1. برنامه ی تندرستی چرخه ی زندگی برنامه های تندرستی

2. مفهوم عملکرد Performance
با به کارگیری منابع،اهداف سازمان تحقق می یابند.
منابع در حکم درونداد و اهداف در حکم برون داد سازمان هستند.
با توجه به محدودیت منابع،اهدافی پیروز می شوند که: 1-با ارزش تر باشند. 2-دسترسی به آن ها نیازمند منابع کمتری باشد.
در سازمان نسبت برون داد به درون داد را عملکرد یا کارآیی می گویند.
هدف مدیر در واقع ارتقا عملکرد یا کارآیی سازمان است.

3. نظام های تندرستي
نظام هاي تندرستي :براي پاسخ به نياز مردم به تندرستي بوجود آمده اند و لذا مستقيم ترين راه براي شناسايي دقيق اين نياز تحليل توقعات مردم از نظام تندرستي است. توقع اصلي مردم در قبال نظام تندرستي حل مشكل تندرستي آنان هنگام مراجعه به واحد هاي ارائه خدمات است.
بنابراين اولين گام در جهت تحليل توقعات مردم، تبيين مشكلي است كه آنان را ناگزير از مراجعه كرده است .

4. مشکلات تندرستی
كليه مشكلات تندرستي راكه منجر به مراجعه مردم به واحد هاي ارائه خدمت مي شود مي توان در گروه هاي زير دسته بندي كرد :
احساس ناخوشي و ناتواني و ترس از تداوم و / يا تشديد آن
ترس از وقوع ناتواني
ترس از مرگ
هرچه فرد احساس ناتواني شديدتري داشته باشد و از برگشت ناپذيري آن بيمناك تر باشد، وقوع ناتواني را نزديك تر و شدت آن را بيشتر ببيند، و/يا مرگ را قريب‌الوقوع تر احساس كند; با فوريت بيشتري براي دريافت خدمت مراجعه مي كند.

5. Health Program برنامه ی تندرستی
به مجموعه ای از خدمات وفعالیت های مرتبط با یکدیگر اطلاق می شود که به منظور مقابله با یک یا چند مشکل تندرستی طراحی و اجرا می شود.

6. Health Program Classification
1-Primary Prevention
2-Secondary Prevention
3-Tertiary Prevention

7. Primary Prevention آموزش بهداشت
بهداشت مادر و کودک برنامه های بهداشت محیط
واکسیناسیون
بهداشت مدارس
بهداشت منابع آب

8. Secondary Prevention
غربالگری:جداکردن جمعیت به ظاهر سالم از افراد سالم

9. Tertiary Prevention افراد بیمار گروه هدف این نوع پیشگیری هستند.
اعاده توانایی
افزایش قدرت سازگاری فرد معلول با شرایط جدید

10. چرخه زندگي برنامه هاي تندرستي
مديريت صحيح نظام تندرستي در گروي مديريت صحيح برنامه هاي تشكيل دهنده آن است.
هر برنامه تندرستي شبيه يك موجود زنده متولد مي شود، رشد مي كند، به بلوغ مي رسد، در سراشيبي كهولت و ناتواني قرار مي گيرد، و ممكن است روزي از ميان برود.
تولد يك برنامه انعكاسي از يك نياز تندرستي در جامعه است و مديريت اثر بخش برنامه منجر به رشد آن مي شود.
مديريت اثر بخش يك برنامه تندرستي مستلزم درك عميق چرخه زندگي برنامه هاي تندرستي و اقدام مناسب در هر يك از مراحل تشكيل دهنده اين چرخه است. به همين دليل بحث مديريت برنامه هاي تندرستي را با تبيين چرخه زندگي پیش می گیریم.

11. چرخه زندگی برنامه های تندرستی
تعیین الویت ها محدوديت منابع ايجاب مي كند كه براي آن گروه از مشكلات تندرستي برنامه مقابله تهيه شود كه بيشترين بار را بر جامعه تحميل مي كنند و در نتيجه كاستن از ابعاد مشكل، از طريق اجراي يك برنامه اثر بخش، با بيشترين افزايش در سطح سلامت جامعه همراه خواهد بود. . DALYs (Disability Adjusted Life Years) : در حال حاضر محاسبه اين شاخص، مقبولترين روش براي تعيين اولويت هاي تندرستي در جامعه است و محاسبه آن براي بيماري هاي مختلف، توسط سازمان جهاني بهداشت به كشور هاي عضو توصيه شده است.
براي يک بيماري مجموع سال‌هايي از زندگي که به دليل مرگ زودهنگام از دست رفته (سال‌هاي از دست رفته به علت ناتواني (مي‌باشد.

