1. NHẬP MÔN DÂN SỐ PHÁT TRIỂN
Ths Nguyễn Tấn Đạt
11/11/2018

2. Mục tiêu
Nêu được khái niệm, mục đích, đối tượng, phạm vi, và phương pháp của môn DS & PT
Trình bày được những nét khái quát của tình hình dân số TG và dân số VN
Hiểu được mối liên quan giữa dân số với các vấn đề kinh tế, xã hội, và môi trường
11/11/2018

3. Khái niệm chung Dân số học (Demography) Từ này có nguồn gốc từ Hy lạp:
demos là dân số
graphie là nghiên cứu.
Thuật ngữ "dân số học" (démographie, demography) được A.Guillard dùng đầu tiên 1855
Ngày nay, từ này được dùng chỉ ngành khoa học nghiên cứu về dân số.
11/11/2018

4. Khái niệm chung
Dân cư là tập hợp những con người cùng cư trú trên một lãnh thổ nhất định
Dân số là dân cư được xem xét, và nghiên cứu ở góc độ quy mô và cơ cấu”
11/11/2018

5. Phương trình cân bằng dân số
P1 = P0 + (B – D) + (I – O)
Trong đó :
P1 : Dân số vào cuối kỳ.
P0 : Dân số vào đầu kỳ.
B : Số trẻ em sinh ra trong kỳ (Số sinh).
D : Số người chết trong kỳ (Số chết).
I : Số người nhập cư.
O : Số người xuất cư.
11/11/2018

6. Phát triển là gì?
“Phát triển là quá trình một xã hội đạt đến mức thoả mãn các nhu cầu mà xã hội ấy coi là thiết yếu”
11/11/2018

7. Dân số, sức khoẻ: tỷ lệ chết trẻ em, tuổi thọ bình quân
Ngân hàng thế giới đã cụ thể hoá các nhu cầu thiết yếu bằng các chỉ tiêu sau:
Dinh dưỡng: Lượng calo, chất đạm được cung cấp bình quân đầu người, tỷ lệ đạt được so với yêu cầu
Giáo dục: tỷ lệ biết chữ; tỷ lệ học sinh tiểu học (tính trên số dân từ 5 đến 14 tuổi)
Dân số, sức khoẻ: tỷ lệ chết trẻ em, tuổi thọ bình quân
Vệ sinh: tỷ lệ dân số được hưởng các phương tiện vệ sinh, tỷ lệ dân số được cung cấp nước sạch.
11/11/2018

8. Mở rộng các nhu cầu thiết yếu và chú ý nhiều đến yếu tố xã hội, một quan niệm khác cho rằng:
Nếu coi phát triển là đối lập với nghèo khổ thì phát triển được coi là quá trình giảm dần, đi đến loại bỏ nạn đói ăn, bệnh tật, mù chữ, tình trạng mất vệ sinh, thất nghiệp và bất bình đẳng.
11/11/2018

9. Phát triển bền vững
Phát triển bền vững là sự phát triển đạt được 4 nhóm mục tiêu là:
bền vững về kinh tế,
bền vững về xã hội,
bền vững về môi trường,
đảm bảo quốc phòng, an ninh.
11/11/2018

10. Các nhóm mục tiêu phát triển bền vững
11/11/2018

11. HDI tối đa là 1, tối thiểu là 0. Thông qua DHI năm 2001 của 162 nước
Liên hiệp quốc đưa ra cách tính chỉ số phát triển con người (HDI), năm 1990, để đánh giá trình độ phát triển của các nước.
HDI tối đa là 1, tối thiểu là 0.
Thông qua DHI năm 2001 của 162 nước
Nước có trình độ phát triển cao: HDI từ 0,8 trở lên (48 nước)
Nước có trình độ phát triển trung bình: HDI từ 0,5 đến < 0,8 (78 nước)
Nước có trình độ phát triển thấp: HDI < 0,5 (36 nước)
11/11/2018

12. Việt nam xếp vào nhóm thứ mấy? HDI = 0.682 (2001)
11/11/2018

13. Chỉ số phát triển con người Việt Nam, giai đoạn (1995-2007)
HDR năm
1995
1997
1999
2000
2001
2003
2004
2005
2006
2007
Số liệu năm
1992
1994
1996
1998
2002
HDI
0,539
0,557
0,664
0,671
0,682
0,686
0,691
0,704
0,709
0,733
Xếp hạng
120/174
121/174
110/174
108/174
101/162
107/173
112/17 5
108/17 7
109/17 7
105/17 7
11/11/2018

14. DHI của Việt Nam 2005
Source: 2007/2008 Human Development Report

15. 11/11/2018

16. 11/11/2018

17. Các lĩnh vực nghiên cứu của dân số
Nghiên cứu về số lượng dân số
Nghiên cứu về chất lượng dân số
Các học thuyết về dân số
11/11/2018

