1. استراتژی پوشش ریسک با قراردادهای آتی
ارائه درس مدیریت استراتژیک
استاد دکترحجاریان
میثم ساریان
سعدی بالیده
خردادماه 1388

2. تولد و رشد بازار مشتقات گام اول : معاملات سلف
تلاش کشاورزان در جهت کاهش ریسک فعالیت و اقدام به فروش به قیمت امروز جهت تحویل آتی
معاملۀ مجدد کالا قبل از سررسید و امکان تبدیل تعهد
ورود ریسک پذیران جهت بهره بردن از این بازار بر اساس قدرت پیش بینی
گام دوم : سازماندهی و استاندارد در قالب معاملات آتی

3. یک تعریف ساده از بازار مشتقات
بازار مشتقات بازاری است که:
مقدار معینی از یک دارایی پایه
با قیمت مشخصی به ازای هر واحد
در زمان مشخصی در آینده
خرید یا فروش می شود

4. محصولات بازار مشتقات پیمان آتی
پرداخت وجه جهت تحویل در آینده برای کالای خاص Forwards
قرارداد آتی
پرداخت قسمتی از وجه وتعهد تحویل در آینده برای کالای استانداردFutures
اختیار معامله
اختیار خرید یا فروش کالا درآینده در قبال پرداخت مبلغی مشخص Options
قرارداد تاخت
معاوضۀ یک جریان نقدی با نرخ ثابت با جریان نقدی با نرخ شناور Swaps

5. انواع معاملات ثمن تعهد تحویل کالا نام معامله حال نقد آینده سلف
قراداد/پیمان آتی

6. قرارداد آتی دریک تعریف ساده
قرارداد آتی بعنوان ابزاری برای خرید یا فروش :
مقدار مشخصی از یک دارایی مشخص
با قیمت مشخصی جهت هر واحد
در زمان مشخصی در آینده
تعریف می گردد. 6

7. انواع دارایی های پایه در قراردادهای آتی
از انواع دارایی های پایه قراردادهای آتی در بورسهای دنیا می توان به موارد زیر اشاره کرد:
شاخص ها
ارز
کالاها
فلزات (پایه، فلزات آهنی و غیر آهنی مانند بیلت، مس ، آلومینیوم و ... )
محصولات کشاورزی (غلات، دام زنده، مرکبات، لبنیات و ... )
انرژی (برق، نفت و ... )
سهام

8. تفاوت پیمان های آتی و قراردادهای آتی
برمبنای مذاکره مستقیم
در فضای رقابتی و از طریق حراج
الزاماً مشخصات استانداردی ندارند
دارای مشخصات استاندارد می باشند
عدم شفافیت قیمت ها
قیمت ها شفاف و در دسترسند
لزوم شناخت طرفین معامله از هم
عدم لزوم شناخت طرفین معامله از هم
ریسک اعتباری بالا
ریسک اعتباری پایین
ضوابط استاندارد برای معاملات وجود ندارد
ضوابط دقیق و مشخص
مسدود نمودن مواضع یا انتقال تعهدات ممکن نیست
مسدود نمودن مواضع یا انتقال تعهدات مقدور است
اکثر قراردادهای با تحویل منجر می شود
درصد بسیار کمی به تحویل منجر می شود

9. بازار معاملات آتی و مفاهیم مدیریت ریسک

10. مدیریت ریسک
هر فعالیت اقتصادی توأم با ریسک است و ریسک را نمی توان حذف کرد
آنچه باید قبل از برخورد با ریسک بدانیم؟
ماهیت ریسک
گستردگی ریسک
انواع ریسک
توانایی بنگاه در کاهش احتمال وقوع ریسک
درجه تاثیر ریسک بر روند فعالیت بنگاه
هزینه و سود مدیریت ریسک

