بهداشتي
10. مسئول بهداشت محيط
11.مسئول اداره نظارت
12. مسئول آزمايشگاه مواغذايي
13. مسئول واحد بهبود تغذيه

34. كسب تعهد و مشاركت دولتمردان به عنوان يكي از اجزاي اصلي برنامه غني سازي است اجراي مطلوب اين برنامه همكاري بين صنايع غذايي و بخش هاي دولتي را طلب مي كند .

35. وظايف دانشگاه علوم پزشكي:
رده هاي مختلف كاركنان بهداشتي
مسئولين كنترل كيفي ونظارت
توليد كنندگان مواد غذايي
كاركنان ساير بخشهاي ذيل در برنامه غتي سازي
وظايف دانشگاه علوم پزشكي:
1. تدوين برنامه غني سازي با توجه به تحقيقات و مستندات كشوري و تجربه هاي جهاني
2. سيا ست سازي و سياست گذاري در زمينه غني سازي مواد غذايي و ارئه توجيه كافي براي نهادهاي رسمي و قانونگذار
3. آموزش در سطوح مختلف:
- رده هاي مختلف كاركنان بهداشتي
- مسئولين كنترل كيفي ونظارت
- توليد كنندگان مواد غذايي
-كاركنان ساير بخشهاي موثردر برنامه

36. 4. كسب مشاركت بخش خصوصي وتوليد كنندگان مواد غذايي
5. مشاركت در تدوين . تجديد نظر و اجراي استانداردها
6. تدوين ضوابط فني و بهداشتي مناسب مواد غذايي در سه سطح توليد .توزيع و عرضه جهت مو غذايي غني شده و پيگيري اجراي آن 7.طراحي و اجراي برنامه هاي تشويقي جهت بهبود كيفيت محصولات عمده غذايي نظير آرد
8. تدوين راههاي كنترل كيفي . در خصوص مواد اوليه و محصولات غذايي غني شده و نظارت بر اجراي آن
9. صدور مجوزهاي بهداشتي (پروانه هاي بهداشتي و مجوز واردات) به مواد اوليه و محصولات غني شده بر اساس ضوابط

37. وظايف اداره بازرگاني :
1-طرح مسئله غني سازي در شوراي سامان دهي آرد و نان استان
2- تصويب قيمت تمام شده نان
3-اتخاذ تمهيدات لازم جهت تسريع در فرايند غني سازي آرد در سطح استان

38. وظايف دانشگاه علوم پزشكي :
پيگيري برگزاري جلسات توجيهي در سطح استان
طرح مسئله در شوراي سلامت استان
برگزار ي كارگاههاي توجيهي جهت كميته بين بخشي استان
برگزاري دوره آموزشي كنترل كيفي جهت مسئولين فني كارخانجات
نظارت بر نحوه تجهيز كارخانجات
نظارت بر نحوه كنترل كيفي محصولات در مرحله توليد و توزيع

39. وظايف موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي كشور :
ابلاغ استانداردهاي لازم براي غني سازي محصولات و مواد غذايي به كارخانجات
نظارت بر رعايت استانداردها ي غني سازي در محصولات توليدي

40. وظايف اداره صنايع و معادن استان :
وظايف اداره صنايع و معادن استان :
نطارت بر كيفيت ميكرو فيدر هاي تهيه شده توسط كارخانجات
صدور مجوز توليد محصولات غني شد ه

41. وظايف سازمان مديريت و برنامه ريزي :
وظايف سازمان مديريت و برنامه ريزي :
تخصيص منابع مالي كافي براي هاي غني سازي
2.هدفمند كردن يارانه ها به منظور كاهش قيمت محصولات غني شده و افزايش دسترسي مردم به اين محصولات

42. وظايف بخش خصوصي : خريداري ميكرو فيدر تجهيز آزمايشگاه كنترل كيفي
اعزام مسئول فني كارخانه جهت طي دوره آموزشي
آموزش كاركنان
مشاركت در كنترل كيفي و ثبت داده هاي كنترل كيفي

43. خريد و نصب دستگاه ميكروفيدر 1
توضيحات
زمان اجرا
مسئول اجراء
عنوان فعاليت
رديف
خريد و نصب دستگاه ميكروفيدر 1
تجهيز آزمايشگاه كارخانجات 2
تشكيل شوراي سامان دهي آرد و نان
(تصويب قيمت تمام شده نان ) 3
برگزاري كارگاه آموزشي جهت مسئولين فني كارخانجات 4
پيگيري استاندارد هاي لازم 5
تهيه فلوچارت برنامه پايش و نظارت 6

44. از توجه شما سپاسگزارم