18. Nghiên cứu về số lượng dân số
Dân số học tĩnh: nghiên cứu qui mô, cấu trúc và sự phân bố của dân số
Dân số học thể động: nghiên cứu về các biến động của dân số. Biến động tự nhiên (sinh, tử). Biến động cơ học (di cư, nhập cư).
Tái sản xuất dân số theo nghĩa hẹp: sinh và chết.
Tái sản xuất dân số theo nghĩa rộng: sinh, chết và di cư
11/11/2018

19. Nghiên cứu về chất lượng dân số
Là nghiên cứu chất lượng sống của dân số; trong lĩnh vực này người ta sử dụng kỹ thuật của thống kê, sinh học di truyền học, y học và một số ngành khác để nghiên cứu.
11/11/2018

20. Mối quan hệ giữa dân số và phát triển
Kết quả dân số
- Quy mô dân số
- Cơ cấu theo tuổi/giới
- Phân bố theo không gian
Quá trình phát triển
- Tiêu dùng hàng hoá, dịch vụ
(lương thực, nhà ở, y tế, giáo dục…)
- Tỷ lệ tiết kiệm và đầu tư
- Sử dụng vốn con người
- Sử dụng vốn vật chất
- Khai thác và sử dụng tài nguyên môi trường
- Chi tiêu công cộng
Quá trình dân số
- Sinh
- Chết
- Di cư
Kết quả phát triển
- Thu nhập, phân phối thu nhập
- Việc làm
- Tình trạng giáo dục
- Tình trạng chăm sóc y tế, sức khoẻ và dinh dưỡng
- Chất lượng môi trường
11/11/2018

21. Một cách biểu diễn tóm tắt khác về mối quan hệ giữa dân số và phát triển
11/11/2018

22. Tổng quan về dân số thế giới
DS thế giới tăng mạnh trong thế kỷ qua:
1 tỷ vào năm 1804
2 tỷ vào năm 1927 (123 năm sau)
3 tỷ vào năm 1960 (33 năm sau)
4 tỷ vào năm 1974 (14 năm sau)
5 tỷ vào năm 1987 (13 năm sau)
6 tỷ vào năm 1999 (12 năm sau)
11/11/2018

23. Dự đoán DS thế giới: 7 tỷ vào năm 2013 (14 năm sau)
11/11/2018

24. Dân số năm 2008
accessed 21 Sep, 2009

25. GIA TĂNG DS TG HÀNG NĂM
11/11/2018

26. TỶ SUẤT SINH VÀ CHẾT (TOÀN TG)
11/11/2018

27. TĂNG TRƯỞNG DS Ở 2 NHÓM NƯỚC
11/11/2018

28. CÁC QUỐC GIA ĐÔNG DÂN NHẤT THẾ GIỚI (75%)
11/11/2018

29. 10 QUỐC GIA ĐÔNG DÂN NHẤT THẾ GIỚI
2009
2050
Country
Population (millions)
China
1,331
India
1,748
1,171
1,437
United States
307
439
Indonesia
243
343
Brazil
191
Pakistan
335
181
Nigeria
285
Bangladesh
162
222
153
215
Russia
142
Congo, Dem. Rep.
189
Japan
128
Philippines
150
Source: Carl Haub and Mary Mederios Kent, 2009 World Population Data Sheet.
11/11/2018

30. ĐỒNG HỒ DÂN SỐ THẾ GIỚI Các chỉ số đo lường Thế giới
Các nước phát triển
Các nước kém phát triển
Các nước kém phát triển (trừ Trung Quốc)
Dân số:
6,809,972,000
1,232,100,000
5,577,872,000
4,246,474,000
Số sinh trên:
Year
138,949,000
14,359,000
124,590,000
108,427,000
Month
11,579,083
1,196,583
10,382,500
9,035,583
Week
2,672,096
276,135
2,395,962
2,085,135
Day
380,682
39,340
341,342
297,060
Hour
15,862
1,639
14,223
12,378
Minute
264 27
237
206
Second
4.4
0.5
4.0
3.4
Số chết trên:
56,083,000
12,227,000
43,807,000
34,407,000
4,673,583
1,023,083
3,650,583
2,867,250
1,078,519
236,096
842,442
661,673
155,652
33,636
120,019
94,266
6,402
1,401
5,001
3,928
107 23 83 65
1.8
0.4
1.4
1.1
Tăng tự nhiên trên:
82,866,000
2,082,000
80,783,000
74,020,000
6,905,500
173,500
6,731,917
6,168,333
1,593,577
40,038
1,553,519
1,423,462
227,030
5,704
221,323
202,795
9,460
238
9,222
8,450
158 4
154
141
2.6
0.1
2.3
Source: Carl Haub and Mary Mederios Kent, 2009 World Population Data Sheet (Washington, DC: Population Reference Bureau, 2009).

