1. KLASYFIKACJA SUBSTANCJI CHEMICZNYCH Klasyfikacja, znakowanie i etykietowanie substancji chemicznych.

2. PODSTAWOWE ZASADY Stworzone są specjalne przepisy prawne dotyczące klasyfikacji, pakowania i etykietowania substancji niebezpiecznych. Stworzone są specjalne przepisy prawne dotyczące klasyfikacji, pakowania i etykietowania substancji niebezpiecznych. Celem tych przepisów jest zapewnienie ochrony osób, które mogą być narażane na te produkty a także ochrony środowiska. Celem tych przepisów jest zapewnienie ochrony osób, które mogą być narażane na te produkty a także ochrony środowiska. Systemy klasyfikacji i etykietowania substancji niebezpiecznych zostały sporządzone na szczeblu międzynarodowym. Systemy klasyfikacji i etykietowania substancji niebezpiecznych zostały sporządzone na szczeblu międzynarodowym.

3. PODSTAWOWE ZASADY Podstawowe przepisy pochodzą z dyrektyw i rozporządzeń UE: Podstawowe przepisy pochodzą z dyrektyw i rozporządzeń UE: DYREKTYWA 67/548/EWG - (dyrektywa odnosząca się do klasyfikacji, pakowania i etykietowania substancji niebezpiecznych, DSD) DYREKTYWA 67/548/EWG - (dyrektywa odnosząca się do klasyfikacji, pakowania i etykietowania substancji niebezpiecznych, DSD) DYREKTYWA 1999/45/WE - (dyrektywa odnosząca się do klasyfikacji, pakowania i etykietowania preparatów niebezpiecznych, DPD) DYREKTYWA 1999/45/WE - (dyrektywa odnosząca się do klasyfikacji, pakowania i etykietowania preparatów niebezpiecznych, DPD) REACH - Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Europy (WE) Nr 1907/2006 – dotyczące bezpiecznego stosowania chemikaliów. REACH - Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Europy (WE) Nr 1907/2006 – dotyczące bezpiecznego stosowania chemikaliów. CLP – Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Europy (WE) CLP – Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Europy (WE) Nr 1272/2008 w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin.

4. KLASYFIKACJA Klasyfikacja polega na określeniu wszystkich właściwości substancji i preparatów, które mogą stwarzać zagrożenia podczas normalnego ich stosowania lub użytkowania. Klasyfikacja polega na określeniu wszystkich właściwości substancji i preparatów, które mogą stwarzać zagrożenia podczas normalnego ich stosowania lub użytkowania. Analizie poddaje się wszystkie rodzaje zagrożeń. Analizie poddaje się wszystkie rodzaje zagrożeń. Substancje lub preparaty, po określeniu ich właściwości powodujących zagrożenie, zostają następnie oznakowane w celu wskazania tego zagrożenia. Substancje lub preparaty, po określeniu ich właściwości powodujących zagrożenie, zostają następnie oznakowane w celu wskazania tego zagrożenia.

5. ETYKIETOWANIE Etykiety są pierwszą ważną i zwięzłą informacją podaną dla użytkownika dotyczącą niebezpieczeństw związanych z produktami oraz środkami ostrożności jakie należy podjąć w czasie ich stosowania. Etykiety są pierwszą ważną i zwięzłą informacją podaną dla użytkownika dotyczącą niebezpieczeństw związanych z produktami oraz środkami ostrożności jakie należy podjąć w czasie ich stosowania.

6. SUBSTANCJE CHEMICZNE SUBSTANCJE Pierwiastki chemiczne i ich związki występujące w stanie naturalnym lub produkowane przez przemysł; PREPARATY Mieszaniny lub roztwory złożone z dwóch lub większej liczby substancji; SUBSTANCJE NIEBEZPIECZNE ubstancje i preparaty zaklasyfikowane co najmniej do jednej z poniższych kategorii:: Substancje i preparaty zaklasyfikowane co najmniej do jednej z poniższych kategorii::

7. SUBSTANCJE NIEBEZPIECZNE Wybuchowe Wybuchowe Utleniające Utleniające Skrajnie łatwopalny Skrajnie łatwopalny Wysoce łatwopalny Wysoce łatwopalny Łatwopalny Łatwopalny Bardzo toksyczne Bardzo toksyczne Toksyczne Toksyczne Szkodliwe Szkodliwe

8. SUBSTANCJE NIEBEZPIECZNE Żrące Żrące Drażniące Drażniące Uczulające Uczulające Rakotwórcze Rakotwórcze Mutagenne Mutagenne Działające na rozrodczość Działające na rozrodczość Niebezpieczne dla środowiska Niebezpieczne dla środowiska

