1. CZĘŚĆ II ORGANIZACJA JAKO PRZEDMIOT ZARZĄDZANIA ORGANIZACJA JAKO PRZEDMIOT ZARZĄDZANIA CZĘŚĆ II ORGANIZACJA JAKO PRZEDMIOT ZARZĄDZANIA ORGANIZACJA JAKO PRZEDMIOT ZARZĄDZANIA

2. 1. POJĘCIE I MODEL ORGANIZACJI

3. ORGANIZACJA(definicja) Znaczenie rzeczowe Organizacja to całość złożona z ludzi współdziałających przy realizacji jakiegoś celu (zadania). Znaczenie atrybutowe Organizacja to struktura rzeczy złożonych i procesów (np. przedsiębiorstwa, produkcji). Znaczenie czynnościowe Organizacja (organizowanie) to proces tworzenia i zmieniania struktur rzeczy i procesów (np. przedsiębiorstwa, produkcji).

4. CZTEROELEMENTOWY MODEL ORGANIZACJI (H.J. Leavitt) Ludzie Funkcje (cele, zadania) TechnikaStrukturaotoczenie

5. PIĘCIOELEMENTOWY MODEL ORGANIZACJI (L.Krzyżanowski) OT SPMT STR G K GSPMT STROT G – cele, SP – system (podsystem) społeczny, MT – system (podsystem) materialno-techniczny, STR – struktura, K- człon kierowniczy, OT – otoczenie

6. SIEDMIOELEMENTOWY MODEL ORGANIZACJI (Model McKinseya – „7S”) strategia struktury style systemy pracownicy kwalifikacje wartościotoczenie

7. SYNERGIA (efekt organizacyjny) Synergia to efekt współdziałania, polegający na tym, że podmioty współdziałające osiągają efekt większy niż wynosi suma efektów podmiotów działających osobno. Synergia nazywana jest efektem organizacyjnym.  Synergia może być dodatnia lub ujemna: 2 + 2 = 4 – łączny efekt podmiotów działających osobno (2 + 2) > 4 – dodatni łączny efekt podmiotów współdziałających (2 + 2) < 4 – ujemny łączny efekt podmiotów współdziałających

8. SYSTEMATYKA ORGANIZACJI Systematyka Systematyka - podział zbioru na podzbiory. Biologia – nauka ożyciu i organizmach żywych stosuje systematykę organizmów żywych wyodrębniając: -Wirusy (forma, rodzaj kwasu nukleinowego, rodzaj gospodarza) -Bakterie (forma, sposób odżywiania, sposób oddychania, sposób rozmnażania) -Protisty (grzybopodobne, roślinopodobne, zwierzęce) -Grzyby (forma, sposób odżywiania, sposób oddychania, sposób rozmnażania) -Rośliny (typ, gromada, rząd, rodzina, rodzaj, gatunek) -Zwierzęta (typ, gromada, rząd, rodzina, rodzaj, gatunek) Sposoby przeprowadzania systematyzacji: a)klasyfikacja - podział zbioru na podzbiory, przy zachowaniu rozłączności i zupełności podziału. b) typologia - przeprowadzenie podziału zbioru na podzbiory nie spełniające wymogów stawianych klasyfikowaniu.

9. TYPY ORGANIZACJI (1)  ze względu na wielkość: –małe –średnie –duże  ze względu na etap rozwoju: –w etapie projektowania –w etapie początkowym istnienia –młode –rozwinięte –w etapie schyłkowym  ze względu na nastawienie do zysku: –nastawione na zysk –nie nastawione na zysk  ze względu na jawność: –jawne –tajne

10. TYPY ORGANIZACJI (2)  ze względu na legalność: –legalne –nielegalne  ze względu na osobowość prawną: –posiadające osobowość prawną –nie posiadające osobowości prawnej  ze względu na przedmiot działania: –administracyjne –gospodarcze –społeczne –polityczne –naukowe –edukacyjne –militarne i paramilitarne –kulturalne –religijne –sportowe

11. TYPY ORGANIZACJI (3)  ze względu na dostępność: −otwarte −zamknięte  ze względu na charakter uczestnictwa (członkostwa): –przymusowe –dobrowolne  Ze względu na liczbę członków: −masowe −elitarne  ze względu na kwalifikacje członków: –profesjonalne –amatorskie

12. TYPY ORGANIZACJI GOSPODARCZYCH (1)  ze względu na przedmiot działalności: –produkcyjne –usługowe  ze względu na sektor gospodarki (własność): –sektora publicznego –sektora prywatnego  ze względu na sekcję gospodarki (PKD): –rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo –rybołówstwo i rybactwo –przetwórstwo przemysłowe –wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę –budownictwo –handel hurtowy i detaliczny, naprawy –hotele i restauracje –transport, gospodarka magazynowa i łączność –pośrednictwo finansowe –obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej –administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne –edukacja –ochrona zdrowia i opieka społeczna –pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna

