1. بسم الله الرحمن الرحیم

2. راهبردها و فنون طراحی آموزشی
دکتر نرگس کشتی آرای- دانشکده علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان

3. توسعه نظامهای آموزشی(ISD ) INSTRUCTIONAL SYSTEMS DEVELOPMENT
این الگو به تهیه مجموعه ای از فعالیتهای منظم برای تهیه نظام آموزشی اقدام می کند و با تجزیه و تحلیل مشکل زمینه ای شروع می شود.
هدف اصلی آن است که بدانیم آیا آموزش راه حل مناسبی است یا تنها بخشی از راه حل است.

4. مرحله 1: تجزیه و تحلیل مشکل مرحله :2 تجزیه و تحلیل حیطه ها
مرحله: 3 تجزیه و تحلیل و مرتب کردن کارها
مرحله 4: تهیه درسها

5. 1-تجزیه وتحلیل مشکل
2-تجزیه وتحلیل حیطه ها
3-تجزیه وتحلیل ومرتب کردن کارها

7. مراحل فرایند تجزیه وتحلیل
مرحله 1:تجزیه وتحلیل مشکل
مرحله 2:تجزیه وتحلیل حیطه ها

8. مرحله 1:تجزیه وتحلیل مشکل
1-الف:تعریف مشکل
1-ب:شناسائی منبع مشکل
1-ج:تعیین راه حل های ممکن
1-د:گزارش نتایج

9. 1- الف ماهیت مشکل را بررسی کنید
پروژه آموزشی: طراحی برنامه آموزشی به منظور افزایش اطلاعات، تغییر نگرشها و ارائه دیدگاههای جدید پیرامون مشکل شناسایی شده

10. 1-ب:شناسائی منبع مشکل
پس از جمع آوری اطلاعات در مورد ماهیت عمومی مشکل از طریق پرسشنامه، مصاحبه و یا مشاهده رفتار فردی باید به تجزیه وتحلیل نتایج بپردازیم تا ببینیم که منبع اصلی مشکل کجاست؟آیا علت ایجاد مشکل در فراگیران است یا در محیط سازمانی آنها؟ نتیجه این تجزیه وتحلیل معین می کند که آیا آموزش راه حل مشکل هست یا نه.

11. برای رفع نقص اطلاعات خود به عنوان طراح برنامه لازم است اطلاعاتی را در موارد زیر جمع آوری نماییم.
1- برنامه برای پاسخگویی به چه نیازهایی طراحی شده است
2- آیا هدف ارائه اطلاعات است؟ یا ارائه دیدگاههای جدید؟ و یا تغییر نگرش؟
3- میزان اطلاعات افراد در این زمینه چقدر است؟
4- موضوعات مورد علاقه افراد کدام است؟
5- آیا در حال حاضر برنامه های مشابهی در جریان است؟

12. ابزار
پرسشنامه
مشاهده
مصاحبه

13. آیا در زمینه خلاقیت و روشهای پرورش آن اطلاعات کافی دارید :
ردیف
سوالات پرسشنامه
خیلی زیاد
زیاد
متوسط کم
خیلی کم 1
آیا در زمینه خلاقیت و روشهای پرورش آن اطلاعات کافی دارید : 2
آیا در انجام فعالیت های روزمره خود از روشهای بدیع ونواستفاده می کنید؟ 3
آیاآموزش وپرورش کلاسهای پرورش خلاقیت برای معلمان برگزارمیکند؟ 4
آیا کلاسهای پرورش خلاقیت از نظر بار محتوایی کیفیت لازم را دارند؟ 5
آیا مدارس و محیطهای آموزش غنی از امکانات و وسایل مورد نظر برای انجام فعالیت های خلاقانه هستند ؟ 6
آیادرمدارس مدیران ازافکار، اندیشه ها، فعالیتهای خلاقانه استقبال می کنند؟ 7
آیا بعد از برگزاری کلاسهای پرورش خلاقیت از عملکرد معلمان در کلاس درس ارزشیابی می شود؟ 8
آیا دانش آموزان از فعالیتهای غیر معمول و روشهای تدریس جدید و مبتکرانه استقبال می کنند؟ 9
آیا خانواده ها از روشهای تدریس سنتی استفاده می کنند و خواهان روشهای تدریس جدید و خلاقانه هستند؟ 10
آیا فکر می کنید خلاقیت معلم در پرورش خلاقیت شاگردان تاثیر دارد؟ 11
آیا فکر میکنید روشهای تدریس خلاق معلم در پیشرفت تحصیلی شاگردان تاثیر دارد؟ 12
آیا شما مایل به شرکت در کلاسهای پرورش خلاقیت و آشنایی با اصول پرورش خلاقیت هستید؟ 13
آیا مدیران تمایل به تشکیل کلاسهای پرورش خلاقیت برای معلمان در مدارس شان می دهند؟ 14
آیا اطلاعات شما در زمینه خلاقیت از طریق cd جزوه های آموزش کتاب و کلاسهای ضمن خدمت به روز رسانی می شوند؟ 15
آیا آموزش وپرورش از روشهای تشویقی برای ایجاد انگیزه در معلمان جهت انجام فعالیتهای خلاقانه استفاده می کند؟ 16
آیا آموزش و پرورش برای طرحها و روشهای تدریس جدید و بدیع معلمان امتیازاتی قائل می شود؟ 17
آیا آموزش و پرورش سمینارهایی برای اجرای آزادانه روشهای تدریس جدید معلمان برگزار می کند؟ 18
آیا آموزش و پرورش ومدیران به شناسایی معلمان و دانش آموزان خلاق اقدام می کند؟