9. SUBSTANCJE I PREPARATY NIEBEZPIECZNE Zwroty określające rodzaj zagrożenia – zwroty R Zwroty określające rodzaj zagrożenia – zwroty R Przykłady: Przykłady: R22: Działa szkodliwie po połknięciu R22: Działa szkodliwie po połknięciu R23: Działa toksycznie przez drogi oddechowe R23: Działa toksycznie przez drogi oddechowe R44: Niebezpieczeństwo wybuchu przy podgrzaniu w zamknięciu R44: Niebezpieczeństwo wybuchu przy podgrzaniu w zamknięciu R51: Działa toksycznie na organizmy wodne R51: Działa toksycznie na organizmy wodne R20/21: Działa szkodliwie przez drogi oddechowe i w kontakcie ze skórą R20/21: Działa szkodliwie przez drogi oddechowe i w kontakcie ze skórą

10. SUBSTANCJE I PREPARATY NIEBEZPIECZNE Zwroty dotyczące odpowiedniego postępowania z niebezpieczną substancją chemiczną – zwroty S Zwroty dotyczące odpowiedniego postępowania z niebezpieczną substancją chemiczną – zwroty S Przykłady: Przykłady: S15: Przechowywać z dala od źródeł ciepła S15: Przechowywać z dala od źródeł ciepła S17: Przechowywać z dala od materiałów palnych S17: Przechowywać z dala od materiałów palnych S29: Nie wylewać do kanalizacji S29: Nie wylewać do kanalizacji S53: Unikać narażenia - przed użyciem zapoznać się z instrukcją S53: Unikać narażenia - przed użyciem zapoznać się z instrukcją S36/37: Nosić odpowiednią odzież ochronną i rękawice. S36/37: Nosić odpowiednią odzież ochronną i rękawice.

11. PIKTOGRAMY Piktogram jest najczęściej znakiem umownym i stosuje się go w celu oznaczenia niebezpieczeństwa. Piktogram jest najczęściej znakiem umownym i stosuje się go w celu oznaczenia niebezpieczeństwa.

12. PIKTOGRAMY

13. SYMBOLE I OZNACZENIA NIEBEZPIECZEŃSTWA

14. ETYKIETOWANIE ETYKIETA POWINNA ZAWIERAĆ: ETYKIETA POWINNA ZAWIERAĆ: nazwę substancji, nazwę substancji, pochodzenie substancji, pochodzenie substancji, znaki ostrzegawcze wraz z ich znaczeniami, znaki ostrzegawcze wraz z ich znaczeniami, określenia dotyczące rodzaju zagrożenia (R), określenia dotyczące rodzaju zagrożenia (R), określenia dotyczące prawidłowego postępowania z niebezpieczną substancją chemiczną, odpowiednie do dokonanej klasyfikacji (S). określenia dotyczące prawidłowego postępowania z niebezpieczną substancją chemiczną, odpowiednie do dokonanej klasyfikacji (S).

15. ETYKIETOWANIE Kolor i wygląd etykiety powinny być tak dobrane, aby: Kolor i wygląd etykiety powinny być tak dobrane, aby: znak ostrzegawczy i jego tło wyraźnie się od siebie odróżniały, znak ostrzegawczy i jego tło wyraźnie się od siebie odróżniały, umieszczone napisy odróżniały się od tła i miały wielkość oraz krój czcionki ułatwiające ich odczytanie. umieszczone napisy odróżniały się od tła i miały wielkość oraz krój czcionki ułatwiające ich odczytanie. Znak lub znaki ostrzegawcze umieszczone na etykiecie powinny pokrywać co najmniej 1/10 jej powierzchni. Znak lub znaki ostrzegawcze umieszczone na etykiecie powinny pokrywać co najmniej 1/10 jej powierzchni.

16. ETYKIETOWANIE

17. ETYKIETOWANIE W zależności od pojemności opakowania etykiety powinny mieć następujące wymiary: W zależności od pojemności opakowania etykiety powinny mieć następujące wymiary: Pojemność opakowania Wymiary (w milimetrach) do 3 dm 3 co najmniej 52 x 74 ponad 3 dm 3 do 50 dm 3 co najmniej 74 x 105 ponad 50 dm 3 do 500 dm 3 co najmniej 105 x 148 ponad 500 dm 3 co najmniej 148 x 210

18. PRZYKŁADOWA ETYKIETA ODCZYNNIKA CHEMICZNEGO Z PIKTOGRAMEM

20. TWORZENIE ETYKIET Program EtChem3 służy do przygotowania oraz wydruku etykiet na opakowania zawierające substancje i preparaty chemiczne. Program EtChem3 służy do przygotowania oraz wydruku etykiet na opakowania zawierające substancje i preparaty chemiczne. Baza programu EtChem3 zawiera dane ponad 6000 substancji. Baza programu EtChem3 zawiera dane ponad 6000 substancji. Właściwe pola etykiety wypełniane są automatycznie, po wybraniu związku w bazie danych. Właściwe pola etykiety wypełniane są automatycznie, po wybraniu związku w bazie danych.