13. TYPY ORGANIZACJI GOSPODARCZYCH (2)  ze względu na formę prawną: –indywidualni przedsiębiorcy –spółki handlowe: a)spółki osobowe: –spółka jawna –spółka partnerska –spółka komandytowa –spółka komandytowo-akcyjna b)spółki kapitałowe: –spółka z o.o. –spółka akcyjna –przedsiębiorstwa państwowe –spółdzielnie –fundacje –stowarzyszenia

14. TYPY ORGANIZACJI GOSPODARCZYCH (3)  ze względu na zależności kapitałowe: –niezależne –dominujące –zależne –powiązane  ze względu na terytorium działania: –lokalne –krajowe –międzynarodowe –wielonarodowe –transnarodowe

15. PYTANIA I PROBLEMY DO OPRACOWANIA 1)Wyjaśnij różnicę pomiędzy organizacją w sensie rzeczowym, atrybutowym i czynnościowym 2)Omów wybrane modele organizacji. 3)Wyjaśnij na czym polega efekt synergiczny i podaj co najmniej trzy przykłady tego efektu. 4)Na czym polega systematyzacja, klasyfikacja i typologia organizacji.

16. 2. FUNKCJE, CELE I ZADANIA ORGANIZACJI

17. DEFINICJA FUNKCJI, CELU, ZADANIA Byty pełnią funkcje. Kierunek zajmujący się działaniem, funkcjonowaniem czegoś nazywany jest funkcjonalizmem. Organizacje pełnią funkcje, realizują cele i zadania. Funkcją organizacji jest to, czemu organizacja służy. Celem jest pożądany stan rzeczy (efekt). Zadaniem jest to, co należy wykonać. Organizacje to całości złożone z ludzi realizujące funkcje, cele i zadania przekraczające możliwości jednego człowieka.

18. RODZAJE FUNKCJI, CELÓW I ZADAŃ ORGANIZACJI Funkcje, cele i zadania organizacji Funkcjeegzystencjalne Cele (zadania) zarządcze Cele (funkcje) statutowe

19. CELE (FUNKCJE) STATUTOWE 1)określają założyciele organizacji 2)tożsame z przedmiotem działania organizacji 3)zawarte w dokumencie założycielskim organizacji (statucie) 4)sformułowane ogólnie, statut nie precyzuje horyzontu czasowego ani wielkości celu (funkcji)

20. CELE (ZADANIA) ZARZĄDCZE 1)określają właściciele i zarządzający organizacją 2)uzależnione od sytuacji i etapu rozwoju organizacji 3)zawarte w planach i programach działania organizacji 4)sformułowane szczegółowo, mają określony horyzont czasowy i wymiar

21. FUNKCJE EGZYSTENCJALNE 1)związane z bytem organizacji: istnienie, rozwój 2)nigdzie nie sformalizowane

22. TYPOLOGIA CELÓW (ZADAŃ) ZARZĄDCZYCH 1)ze względu na szczebel zarządzania:  cele całej organizacji  cele komórek organizacyjnych  cele stanowisk organizacyjnych 2)ze względu na realność:  cele realne (osiągalne)  cele nierealne (nieosiągalne) 3)ze względu na stopień trudności:  cele łatwe  cele trudne 4)ze względu na wymierność:  cele wymierne (mierzalne) - ilościowe  cele niewymierne - jakościowe 5)ze względu na powtarzalność:  cele powtarzalne (realizowane stale)  cele niepowtarzalne (realizowane doraźnie)  cele okresowe (realizowane co jakiś czas) 6)ze względu na ważność:  cele główne  cele drugorzędne  cele trzeciorzędne  itd. 7)ze względu na rodzaj efektu końcowego:  cele stopniowalne  cele niestopniowalne

23. FUNKCJE CELÓW (ZADAŃ) ZARZĄDCZYCH 1)funkcja planistyczna - cele (zadania) służą planowaniu, ukierunkowują poczynania ludzi 2)funkcja organizacyjna - cele (zadania) integrują poczynania ludzi 3)funkcja motywacyjna - cele (zadania) motywują ludzi 4)funkcja kontrolna - cele (zadania) umożliwiają ocenę i rozliczanie ludzi

24. PYTANIA I PROBLEMY DO OPRACOWANIA 1)Omów rodzaje funkcji, celów i zadań organizacji i podaj po trzy przykłady? 2)Jakie funkcje pełnią cele i zadania zarządcze?

25. 3. SFERA FORMALNA I NIEFORMALNA ORGANIZACJI

26. SFERY ORGANIZACJI Sferyorganizacji Sfera nieformalna (nie ujęta w przepisach) Sfera formalna (określona przepisami) struktura nieformalna organizacji zachowania nieformalne członków organizacji struktura formalna organizacji zachowania formalne członków organizacji Organizacja nie pozostawia swoim członkom swobody działania.

