1. موضوع: سیستم های اطلاعاتی
استاد :
دکتر میر سپاسی
تهیه و تنظیم:
عوض پور
پاییز1393

2. تاریخچه سیستم های اطلاعات حسابداری :
درهنگام پیدایش نرم‌افزار و زبانهای برنامه‌نویسی، ابتدا برنامه‌نویسان به‌همراه کارشناسان مالی اقدام به تولید نرم‌افزارهای بسیار ساده‌ای در زمینه مالی کردند. این سیستمها بیشتر در محیط های کاری کوچک و خانه‌ها تحت عنوان «سیستم حسابداری» مورد استفاده قرار می‌گرفتند. پس از توسعه سیستمهای اطلاعاتی و ایجاد سیستمهای یکپارچه، سیستم اطلاعات حسابداری به‌عنوان یکی از گزینه‌های این نوع سیستمها تولید شد که بنا به درخواست خریدار و مطابق با شرایط سازمانی و کسب‌وکار، تنظیم و فعال می‌گردد. از عمده‌ترین سیستمهای یکپارچه می‌توان به سیستمهای اطلاعات مدیریت و سیستمهای برنامه‌ریزی منابع بنگاه اشاره کرد که اولین عرضه‌کنندگان این نوع سیستمها شرکتهایی همچون اوراکل، سپ (SAP) و مایکروسافت هستند

3. تعریف سیستم اطلاعاتی:
سیستم اطلاعات حسابداری سیستمی است که عملیات جمع‌آوری و ذخیره‌سازی داده‌های مالی را طی فرایندهای حسابداری انجام می‌دهد و پس از پردازش این داده‌ها، اطلاعات مورد استفاده تصمیم‌گیرندگان سازمانی را تولید می‌کند. سیستم اطلاعات حسابداری در نهایت با ارائه گزارشهای هوشمندانه مالی می‌تواند تصمیم‌گیرندگان و مدیران سازمان را در برنامه‌های راهبردیشان کمک كند.

4. اجزای اصلی سیستمهای اطلاعات حسابداری :
1- كاركنان: کاربران سیستمهای اطلاعات حسابداری، 2- روشها و دستورالعملها: فرایندهای جمع‌آوری، مدیریت و ذخیره‌سازی داده‌های مالی، 3- داده‌ها: داده‌های مرتبط با سازمان و فرایندهای کسب‌وکار آن، 4- نرم‌افزار: برنامه‌ای نرم‌افزاری جهت پردازش داده‌ها، 5- زیرساخت فناوری اطلاعات: سیستمها و شبکه‌های کامپیوتری که امكان می‌دهد تا سیستم اطلاعات حسابداری در اختیار افراد مرتبط قرار گیرد. 6- کنترلهای داخلی و اقدامات امنیتی: مسائل امنیتی درون سیستم جهت حفاظت از داده‌ها.

5. اهداف سیستمهای اطلاعاتی حسابداری :
1)تعیین استراتژی موسسه و برنامه ریزی بلندمدت : تهیه اطلاعاتی در راستای این هدف موجب تصمیم گیری در خصوص تولید یا عدم تولید محصولات جدید ,چگونگی استفاده از منابع مازاد می شود.
2)تعیین چگونگی تخصیص منابع : تهیه تطلاعاتی در راستای این هدف موجب تصمیم گیری در خصوص ادامه تولید ویا توقف تولید محصولی خاص با توجه به سود آور بودن آن ,یا قبول یا رد یک سفارش میشود.
3)برنامه ریزی و کنترل : اگر اطلاعات مالی در راستای این هدف تهیه شوند می توان نسبت به میزان درآمدها و هزینه ها وهمچنین دارایی وبدهی هر قسمت از شرکت اظهار نظر نمود.
4)اندازه گیری عملکرد و ارزیابی کارکنان : بر اساس اطلاعات مالی می توان عملکرد ونتیجه فعالیتهای شرکت که بطور واقعی بدست آمده است را با آنچه که برآورد وپیش بینی شده است مقایسه و نقاط ضعف وقوت هر قسمت را بدست آوردوبر اساس این اطلاعات می توان تصمیم گیری مناسب و خوبی اتخاذ نمود.
5)گزارشگری مالی : در راستای گزارشگری مالی که برای افراد برون سازمانی ودرون سازمانی تهیه می شود باید از اطلاعات مالی به نحو مطلوب استفاده نمود.
اهداف سیستمهای اطلاعاتی حسابداری :

