1. كارگاه آموزشی شيوه نگارش مقاله علمی-پژوهشی
كارگاه آموزشی شيوه نگارش مقاله علمی-پژوهشی
مدت كارگاه: يك روز مهرماه 1390
رحمت الله فتاحي دانشگاه فردوسی مشهد

2. خلاصه آنچه خواهیم آموخت
1. چرا اين كارگاه؟ طرح چند پرسش
2. ارزش نوشتن و نشر (با توجه به شرايط شخصي، اجتماعي و حرفه اي)
3. جايگاه مقاله تحقيقي در توليد و نشر دانش
4. پيشنياز نوشتن: ملاحظات كلي در باره نوشتن (انگيزه و خواست، تلاش براي دانش افزايي،...)
5. نگاهي به برخي مسائل نوشتن از ديدگاه صاحب نظران
6. انواع مقاله ها، هدفهاي هر نوع، نشريه يا مكان مورد ارائه مقاله
7. مراحل عمده نوشتن يك مقاله تحقيقي با توجه به ملاحظات و نكات مورد توجه در هر مرحله
8. معيارهاي ارزيابي و داوری نوشته هاي پژوهشي
9. تحليل چند مقاله پژوهشي

3. تمرينهاي اين كارگاه نوشتن سياهه اي از مراحل كار تهيه و نگارش مقاله
نوشتن برخي ملاحظات در كار نوشتن
تحليل يك مقاله
نوشتن برخي پاراگرافهاي آغازين
نوشتن چکیده – تحلیل چکیده
نوشتن مرور پیشینه پژوهش
نوشتن پاراگرافهای انتهایی
تحلیل چند مقاله به لحاظ ساختار، محتوا، سبک نگارش، چگونگی پروراندن موضوع، چگونگی ادامه، چگونگی جمعبندی و مانند آنها

4. چرا اين كارگاه؟ طرح چند پرسش
ارزش نوشتن و نشر (با توجه به شرايط شخصي، اجتماعي و حرفه اي)
نوشتن به منزله بهترین و پایدارترین نوع ارتباط
جايگاه مقاله تحقيقي در توليد و نشر دانش
پر کردن فضاهای خالی در تحقیقات
رشد آگاهي هاي انسان
ايجاد انگيزش در جامعه
توسعه ايده هاي نو
توسعه پژوهش هاي بيشتر
افزایش توان کتابداران در تالیف و نشر
افزایش پویایی در حرفه
مطرح کردن اندیشه های خود

5. پيشنياز نوشتن: ملاحظات كلي در باره نوشتن
1. انگيزه و خواست قوی و پایدار داشته باشید
مطرح کردن خود و کسب شهرت حرفه ای
نیاز به ارتقاء آموزشی و کسب ترفیع
نیاز به کسب مدرک
نیاز به مادیات و کسب درآمد
نیاز به ادای سهم و مشارکت در پیشبرد دانش
2. اعتماد بنفس داشته باشید
- خودتان حرف اصلی را بزنید، پشت سر دیگران پنهان نشوید
3. به اندازه کافی مطالعه داشته باشید
- از مطالعات خود به شکل هدفمند استفاده کنید

6. پيشنياز نوشتن: ملاحظات كلي در باره نوشتن
4. در عین حال، واقع‌ بينانه‌ کار کنید و بنویسید
5. جدی باشید و از روی برنامه زمان بندی شده حرکت کنید
6. خود را به جاي‌ خوانندگان و داوران كه‌ كارتان‌ را مي‌ خواند بگذاريد
7. از ارزش‌ و اهمیت مقاله تان‌ مطمئن‌ باشيد
8. حتما حرف تازه ای برای گفتن داشته باشید
9. یا حتما از زاویه و رویکرد جدیدی به موضوع نگاه کنید
10. همواره در شرایطی کار کنید که تمرکز داشته باشید

7. چند نکته ننوشتن بهتر از بد نوشتن است کم نوشتن بهتر از زیاده نوشتن است
کوتاه نوشتن بهتر از طولانی نوشتن است
واضح نوشتن بهتر از مبهم نوشتن است