27. RODZAJE STRUKTUR ORGANIZACYJNYCH Strukturyorganizacyjne StrukturynieformalneStrukturyformalne

28. PRZYKŁAD STRUKTURY FORMALNEJ ORGANIZACJI KN K2 W4W4 W6W6 W5W5 K3 W7W7 W9W9 W8W8 K1 W1W1 W3W3 W2W2 KN – kierownik naczelny K 1, K 2, K 3 – kierownicy niższego szczebla W 1... W 9 – personel wykonawczy

29. PRZYKŁAD STRUKTURY NIEFORMALNEJ KOMÓRKI ORGANIZACYJNEJ (SOCJOGRAM) 41 2 3 5 6 8 7 9 –kobieta –mężczyzna –wzajemna sympatia –sympatia jednostronna –wzajemna antypatia –antypatia jednostronna

30. DEFINICJA GRUPY FORMALNEJ Grupa formalna to dwóch lub więcej ludzi wyznaczonych do realizacji określonych zadań i połączonych więzią współpracy. Grupy formalne wynikają z podziału pracy obowiązującego w organizacji. Rodzaje grup formalnych: 1)komórki organizacyjne: zespoły sekcje działy biura 2)jednostki organizacyjne (zespoły komórek organizacyjnych): wydziały piony departamenty 3)względnie samodzielne jednostki organizacyjne: filie zakłady oddziały

31. DEFINICJA GRUPY NIEFORMALNEJ (SPOŁECZNEJ) Dwa poglądy: -grupa nieformalna obejmuje minimum 2 osoby (diada) powiązane więzią społeczną. -grupa nieformalna obejmuje minimum 3 osoby (triada) powiązane więzią społeczną.

32. TYPOLOGIA GRUP NIEFORMALNYCH  ze względu na liczbę członków: –małe –duże  ze względu na cel: –ofensywne (nastawione na atak) i defensywne (nastawione na obronę) –postępowe (nowatorskie) i konserwatywne  ze względu na charakter członkostwa: –elitarne –egalitarne  ze względu na skład: –pionowe –poziome –mieszane  ze względu na stosunek do organizacji: –symbiotyczne (wspierające organizację) –pasożytnicze (żerujące na organizacji i jej członkach): –kliki –gangi

33. GRUPA FORMALNA (KOMÓRKA ORGANIZACYJNA) A GRUPA NIEFORMALNA (GRUPA KOLEŻEŃSKA) realizacja jakiejś funkcji organizacjitowarzyskie, koleżeńskie itp. służbowaspołeczna oficjalne, formalnenieoficjalne Grupa formalna Cecha Grupa nieformalna cele hierarchia kanały informacyjne przynależność sformalizowana (umowa o pracę, kontrakt) niesformalizowana (w drodze socjalizacji i akceptacji) podporząd- kowanie członków dyscyplina służbowakonformizm grupowy normy zachowań pisane (regulaminy, instrukcje)niepisane kodeksy postępowania sankcjesłużbowespołeczne

34. RODZAJE ZACHOWAŃ ORGANIZACYJNYCH Zachowaniaorganizacyjne ZachowanianieformalneZachowaniaformalne

35. RODZAJE ZACHOWAŃ NIEFORMALNYCH Zachowanianieformalne Ze względu na podmiot Ze względu na cele organizacji Ze względu na charakter sprzeczne z przepisami nie ujęte w przepisach grupowe indywidualne negatywne pozytywne

36. GŁÓWNE ŹRÓDŁA ZACHOWAŃ NIEFORMALNYCH 1)potrzeby ludzi, których w ramach formalnej organizacji nie można zaspokoić 2)niezgodność celów organizacji i jej członków 3)techniczny brak możliwości sformalizowania wszystkich zachowań ludzi 4)konflikt ról społecznych i organizacyjnych

37. KONFLIKT RÓL SPOŁECZNYCH I ORGANIZACYJNYCH Partia polityczna Rodzina Koledzy Zakład pracy Pracownik pozycja (miejsce jednostki w grupie) rola (zespół oczekiwań grupy wobec jednostki)

38. ZACHOWANIA NIEFORMALNE INDYWIDUALNE (1) 0PF00Max oś wkładów PF00- poziom formalnych oczekiwań organizacji 0- zero wkładów Max- maksimum wkładów

39. ZACHOWANIA NIEFORMALNE INDYWIDUALNE (2) 0 PF00=ZF Max ZF- zachowania formalne ZNNK- zachowania nieformalne nie karane ZNK- zachowania nieformalne karane GTO- granica tolerancji organizacji P K - początek kar PKPK GTO ZNK ZNNK obszar tolerancji względnej obszar tolerancji bezwzględnej oś wkładów tendencja do minimalizacji wkładów

40. ZACHOWANIA NIEFORMALNE INDYWIDUALNE (3) 0Max P N - początek nagród ZNNN- zachowania nieformalne nie nagradzane ZNN- zachowania nieformalne nagradzane PNPN PF00=ZF ZNNN ZNN bez nagródnagrody oś wkładów tendencja do maksymalizacji wkładów

41. PYTANIA I PROBLEMY DO OPRACOWANIA 1)Omów formalną i nieformalną sferę istnienia i funkcjonowania organizacji. 2)Czym różnią się struktury formalne od struktur nieformalnych? 3)Wyjaśnij podobieństwa i różnice pomiędzy grupą formalną a nieformalną. 4)Wyjaśnij istotę, rodzaje i źródła zachowań nieformalnych. 5)Przedstaw mechanizmy zachowań nieformalnych indywidualnych. 6)Jakie działania powinien podejmować menedżer wobec zachowań nieformalnych w firmie?