31. DÂN SỐ VIỆT NAM Quy mô DS lớn DS phát triển nhanh Dân số trẻ
Phân bố dân cư không đồng đều, chưa hợp lý
11/11/2018

32. Dân số Việt Nam
Thế kỷ thứ I khoảng 1 triệu người (tài liệu nhà Đông Hán).
Thế kỷ XIV và đầu thế kỷ XV khoảng 5 triệu người.
Thời kỳ Gia Long (1802 – 1819) khoảng người
Thời kỳ Minh Mạng là người.
Đến thời kỳ Pháp thuộc (14/2/1921) là 15,584 triệu người
11/11/2018

33. Năm 2020 (dự báo): 102 triệu, xếp thứ 15
Năm 1950: 23 triệu, xếp thứ 17
Năm 1999: 76,3 triệu, xếp thứ 13
Năm 2009: 88 triệu, xếp thứ 13
Năm 2020 (dự báo): 102 triệu, xếp thứ 15
75 năm trở lại đây DS thế giới tăng khoảng 3,1 lần, dân số Việt Nam tăng 4,8 lần
11/11/2018

34. Tổng tỷ suất sinh (TFR): 3,8 con (1989) - Giảm còn 2,3 (1999)
Vùng có mức sinh cao: Tây Bắc (3,57 con), Tây Nguyên (3,93 con)
11/11/2018

35. http://www. indexmundi. com/vietnam/total_fertility_rate
accessed 21 Sep, 2009

36. Chỉ số phát triển về giới (GDI): xếp thứ 89/146 nước
Chỉ số phát triển con người (HDI): 0,539 (1992), tăng 0,682 (2001); xếp thứ 101/164 nước
Chỉ số phát triển về giới (GDI): xếp thứ 89/146 nước
Chỉ số nghèo khổ (HPI): xếp thứ 108/174 nước
11/11/2018

37. Từ 58% (1993) giảm còn 37% (1998) (tiêu chí nghèo quốc tế)
Tỷ lệ hộ đói nghèo:
Từ 58% (1993) giảm còn 37% (1998) (tiêu chí nghèo quốc tế)
Từ 30% (1991) giảm còn 10% (2000) (Tiêu chí nghèo quốc gia)
Tuổi thọ bình quân khoẻ mạnh: 67,8 tuổi (2001), xếp thứ 93/162 nước
Thể lực của người Việt Nam yếu: 1,5% DS bị thiểu năng về thể lực và trí tuệ
11/11/2018

38. Số năm đi học bình quân: 6,2 năm học (1997,1998)
Tỷ lệ lao động qua đào tạo: 20% (trong NN 8%)
Tốt nghiệp CĐ, ĐH: chiếm 2,09% DS
Trình độ thạc sĩ trở lên: chiếm 0,06% DS
11/11/2018

39. Tỷ lệ tăng dân số (%) bình quân năm, 1979-2009
Tỷ lệ tăng dân số bình quân năm giữa 2 cuộc TĐTDS 1999 và 2009 là 1,2%/năm
giảm mạnh so với 10 năm trước đó và là tỷ lệ tăng dân số thấp nhất trong vòng 50 năm qua
(Nguồn từ ban chỉ đạo nhà ở của TW)

40. Tổng tỷ suất sinh,
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008

41. Tổng tỷ suất sinh toàn quốc, thành thị, nông thôn và các vùng, 2009

42. 10 tỉnh có tỷ suất sinh thô cao nhất, 2009 (‰)

43. 9 tỉnh có tỷ suất sinh thô
thấp nhất, 2009 (‰)

44. 10 tỉnh có tổng tỷ suất sinh
cao nhất, 2009 (con/phụ nữ)

45. 10 tỉnh có tổng tỷ suất sinh
thấp nhất, 2009 (con/phụ nữ)

46. 4. Quy mô, mật độ dân số và mức sinh

47. 11/11/2018

48. 11/11/2018

49. Vai trò của dân số học
Dân số học là một môn cơ sở của y học cộng đồng:
Dân số là cơ sở để đánh giá tình trạng sức khoẻ cộng đồng.
Là cơ sở để đặt mục tiêu và đánh giá chương trình chăm sóc sức khoẻ.
Là cơ sở để đề ra các chính sách phát triển y tế.
Dân số có vai trò đặc biệt trong sự phát triển trên kinh tế quốc dân:
Là cơ sở để hoạch định chính sách phát triển kinh tế xã hội.
Là mục tiêu và động lực phát triển kinh tế xã hội.
11/11/2018