8. آشنايي با انواع مقاله، هدفهاي هر نوع مقاله
مقاله گزارشی
مقاله توصيفي
مقاله تحليلي
مقاله انتقادي
مقاله مروري
مقاله پژوهشی
ترکیبی از این انواع

9. مراحل نگارش و ملزومات آن
؟؟؟؟؟

10. مرحله اول: ملاحظات و نكات اوليه
نكاتی در يافتن موضوع مناسب براي تهيه مقاله
مطالعه اجمالي در برخي زمينه هاي مورد علاقه و مهم
جستجو در برخي پايگاهها و نيز اينترنت تحت عبارت "موضوعات پژوهشي" (research topics) و يا اولويت هاي پژوهشي" (research priorities) و يا "مباحث پژوهشي" ( issues for research) و يا "پيشنهادهايي براي پژوهشهاي بيشتر" (further research) و یا (research agenda)
در حوزه هاي دلخواه

11. immigration research topics Research issues in immigration
مثال:
immigration research topics
Research issues in immigration
“Research topics in immigration”

12. مطالعه و وارسي "پيشنهادهايي براي پژوهشهاي بيشتر" در فصل آخر پايان نامه ها براي آگاهي از موضوع هاي بالقوه مناسب
صرف وقت بيشتر و مطالعه عميق تر و تحليلي تر در باره موضوع هاي مطرح
مشورت با استادان و ساير دانشجويان آگاه و منتقد در مورد موضوع هاي قابل قبول و مطرح
توجه به علاقه و يا نیاز جامعه

13. مرحله دوم: بررسي و تحليل مقوله ها و نكات مورد توجه در انتخاب موضوع
علاقمند بودن به موضوع
نو بودن موضوع (تكراري و يا تقليدي صرف نباشد)
ارزشمند بودن موضوع: مطرح بودن در سطح سازمانی، ملي، منطقه اي يا جهاني
منطقي بودن و نه فريبنده بودن
کمک به پیشبرد دانش
كاربردي بودن (در مورد پژوهشهاي غيربنيادي): امكان استفاده از نتايج در كوتاه مدت يا ميان مدت (بتواند به يك نياز مهم پاسخ دهد)

14. - مطرح بودن به منزله مسئله (امكان تعريف يك مسئله جديد مبتني بر پيشينه پژوهش يا تجربيات حرفه اي و شخصي)
- امكان طرح و تعريف سؤال يا فرضيه بر اساس مسائل عملي يا نظري
- براي پاسخ به سئوالها، راه حل علمي و روش مناسب وجود داشته باشد
- امكان عملي اجراي پژوهش
انجام مراحل تحقيق با دشواري غيرعادي همراه نباشد
مطالعات نظري و دستيابي به منابع براي مطالعه امكان پذير باشد
نمونه جامعه پژوهش قابل دسترس باشد
شيوه گردآوري اطلاعات (توزيع پرسشنامه و يا مصاحبه و يا راه هاي ديگر) در مدت زمان مشخص قابل انجام باشد

15. - امكان انجام پژوهش، به لحاظ روش تحقيق (وجود يك يا چند روش براي آزمون كردن) وجود داشته باشد
- امكان ادامه پژوهشهاي بيشتر در همان زمينه
- پيشنهادهاي جديدي را بتوان از دل پژوهش براي پژوهش هاي آتي مطرح كرد
- امكان استخراج و چاپ چند مقاله در آن زمينه (توليد دانش جديد)

16. مرحله سوم: تصميم گيري كلي
- تدوين يك فهرست از موضوع هاي مناسب بر اساس توجه به معيارهاي مرحله دوم
بررسي مجدد تك تك موضوع ها با نگاه منطقي و واقع بينانه
حذف برخي از موضوع ها كه امكان انجام تحقيق و رسيدن به نتيجه مطلوب در آنها دشوار است
انتخاب حداكثر دو يا سه موضوع مناسب براي تحقيق
بررسي هر يك از موضوع ها به لحاظ وجود منابع اطلاعاتي و وجود استاد راهنما (موضوع در حوزه توجه به تخصص و علاقه حداقل يكي از استادان باشد)