6. انواع عملکرد سیستم های اطلاعاتی حسابداری:
۱- عملکرد اطلاعاتی :
این عملکرد که مهمترین عملکرد یک سیستم حسابداری است در واقع وظیفه جمع آوری تمامی اطلاعات مربوط به فعالیت های مالی را بر عهده دارد . پس از جمع آوری این اطلاعات آنها را بر حسب پول به عنوان مقیاس مشترک اندازه گیری ، سنجیده ، ثبت و در گروههای همگن طبقه بندی می کند و در پایان گزارشهایی را تهیه می کند که تصمیم گیرندگان مختلف در باره یک موسسه بتوانند بر مبنای آن آگاهانه تصمیم بگیرند .
۲- عملکرد کنترلی :
هر سیستم حسابداری باید اطلاعات مناسبی را فراهم آورد که مدیران موسسه را در برنامه ریزی و هدایت عملیات ، نظارت و کنترل فعالیتها و امور یاری دهد و اموال و حقوق متعلق به یک موسسه را حفظ نماید .
3-عملکرد خدماتی:
هر موسسه ای معمولا افرادی را به خدمت می گیرد و با اشخاص و موسسات مختلفی داد و ستد و سر وکار دارد. این جریان تعهداتی را برای موسسه ایجاد می کند تا با دادن اطلاعات صحیح وهمچنین ایفای تعهدات در سر رسید و وصول به موقع مطالبات .عملکرد خدماتی یک سیستم حسابداری را تشکیل می دهد

7. سیستمهای اطلاعات حسابداری را می‌توان محل تقاطع منطقی دو موضوع گسترده‌ حسابداری و سیستم اطلاعات مدیریت دانست. آنچه در هر دو رشته حسابداری و سیستم اطلاعات مدیریت مشترک است، توجه محوری به اطلاعات است. حسابداری خود به اطلاعات مالی گرایش دارد، در حالی که سیستم اطلاعات مدیریت بیشتر به سیستمهایی پوشش می‌دهد که اطلاعات را تولید می‌کنند

8. تفاوتهای بین حسابداری مدیریت وحسابداری مالی:
سیستم اطلاعاتی حسابداری مدیریت MAIS سیستم اطلاعاتی حسابداری مالی و FAIS.
تفاوتهای بین حسابداری مدیریت وحسابداری مالی:
1)دراستفاده کنندگان :مدیریت درون سازمانی ومالی برون سازمانی است
2)دراهداف: درمالی هدف ارزیابی وپیش بینی است ودرمدیریت هدف تصمیم گیری داخلی وبهبودکارایی وانتخاب روشهاست
3)دراستاندارد :مالی داردومدیریت ندارد
4)دردوره مالی:مالی محدود و مدیریت نامحدود
5)قانونی یااختیاری:مالی اجباری است ومدیریت اختیاری یاایجابی است وبرحسب نیازاست

9. (AIS)  باچه حوزه های درارتباط هستند؟
1-    ارتباط با سیستم کنترل داخلی
2-    ارتباط با مدیریت
3-    ارتباط با حسابداری
4-    ارتباط با فن آوری اطلاعات و ارتباطات

10. ارتباط بین (MIS) و (AIS) را نام ببرید؟

11. سیستم اطلاعاتی حسابداری مالی گذشته نگر بوده و هدفش بکارگیری موسسه برای منافع سهامداران و گیرندگان گزارش هایی از افراد خارج از موسسه سهامداران و دولت هستند سیستم حسابداری مدیریت گذشته حال و آینده گر است
از یک دیدگاه ارتباط (MIS) و (AIS) ارتباط کل به جزء است (AIS) یکی از بخشهای تشکیل کننده(MIS) است که در تمام ویژگی ها و خصوصیات(MIS)  رابرخورداراست. هدفمند می باشدودارای ورودی داده های اطلاعاتی است.فرایندپذیرش دادههارا طی می کند. محصول اطلاعاتی به دست می دهد که دارای محیط پیرامونی سیستم است و نظام کنترلی بازخور اطلاعاتی ناظر به کارکرد آن است. سیستمهای اطلاعاتی حسابداری (AIS) با بهره گیری از سایر دانشها و فنون از جمله: نظریه مدیریت ، نظریه سیستم ها، فنون کنترل و فن آوری اطلاعات نظام منسجم و اطمینان بخش اطلاع رسانی به استفاده کننده گان مختلف درون سازمانی و بیرون سازمانی را تشکیل می دهد. اهمیت و تأثیر گذاری گزارشهای قابل استخراج و قابل ارائه از(AIS) موجب شده است که این سیستم بیش از سایر زیر سیستمهای تشکیل دهنده (MIS) زیر ذره بین کنترلها قرار گیرد. ساز و کارهای کنترل داخلی، بازبینی های حسابرسی داخلی وانجام حسابرسی های تفضیلی حسابرسان مستقل نمونه های بارزی ازدامنه کنترل ها نسبت به کارکرداطمینان بخشی از (AIS) است.در سازمان های انتفاعی مهمترین جزء  (MIS) و (AIS) است.

