1. HUMANI RAZVOJ -trendovi i poređenja-
UNDP - 20th Anniversary Edition
Human Development Report 2010
HUMANI RAZVOJ -trendovi i poređenja-
„Stvarno bogatstvo naroda: Staze koje vode ka humanom razvoju “
Edvard Jakopin
Republički zavod za razvoj
Beograd, 5. novembar 2010.

2. UNDP HDR – kontekst 1990. Berlinski zid se rušio, SSSR se raspadao;
Režim aparthejda u Južnoj Africi je oslobodio Nelsona Mendelu iz zatvora;
Irak se pripremao za invaziju na Kuvajt;
Augusta Pinočea u Čileu zamenio novi demokratski režim;
U Nikaragvi su Sandinisti na glasanjima izgubili vlast;
Partija Aun San Su Ći, Nacionalna liga za demokratiju, osvojila je najviše glasova na izborima u Mjanmaru;
Studenti su demonstrirali u Pekingu tražeći političke reforme. Otvorene su berze u Šangaju i Šenženu;
Termin „Vašingtonski konsenzus“ tek što je zaživeo.
***RZR***

3. HDR : ZAKLJUČCI
Sistematsko praćenje Humanog razvoja 40 godina
U zemljama sa nižim i srednjim HDI slaba korelacija između ekonomskog rasta i unapređenja obrazovanja i zdravlja
Institucije su primarne
Moguće je imati visok HDI, ali i neodrživ, nedemokratski i neravnomeran razvoj
Gep razvijenih i nerazvijenih je nastavio da se širi
Samo su 3 afričke zemlje od 135 ostvarile niži nivo humanog razvoja
Svetski HDI indeks je porastao za 41%, odnosno za 18% u periodu
Iako siromašne zemlje sustižu bogate po HDI indeksu, jaz između RZ i ZUR nastavlja da se produbljuje
„Top HDI movers“ –zemlje koje su ostvarile najveći napredak:
Kina, Indonezija i Južna Koreja – sa dohodovnog aspekta;
Nepal, Oman i Tunis – sa nedohodovnog aspekta.
***RZR***

4. UNDP HDR 2010: nova razvojna paradigma
Vatreni govor Nikole Sarkozija u kome poziva na sprovođenje suštinskih reformi merenja napretka jedne zemlje, kritikuje koncept BDP, zalaže se primenu obuhvatnijih merila napretka: koncepte nejednakosti, ekološke održivosti, netržišne proizvodnje i kvaliteta života
Nesporna je važnost originalne paradigme humanog razvoja da objektivno merenje društvenog blagostanja (porast BDP-a) ne može prikazati nivo sreće i zadovoljstva stanovništva kvalitetom života
Humani razvoj podrazumeva mnogo više od ekonomskog rasta, jer je suština u načinu korišćenja resursa
UNDP koncept naglašava da razvoj u središte svojih ciljeva mora postaviti ljude i da je svrha razvoja unapređenje svih mogućnosti i izbora koje ljudi imaju na raspolaganju, a ne samo dohotka (odnosno BDP-a)
Nova metodologija u HDR i 3 nova kompozitna indeksa IHDI, MPI i GII indeks
UNDP HDR daje HDI vrednosti i rangiranja za tekuću godinu, poređenje sa prethodnim godinama nije moguće
***RZR***

5. Inovacije u HDI metodologiji (1)
HDI indeks predstavlja kombinaciju standardizovanih mera očekivanog trajanja života, obrazovanja i životnog standarda
Kombinovani racio upisa
Dug i zdrav život
Znanje
Pristojan životni standard
Indeks očekivanog trajanja života
Očekivano trajanje života
Indeks obrazovanja
Stopa pismenosti
BDP p.c (PPP US$)
BDP indeks
HDI INDEKS
(do 2010)
(od 2010)
BND p.c (PPP US$)
BND indeks
Pros. broj godina obrazovanja 25+
Očekivani broj godina školovanja
Dug i zdrav život
Measured by HDI value
Life expectancy—living a long and healthy life
Education—literacy rate and enrollment at the primary, secondary, and tertiary level
Standard of living—measured by purchasing power, income
***RZR***

6. HDI = (I oček.trajanja života1/3 x I obrazovanja1/3 x I BND1/3)
Inovacije u HDI
metodologiji (2)
Nova metodologija obuhvata stanovništva obrazovanjem bolje odslikava koncept obrazovanja, ali ni ona ne ukazuje na kvalitet obrazovanja
Nova metodologija ekonomskog podindeksa: umesto BDP p.c. (PPP US$) koristi se BND p.c. (PPP US$)
Tri nova multidimezionalna indeksa nejednakosti i siromaštva: IHDI, MPI i GII
Umesto aritmetičke sredine, kao metod agregacije podindeksa, koristi se geometrijska sredina, koja proizvodi niže vrednosti HDI
HDI = (I oček.trajanja života1/3 x I obrazovanja1/3 x I BND1/3)
***RZR***