17. مشورت با يك يا دو صاحب نظر در باره موضوع هاي پيشنهادي و مسائل مرتبط با آنها
گرفتن تائيد اوليه از يك يا دو صاحب نظر در مورد مناسب بودن يكي از موضوع ها

18. مرحله چهارم: محدودكردن دامنه موضوع
مرحله چهارم: محدودكردن دامنه موضوع
- مطالعه متون علمي براي پي بردن به فضاهاي خالي براي تحقيق در آن موضوع
- بيان موضوع محدود شده در قالب عبارت (عنوان مقاله)
- مشورت مجدد با استادان مربوطه در مورد موضوع محدود شده
- تائيد موضوع نهايي پس از انجام اصلاحات لازم در عنوان
- مطالعه مجدد متون علمي براي يافتن و تدوين مسئله پژوهش
- نوشتن سئوالها و يا فرضيه هاي متناسب با موضوع

19. مراحل نگارش مقاله علمي

20. 1. تصميم به تحقيق، و مشخص كردن موضوع كلي

21. 2. بررسي و تحليل موضوع بلحاظ ارزشمندي و امكان پذيري

22. 3. طرح ريزي مقدماتي و تدوين ساختار كلي

23. 4. تعيين يك برنامه (جدول) زماني براي انجام كار

24. 5. جست و جو براي يافتن منابع پايه و اطلاعات زمينه اي

25. 6. جست و جو براي يافتن اطلاعات مرتبط

26. 7. مطالعه منابع اصلي و كليدي براي محدود كردن موضوع و مشخص کردن رويكرد مقاله

27. 8. مطالعه عميق منابع در موضوع تخصصي و يادداشت برداري از آنها

28. 9. تنظيم يادداشتها بر اساس فهرست مطالب

29. 10. نوشتن متن مقاله (نسخه اوليه)

30. 11. مرور متن اوليه و اصلاح آن (تهيه نسخه دوم)

31. 12. مشورت با يك صاحب نظر و اصلاح مقاله

32. 13. نوشتن متن نهايي (نسخه نهايي)

33. 14. تدوین فهرست منابع

34. 15. تدوين چكيده

35. 16. انتخاب عنوان گویا و مناسب

36. 17. ارسال مقاله براي مجله یا همایش‌

37. مراحل عمده نوشتن يك مقاله تحقيقي با توجه به ملاحظات و نكات مورد توجه در هر مرحله
تصميم به تحقيق، و مشخص كردن موضوع كلي
بررسي و تحليل موضوع بلحاظ ارزشمندي و امكان پذيري
طرح ريزي مقدماتي و تدوين ساختار كلي (نوشتن فهرست مقدماتي مطالب و مشورت با يك يا دو صاحب نظر)
تعيين يك برنامه (جدول) زماني براي انجام كار
جست و جو براي يافتن منابع پايه و اطلاعات زمينه اي

38. 6. جست و جو براي يافتن اطلاعات مرتبط (تهيه كتابشناسي مقدماتي)
7. مطالعه منابع اصلي و كليدي براي محدود كردن موضوع و رويكرد مقاله
8. مطالعه عميق منابع در موضوع تخصصي و يادداشت برداري از منابع با رويكرد هدفمند و شيوه درست
9. تنظيم يادداشتها بر اساس فهرست مطالب و بازنگري در آنها با هدف پالايش آن
10. نوشتن متن مقاله (نسخه اوليه)

39. 11. مرور متن اوليه و اصلاح آن (تهيه نسخه دوم)
12. مشورت با يك صاحب نظر و اصلاح مقاله
13. نوشتن متن نهايي (نسخه نهايي)
14. تدوین فهرست منابع
15. تدوين چكيده
16. انتخاب عنوان گویا و مناسب
17. ارسال برای مجله یا همایش