42. 4. KULTURA ORGANIZACYJNA

43. POJĘCIE KULTURY Rzeczywistość nas otaczająca obejmuje: naturę i kulturę. Natura to elementy i twory przyrody. Kultura to ogół wytworów materialnych i niematerialnych człowieka.  poziomy analizy kultury:  kultura jednostki ludzkiej  kultura grupy społecznej  kultura organizacji  kultura narodowa  kultura masowa  wyróżniki kulturowe a powszechniki kulturowe  organizacja stanowi amalgamat kulturowy - częściowe zmieszanie i wzajemne przenikanie różnych kultur w firmie:  kultura robotnicza, kultura urzędnicza, kultura menedżerska  kultura kobieca, kultura męska  kultura młodych, kultura starszych itd.

44. MODEL KULTURY ORGANIZACYJNEJ – KULTURA JAKO GÓRA LODOWA (E. Schein) ARTEFAKTY (widoczne i uświadamiane, ale wymagające interpretacji) NORMY i WARTOŚCI (częściowo widoczne, częściowo uświadamiane) ZAŁOŻENIA PODSTAWOWE (niewidoczne, nieuświadamiane) poziom morza

45. ARTEFAKTY FIZYCZNE  produkty  architektura budynków  architektura i wyposażenie wnętrz  maszyny i urządzenia  druki firmowe  foldery  uniformy  gazeta zakładowa  gadżety reklamowe

46. ARTEFAKTY SYMBOLICZNE  znaki (graficzne, barwne, dźwiękowe)  symbole  język  maksymy  sentencje  anegdoty  legendy  wierzenia  bohaterowie

47. ARTEFAKTY BEHAWIORALNE  tradycje  obyczaje  zwyczaje  ceremonie  rytuały  obrzędy

48. NORMY KULTUROWE Normy to obowiązujące w organizacji nakazy i zakazy dotyczące zachowań. Złamanie normy naraża sprawcę na różne sankcje (nieprzyjemności). Rodzaje norm: a)ze względu na kierunek:  nakaz - wymóg określonego zachowania się  zakaz - wymóg powstrzymania się od określonego zachowania b)ze względu na sposób upowszechnienia:  normy pisane  normy niepisane c)ze względu na charakter sankcji:  normy prawne  normy obyczajowe

49. WZORY KULTUROWE Wzór kulturowy to zespół cech i zachowań ocenianych przez daną społeczność pozytywnie, godnych naśladowania. Etos – charakterystyczny dla danej grupy zespół norm i reguł obyczajowo- moralnych, całościowy wzór stylu życia.

50. WARTOŚCI KULTUROWE Wartościami są wszelkie przedmioty, idee, przekonania, którym ludzie przypisują ważne znaczenie, a zewnętrznym tego przejawem jest dążenie do ich zdobycia.  system wartości – układ wartości charakterystycznych dla jednostki lub grupy  hierarchia wartości – układ wartości ze względu na stopień ważności, pożądania  rodzaje wartości:  wartości autoteliczne (autonomiczne, centralne, nadrzędne) – ich realizacja jest dobrem samym w sobie, a wartości instrumentalne (podrzędne) – służące osiąganiu wartości autotelicznych  wartości indywidualne, wartości grupowe  wartości akceptowane, wartości deklarowane, wartości przestrzegane

51. ZAŁOŻENIA PODSTAWOWE (dominujące poglądy, przekonania, w tym światopoglądowe członków organizacji)  założenia dotyczące otoczenia organizacji  założenia dotyczące natury człowieka  założenia dotyczące produktów firmy  założenia dotyczące klientów  założenia dotyczące konkurencji itd.

52. TYPY KULTUR ORGANIZACYJNYCH (1)  ze względu na wyrazistość:  kultura silna  kultura słaba  ze względu na stosunek do tradycji, postępu, zmian:  kultura konserwatywna (zachowawcza)  kultura postępowa (nowatorska)  ze względu na stosunek do otoczenia:  kultura introwertyczna (zamknięta)  kultura ekstrawertyczna (otwarta)  ze względu na typ działalności:  kultura urzędnicza  kultura przemysłowa

53. TYPY KULTUR ORGANIZACYJNYCH (2)  ze względu na dominujące cechy:  kultura męska (agresywna, z tendencją do dominacji, rywalizacji)  kultura kobieca (łagodna, uległa, z tendencją do współpracy)  ze względu na skład członków:  kultura elitarna  kultura egalitarna  ze względu na orientację na wartości:  kultura pracy  kultura pieniądza  kultura władzy  kultura zhumanizowana

54. TYPY KULTUR ORGANIZACYJNYCH (3)  ze względu na preferowany sposób działania ludzi (praca, decyzje, odpowiedzialność):  kultura indywidualistyczna (jednostka, rywalizacja)  kultura kolektywistyczna (zespół, współpraca)  ze względu na stosowane metody oddziaływania na ludzi:  kultura strachu (kary, zagrożenie, niepewność)  kultura spokoju (nagrody, pewność)  ze względu na oceny ludzi:  kultura pozytywna (akceptowana)  kultura negatywna (nie akceptowana)

55. FUNKCJE KULTURY ORGANIZACYJNEJ Funkcje wewnętrzne – wpływ kultury na funkcjonowanie organizacji  funkcja integrująca  funkcja informacyjna  funkcja wychowawcza  funkcja produkcyjna Funkcje zewnętrzne – wpływ kultury na relacje organizacji z otoczeniem  funkcja identyfikująca  funkcja marketingowa  funkcja społeczna Rolą menedżera jest diagnozowanie i doskonalenie kultury organizacyjnej firmy.