7. Inovacije u HDI metodologiji (3)
»Sumarni prikaz reformi humanog razvoja«
Dimenzija
Indikator
Maksimum
Minimum
Uočen maksimum 85 25
83, (Japan, 2010) 20
Stopa
pismenosti
100
Očekivani broj
godina
školovanja
20,6
(Australija, 2002)
Kombinovan
i racio upisa
Prosečan broj
obrazovanja
25+
13,2
(SAD, 2000)
Životni
standard
BDP p.c.
(PPP US$)
40.000
BND p.c. (PPP
US$)
(UAE, 1980)
163
(Zimbabve,
2008)
Metod
agregacije
Znanje
ARITMETIČKA SREDINA
GEOMETRIJSKA SREDINA
Od godine
Do godine
Zdravlje
Očekivani
životni vek
Transormacija
Measured by HDI value
Life expectancy—living a long and healthy life
Education—literacy rate and enrollment at the primary, secondary, and tertiary level
Standard of living—measured by purchasing power, income
***RZR***

8. Novi kompozitni indeksi humanog razvoja IHDI i GII
IHDI (the Inequality-adjusted HDI)
Prilagođen HDI u odnosu na nejednakost (stvarni nivo humanog razvoja, dok je HDI indeks potencijalni nivo humanog razvoja)
Izračunat je za 139 zemalja
Uzima u obzir nejednakosti u sve tri dimenzije HDI indeksa, smanjujući time vrednost indeksa humanog razvoja za „gubitak”, tj. za vrednost nejednakosti
GII (the Gender Inequality index)
Predstavlja Indeks rodne nejednakosti i zamena je za Indeks osnaženosti polova (GDI) i Indeks razvoja prema polu (GEM)
Izračunat je za 138 zemalja (nije izračunat za Srbiju)
Odražava položaj žena u reproduktivnom zdravlju, osnaženosti i ekonomskoj aktivnosti i ukazuje na „gubitak” u humanom razvoju usled polne nejednakosti u sve tri dimenzije GII
Measured by HDI value
Life expectancy—living a long and healthy life
Education—literacy rate and enrollment at the primary, secondary, and tertiary level
Standard of living—measured by purchasing power, income
***RZR***

9. Novi kompozitni indeksi humanog razvoja MPI
MPI (the Multidimensional Poverty Index)
Predstavlja Indeks višedimenzionalnog siromaštva i zamena je za indeks siromaštva HPI
Izračunat je za 113 zemalja
Identifikuje višestruku uskraćenost domaćinstva u sve tri dimenzije humanog razvoja (u oblasti obrazovanja, zdravlja i životnog standarda)
Measured by HDI value
Life expectancy—living a long and healthy life
Education—literacy rate and enrollment at the primary, secondary, and tertiary level
Standard of living—measured by purchasing power, income
***RZR***

10. Humani razvoj i međunarodna pozicija Srbije
Svetski nivo HDI u 2010=0,624
HDI za zemlje OECD=0,879
Srbija 60. u svetu i 33. u Evropi
Visok HDI (0,735) je iznad proseka
za grupu zemalja (0,717) sa visokim HDI
U periodu skok HDI Srbije za 2%
Indeks humanog razvoja Srbije 2010.
the greater the gender disparity in basic human development, the lower is a country’s GDI relative to its HDI
Nigeria's GDI value = can be compared to its HDI value of to measure the impact of gender inequalities on human development achievement
its GDI value is 97.2% of its HDI value—out of 157 countries with both HDI and GDI values, 136 countries have a better ratio than Nigeria's.
***RZR***

11. Humani razvoj Srbije u Regionu
U Srbiji je životni vek duži nego u Mađarskoj, Rumuniji i Bugarskoj – u Sloveniji skoro 79 godina
Prosečan broj godina školovanja populacije starije od 25 godina u Srbiji je 9,5 godina, a u Češkoj čak 12,3 godina
Najduži očekivani broj godina školovanja dece ostvaruju zemlje sa izuzetno visokim nivoom HDI (Slovenija, Mađarska i Poljska)
the greater the gender disparity in basic human development, the lower is a country’s GDI relative to its HDI
Nigeria's GDI value = can be compared to its HDI value of to measure the impact of gender inequalities on human development achievement
its GDI value is 97.2% of its HDI value—out of 157 countries with both HDI and GDI values, 136 countries have a better ratio than Nigeria's.
***RZR***