21. OPAKOWANIE Opakowania substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych wprowadzanych do obrotu powinny: Opakowania substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych wprowadzanych do obrotu powinny: mieć trwałą i stabilną konstrukcję mieć trwałą i stabilną konstrukcję być wykonane z materiałów odpornych na niszczące działanie ich zawartości być wykonane z materiałów odpornych na niszczące działanie ich zawartości zachowywać szczelność w warunkach normalnej eksploatacji zachowywać szczelność w warunkach normalnej eksploatacji

22. KARTY CHARAKTERYSTYKI Producent i dostawca niebezpiecznych substancji chemicznych mają obowiązek posiadać karty charakterystyki tych substancji. Producent i dostawca niebezpiecznych substancji chemicznych mają obowiązek posiadać karty charakterystyki tych substancji. Producent i dostawca niebezpiecznych substancji chemicznych mają obowiązek dostarczyć odbiorcy karty charakterystyki substancji. Producent i dostawca niebezpiecznych substancji chemicznych mają obowiązek dostarczyć odbiorcy karty charakterystyki substancji.

23. KARTY CHARAKTERYSTYKI Karta charakterystyki substancji niebezpiecznej lub preparatu niebezpiecznego, zawiera: Karta charakterystyki substancji niebezpiecznej lub preparatu niebezpiecznego, zawiera: zbiór informacji o niebezpiecznych właściwościach substancji lub preparatu, zbiór informacji o niebezpiecznych właściwościach substancji lub preparatu, zasady i zalecenia ich bezpiecznego stosowania, zasady i zalecenia ich bezpiecznego stosowania, osoba wprowadzająca do obrotu na terytorium UE substancję niebezpieczną lub preparat niebezpieczny jest obowiązana do bezpłatnego udostępnienia ich odbiorcy karty charakterystyki takiej substancji lub preparatu, osoba wprowadzająca do obrotu na terytorium UE substancję niebezpieczną lub preparat niebezpieczny jest obowiązana do bezpłatnego udostępnienia ich odbiorcy karty charakterystyki takiej substancji lub preparatu,

24. KARTY CHARAKTERYSTYKI 1. Identyfikacja substancji/preparatu 2. Identyfikacja zagrożeń 3. Skład i informacja o składnikach 4. Postępowanie w pierwszej pomocy 5. Postępowanie w przypadku pożaru 6. Postępowanie w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska 7. Postępowanie z preparatem i jego magazynowanie 8. Kontrola narażenia i środki ochrony indywidualnej

25. KARTY CHARAKTERYSTYKI 9.Właściwości fizykochemiczne 10.Stabilność i reaktywność 11.Informacje toksykologiczne 12.Informacje ekologiczne 13.Postępowanie z odpadami 14.Informacje o transporcie 15.Informacje dotyczące przepisów prawnych 16.Inne informacje

26. SYSTEM KONTROLI CHEMIKALIÓW REACH (ang.) Registration, Evaluation, Authorisation of CHemicals (Rejestracja, Ocena i Udzielanie Zezwoleń na Chemikalia) Rozporządzenie REACH weszło w życie 1 czerwca 2007. Rozporządzenie REACH weszło w życie 1 czerwca 2007. Obowiązuje bezpośrednio, bez potrzeby wprowadzania do prawa polskiego. Obowiązuje bezpośrednio, bez potrzeby wprowadzania do prawa polskiego. Dotyczy bezpiecznego stosowania chemikaliów, poprzez ich rejestrację i ocenę, oraz udzielanie zezwoleń. Dotyczy bezpiecznego stosowania chemikaliów, poprzez ich rejestrację i ocenę, oraz udzielanie zezwoleń. Nadzorem nad wdrażaniem rozporządzenia zajmuje się Europejska Agencja Chemikaliów (ECHA) w Helsinkach. Nadzorem nad wdrażaniem rozporządzenia zajmuje się Europejska Agencja Chemikaliów (ECHA) w Helsinkach.Europejska Agencja ChemikaliówEuropejska Agencja Chemikaliów Obowiązuje do dnia 1 czerwca 2015. Obowiązuje do dnia 1 czerwca 2015.