12. چند آمار
بيماري افسردگي تك قطبي، علت ۱۵/۱۲ درصد از سال‌هاي سپري شده با ناتواني است و سومين رتبه را بين علل نسبت داده شده به بار كلي بيماري‌ها دارد. ۴ مورد از ۶ علت اصلي سال‌هاي سپري شده عمر با ناتواني به دليل بيماري‌هاي عصبي - روان‌پزشكي را، بيماري‌هاي رواني چون: افسردگي، بيماري‌هاي وابسته به مصرف الكل، اسكيزوفرني و بيماري دو قطبي به خود اختصاص داده است . بيش از ۱۵۰ مليون نفر از مردم دنيا در هر برهه از زمان از افسردگي رنج مي‌برند. -حدود ۱ مليون خودكشي هرسال در جهان داريم و حدود ۲۵ مليون نفر از مردم جهان از اسكيزوفرني، ۳۸ مليون نفر از صرع و بيش از ۹۰ مليون نفر از يك بيماري وابسته به مصرف الكل و يا ساير مواد رنج مي‌برند.

13. مرگ ناشي از حوادث عمدي و غيرعمدي، بيماري‌هاي رواني، قلبي و عروقي و اختلالات حول تولد به ترتيب بيشترين بار بيماري را بر جامعه و دولت تحميل مي‌كنند. -علت اصلي مرگ‌هاي غيرطبيعي را حوادث غيرعمدي شامل تصادفات رانندگي و سايرحوادث دانست و افزود: مرگ‌هايي كه در اثر اعتياد به صورت مستقيم و غيرمستقيم صورت مي‌گيرد از جمله علل مرگ‌هاي غيرطبيعي محسوب مي‌شود كه با توجه به شيوع مصرف مواد روان‌گردان در جامعه و عوارض شديد و ناشناخته اين مواد، احتمال افزايش اين قبيل مرگ‌ها وجود دارد.

14. بار بيماري به معناي مجموعه سال‌هاي از دست رفته عمر به علت مرگ زودرس و زندگي توام با ناتواني فرد است که به عنوان شاخص سلامت در نظر گرفته مي‌شود.
به عنوان مثال اگر قرار است اميد به زندگي 70 سال بوده و فردي 70 سال عمر متوسط داشته باشد و در سن 35 سالگي فوت کند، 35 سال عمر از دست رفته داشته و فردي که در سن 35 سالگي دچار ناتواني جسمي شود، 35 سال عمر همراه با ناتواني خواهد داشت.

15. باربالای بیماری های روانی در کشور
معاون درمان وزارت بهداشت با بیان اینکه بار بیماری‌های روانی در کشور بالاست، اظهارداشت: بیماری‌های روانی بار بیماری‌های دوم زنان و سوم مردان ایرانی را تشکیل می‌دهد.

16. چرخه زندگی برنامه های تندرستی
2- طراحي و اجراي اوليه هدف از اين مرحله يافتن مناسبترين مداخله براي كاستن از بار مشكل تندرستي داراي اولويت است(هزینه-اثربخشی و پایداری)
3-برآورد بودجه استقرار و تامين آن: قدم اول در جاري كردن يك برنامه تندرستي تامين منابع سرمايه اي مورد نياز آن است. منابع انساني، ساختمان و تجهيزات، منابع سرمايه اي را تشكيل مي دهند.
4-استقرار منابع:
در صورت تامين بودجه مورد نياز، منابع تامين و در مكاني كه براي انجام فعاليت هاي مرتبط با يك برنامه پيش بيني شده است مستقر مي شوند.
5 ) برآورد بودجه جاري و تامين آن
6 ) پشتيباني
7 ) فراهمي

17. چرخه زندگی برنامه های تندرستی
7 ) فراهمي:فراهمي بدان معناست كه بين جمعيت هدف برنامه ومنابع، مانع فيزيكي وجود ندارد و افراد به منظور بهره مند شدن از خدمات برنامه بيش ازحدي كه منجر به عدم رضايت يا انصراف آن ها از دريافت خدمت شود در صف يا ليست انتظار نخواهند ماند.
8 ) بازاريابي
9 ) پوشش :پوشش به عنوان نتيجه بازاريابي لحاظ شده است آن است كه در صورت فراهم بودن منابع و بازاريابي مناسب گروه هدف براي دريافت خدمت مراجعه خواهند كرد.
10 ) ارائه خدمت
خدمت فرآيندي است كه با برقراري ارتباط با گيرنده خدمت آغازمي شود و با قطع ارتباط با او پايان مي يابد.