12. ارتباط (MIS) و (AIS) در سازمانهای پیچیده و در برخی از موارد بحث انگیز است. برخی از محققان اعتقاد دارند که به علت آنکه نتایج (AIS) به عنوان داده های خام (MIS) مورد استفاده قرار می گیرد و (AIS) جزی از (MIS) محسوب می شود. اما گروه دیگری از محققین این گروه راقبول ندارند.
گروه دوم معتقدند از آنجا که (AIS) از دو زیر سیستم حسابداری مدیریت و حسابداری مالی تشکیل می شود سیستم حسابداری مالی به استفاده کنندگان خارجی سازمان اطلاعاتی را ارائه می کند. و سیستم حسابداری مدیریت (AIS) به (MIS) خدمات می دهد و اطلاعات را برای مدیریت آماده می کند. لذا (MIS) و (AIS) داری اشتراک بوده و هر یک وظایف مشخص خود را دارند. بنابراین (MIS) و(AIS) هر دو زیر سیستم های سیستم اطلاعاتی بنگاه هستند که داری اشتراکاتی با یکدیگر بوده و هریک مأموریت های خاص خود را دارند.
تذکر: در یک واحد تجاری سیستم های اطلاعاتی شامل (MIS) و (AIS) و سیستم پشتیبانی تصمیم و سیستم خُبره و سیستم های مدیریت اجرایی هستند.

13. دیدگاه دیگر درباره ارتباط بین  (MIS) و (AIS):
اگر چه (AIS) یکی از سیستم های بسیار مهم سازمان است اما تنها سیستم رسمی برای ارائه اطلاعات در سازمان نیست و سایر سیستم های اطلاعاتی رسمی مانند (MIS) نیز درسازمان وجود دارد. سیستم های اطلاعات غیر رسمی اطلاعاتی را برای منابع غیررسمی جمع آوری می کند اگر چه اطلاعات غیر رسمی ممکن است اطلاعات مالی مانند سود مورد انتظار و یا غیر مالی مانند تغییرات مورد انتظار در نرخ بهره و یا کیفی باشد. این سیستم نقاط اشتراک زیادی دارند ولی در درون سیستم های اطلاعاتی جامع گنجانده می شود. (MIS) با ارائه اطلاعات فراوان به مدیران به بازاریابی، تولید، بودجه بندی، داشتن اطلاعات جهت کنترل و تصمیم گیری کمک می کند.
تذکر: برخی از محققان معتقدند که (MIS) مجموعه ای از سیستم های است که اطلاعات را برای مدیریت تهیه می کند در سازمانهای کوچک (AIS) نماینده (MIS) است و در سازمان های بزرگ (AIS)فقط زیر مجموعه (MIS) است بطوری که حسابداری سنجش مسئولیت با ارائه اطلاعات به حل مسائل ساختار یافته و یا کنترل های عملیاتی کمک می کند.

14. سیستم اطلاعاتی حسابداری چه ورودی ها، چه فرآیند ها و چه خروجی های دارد؟
ورودی ها ←  رخدادهای اقتصادی که به عنوان رویداد حسابداری شناخته می شود. که شامل فروش نقدی و نسیه و   هزینههامیباشد.
فرآیندها←رخدادهای اقتصادی رابه عنوان رویدادهای حسابداری دردفترروزنامه ثبت وبه دفترکل انتقال بعداصلاحات وکنترل میکند.
خروجی ←  اسناد و مدارک حسابداری و گزارش هایی از قبیل صورتهای مالی و سنجش مسئولیت.

15. نقش سیستم های اطلاعاتی حسابداری در سازمان ها :
در علوم سازمانی، سلسله مراتب سازمانی را به هرمی تشبیه می کنند که از
سطوح مختلف کارکنان تشکیل شده است. در اینجا هرم سلسله مراتب
سازمانی از 4 سطح تشکیل شده که عبارتند از:
مدیران ارشد
مدیران میانی
کارکنان دانشی واطلاعاتی
مدیران عملیاتی
منظور از کارکنان دانشی، طراحان و متخصصانی هستند که کارهای تحقیقاتی سازمانها را انجام می دهند. کارکنان اطلاعاتی، کارکنانی هستند که کارهای دفتری مثل ماشین نویسی، ارسال پیغام و اجرای برنامه ریزی ها را انجام می دهند.
در شکل زیر انواع مختلف سیستمهای اطلاعاتی را که می توان در سازمانها پياده کرد مشاهده می کنید. هرکدام از سطوح سازمانی، دارای مجموعه ای ازسیستمهای اطلاعاتی هستند که برای هریک از حوزه های کارکردی درون سازمان به کار می روند.