27. EUROPEJSKA AGENCJA CHEMIKALIÓW Agencja z siedzibą w Helsinkach. Agencja z siedzibą w Helsinkach. Zajmuje się procedurami rejestracji i oceny chemikaliów. Zajmuje się procedurami rejestracji i oceny chemikaliów. Udzielaniem zezwoleń na ich stosowanie. Udzielaniem zezwoleń na ich stosowanie. Sprawuje nadzór nad wdrażaniem rozporządzeń. Sprawuje nadzór nad wdrażaniem rozporządzeń.

28. SYSTEM KONTROLI CHEMIKALIÓW CLP (ang.) Classification, Labelling and Packaging (Klasyfikacja oznakowanie i pakowanie substancji i mieszanin chemicznych). (Klasyfikacja oznakowanie i pakowanie substancji i mieszanin chemicznych). Akt prawny wdrażający w Unii Europejskiej, w tym w Polsce, globalny system klasyfikacji i oznakowania substancji i mieszanin chemicznych (system GHS). Akt prawny wdrażający w Unii Europejskiej, w tym w Polsce, globalny system klasyfikacji i oznakowania substancji i mieszanin chemicznych (system GHS). Rozporządzenie zostało przyjęte przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej w dniu 16 grudnia 2008 roku. Rozporządzenie zostało przyjęte przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej w dniu 16 grudnia 2008 roku. Rozporządzenie CLP obowiązuje od 1 grudnia 2010. Rozporządzenie CLP obowiązuje od 1 grudnia 2010.

29. SYSTEM KONTROLI CHEMIKALIÓW W ciągu najbliższych lat zastąpi ono obecne zasady klasyfikacji, pakowania i oznakowania substancji niebezpiecznych (dyrektywę 67/548/EWG) oraz preparatów (dyrektywę 1999/45/EC) i rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (REACH). W ciągu najbliższych lat zastąpi ono obecne zasady klasyfikacji, pakowania i oznakowania substancji niebezpiecznych (dyrektywę 67/548/EWG) oraz preparatów (dyrektywę 1999/45/EC) i rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (REACH). 67/548/EWG1999/45/EC 67/548/EWG1999/45/EC Rozporządzenie CLP będzie obowiązywać równolegle z już istniejącym ustawodawstwem (REACH) dotyczącym klasyfikacji i oznakowania substancji i preparatów do dnia 1 czerwca 2015 r. Rozporządzenie CLP będzie obowiązywać równolegle z już istniejącym ustawodawstwem (REACH) dotyczącym klasyfikacji i oznakowania substancji i preparatów do dnia 1 czerwca 2015 r. Od 1 czerwca 2015 obowiązywać będą wyłącznie przepisy CLP. Od 1 czerwca 2015 obowiązywać będą wyłącznie przepisy CLP.

30. SYSTEM KLASYFIKACJI GHS ang.) Globally Harmonised System of Classification and Labelling of Chemicals GHS – ( ang.) Globally Harmonised System of Classification and Labelling of Chemicals Globalnie Zharmonizowany System Klasyfikacji i Oznakowania Produktów Chemicznych System klasyfikacji wdrożony przez CLP System klasyfikacji wdrożony przez CLP Zawiera następujące elementy: Zawiera następujące elementy: ujednolicone kryteria klasyfikacji substancji i mieszanin ujednolicone kryteria klasyfikacji substancji i mieszanin ujednolicone elementy informowania o zagrożeniach, zawierające wymogi dotyczące oznakowania i kart charakterystyki ujednolicone elementy informowania o zagrożeniach, zawierające wymogi dotyczące oznakowania i kart charakterystyki

31. NOWE PIKTOGRAMY Od 1 grudnia 2010 r. produkty chemiczne wprowadzane na rynek UE muszą być oznakowane zgodnie z GHS. Od 1 grudnia 2010 r. produkty chemiczne wprowadzane na rynek UE muszą być oznakowane zgodnie z GHS. Obowiązkowymi elementami będą nowe znaki ostrzegawcze i piktogramy w kształcie kwadratu postawionego na jednym z rogów. Obowiązkowymi elementami będą nowe znaki ostrzegawcze i piktogramy w kształcie kwadratu postawionego na jednym z rogów. Symbole oznaczające substancje niebezpieczne, widoczne będą w czerwonej obwódce na białym tle. Symbole oznaczające substancje niebezpieczne, widoczne będą w czerwonej obwódce na białym tle.