40. بخشهای معمول یک مقاله پژوهشی
عنوان
نام نویسنده/نویسندگان
مدرک و سمت
نشانی ها
چکیده و کلیدواژه ها
متن (مقدمه – مسئله و یا مشکل تحقیقاتی – سئوال و یا فرضیه - مرور پیشینه – روش تحقیق - یافته ها و تحلیل و بحث – نتیجه گیری
منابع (و پیوست ها)

41. ساختار مقاله پژوهشی
براي‌ خوب‌ نوشتن‌ در ابتدا بايد يك‌ طرح‌ كلي‌ داشته‌ باشيد. نوشته‌ هاي‌ جالب‌، رسا و موثر، داراي‌ ساختار و نظم‌ مشخص مي‌ باشند
برای آشنایی با ساختار مقاله پژوهشی، می توان به ساختار مقالات برخی مجلات معروف مراجعه کرد و از آنها الگو گرفت
در عین حال، می توان خلاقیت هم داشت

42. سوالاتي‌ كه‌ در حين‌ طرح‌ ريزي‌ ساختار مقاله‌ باید به‌ آنها پاسخ‌ داد
(1) ـ دليل‌ انجام‌ كار تحقيقي‌ چیست؟
(2) ـ قبل‌ از انجام‌ تحقيق‌ چه‌ چيزهايي‌ معلوم‌ و چه‌ چيزهايي‌ مجهول‌ بوده و چه‌ سير منطقي‌ را براي‌ طراحي‌ وانجام‌ مطالعه طي‌ باید نمود؟
(3) ـ چه‌ سئوالها و فرضياتي‌ تحت‌ مطالعه قرار خواهد گرفت و چه‌ نتايجي‌ از بررسی آنها‌ انتظار مي‌ رود؟
(4) ـ جامعه مورد بررسی کدام است؟
(5) ـ طرح‌ و نقشه پژوهش مورد نظر چیست؟

43. برخي واژه ها وعبارتهاي لازم در مرور نوشتار و پيشينه پژوهش
واژه های آغاز بحث: يکی از مهمترين مسائلی که ... در آغاز قرن بيست و يکم....
واژه های ارتباطی, اتصالی, پيگيری و تداوم بحث: بنابر اين, ....به همين دليل, بررسی عوامل موثر بر... ضروری به نظر می رسدبديهی است که...همان گونه که....در همين راستا,...از آنجا که....بدين جهت,نظر به اين که....با اين وجود,...پيش از آن که...همواره...بر طبق....بر اساس...پيامد عمده اين تحولات آنست که....در ارتباط با ....
واژه های نتيجه گيری: در نتيجه, ....در مجموع, در پايان, حاصل کلام آن که می توان نتيجه گرفت که کوتاه سخن آن که ....

44. واژه های مقايسه ای (برقراری تشابه): نظير اسميت (1998), لنکستر (2002) اعتقاد دارد که.. در همين راستا, اسميت (1998) دست به آزمون ....زد و مانند اسميت (1998), لنکستر (2002) نيز تشابه زيادی ميان ديدگاههای صاحب نظرانی چون .... وجود دارد به همين نحو, پژوهشهای اسميت (1998) و لنکستر (2002) رويکرد يکسانی را در ارزيابی ... نشان می دهد بر پايه همين رويکرد و نظريه, ...
واژه های مقايسه ای (برقراری تضاد): در مقايسه با اسميت (1998), بر خلاف اسميت (1998), لنکستر (2002) به عوامل ديگری اشاره دارد در مقابل, علی رغم آن که از سوی ديگر از ديدگاه ديگر, اما از جهتی, با اين حال, ....
واژه های تشکيک: بايد ين سئوال را مطرح که جای تعجب آن که پرسشی که به ذهن می رسد آن که مشخص نيست که اسميت (1998) چگونه .....