18. چرخه زندگی برنامه های تندرستی
11، 12، 13 ) برونداد، اثر واسط و اثر نهايي
14 ) پايش
هر فعاليتي كه با هدف صيانت از استاندارد فعاليت ها انجام پذيرد پايش نام دارد.
15 ) ارزشيابي
16، 17، 18، و 19 ) تحليل، فرضيه، تحقيق، و علل

19. شاخص های بهداشتی
شاخصهاي بهداشتي اطلاعات خلاصه شده اي هستند كه به منظور پاسخگويي به سوالاتي در زمينه برنامه ريزي و مديريت برنامه هاي بهداشتي جمع آوري مي شوند. شاخص هاي بهداشتي براي ارزيابي وضعيت جمعيت، پايش برنامه ها و نتايج اجرائي آنها و ارزيابي اثربخشي و نتايج اجرائي آنها و ارزيابي اثربخشي و نتايج نهايي يك برنامه بكار مي رود.
بسياري از شاخصهاي بهداشت مسائلي را نمايان مي كنند كه نياز به مداخله دارند، تا اينكه يك ابزار تشخيص باشند.

20. ویژگی نشانگرهای بهداشتی
موثق باشند:آنچه را باید اندازه گیری شود به درستی اندازه بگیرد.
معتبر و با هدف باشند: -در اندازه گیری موارد مختلف در شرایط همانند پاسخ یکسان دهد.
حساس باشند.
ویژگی داشته باشد: -یعنی تنها منعکس کننده ی دگرگونی های وضعیت مورد نظر باشد.

21. يك شاخص بهداشت مي تواند بيانگر مسائلي از اين قبيل باَشد:
وقوع يك واقعه: نظير يك تولد، مورد مرگ مادر، يك زايمان خطرناك
شيوع يك خصوصيت رفتاري در يك فرد: مانند استفاده از يك روش پيشگيري بوسيله يك زن یا وزن كم بدو تولد در يك كودك
ويژگي يك مركز بهداشتي درماني: نظير مركز بهداشتي كه مراقبتهاي دوران بارداري را انجام مي دهند

22. طبقه بندی نشانگر های بهداشتی
نشانگرهای اقتصادی اجتماعی
نشانگر های کیفیت زندگی
میزان استفاده از خدمات
نشانگرهای میرایی
نشانگرهای ابتلا
نشانگرهای ناتوانی
نشانگرهای وضعیت تغذیه
نشانگرهای اجرای خدمات بهداشتی
نشانگرهای بهداشت روانی و اجتماعی
نشانگرهای زیست محیطی

23. مثالی از دو شاخص بهداشتی
میزان مرگ و میر شیرخواران=تعداد مرگ شیرخواران زیر یک سال در یک سال در یک مکان مشخص/تعداد تولد های زنده در همان سال*1000
-در ایران:26 در 1000
-میزان مرگ و میر مادران به علل ناشی از بارداری=تعداد مرگ و میر مادران بر اثر عوارض بارداری/تعداد نوزادان زنده به دنیا آمده*100000

24. شاخص های بهداشتی كاربرد فراوان دارند از جمله:
1- پايش تغيير در زمان (روند زماني) نظير: تغيير در نسبت افرادي كه مبتلا به بيماريهاي آميزشي بوده و به مركز بهداشتي درماني مراجعه و مورد ارزيابي و آموزش قرار گرفته اند.
2- پايش اختلاف بين گروههايي از جمعيت مثلاً: نسبت زايمانهاي انجام شده توسط ماماهاي آموزش ديده در زنان با سطح تحصيلات متفاوت.
3- پايش ميزان دسترسي به اهداف مانند: درصد مادران بارداري كه قرص آهن، فوليك اسيد را دريافت كردند نسبت به هدفي كه داشته ايم.
4- پايش اختلاف بين مراكز بهداشتي در مناطق جغرافيايي مختلف بعنوان نمونه: پوشش مراقبتهاي كودكان در مراكز بهداشتي درماني مختلف.