56. PYTANIA I PROBLEMY DO OPRACOWANIA 1)Wyjaśnij pojęcie kultury organizacyjnej i wskaż możliwe płaszczyzny jej analizy i oceny. 2)Scharakteryzuj model kultury organizacyjnej E.Scheina. 3)Omów kulturę organizacyjną wybranej organizacji. 4)Jakie znaczenie ma kultura dla organizacji?

57. 5. TECHNIKA

58. TECHNIKA Technika stanowi całokształt środków i sposobów działania ludzi.

59. ŚRODKI DZIAŁANIA Środki działania obejmują:  przedmioty pracy  środki pracy

60. PRZEDMIOTY PRACY Przedmioty pracy obejmują:  materiały  surowce  półprodukty  produkty gotowe  towary

61. ŚRODKI PRACY Środki pracy obejmują:  grunty  budynki  budowle  maszyny i urządzenia  środki transportu  narzędzia  wyposażenie

62. EPOKI W DZIEJACH LUDZKOŚCI (ze względu na rodzaj materiału do wytwarzania narzędzi) 1)Epoka kamienia łupanego 2)Epoka kamienia gładzonego 3)Epoka brązu 4)Epoka żelaza

63. EPOKI W DZIEJACH LUDZKOŚCI (ze względu na rodzaj napędu) 1)Epoka energii naturalnej 2)Epoka energii parowej 3)Epoka energii elektrycznej 4)Epoka energii atomowej

64. EPOKI W DZIEJACH LUDZKOŚCI (ze względu na złożoność środków pracy) 1)Epoka narzędzi 2)Epoka maszyn 3)Epoka automatów 4)Epoka robotów 5)Epoka komputerów

65. METODY DZIAŁANIA Metodą działania jest świadomie i konsekwentnie (systematycznie) stosowany sposób postępowania dla osiągnięcia określonego celu. Metodami działania są:  zasady  reguły  schematy  procedury  algorytmy

66. UNIWERSALNA METODA DZIAŁANIA (cykl działania zorganizowanego H. Le Chatelier’a) Oceń realizację celu Sformułuj cel Zaplanuj realizację celu Zrealizuj cel Przygotuj realizację celu tp początek działania tk koniec działania

67. UNIWERSALNE ZASADY DZIAŁANIA (1)  Etap formułowania celu:  zasada dostępności celu  zasada koniecznej ogólności i szczegółowości celu  zasada zrozumiałości celu  zasada wyodrębnienia celu głównego i celów ubocznych  Etap planowania realizacji celu:  zasada rozpoznania stosowanych w praktyce sposobów realizacji danego celu  zasada określania warunków, środków i wykonawców celu  zasada określania czynności cząstkowych i etapowych realizacji celów  zasada budowy harmonogramu realizacji celu  Etap przygotowania realizacji celu:  zasada pozyskania formalnego i faktycznego środków  zasada pozyskania formalnego i faktycznego ludzi  zasada stworzenia struktury organizacyjnej do realizacji celu

68. UNIWERSALNE ZASADY DZIAŁANIA (2)  Etap realizacji celu:  zasada postępowania zgodnie z planem  zasada stałego dostosowywania planu do przebiegu realizacji celu  zasada bieżącej oceny postępów realizacji celu  zasada podtrzymywania gotowości ludzi i środków  Etap oceny realizacji celu:  zasada porównania wyniku końcowego z zamierzonym  zasada poszukiwania przyczyny niesprawności

69. POJĘCIE DZIAŁANIA I SPRAWNOŚCI DZIAŁANIA Działanie to celowe zachowanie się człowieka (ludzi). Działanie jest sprawne, jeżeli odznacza się szeregiem cech pozytywnie ocenianych, tj. walorów sprawnościowych.  Sprawność w sensie syntetycznym  Sprawność w sensie uniwersalnym

70. GŁÓWNE WALORY SPRAWNEGO DZIAŁANIA  skuteczność – miara stopnia realizacji celu  działania skuteczne  działania częściowo skuteczne  działania nieskuteczne  działania przeciwskuteczne  działania nadskuteczne  korzystność – różnica pomiędzy wynikiem ( W ) z działania a kosztami na jego realizację ( K ) W – K > 0 korzystne W – K = 0 obojętne W – K < 0 niekorzystne  ekonomiczność – stosunek pomiędzy wynikiem (W) z działania a kosztami na jego realizację (K) ekonomiczne obojętne nieekonomiczne