32. UWAGA !!! Nowe zasady klasyfikacji, oznakowania i pakowania CLP weszły w życie 1 grudniu 2010r na mocy rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady UE. Nowe zasady klasyfikacji, oznakowania i pakowania CLP weszły w życie 1 grudniu 2010r na mocy rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady UE. Oznacza to, że wiąże ono w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich UE, w tym w Polsce. Oznacza to, że wiąże ono w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich UE, w tym w Polsce. Nie wymaga więc wdrożenia do polskiego porządku prawnego oddzielnym aktem prawnym. Nie wymaga więc wdrożenia do polskiego porządku prawnego oddzielnym aktem prawnym.

33. ESIS Europejski System Informacji o Substancjach Chemicznych Europejski System Informacji o Substancjach Chemicznych (ang. European chemical Substances Information System – ESIS) Jest systemem informatycznym opracowanym przez Europejskie Biuro Chemiczne, który dostarcza informacji dotyczących substancji chemicznych. Jest systemem informatycznym opracowanym przez Europejskie Biuro Chemiczne, który dostarcza informacji dotyczących substancji chemicznych. Zapewnia dostęp do wykazów i list: Zapewnia dostęp do wykazów i list: EINECS (European Inventory of Existing Commercial chemical Substances) -Europejski Wykaz Istniejących Substancji o Znaczeniu Komercyjnym EINECS (European Inventory of Existing Commercial chemical Substances) -Europejski Wykaz Istniejących Substancji o Znaczeniu Komercyjnym ELINCS (European List of Notified Chemical Substances) – Europejski Wykaz Notyfikowanych Substancji Chemicznych. ELINCS (European List of Notified Chemical Substances) – Europejski Wykaz Notyfikowanych Substancji Chemicznych.

34. NUMER CAS Numer CAS to oznaczenie numeryczne przypisane substancji chemicznej przez amerykańską organizację CHEMICAL ABSTRACT SERVICE (CAS), pozwalające na identyfikację substancji. Numer CAS to oznaczenie numeryczne przypisane substancji chemicznej przez amerykańską organizację CHEMICAL ABSTRACT SERVICE (CAS), pozwalające na identyfikację substancji. CAS jest jednym z najpowszechniej stosowanych sposobów identyfikacji substancji chemicznych. CAS jest jednym z najpowszechniej stosowanych sposobów identyfikacji substancji chemicznych. Woda - 7732-18-5 Woda - 7732-18-5 Paracetamol - 103-90-2 Paracetamol - 103-90-2 Formaldehyd – 50-00-0 Formaldehyd – 50-00-0 Baza CAS Registry jest największą na świecie chemiczną naukową bazą danych rejestrującą związki chemiczne. Baza CAS Registry jest największą na świecie chemiczną naukową bazą danych rejestrującą związki chemiczne.

35. NUMER WE (EC) Numer WE (EC) oznacza numer przypisany substancji chemicznej: Numer WE (EC) oznacza numer przypisany substancji chemicznej: Europejskim Wykazie Istniejących Substancji o Znaczeniu Komercyjnym EINECS, Europejskim Wykazie Istniejących Substancji o Znaczeniu Komercyjnym EINECS, Europejskim Wykazie Notyfikowanych Substancji Chemicznych ELINCS Europejskim Wykazie Notyfikowanych Substancji Chemicznych ELINCS Jest to siedmiocyfrowy numer: Jest to siedmiocyfrowy numer: 200-001-8 (EINECS) 200-001-8 (EINECS) 400-010-9 (ELINCS) 400-010-9 (ELINCS)

36. OZNAKOWANIE SUBSTANCJI W SIECI BAZY DANYCH: BAZY DANYCH: - kluczowe miejsce w celu poszukiwania informacji odnośnie procedury oceny niebezpiecznych chemikaliów. http://ecb.jrc.it/- kluczowe miejsce w celu poszukiwania informacji odnośnie procedury oceny niebezpiecznych chemikaliów. http://www.cas.org/ - największa na świecie baza danych rejestrująca zawiązki chemiczne. http://www.cas.org/ - największa na świecie baza danych rejestrująca zawiązki chemiczne. http://www.cas.org/ http://toxnet.nlm.nih.gov/ - baza danych dotycząca właściwości toksykologicznych, chemikaliów niebezpiecznych. http://toxnet.nlm.nih.gov/ - baza danych dotycząca właściwości toksykologicznych, chemikaliów niebezpiecznych. http://toxnet.nlm.nih.gov/

37. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!