45. (6) ـ کدام روش‌ برای پاسخ به پرسشها و یا فرضیه ها مناسب است؟
(7) ـ اطلاعات‌ چطور جمع‌ آوري‌ خواهد شد؟
(8) ـ کدام روش برای‌ تحليل‌ اطلاعات‌ و کدام تكنيك‌ آماري‌ مناسب است؟
(9) ـ چگونه می توان از اعتبار و صحت‌ نتايج‌ مطمئن شد؟
(10) ـ چه نتایج جالبی از یافته ها انتظار داریم؟

46. یک ساختار نمونه:
عنوان: مشخص، معنادار و جالب (جذب کننده)، خلاصه‌ ، دقيق‌ ، پرمحتوا و خبري‌، فاقد كلمات‌ اضافي‌ ـ مهمترين‌ عبارت‌ آن‌ بايد توصيفي‌ يا گزارشي‌ باشد
نام نویسندگان، سمت و نشانی آنها: به صورت دقیق و مستند ارائه شود
چکیده و کلیدواژه ها: مفاد اصلی و عمده در باره هدف، دامنه کار، مسئله اصلی، روش مورد استفاده، و یافته های عمده به روشی استاندارد بیان شود
مقدمه: شامل اهمیت و هدف موضوع مورد مطالعه، دامنه و رویکرد مقاله

47. مرور مبانی نظری و پیشینه پژوهش:
خلاصه نظریه های مطرح و نیز پژوهشهای مشابه در یک ساختار مناسب ارائه شود
اجزای پیشینه پژوهش:
- مقدمه و اشاره به اهمیت موضوع
- بیان سابقه توجه به موضوع به لحاظ نظری و کاربردی
- ارائه یک تصویر کلی از وضعیت پژوهشها
- معرفی پژوهشهای مهم و اشاره به یافته های عمده آنها، روشهای مورد استفاده، ...
- استنتاج از مرور پیشینه و اشاره به یافته های مهم و بیان نقاط خالی پژوهش

48. روش تحقیق: چگونگی و مراحل انجام تحقیق به صورت نظام مند بیان شود:
نوع تحقیق (کاربردی، بنیادی، توسعه ای)
جامعه مورد بررسی
روش مورد استفاده (تاریخی، کتابخانه ای، تحلیل محتوا، توصیفی-پیمایشی، تجربی، میدانی، علی-مقایسه ای)
ابزار گردآوری اطلاعات (پرسشنامه، مصاحبه، مشاهده، سیاهه وارسی)
محدودیتهای پژوهش

49. تحلیل داده ها و ارائه یافته ها (نتایج)
بخش مهم هر کار پژوهشی
استفاده از جدول و یا نمودار برای ارائه داده ها
تحلیل داده ها (آماری)
تحلیل همراه با توصیف و برداشت
نتیجه گیری از یافته ها
نوع و سطح تحلیل ها

50. نتیجه گیری نهایی ارائه نتایج عمده بحث و تفسیر نتایج
مقایسه نتایج با نتایج سایر پژوهشهای مشابه
برجسته کردن نتایج اصلی
اشاره به نقاط خالی
پیشنهاد برای پژوهشهای آینده

51. منابع و مآخذ
استفاده از یک شیوه نامه استنادی: Citation manual OR Style manual
ــ اسم‌ كوچك‌ و فاميل‌ تمام‌ نويسندگان‌.
ــ سال‌ انتشار مقاله‌.
ــ عنوان‌ كامل‌ مقاله‌ (گاهي‌ اوقات‌ لازم‌ نيست‌ ).
ــ عنوان‌ مخفف‌ نشدة‌ مجله‌ ، همچنين‌ عنوان‌ مخفف‌ شده‌ آن‌ (اين‌ عنوان‌ عموماً در داخل‌ مجله‌ ذكرشده‌ است‌) همچنين‌ شمارة‌ سري‌ مجله‌ در صورت‌ وجود.
ــ شمارة‌ جلد مجله‌ (گاهي‌ بصورت‌ شمارة‌ نشر يا شمارة‌ انتشار ذكر مي‌شود) .
ــ شمارة‌ صفحات‌ مورد استفاده‌ بصورت‌ ذكر اولين‌ و آخرين‌ صفحه‌. بعضي‌ مجلات‌ در قسمت‌ منابع‌تنها به‌ ذكر شمارة‌ صفحة‌ اوّل‌ مقاله‌ مورد استفاده‌ اكتفا نموده‌ و از شما مي‌خواهند كه‌ به‌ اين‌ صورت‌عمل‌ نمائيد .