11. تاثیرات ریسک در بازار کالا بر فعالیت یک واحد اقتصادی
تاثیرات ریسک در بازار کالا بر فعالیت یک واحد اقتصادی
کوتاه مدت :
افزایش ناگهانی قیمت و افزایش پیش بینی نشدۀ مواد اولیه کاهش سود بنگاه
کاهش ناگهانی قیمت و کاهش پیش بینی نشدۀ فروش
میان مدت و بلند مدت :
تداوم اثرات کوتاه مدت کاهش ارزش دارایی و کاهش سهم بازار

12. راهکارهای مواجهه با ریسک
حذف/پوشش ریسک :
همزمان با حذف یک ریسک ، ریسک های دیگری را می پذیریم!
قبول ریسک :
قبول ریسک گام برداشتن در فضای مبهم ! برنامه ریزیهای مشروط!
استقبال از ریسک :
یک بازی پر خطر با ریسک مضاعف !!

13. پوشش ریسک راهکار مواجهه با ریسک
پوشش ریسک :
پذیرش آگاهانۀ ریسک
پذیرش ریسک هایی با همبستگی منفی

14. مفاهیم اساسی عملیاتی قراداد آتی در یک نگاه
دارایی استاندارد و قابل معاملۀ مکرر
مشخصات قرارداد
پوشش ریسک اعتباری
وجوه تضمین
نقش اتاق پایاپای
به روز رسانی حسابها
فرایندهای تسویه نقدی و تحویل
عمر مشخص یک قرارداد

15. فرایند عملیاتی معاملات آتی
Seller
Buyer
Clearing
House
Buyer
Seller
Initial Margin
Initial Margin

16. چه کسانی به بازار آتی می آیند؟
این اشخاص دارایی پایه را
دارند
خواهند داشت
و یا
به آن نیاز دارند!
این اشخاص برای مدیریت کسب و کارشان نیاز به
ثبات در قیمت
محصولات یا
نهاده های خود دارند !
Hedgers
تولید کنندگان، مصرف کنندگان و....

17. چه کسانی به بازار آتی می آیند؟
این اشخاص آگاهانه
به استقبال خطر می روند تا
منفعت ببرند
این اشخاص
تحلیل می کنند
ریسک می خرند
و ؟؟؟؟؟
Speculator
عموم سرمایه گذاران محترم بویژه کسانی که به لحاظ شغل یا موقعیت خود با اطلاعات پایه ای کالا درگیرند 2

18. چه کسانی به بازار آتی می آیند؟
Arbitrager
این اشخاص
از اختلاف قیمت دو یا چند بازارسود می برند
بدون ریسک سودمی برند!
کسانی که سود را دوست دارند!
کسانی که در بازارهای موازی فعالیت میکنند!

19. یک پوشش دهندۀ ریسک در بازار چه می کند؟
با این اقدام، تولید کننده
از تامین نهادۀ تولید در شهریور ماه مطمئن شد
در مقابل تغییرات نامطلوب قیمت حمایت شد
بصورت تئوریک سود ناشی از تغییرات مطلوب قیمت را از دست داد
به عبارت دیگر تولید کننده:
ریسک ناشی از کاهش قیمت را
معاوضه کرد با اطمینان ناشی از بازده معین

20. سرمایه گذاری با استفاده از قراردادهای آتی
اگر سرمایه گذاری احتمال افزایش قیمت ها (سهام، ارز و کالا) در طی ماه های آتی را بدهد، سرمایه گذار در حال حاضر اقدام به خرید کرده و به دنبال فروش آن در آینده به قیمت بالاتر می باشد. - خرید با قیمت پایین / فروش با قیمت بالا: سود ناشی از تفاوت قیمت. زیبایی استفاده از آتی ها این است که می توان با اخذ موقعیت فروش سود به دست آورد. به بیان دیگر اگر انتظار کاهش قیمت ها وجود داشته باشد، سرمایه گذار در حال حاضر اقدام به اخذ موقعیت فروش نموده و به دنبال خرید به قیمت کمتر در آینده است. فروش با قیمت بالا / خرید با قیمت پایین: سود ناشی از تفاوت قیمت. سرمایه گذاری با قراردادهای آتی شبیه پیش خرید یا پیش فروش فولاد می باشد. هرچند در استفاده از قراردادهای آتی: - فرصت های استفاده از خاصیت اهرمی این قراردادها از مزایای عمده می باشد. - هزینه ها و ریسک ها بسیار کمتر می باشد چون دارایی فیزیکی انبار شده نداریم