12. IHDI (the Inequality-adjusted HDI)
HDI PRILAGOĐEN U ODNOSU NA NEJEDNAKOST (IHDI)
HDI rang
HDI indeks
IHDI
Indeks oček. trajanja života prilagođen u odnosu na nejednakost
Indeks obrazovanja prilagođen u odnosu na nejednakost
Indeks BND prilagođen u odnosu na nejednakost
Gini koef.
vrednost
Gubitak (%)
Promena u rangu
2010
1. Norveška
0,938
0,876
6,6
0,927
4,0
0,919
2,4
0,788
13,1
25,8
28. Češka
0,841
0,790
6,1 8
0,862
4,3
0,859
1,3
0,667
12,2
29. Slovenija
0,828
0,771
6,9 5
0,891
0,75
0,685
31,2
36. Mađarska
0,805
0,736
8,6 3
0,796
0,815
4,1
0,614
14,7
30,0
49. Crna Gora
0,769
0,693
9,9 4
0,801
7,3
0,711
9,6
0,584
12,6
36,9
50. Rumunija
0,767
0,675
12,1
0,751
10,9
0,59
32,1
51. Hrvatska
0,650
15,3 -2
0,844
6,0
0,636
10,4
0,512
27,8
29,0
58. Bugarska
0,743
0,659
11,3
9,4
0,682
8,1
0,545
16,1
29,2
60. Srbija
0,735
0,656
10,8 6
0,783
9,0
0,64
11,1
0,562
28,2
64. Albanija
0,719
0,627
12,7
0,802
0,601
14,4
33,0
68. BiH
0,710
0,565
20,4
0,798
9,2
19,4
0,416
31,1
36,3
71. Makedonija
0,701
16,7
0,773
0,527
17,5
0,489
21,8
42,8
***RZR***

13. GII (the Gender Inequality index)
***RZR***

14. MPI (the Multidimensional Poverty Index)
INDEKS VIŠEDIMENZIONALNOG SIROMAŠTVA
HDI rang
MPI indeks
Populacija u višestrukom siromaštvu
Populacija u riziku od višedimenzionalnog siromaštva (%)
Populacija sa najmanje jednim vidom deprivacije
Stopa višestrukog siromaštva (%)
Intenzitet deprivacije (%)
Obrazovanje (%)
Zdravlje (%)
Životni standard (%)
2008
28. Češka
0.000
0.0
46.7
3,1
29. Slovenija -
0,4
36. Mađarska
0.003
0.8
38.9
3,8
0.1
4,5
49. Crna Gora
0,006
1,5
41,6
1,9
4,2
0,7
51. Hrvatska
0,007
1,6
2,3
2,4
60. Srbija
0,003
0,8
40,0
3,6
5,2
64. Albanija
0,004
1,0
38,1
9,4
6,6
7,2
0,9
68. BiH
37,2
7,0
11,1
71. Makedonija
0,008
40,9
6,7
5,9
Više od 1,5% stanovništva Makedonije, Hrvatske i Crne Gore je pogođeno višestrukom uskraćenošću – u Srbiji 0,8% populacije
Ekstremne vrednosti rizika od višestruke uskraćenosti:
- Albanija = 9,4%, Makedonija =7% i Srbija = 4%
- Slovenija =0%
***RZR***

15. Prosečan broj godina obrazovanja 25+ Očekivani broj godina školovanja
HDI – sumarni pregled
HDI rang zemlje
HDI
Životni vek
Prosečan broj godina obrazovanja 25+
Očekivani broj godina školovanja
BND p.c. (PPP US$)
IHDI
GII
MPI
Gini Coefficient
29. Slovenija
0.828
78.8
9.0
16.7
25,857
0.656
0.293 -
31.2
36. Mađarska
0.805
73.9
11.7
15.3
17,472
0.771
0.382
0.003
30.0
41. Poljska
0.795
76.0
10.0
15.2
17,803
0.709
0.325
34.9
49. Crna Gora
0.769
74.6
10.6
14.4
12,491
0.693
0.006
36.9
50. Rumunija
0.767
73.2
14.8
12,844
0.675
0.478
32.1
51. Hrvatska
76.7
13.8
16,389
0.650
0.345
0.007
29.0
58. Bugarska
0.743
73.7
9.9
13.7
11,139
0.659
0.399
29.2
60. Srbija
0.735
74.4
9.5
13.5
10,449
28.2
64. Albanija
0.719
76.9
10.4
11.3
7,976
0.627
0.545
0.004
33.0
68. BiH
0.710
75.5
8.7
13.0
8,222
0.565
36.3
71. Makedonija
0.701
74.5
8.2
12.3
9,487
0.584
0.008
42.8
the greater the gender disparity in basic human development, the lower is a country’s GDI relative to its HDI
Nigeria's GDI value = can be compared to its HDI value of to measure the impact of gender inequalities on human development achievement
its GDI value is 97.2% of its HDI value—out of 157 countries with both HDI and GDI values, 136 countries have a better ratio than Nigeria's.
***RZR***