14. روش های آماری برای تجزیه و تحلیل داده ها
2- تفسیر داده ها
پیمایش:
روش های آماری برای تجزیه و تحلیل داده ها
روش آماری تعریف مثال
شمارش فراوانی ها نفر برای شرکت در
دوره اعلام آمادگی کردندو
بقیه تجارب شخصی را
کافی می دانند.
درصد % تشکیل دوره را لازم و
10%تجارب شخصی را کافی می دانند
میانگین بسیار موافق(5)
موافق(4)
نه موافق و نه مخالف(3)
مخالف(2)
بسیار مخالف(1)
میانگین:38 /4

16. 1ج) تعیین راه حلهای ممکن
پس از جمع آوری اطلاعات باید آن را برای تعیین پاسخها خلاصه کرد هدف از جمع آوری اطلاعات عبارت بود از:
کسب اطلاع در مورد ماهیت اساسی مشکل
تعیین نقصان عملکرد یا نقصان دانش به منزله علت مشکل
تعیین اینکه آیا آموزش راه حل مناسب است
شناسایی سایر راه حلهای ضروری

17. برای هریک از مشکلات تعیین کنید که:
آیا آموزش به تنهایی می تواند مشکل را حل کند؟
آیا سایر راه حلها به تنهایی می توانند مشکل را حل کنند؟
آیا آموزش همراه سایر راه حلها لازم است؟

18. آیا نظام بازخورد کافی است
گام 3 : تعیین راه حل های ممکن نه
بله
شروع
آیا معلم
نحوه کار
با تجهیزات
هوشمند
سازی را
می داند
ایجاد انگیزه - تشویق
خیر
آیا این
کارها کافی
است
بله
بله
خیر
آیا
معلم
بازخورد
عملکردی خود را
دریافت
می کند
نظام ارائه باز خورد
اطلاعاتی طراحی
می شود
خیر
آیا نظام بازخورد کافی است
بله
بله

19. ورود به دوره آموزشی اصلی آیامعلم آموزش پیش نیازها آیا دفعات پایان
بله
ورود به دوره
آموزشی اصلی
بله
آیامعلم
پیش نیاز های
لازم برای کار
را دارد
آموزش پیش نیازها
خیر
بله
آیا اینها
کافی است
خیر
بله
آیا دفعات
عملکرد معلم
زیاد است
خیر
افزایش تعداد جلسات آموزش
افزایش تعداد تمرین عملی
بله
آیا عملکرد
معلم
با گذشت زمان
بدتر شده!
پایان
-برای افت انگیزه یا زدگی از
کار راه حل پیشنهاد کنید
بله
خیر

20. برتریها و کاستیهای هر یک از راه حلها
در صورتی که چندین راه حل مناسب است موارد زیر را در نظر بگیرید:
اثر بخشی احتمالی هر یک از راه حلها
مخارج احتمالی هر یک از راه حلها
مشکلات احتمالی تهیه هر یک از راه حلها
مشکلات احتمالی اجرای هر یک از راه حلها
سایر عواملی که بر نتایج حاصل تأثیر دارد