52. پیوستها نمونه اي از پرسشنامه نمونه اي از سياهه وارسي
نمونه اي از آزمايشات

53. مرور متن اوليه و اصلاح آن (تهيه نسخه دوم)
كنارگذاردن مقاله براي يك مدت مشخص (يك روز، يك هفته ...)
تهيه يك نسخه چاپي از متن اوليه
بلند خواندن مقاله و توجه به رواني متن
حذف واژه ها، جمله ها و يا پاراگراهاي غيرضروري
توجه به هدف، چارچوب و گستره مقاله
توجه به يكدستي و انسجام متن و استنادهاي درون متني

54. تصحيح‌ و بازنگري‌ اولين‌ دست‌ نوشتة‌
- آيا تمام‌ قسمت‌ هاي‌ مقاله‌ بدرستي‌ توصيف‌ شده‌ اند ؟
ــ آيا به‌ تغييراتي‌ كلي‌ و اساسي‌ نياز است‌ ؟
ــ آيا سير و آهنگ‌ مقاله‌ يا نوشته‌، منطقي‌ است‌ ؟
ــ آيا نحوة‌ بيان‌، رسا و كافي‌ است‌ ؟
ــ آيا تمام‌ متن‌ نوشته‌ شده‌ لازم‌ است‌؟

55. تصحيح‌ و بازنگري‌ اولين‌ دست‌ نوشتة‌ (ادامه)
ــ آيا نمي‌ توان‌ هيچ‌ يك‌ از شكلها و يا جداول‌ را حذف‌ و يا درهم‌ ادغام‌ نمود ؟
ــ آيا قسمت‌ هاي‌ متن‌ در جاي‌ صحيح‌ و درست‌ خود قرار گرفته‌ اند ؟
ــ آيا توالي‌ پاراگرافها صحيح‌ است‌ ؟
ــ آيا تعداد عنوان‌ ها و قسمت‌ هاي‌ كوچكتر آنها كافي‌ است‌ ؟

56. معيارهاي ارزيابي نوشته هاي پژوهشي
1 ـ آيا مقاله‌ يك‌ گزارش‌ جديد و قابل‌ توجه‌ و يا يك‌ كار و تحقيق‌ تازه‌ مي‌باشد؟
2 ـ آيا عنوان‌ مقاله‌ دقيق‌ و رسا است‌؟
3 ـ آيا مقاله‌ چكيده‌ مناسب و گویا دارد؟
4 ـ آيا روشهاي‌ مورد استفاده‌ بخوبي‌ شرح‌ داده‌ شده‌ است؟
5 ـ آيا ابزار گردآوری اطلاعات بدرستي‌ طراحي‌ شده‌ است؟

57. 6 ـ آيا نتايج‌ معتبر هستند ؟
7 ـ آيا نتايج‌ بدرستي‌ بيان‌ و توصيف‌ شده‌اند؟
8 ـ آيا قسمتهايي‌ از مقاله‌ احتياج‌ به‌ حذف‌ و كوتاه‌ شدن‌ و يا اضافه‌ كردن‌ مطالب‌ و طولاني‌تر شدن‌ ندارند؟
9 ـ آيا اطلاعات‌ بيان‌ شده‌، حقايق‌ و ادعاهايي‌ را كه‌ در مورد بررسیها اظهار شده‌ تائيد مي‌نمايند؟
10 ـ آيا نتايج‌ در پژوهشهای‌ قبلی‌ بحث‌ نشده‌ است‌ ؟