17. سیستمهای مرتبط با سطوح سازمانی عبارتند از:
سیستمهای سطح استراتژیک: سیستمهای اطلاعاتی هستند که برای پشتیبانی از فعالیتهای برنامه ریزیدرازمدت که توسط مدیران ارشد تدوین و طراحی شده است، اطلاعاتی در اختیارشان قرار می دهد.
سیستمهای سطح مدیریت: سیستمهای اطلاعاتی هستند که برای کنترل، نظارت، تصمیم گیری و عملیات مدیریتی مدیران سازمان طراحی شده اند.
سطح دانش: سیستمهای اطلاعاتی هستند که برای کارکنان دانشی و اطلاعاتی سازمان جهت انجام طراحی و ثبت زمانبندی های کاری و موارد مشابه طراحی شده اند.
سیستمهای سطح عملیات: این نوع از سیستمها، عملیات و فعالیتهای جاری سازمان را کنترل می کنند.

18. انواع سيستم‌هاي اطلاعاتي :
1)برنامه ریزی جامع منابع (Enterprise Resource Planning) :
1.1)سيستمهاي پشتيباني اجرائيExecutive Support System ) )
1.2) سيستم هاي تصميم يار (Decision Support System )
2)سيستمهاي اطلاعات مديريت(Management Information System):
2.1)سيستم هاي دانش كار Knowledage Work System ) )
2.2)سيستم هاي اتوماسيون اداري Office Automated System ))
3)سيستم هاي پردازش تراكنش Transaction Processing System ) )

19. امنیت سیستم اطلاعات حسابداری :
امنیت به معنای حفاظت سیستمهای اطلاعاتی در مقابل دسترسی افراد غیرمجاز به اطلاعات یا خدمات است و اطلاعات ذخیره‌شده، در حال پردازش یا گزارش‌شده را شامل می‌شود. به منظور تأمین نیازهای اطلاعاتی جامعه، استفاده از سیستمهای اطلاعات حسابداری در حال افزایش است. به‌دنبال افزایش استفاده از این سیستمها و همچنین پیچیدگی و گسترش آنها، شرکتها با مخاطراتی در مورد این سیستمها روبه‌رو هستند. مهمترین تهدید در رابطه با سیستمهای اطلاعاتی، دسترسی افراد غیرمجاز به اطلاعات است. امنیت کافی برای اطلاعات موضوعی است که هیچ سازمانی نمی‌تواند آن را انکار کند. حفاظت از سیستم اطلاعاتی در مقابل خطرات و تهدیدهای موجود، در واقع امنیت اطلاعات نامیده می‌شود.

20. سه روش برای امنیت سیستمهای اطلاعات حسابداری در نظر گرفته شده است :
1- امنیت فیزیکی: امنیت فیزیکی داراییها عنصری است که در هر سیستم حسابداری وجود دارد؛ مانند استقرار تجهیزات کامپیوتری در اتاقهای قفل‌شده و محدود کردن دسترسی به افراد مجاز و نصب قفلهای لازم بر روی کامپیوترهای شخصی و دیگر تجهیزات کامپیوتری شرکت.
2- امنیت دسترسی: دسترسی محدود و منطقی به داده‌ها و برنامه‌ها از طریق کامپیوتر و وسایل ارتباطی، سطح بعدی امنیت است. کاربران باید تنها اجازه دسترسی به اطلاعاتی را داشته باشند که مجاز به استفاده از آنها هستند. 3- امنیت داده‌ها و اطلاعات: روش امنیتی دیگر، ایجاد امنیت داده‌ها و اطلاعات به‌وسیله فراهم کردن برنامه جامع امنیتی است. این برنامه مشخص می‌سازد كه چه کسی ممکن است به داده‌ها و برنامه‌ها دسترسی داشته باشد و چه اطلاعاتی نیاز دارد، این اطلاعات در کدامیک از این سیستمها وجود دارد. مدیر ارشد سازمان باید مسئولیت طراحی، سرپرستی و اجرای برنامه امنیتی را بر عهده گیرد.

21. آینده گزارشگری با سیستم اطلاعات حسابداری :
در آینده نقش بسیار عمده‌ای را می‌توان متوجه سیستم اطلاعات حسابداری کرد. در شرایطی که همه امکانات به‌سهولت در دسترس است، دیگر بهانه‌ای برای استفاده از سیستمهای سنتی و دستی وجود ندارد. شرکتهایی که قابلیت اجرای سیستم اطلاعات حسابداری را دارند، در آینده فواید زیادی را خواهند برد. شرکتها از طریق ارائه مدارک و اسناد مالی به‌موقع قادر خواهند بود تا رضایت سرمایه‌گذاران خود را جلب كنند. همچنین آنها قادر خواهند بود که اثرات مالی تصمیمهای تجاری گذشته خود را بهتر درک و تصمیمهای مربوط به آینده را بهتر پیش‌بینی کنند.

22. پایان