21. 2- بررسی برتری ها و کاستی های راه حل ها جدول1
2- بررسی برتری ها و کاستی های راه حل ها جدول1
کار آموزی بازنگری
نظام تشویقها تغییرات سازمانی
ارائه باز خورد نظام اطلاعاتی
آموزش پیش نیازها
-دوره کارآموزی
- تهیه جزوه و cd
افزایش جلسات
کارآموزی و
تمرین عملی
- کار آموزی
مجدد و
- ارائه برگ اخطار
اثر بخشی
زیاد
متوسط
خیلی زیاد
مخارج
بسیار کم کم
مشکلات احتمالی تهیه
قوانین اداری
عدم هماهنگی ،مشکلات تهیه ونرم افزاری
تهیه محتوا
تهیه محتوا،
مکان،هماهنگی با مدرس
تکراری بودن ایجادخستگی – مقاومت مسئولین
هماهنگی با فرد متخصص به تعداد کافی
اجرا
تعیین شاخصها، مقاومت در برابر تغییرات
مشکل اطلاع رسانی دقیق و به موقع – مقاومت مدیر
حضور همه ی افراد
حضور تمامی افراد- عوامل مربوط به وسایل و امکانات
زمان و مکان
صرف زمان کاری مدیر
عوامل متفرقه موثر بر نتایج
نگرش شخصی ارزیابان
نگرش مدیران
تاثیر دوره های قبلی
زمان
مقاومت مسئولان و مدیران
روش ارائه متخصص- ارباب رجوع

22. مرحله 2:تجزیه وتحلیل حیطه ها

23. مرحله 2:تجزیه وتحلیل حیطه ها
اگر پس از تجزیه وتحلیل مشکل ،آموزش به منزله راه حل آن تشخیص داده شده باشد ،به این مرحله وارد می شویم.
هدف این مرحله:تعیین وبیان دقیق چیزی است که فراگیر باید در پایان آموزش قادر به انجامش باشد.

24. مرحله 2:تجزیه وتحلیل حیطه ها
2-الف:شناسائی کارهای تشکیل دهنده هر حیطه
2-ب:نوشتن هدفهای عملکردی هر کار
2-ج:تهیه مقیاسهای سنجش عملکرد هر کار

25. 2-الف:شناسائی کارهای تشکیل دهنده هر حیطه
2-الف-1 :حیطه را تعریف کنید.
هر حیطه متشکل از کارهایی در زمینه آموزشی است. حیطه همان موضوعات محتوایی است

26. 2-الف-2:کارهای تشکیل دهنده یک حیطه را شناسائی وفهرست بندی کنید
زمینه های آموزشی
در زمینه های آموزشی هر موضوع محتوایی متشکل از کارهایی است. عناوین خاص و الگوهای ذهنی لازم برای تقویت یادگیری شناسایی شود. تشریح خوب یک موضوع محتوایی شامل نامگذاری موضوع، فهرست بندی کارهای مربوط به آن، شناسایی ابزار مورد نیاز وموادی که کار روی آن انجام می شود است

27. تجزیه تحلیل حیطه محتوائی:
شناسایی کارها و موضوعاتی است که باید آموزش داده شود که شامل:
1- تمام کارها و موضوعات مرتبط با حیطه محتوایی
2- ابزار و مواد مورد استفاده

28. 2-الف-3: معیار عملکرد هر کار را تعیین کنید.
معیارهای عملکردی برای چگونگی تعیین صحت انجام یک کار وسطح خاص خبرگی در انجام آن را بیان کنید
استانداردها ،معیارهای شناسائی عملکرد مورد نظرند.

29. تعیین معیارها
عملکردی را که شاخص موفقیت یا کیفیت نتایج یک فعایت آموزشی است را مشخص کنید
کار را با رعایت موارد زیر بررسی کنید
- محدودیتها ، - مشخصات، - مقتضیات زمانی
استانداردها قابل اندازه گیری و مشاهده باشند
استانداردها با نتایج عملکردی مرتبط باشند

30. تجزیه و تحلیل حیطه محتوایی
تعیین معیار عملکرد
تجزیه و تحلیل حیطه محتوایی
عنوان حیطه محتوایی: آشنایی با الگوهای ارتباطی بین والدین و نوجوان
کارها
ابزار و مواد
معیار عملکرد
شرایط
الگوی ارتباطی
کتاب، جزه های آموزشی و ارائه فیلمهای مربوطه
به 80 درصد سئوالات آزمون پاسخ صحیح دهد و چهار نکته اساسی در فیلم را عنوان کند
با استفاده از کتاب و جزوات آموزشی و فیلم رائه شده