58. 11 ـ آيا مقاله‌ به‌ قدر كافي‌ از منابع‌ معتبر استفاده‌ نموده‌ و نام‌ آنها را ذكر كرده‌ است‌ ؟
12 ـ آيا اشكال‌ ، جداول‌ و تصويرهايي‌ كه‌ وجود دارند ضروري‌ هستند ؟
13 ـ آيا مقاله‌ را از وضعیتی که دارد مي‌توان‌ بهتر نمود ؟
14- آیا مقاله دانش نویی را ارائه می کند؟
15- در مجموع، آیا مخاطبان مورد نظر، از خواندن مقاله رضایت خواهند داشت؟

59. تحليل يک مقاله نمونه
بهترين شيوه براي تقويت توانمندي در نوشتن عبارت است از مطالعه و تحليل چند مقاله:
پي بردن به ساختار و اجزاي آن
پي بردن به شيوه هاي نظم بخشيدن به ساختار
پي بردن به سبک نگارش
پي بردن به انسجام متن
پي بردن به رويکرد مباحث
پي بردن به چگونگي استدلال، استنتاج و پايان دادن به مقاله

60. از خودتان‌ و دیگران بپرسيد :
آیا مقاله توانسته است آنچه در ذهن داشتید نشان دهد،
آیا مقاله توانسته است تصویر درست و نسبتا کاملی از موضوع را ارائه دهد؟
آیا مسئله اصلی بوضوح نشان داده شده است؟
آیا هدف مقاله در ابتدای آن منعکس شده است؟
آیا مقاله به هدف مطرح شده دست یافته است؟
آیا ساختار مقاله منطقی و در بر دارنده همه اجزاء مورد نظر می باشد؟
آیا عنوانهای فرعی بدرستی انتخاب شده اند؟

61. آیا ساختار و متن مقاله از انسجام لازم و وحدت رویه و سبک برخوردار است؟
آیا مرور پیشینه بدرستی انجام گرفته است؟
آیا متن مقاله از پیشرفت منطقی برخوردار است؟
آیا جمله های آغازین، میانی، و پایانی
آیا استنادها و نقل قول ها بجا و روشمند ارائه شده اند؟
آیا حجم (طول) مقاله متناسب با موضوع است؟
آیا چکیده مقاله بازگو کننده محتوای آن می باشد؟
آیا کلیدواژه ها بدرستی انتخاب شده اند؟

62. ارزیابی و داوری مقاله چرا ارزیابی؟ ارزیابی باید هدفمند باشد
چه کسانی ارزیابی می کنند؟
وجود انواع سیاهه های وارسی برای ارزیابی و داوری
تنوع سیاهه ها بر اساس نوع مقاله

63. داوری مقاله
شما در جایگاه داور مقاله
ملزومات داوری
استراتژی برای داوری

64. از خودتان‌ و دیگران بپرسيد :
آیا مقاله توانسته است آنچه در ذهن داشتید نشان دهد،
آیا مقاله توانسته است تصویر درست و نسبتا کاملی از موضوع را ارائه دهد؟
آیا مسئله اصلی بوضوح نشان داده شده است؟
آیا هدف مقاله در ابتدای آن منعکس شده است؟
آیا مقاله به هدف مطرح شده دست یافته است؟
آیا ساختار مقاله منطقی و در بر دارنده همه اجزاء مورد نظر می باشد؟
آیا عنوانهای فرعی بدرستی انتخاب شده اند؟
آیا ساختار و متن مقاله از انسجام لازم و وحدت رویه و سبک برخوردار است؟

65. آیا مرور پیشینه بدرستی انجام گرفته است؟
آیا متن مقاله از پیشرفت منطقی برخوردار است؟
آیا جمله های آغازین، میانی، و پایانی
آیا استنادها و نقل قول ها بجا و روشمند ارائه شده اند؟
آیا حجم (طول) مقاله متناسب با موضوع است؟
آیا چکیده مقاله بازگو کننده محتوای آن می باشد؟
آیا کلیدواژه ها بدرستی انتخاب شده اند؟

66. نکته پایانی انتقادی بخوانید، بخوانید، بخوانید
تحلیلی بیندیشید، بیندیشید، بیندیشید
خلاقانه بنویسید، بنویسید، بنویسید

67. بهروز و پاینده باشید