71. INNE WALORY SPRAWNEGO DZIAŁANIA  prostota  energiczność  czystość  udatność  dokładność  niezawodność

72. GŁÓWNE WYTYCZNE SPRAWNEGO DZIAŁANIA  Specjalizacja  Uniwersalizacja  Aktywizacja  Ograniczanie działania:  potencjalizacja  machinalizacja  instrumentalizacja  inwigilacja czysta  Kunktacja  Antycypacja

73. PYTANIA I PROBLEMY DO OPRACOWANIA 1)Wyjaśnij pojęcie techniki i metody. 2)Scharakteryzuj generacje techniki i omów ich wpływ na działanie ludzi oraz struktury organizacyjne. 3)Przedstaw przykład działania racjonalnego posługując się modelem cyklu działania zorganizowanego H. Le Chatelier’a. 4)Wymień i objaśnij główne walory sprawnego działania. 5)Wymień i objaśnij główne wytyczne sprawnego działania.

74. 6. STRUKTURA ORGANIZACYJNA

75. DEFINICJA STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ Byty mają strukturę – budowę. Kierunek zajmujący się budową, strukturą czegoś nazywany jest strukturalizmem. Struktura (w sensie ogólnym) to budowa, układ elementów w jakiejś całości. Obejmuje ona elementy tej całości i powiązania pomiędzy nimi. Struktura organizacyjna obejmuje elementy składowe organizacji i powiązania pomiędzy nimi.

76. ELEMENTY SKŁADOWE ORGANIZACJI  stanowisko organizacyjne – najmniejszy element składowy organizacji:  kierownicze, sztabowe, wykonawcze  jednoosobowe a wieloosobowe  komórka organizacyjna  jednostka organizacyjna

77. WIĘZI ORGANIZACYJNE Więzi organizacyjne to relacje (powiązania, zależności) pomiędzy elementami organizacji (stanowiskami, komórkami i jednostkami organizacyjnymi). Typowe więzi w organizacji 1)więzi hierarchiczne 2)więzi funkcjonalne 3)więzi sztabowe 4)więzi kooperacyjne (technologiczne) 5)więzi informacyjne

78. WYMIARY STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ 1)Konfiguracja 2)Specjalizacja 3)Centralizacja 4)Standaryzacja 5)Formalizacja

79. KONFIGURACJA Konfiguracja to stopień rozbudowy struktury organizacyjnej w pionie i poziomie.

80. KONFIGURACJA PIONOWA STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ (Spiętrzenie kierownictwa) KIEROWNIK ODDZIAŁU OBRABIAREK NUMERYCZNYCH DYREKTOR NACZELNY Z-ca DYREKTORA ds. PRODUKCJI KIEROWNIK ZAKŁADU „A” KIEROWNIK WYDZIAŁU MECHANICZNEGO SZEF PRODUKCJI MISTRZ BRYGADZISTA Szczeble zarządzania Z-ca DYREKTORA ds. EKONOMICZNYCH Z-ca DYREKTORA ds. HANDLOWYCH

81. KONFIGURACJA POZIOMA STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ (spłaszczenie struktury organizacyjnej) Z-ca Dyrektora ds. Produkcji Z-ca Dyrektora ds. Technicznych Z-ca Dyrektora ds. Handlowych Z-ca Dyrektora ds. Finansowych Z-ca Dyrektora ds. Personalnych DYREKTOR NACZELNY

82. ROZPIĘTOŚĆ I ZASIĘG KIEROWANIA  Rozpiętość kierowania  Rozpiętość kierowania – liczba podwładnych bezpośrednio podległych kierownikowi  Zasięg kierowania  Zasięg kierowania – liczba podwładnych podległych kierownikowi bezpośrednio i pośrednio KN K 22 K 23 K 21 K 31 K 32 K 11 K 12 3 36 K1K1 2929 K2K2 3 12 K3K3 2 12 5555 2222 4444 2222 3333 5555 5555

83. DEPARTAMENTACJA A DYWIZJONALIZACJA DEPARTAMENTACJA = proces grupowania stanowisk i komórek organizacyjnych w większe całości według kryterium funkcji DYWIZJONALIZACJA = proces grupowania stanowisk i komórek organizacyjnych w większe całości według innych kryteriów Typowe kryteria dywizjonalizacji:  wyrób  rynek geograficzny  etap procesu  rodzaj klientów

84. DEPARTAMENTACJA Z-ca Dyrektora ds. Produkcji Z-ca Dyrektora ds. Technicznych Z-ca Dyrektora ds. Handlowych Z-ca Dyrektora ds. Finansowych Z-ca Dyrektora ds. Personalnych DYREKTOR NACZELNY

85. STRUKTURA ORGANIZACYJNA PRZEDSIĘBIORSTWA (dywizjonalizacja według wyrobu) Z-ca Dyrektora ds. Produkcji Pieczywa Z-ca Dyrektora ds. Produkcji Wędlin Z-ca Dyrektora ds. Produkcji Sałatek DYREKTOR NACZELNY

86. STRUKTURA ORGANIZACYJNA PRZEDSIĘBIORSTWA (dywizjonalizacja według rynku geograficznego) Z-ca Dyrektora na Polskę Centralną Z-ca Dyrektora na Polskę Płn. i Zachodnią Z-ca Dyrektora na Polskę Płd. i Wschodnią DYREKTOR NACZELNY