31. 2-الف-4:شرایط غیر معمولی راکه احتمالا در اجرای هر کار اتفاق می افتد تعیین کنید.
بسیاری از کارها باید تحت شرایط خاصی مانند نور کم، تهویه ضعیف خطر زیاد و یا فشار روانی بالا انجام شود برای مثال کارکنان لابراتوار عکای باید پیوسته در نور کم که شرایط بسیار مشکلی است کار کنند

32. 2-ب نوشتن هدفهای عملکردی هر کار
منظور ازهدفها عبارت است از:
ارائه کانون تمرکز برای انتخاب محتوای آموزشی
ارائه کانون تمرکز برای انتخاب رسانه ها، راهبردها و فنون آموزشی
ارائه کانون تمرکز برای اندازه گیری دانش، مهارتها یا عملکرد
ارائه کانون تمرکز برای ارزشیابی مداوم برنامه
هدایت توجه فراگیران به یادگیری و عملکرد مورد نظر

33. ویژگیهای اهداف
عملکرد: آنچه که فراگیر باید در پایان آموزش قادر به انجام آن باشد
معیار : معیار سطح مورد قبول عملکرد چیست؟
شرایط: تحت چه شرایطی فراگیر باید عملکرد مورد نظر را انجام دهد؟

34. خصوصیات هدفها هدفها باید قابل اندازه گیری و مشاهده بیان شود
فراگیر باید بتواند آن را انجام دهد

35. سلسله مراتب هدفها هدفها را می توان در چندین سطح تهیه کرد:
سطح 1- هدف حیطه( منظور همان هدف نهایی)
سطح 2- هدف کار( منظور نتایج یادگیری مورد انتظار پس از پایان آموزش)
سطح 3- هدف تقویتی( منظور دستیابی به تسلط در کار)

36. 2-ج تهیه مقیاسهای عملکردی
سه نوع مقیاس برای اندازه گیری عملکرد وجود دارد:
مقیاسهای کتبی ( درست/غلط، چندگزینه ای، جورکردنی، پاسخ کوتاه، انشایی)
ایفای نقش
سنجش مبتنی بر عملکرد

37. تعیین اهداف عملکردی هر کار
معیارهای عملکرد
شرایط عملکرد
مقیاس عملکردی
یک االگوی ارتباطی را در خانواده تشریح کند
به 80 درصد سئوالات آزمون پاسخ صحیح دهد و چهار نکته اساسی در فیلم را عنوان کند
با استفاده از کتاب و جزوات آموزشی و فیلم رائه شده
آزمون کتبی و فیلم آموزشی

38. مرحله 3:تجزیه وتحلیل و مرتب کردن کارها و موضوعات

39. مرحله 3:تجزیه وتحلیل و مرتب کردن کارها و موضوعات
3-الف:تجزیه و تحلیل حیطه محتوایی
3-ب:شناسایی و مرتب کردن عناوین اصلی
3-ج:تجزیه و تحلیل فراگیران
3-و انتخاب رسانه ها

40. 3-الف:تجزیه و تحلیل حیطه محتوایی
الگوی مفهومی مواد مورد آموزش را به صورت دیداری به نمایش می گذارد. ارائه دیداری، تصویری بزرگ و جامع از روابط بین موضوعی در اختیار فراگیران قرار می دهد که او را در درک موضوع کمک می کند. در این ارتباط می توان از الگوهای کارکردی(یک شکل طراحی شده) و یا الگوی مادی استفاده کرد.

41. 3-ب:شناسایی و مرتب کردن عناوین اصلی
اصول زیر بنایی و قوانین تصمیم گیری را شناسایی کنید.
کار(محتوا) را به عناصر اصلی آن تجزیه و آنها را از ساده به پیجیده مرتب کنید.
با استفاده از روش تجزیه و تحلیل مسیر به مرتب کردن محتوای اموزشی اقدام کنید.
اصول و خط مشی سطح ورودی را مشخص کنید
طبقه بندی اصول( دانش پایه) را شناسایی کنید
در هر طبقه اصلها را شناسایی کنید.

