Il-Verbi Bartolo Rodienne Borg Marilyn Cauchi Denise Mifsud Carmen

X’inhu Verb? Kelma li turi għemil / azzjoni kiel ġrew ipparkja Kelma li tfisser bidla fl-istat miet raqdet X’infissru bil kelma verb? Verb jista jkun ghemil jew azzjoni bhal per eżempju Kiel : Ir-raġel kiel il-ħobż għandna għemil, a doing thing Ġrew : It-tfal ġrew ġirja Ipparkja : Ix-xufier ipparkja l-karozza Jew Verb jista jkun bidla fl-istat bhal per ezempju Miet : Il-kelb miet fejn qed naraw bidla fl-istat, minn ħaj għal mejjet, Raqdet : Il-qattusa raqdet qed naraw bidla minn imqajjem għall-irqad Dawn huma l-funzjonijiet primarji tal-verb, madankollu hemm diversi tipi ta’ verb, li hawnhekk se naraw biss id-differenza bejn dawk Semitiċi u dawk ta’ nisel ieħor.

X’ verb hu? Fil-Malti l-verbi jinqasmu fi tlieta: Verb Semitiku (ġej mill-Għarbi) Verb Rumanz (ġej mit-Taljan) Verb Anglo–Sassonu (ġej mill-Ingliż) Tipi ta verbi Bhal: Fil-lezzjoni tal-lum, ser niffokaw biss fuq id-differenza bejn il-verbi Semitiċi u dawk Anglo-Sassoni/Romanzi Kif se nagħrfu nisel il-verb

Il-Verb Semitiku Verb li għandu l-għerq: raqad r-q-d miet m-w-t miet  mewta mexa m-x-j mexa mixja ċapċap ċ-pċ-p Il-Verb Semitiku huwa verb li għandu l-għerq Għerq ghal min nesa huwa …………………………………… Per ezempju raqad r-q-d mill-mamma, Huwa x’għamel? miet m-w-t Minfejn ġibna l-w? ghalkemm miet twieġeb il-mistoqsija li minnha noħorġu l-mamma (huwa miet), minħabba li miet hija verb (moħfi) dgħajjef jiġifieri għandha żewġ jew tliet konsonanti. miet  mewta m-w-t (nom verbali) għalhekk għandna l-għerq m-w-t mexa m-x-j l-istess bhall-ezempju li ghadna kif rajna tal verb miet. Mexa gejja minn mixja (nom verbali) (nieqes)

 Nota Importanti Il-konsonanti tal-għerq qatt ma jbiddlu posthom:  tar - tajra     t-r-j r-j-t r-t-j Importanti Tajjeb li nżommu dejjem f’moħħna li l-konsonanti ta’ l-għerq qatt ma jbiddlu posthom. Jiġifieri minn tar fejn in-nom verbali huwa tajra L-għerq ma jistax ikun La t-r-j, La r-j-t, La r-t-j Imma jista’ jkun biss t-j-r t-j-r

Il-Verbi trilitteri Verbi li għandhom tliet konsonanti tal-għerq: weħel w-ħ-l kiser k-s-r mexa m-x-j  Meta rridu noħorġu l-għerq, irridu nagħtu kas tal-ewwel forma tal-verb, jew il-mistoqsija huwa x’għamel ilbieraħ? Il-Verbi trilitteri three, allura tfisser verb bi tliet konsonanti ta’ l-għerq. Eżempji – weħel w-ħ-l (xebbiehi) kiser k-s-r mexa m-x-j Ftakar – li meta rridu noħorġu l-għerq, irridu nagħtu kas ta’ l-ewwel forma tal-verb, jew il-mistoqisja huwa x’għamel?

Il-Verb kwadrilitteru Verbi li għandhom erba’ konsonanti tal-għerq: ċapċap ċ-pċ-p fixkel f-xk-l farfar f-rf-r Eċċezzjonijiet: kisser k-s-r mexxa m-x-j weħħel w-ħ-l Il-Verb kwadrilitteru Huma verbi li għandhom erba’ konsonanti ta’ l-għerq. Eżempji – ċapċap ċ-p-ċ-p fixkel f-x-k-l Hemm ukoll eċċezzjonijiet, bħal fil-kelmiet kisser, mexxa, weħħel. Dawm m’humiex verbi kwadrilitteri għaliex dawn huma verbi tat-tieni forma minn kiser, mexa u weħel. L-għerq ta’ dawn il-verbi huwa k-s-r, m-x-j, w-ħ-l minħabba li l-mamma minn huwa x’għamel hija kiser, mexa, weħel. Dawn il-verbi huma kkonjugati fit-tieni forma.

Il-Verb Anglo- Sassonu/Romanz Dawk il-verbi li ġejjin mill-Ingliż jew mit-Taljan. Ma jiħux għerq (konsonanti biss). Għandu z-zokk morfemiku (biċċa minn kelma magħmula kemm minn konsonanti u vokali) Ez: jipparkja, parking, pparkja - park jifflowtja, fflowtjaw - flowt Il-verbi Anglo-Sassoni huma dawk il verbi li ġejjin mill-Ingliż waqt li dawk Romanzi ġejjin mit-Taljan. Tajjeb li nżommu f’moħħna li l-Malti huwa ffurmat minn tliet ilsna ewlenin (b’xi żviluppi), l-Għarbi, l-Ingliż u t-Taljan. Xi lingwi oħra influwenzawh imma ma ħallewx effetti ta’ riperkussjoni (tibdil) Dawn it tipi ta’ verbi ma jeħdux għerq, imma jieħdu zokk morfemiku/stem, jiġifieri taħlita ta’ konsonanti u vokali. Eżempju – jipparkja park, il-verb Ingliż to park mogħtija l-bixra Maltija jifflowtja il-verb to float mill-Ingliż

Mistoqsijiet Grazzi