87. STRUKTURA ORGANIZACYJNA PRZEDSIĘBIORSTWA (dywizjonalizacja według etapu procesu technologicznego) Z-ca Dyrektora ds. Produkcji Roślinnej Z-ca Dyrektora ds. Produkcji Zwierzęcej Z-ca Dyrektora ds. Produkcji Mięsa i Wędlin DYREKTOR NACZELNY

88. STRUKTURA ORGANIZACYJNA PRZEDSIĘBIORSTWA (dywizjonalizacja według rodzaju klientów) Z-ca Dyrektora ds. Klientów Indywidualnych Z-ca Dyrektora ds. Klientów Instytucjonalnych Z-ca Dyrektora ds. Klientów Zagranicznych DYREKTOR NACZELNY

89. SPECJALIZACJA Specjalizacja to stopień złożoności i zakres różnorodności zadań realizowanych przez poszczególne elementy składowe organizacji (stanowiska, komórki itd.).

90. CENTRALIZACJA Centralizacja to stopień skupienia władzy na najwyższym szczeblu.

91. STANDARYZACJA Standaryzacja to stopień typowości działań, procedur, rozwiązań organizacyjnych.

92. FORMALIZACJA Formalizacja to stopień ujęcia struktury organizacyjnej w ramy przepisów.

93. DETERMINANTY STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ a)determinanty wewnętrzne:  przedmiot działania  etap rozwoju organizacji  technika i technologia  liczba i kwalifikacje ludzi  działania nieformalne b)determinanty zewnętrzne:  koniunktura gospodarcza  pozycja na rynku (siła konkurencji)  odległość od źródeł zaopatrzenia  odległość od rynku docelowego  zakres kooperacji biernej i czynnej  przepisy prawa

94. PYTANIA I PROBLEMY DO OPRACOWANIA 1)Omów elementy składowe organizacji. 2)Wyjaśnij pojęcie więzi organizacyjnych i podaj ich przykłady. 3)Czy się różni konfiguracja pionowa od poziomej konfiguracji struktury organizacyjnej? 4)Podaj miary centralizacji, specjalizacji, standaryzacji i formalizacji. 5)Scharakteryzuj determinanty wewnętrzne dowolnej struktury organizacyjnej. 6)Scharakteryzuj determinanty zewnętrzne dowolnej struktury organizacyjnej.

95. 7. OTOCZENIE ORGANIZACJI

96. ORGANIZACJA A OTOCZENIE Otoczenie to wszystko, co nie należy do organizacji, a pozostaje z nią w jakichś relacjach. OTOCZENIE ORGANIZACJA

97. STRUKTURA OTOCZENIA ORGANIZACJI  otoczenie „bliższe” (mikrootoczenie) – inne organizacje  otoczenie „dalsze” (makrootoczenie) – uwarunkowania natury ogólnej OTOCZENIE ‘’ DALSZE’’ OTOCZENIE „BLIŻSZE” ORGANIZACJA  oddziaływania wzajemne (relacje)

98. ELEMENTY OTOCZENIA BLIŻSZEGO  właściciele  dostawcy  odbiorcy  konkurenci  partnerzy  organizacje społeczne i zawodowe  regulatorzy: urzędy publiczne, aparat kontroli, aparat skarbowy, sądowy itp.)

99. INTERESARIUSZE Interesariusze (stakeholders) Interesariusze (stakeholders) - osoby i grupy z organizacji i jej otoczenia zainteresowane bezpośrednio i pośrednio działalnością organizacji a)interesariusze wewnętrzni:  menedżerowie  pracownicy b)interesariusze zewnętrzni:  dostawcy  odbiorcy  konkurenci  partnerzy  inni

100. ELEMENTY OTOCZENIA DALSZEGO  uwarunkowania ekonomiczne  uwarunkowania demograficzne  uwarunkowania prawne  uwarunkowania polityczne  uwarunkowania techniczne  uwarunkowania kulturowe  uwarunkowania międzynarodowe  uwarunkowania środowiskowe

101. RODZAJE OTOCZENIA ORGANIZACJI  otoczenie proste a otoczenie złożone  otoczenie stabilne (statyczne) a otoczenie burzliwe (dynamiczne)  otoczenie zmienne w sposób przewidywalny a otoczenie zmienne w sposób nieprzewidywalny  otoczenie przyjazne (więcej szans) a otoczenie wrogie (więcej zagrożeń)

102. MEGATRENDY Megatrendy – trendy ogólnoświatowe  Megatrendy gospodarcze  Megatrendy polityczne  Megatrendy społeczne  Megatrendy w nauce i technice  Megatrendy w ekosystemie

103. MEGATRENDY POLITYCZNE  globalizacja a regionalizacja  podział polityczny świata  liczne lokalne konflikty  zagrożenie terroryzmem międzynarodowym