21. دو موقعیت معاملاتی در بازار وجود دارد: Long :یا موقعیت خرید
دو موقعیت معاملاتی در بازار وجود دارد: Long :یا موقعیت خرید. Short: با موقعیت فروش
معاملات آتی منجر به تحویل کالا نمیشود و طریق بستن آن گرفتن یک موضع معاملاتی معکوس است.

22. مثال
فرض کنید شما مصرف کننده مفتول مس هستید و میخواهید از حالا(خرداد) برای شهریور ماه خرید خود را انجام دهید برمبنای محسابات فعلی وبه قیمت 4800دلار به گونه ای که از نوسانات قیمت در امان بمانید.چشم انداز شما صعود قیمتهاست.بنابراین به بورس مراجعه میکنید و تابلوی قیمت ها را به شرح زیر می بینید:
شما یک قرارداد با موضع
Long برای شهریور میبندید.
4500 دلار
نقد امروز
4600 دلار
اول تیر
4750 دلار
اول مرداد
4800 دلار
اول شهریور

23. محاسبات درشهریور
در اول شهریور شما یک قرار داد خرید 4800دلاری دارید که میبایست با موضع معکوس آن را ببندید.دو حالت در شهریور ممکن است:
قیمتها بیش از قرارداد شما یا کمتر از آن است.
1-قیمت 5000دلار است.محاسبات سود و زیان:
از قرارداد آتی که با موضع short بسته میشود 200دلار سود می کنید.
ولی در بازار نقدی کالای خود را 5000دلار تهیه میکنید.200دلار بیش از قیمت انتظاری.اما با سود حاصل از قرارداد آتی قیمت تمام شده برای شماهمان 4800 دلار خواهد بود.
2- قیمت 4600 دلار میشود:
قرارداد آتی خود را با موضع shortمی بندید و 200 دلار ضرر میکنید.
در بازار نقدی 1تن مس با قیمت 4600 دلار میخرید، 200 دلار کمتر از قیمت انتظاری.اما با ضرر حاصل از قرارداد آتی قیمت تمام شده برای شماهمان 4800 دلار خواهد بود.

24. استفاده از قراردادهای آتی برای سرمایه گذاری
در خرید یا فروش قراردادهای آتی، مبلغ پول اولیه مورد نیاز تنها 15-10% ارزش قرارداد آتی است نه 100% ارزشی که در بازار نقدی رایج است.
ریسک قیمت یکسان است ولی سرمایه گذاری با قراردادهای آتی هیچ یک از هزینه های بازار نقدی و ریسک تولید، یافتن شریک با اعتبار بالا، پرداخت مبلغ قرارداد مذاکره شده، هزینه های انبارداری، حمل و نقل و اجرایی و ... را دارا نمیباشد.
هزینه معاملات آتی به طور تقریبی بسیار کم می باشد. (کارمزدهای تسویه و کارگزاری قابل چشم پوشی است)
سهولت: تأثیرگذاری برانجام معاملات در ثانیه
سرمایه گذاری با قراردادهای آتی یک راه ایده ال برای تبادل دانش نهانی با بازدهی بالاست.
کسب سود از تحرکات بازار در تمام جهت ها. (افزایشی یا کاهشی) (با خرید نقدی سهام فقط در زمان افزایش قیمت ها سود حاصل می شود).
اخذ سود به صورت روزانه

25. با تشکر