42. 3-ج:تجزیه و تحلیل فراگیران
این مرحله باید همزمان با مرحله 3ج انجام شود.
هدف از این مرحله:
تعیین حد تجزیه مراحل به زیر مرحله ها
کسب اطمینان از اینکه اصول و قوانین تصمیم گیری در سطح رفتار ورودی فراگیران است
فراگیران را به منظور تحقق اهداف بیان شده تجزیه و تحلیل کنید:
تعیین مهارتهای سطح ورودی

43. 3-و انتخاب رسانه ها

44. موضوع: انتخاب رسانه آموزشی
* تعریف رسانه آموزشی * وسایل کمک آموزشی *تفاوت رسانه آموزشی باوسایل کمک آموزشی * تحقیقات درزمینه ی رسانه ها *تحقیقات عکس العمل های شناختی درمواجهه بارسانه ها * اصول انتخاب رسانه

45. تعریف رسانه ی آموزشی
رسانه آموزشی ترجمه (instructional media)است. (media)درلغت به واسطه،وسیله،ماده وسط یارابط دوچیز،حدفاصل وسرانجام،وسیله نقل وانتقال تعریف شده است. رسانه آموزشی ابزاری است برای ارائه آموزش به فراگیروطبیعتا“جزئی ازفرایندآموزش وتکنولوژی آموزشی محسوب می شود ،نه تمام آن

46. وسایل کمک آموزشی
کلیه ادوات واشیائی هستندکه درکنار رسانه آموزشی برای تفهیم بهتر وبیشتر موضوع آموزشی به فراگیران به کار می روند. برای مثال: معلم (رسانه آموزشی ) نقشه جغرافیا(وسیله کمک آموزش)

47. تفاوت رسانه آموزشی باوسایل کمک آموزشی
رسانه آموزشی به عوامل ،وسایل،یاابزاری گفته می شود که کل محتوای آموزش رابه فراگیران منتقل می کند. وسایل کمک آموزشی شامل اشیاء ،وسایل وابزاری است که تنهادربخشیاز آموزش ازآن هااستفاده می شود. «آموزش بدون رسانه قابل تصورنیست،ولی آموزش بدون وسایل کمک آموزشی رامی توان تصورکرد.»

48. آخرین جمع بندی هادرزمینه فراگردهای فکری شاگردان درمواجهه بارسانه های آموزشی
1- گرایش شاگرد نسبت به رسانه:تمایل یا انتخاب یک روش از میان روش هایااشیائی که دارای قدرت جذب مساوی هستند.(گرایش مثبت ومنفی) 2- برداشت شاگرداز میزان سهولت یا صعوبت یادگیری ازیک رسانه: هرقدر شاگرد برای یادگیری ،رسانه ای رادشوارومستلزم صرف وقت ودقت وانرژی بیشتری بداند یاتلقی کند،به همان میزان یادگیری شاگرد ازطریق آن رسانه بیشترمی شود؛وبرعکس،هرقدرفراگیررسانه راسهل انگارد،یادگیری اش نیزبه همان میزان کاهش می یابد.

49. 3- انتخاب روش ورسانه به وسیله فراگیر:
روش ها ورسانه ها را می توان به دو دسته تقسیم کرد
منظم(روش هایی که درآن هامدرس یاطراح آموزشی حرکت وفعالیت فراگیررابرای یادگیری ازپیش تعیین کرده است.)
نامنظم(آن دسته از روش ها ورسانه هایی است که درآنهاآزادی عمل بیشتری برای فراگیر دردستیابی به هدفهای آموزشی پیش بینی شده است.)

50. اصول انتخاب رسانه
1- باید ساده ترین وارزان ترین آن هارابرای هرآموزشی انتخاب کرد. 2- باتوجه به خصوصیات ویژه محتوا،نوع خاصی ازرسانه رابایدانتخاب کرد. 3-گاهی خصوصیات ویژه فراگیران نوع خاصی ازرسانه راطلب می کند.(آموزش نابینایان،ناشنوایان و...) 4- باید به گرایش شاگردان به رسانه مورد نظر ،برداشت آنان ازنظر میزان یادگیری ازطریق آن رسانه وانتخاب رسانه به وسیله شاگردان توجه شود.

51. 5- گاهی مسائل اقتصادی ،اجتماعی،فرهنگی وغیره نوع خاصی ازرسانه راطلب می کند. * به طورکلی شناسایی انواع رسانه هاوظرفیت ها ومحدودیتهای هریک ازآن هالازمه ی به کارگیری صحیح آن هادرانواع آموزش هاست وتکنولوژیست آموزشی بایدباتوجه به تمام حقایق،نیازهاوهدف های ارئه شده؛بهترین،باصرفه ترین وکاراترین رسانه راانتخاب وپیشنهاد کند.*

52. مرحله 4: تهیه درسها