104. MEGATRENDY GOSPODARCZE  globalizacja a regionalizacja  podział gospodarczy świata  rozwój wielkich korporacji międzynarodowych  dynamiczny rozwój sfery usług  wysokie tempo rozwoju przemysłu  nadprodukcja w rolnictwie krajów rozwiniętych

105. MEGATRENDY SPOŁECZNE  umiędzynarodowienie kultury, nauki, sztuki  zderzenie i przenikanie kultur  wzrost poziomu życia, wykształcenia, poprawa stanu zdrowia, wydłużenie życia  szybki wzrost ludności w krajach ubogich (bomba demograficzna)  ujemny przyrost naturalny w krajach rozwiniętych  migracje i rozwój turystyki międzynarodowej  dłuższy czas wolny  załamanie systemu tradycyjnych wartości (nihilizm i rozwój patologii społecznych)

106. MEGATRENDY W NAUCE I TECHNICE  rozwój informatyzacji  rozwój telekomunikacji  rozwój biotechnologii (genetyka)  nowe materiały, nowe źródła energii, nowe technologie

107. MEGATRENDY W EKOSYSTEMIE  wzrost zanieczyszczenia (bomba ekologiczna)  wymieranie gatunków zwierząt i roślin  wyczerpywanie się złóż i zasobów przyrody (surowce, woda)  inne zagrożenia: dziura ozonowa, ocieplenie klimatu

108. GLOBALIZACJA Globalizacja to żywiołowy proces polegający na umiędzynarodawianiu się stosunków politycznych, gospodarczych i społecznych. Przejawy globalizacji gospodarczej:  umiędzynarodowienie rynków  umiędzynarodowienie firm (rozwój korporacji międzynarodowych i ponadnarodowych)  umiędzynarodowienie czynników produkcji (kapitał, technologia, siła robocza, zasoby naturalne)  umiędzynarodowienie metod organizacji i zarządzania  rozwój instytucji gospodarki światowej  rozwój globalnych produktów (napoje, kosmetyki, szybkie dania itp.)  rozwój międzynarodowej integracji gospodarczej

109. KORZYŚCI Z GLOBALIZACJI  dla korporacji międzynarodowych:  źródła tanich surowców  nowe miejsca taniej produkcji  nowe rynki zbytu  nieograniczone możliwości ekspansji  dla bogatych państw:  przyspieszenie wzrostu gospodarczego  gromadzenie bogactwa  wzrost poziomu życia ludności  dla biednych państw:  przyspieszenie rozwoju gospodarczego (zmniejszenie dystansu do krajów rozwiniętych)  możliwość korzystania z najnowszych rozwiązań technologicznych i organizacyjnych  podniesienie stopy życia ludności

110. ZAGROŻENIA WYNIKAJĄCE Z GLOBALIZACJI  dla bogatych państw:  osłabienie władzy państwowej na rzecz kapitałowych centrów decyzyjnych  odpływ miejsc pracy do krajów słabo rozwiniętych  obniżenie wpływów budżetowych z podatków  dla biednych państw:  uzależnienie od grup kapitałowych i korporacji (nowy kolonializm)  rabunkowa eksploatacja zasobów naturalnych  zanieczyszczenie środowiska  groźba bezrobocia

111. CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE GLOBALIZACJI W GOSPODARCE  zanik barier politycznych  znoszenie ograniczeń przestrzennych, narodowych, kulturowych, prawnych dla działalności gospodarczej w skali światowej, w tym liberalizacja:  handlu  przepływów kapitałowych  transferu technologii  transferu siły roboczej  rozwój mediów (książka, prasa, poczta, telefon, internet)  rozwój środków transportu  rozwój bezpośrednich inwestycji zagranicznych  wzrost potęgi korporacji międzynarodowych – koncentracja kapitału

112. CZYNNIKI UTRUDNIAJĄCE GLOBALIZACJĘ W GOSPODARCE  bariery kulturowe  protekcjonizm państwowy  izolacjonizm państwowy  restrykcyjna polityka imigracyjna  działania przeciwników (antyglobalistów):  związki zawodowe (zagrożenie miejsc pracy, bezrobocie)  organizacje ekologiczne (rabunkowa eksploatacja zasobów naturalnych, zanieczyszczenie środowiska)  organizacje obrony praw człowieka (globalizacja = nowy kolonializm)  organizacje ochrony konsumentów (walka z monopolami)  drobni rolnicy i farmerzy (utrata dochodów, subwencji państwowych)  izolacjoniści (ortodoksyjni komuniści, fundamentaliści religijni) – chęć zmiany lub utrzymania stosunków społecznych  religijna prawica (globalizacja niszczy rodzinę, kulturę, laicyzuje społeczeństwo)

113. PYTANIA I PROBLEMY DO OPRACOWANIA 1)Omów strukturę otoczenia organizacji. 2)Scharakteryzuj otoczenie wybranej organizacji. 3)Przedstaw przykłady relacji zachodzących pomiędzy organizacją a jej otoczeniem. 4)Przedstaw ważniejsze współczesne megatrendy. 5)Wyjaśnij istotę i omów przejawy procesu globalizacji. 6)Jakie są przyczyny i skutki globalizacji? 7)Co sprzyja, a co utrudnia globalizację w gospodarce?