ENVIRONMENTAL ECONOMICS Faculty of Economics, Nong Lam University Module 3 Nguyên nhân gây suy thoái môi trường. Dr. Phan Thi Giac Tam Faculty of Economics, Nong Lam University

Suy thoaùi moâi tröôøng laø söï thay ñoåi chaát löôïng vaø soá löôïng cuûa thaønh phaàn moâi tröôøng (khoâng khí, ñaát, nöôùc, sinh vaät, caûnh quan thieân nhieân v.v..), gaây ảnh höởng xaáu ñeán cho ñôøi soáng cuûa con ngöôøi vaø thieân nhieân.

Nguyên nhân suy thoái môi trường a) Thất bại thị trường ( Market failure) Ngoại tác ( Externality) Quyền sở hữu không xác định. Tài sản công. b) Thất bại chính sách ( Policy failure)

Thaát baïi thò tröôøng Thò tröôøng khoâng coù khaû naêng phaân phoái taøi nguyeân moät caùch coù hieäu quaû, vì : + Taøi nguyeân khoâng ñöôïc trao ñoåi treân thò tröôøng neân khoâng coù giaù caû, hay + Giaù caû do thò tröôøng taïo ra khoâng phaûn aùnh ñuùng sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng (tröôøng hôp taøi saûn coâng coäng) hoaëc khoâng phaûn aùnh ñuùng chi phí sx xaõ hoäi (tröôøng hôïp ngoaïi taùc).

Ngoaïi taùc (Externality) 1. Ngoaïi taùc: hoaït ñoäng cuûa ngöôøi naøy gaây ra taùc ñoäng ñoái vôùi hoaït ñoäng hoaëc söï höôûng thuï cuûa ngöôøi khaùc maø nhöõng taùc ñoäng naøy laïi khoâng ñöôïc keå ñeán trong quaù trình laøm quyeát ñònh cuûa ngöôøi taïo ra taùc ñoäng

Ngoaïi taùc (Externality) D MC MSC q1 q2 P1 P2 MEC Ngoaïi taùc (Externality)

Kết quả của ngoại tác Ngoại tác tạo ra; - sự tách biệt giữa chi phí tư nhân và chi phí xã hội. - sự tách biệt giữa lợi ích tư nhân và lợi ích xã hội. Vai trò của Ngoại tác & quyền sở hữu đối với suy thoái môi trường

Quyeàn sôû höõu taøi saûn (QSHTS) thieáu vaéng hay mong manh Quyeàn Sôû Höõu Taøi Saûn (QSHTS) laø gì? + Quyeàn ñöôïc söû duïng vaø höôûng nhöõng lôïi ích taïo ra töø taøi saûn ñoù. (Muïc ñích cuûa ngöôøi söû duïng) + Nhöõng qui ñònh cuûa xaõ hoäi chi phoái vieäc sôõ höõu , söû duïng vaø phaân phoái caùc nhaäp löôïng, caùc saûn phaåm vaø dòch vuï. (Luaät phaùp)

Caùc loaïi taøi saûn Taøi saûn goàm: + baát ñoäng saûn (ñaát, nhaø); + caùc saûn phaåm söû duïng laâu ngaøy nhö nhaø xöôûng, maùy moùc coâng cuï. + Taøi saûn taøi chính goàm coå phaàn, tieàn, coâng traùi…. + Taøi saûn trí tueä nhö saùch, phaàn meàm computer, nhaïc vaø caùc loaïi phaùt minh. + Tài nguyên tự nhiên

Taïi sao QSHTS laø quan troïng? + QSHTS vaø söï toàn taïi cuûa thò tröôøng laø hai yeáu toá ñeå ngöôøi ta muoán ñaàu tö vaøo saûn xuaát. + Hai yeáu toá naøy coù lieân quan vôùi nhau. + Caùc ví duï

Theá naøo laø moät quyeàn sôû höõu taøi saûn ñöôïc xaùc ñònh roõ? Nghóa laø quyeàn lôïi ñi keøm vôùi quyeàn sôû höõu cuøng nhöõng giôùi haïn cuûa quyeàn lôïi naày phaûi ñöoïc xaùc ñònh trong moái töông quan vôùi nhöõng ngöôøi khoâng sôû höõu. Ngoaøi ra, noù coøn phaûi hoäi ñuû boán yeáu toá sau: + Ñoäc chieám + Khaû naêng chuyeån nhöôïng + Tính baûo ñaûm + Tính cöôõng cheá

Caùc che á ñoä sôû höõu Nhaø nöôùc (State Ownership) Tö nhaân (Private ownership) Coäng ñoàng ( Common ownership) vaø Töï do tieáp caän ( Open access) ( xem sách KTMT- trang 189-192 và chương vi)

Caùc loaïi taøi saûn vaø ñaëc ñieåm cuûa chuùng Canh tranh trong tieâu thuï ( coù theå phaân chia ñöôïc) Khoâng caïnh tranh trong tieâu thuï ( khoâng phaân chia ñöôïc) Ñoäc chieám Taøi saûn tö nhaân Taøi saûn gaàn nhö coâng coäng Khoâng ñoäc chieám Taøi saûn haàu nhö tö nhaân/ töï do tieáp caän Taøi saûn coâng coäng

Taøi saûn coâng coäng + Coù hai thuoäc tính: khoâng ñoäc chieám – moät khi ñöôïc cung caáp, ai cuõng söû duïng ñöôïc maø khoâng caàn phaûi traû tieàn, vaø khoâng caïnh tranh trong tieâu thuï. + Caàu thò tröôøng cuûa TSCC laø toång caùc caàu caù nhaân coäng theo truïc tung. Vaán ñeà gì xaûy ra?

a.Tính cạnh tranh trong tiêu thụ : tính chất không thể cạnh tranh được hiểu là hàng hóa này tồn tại cho tất cả mọi người sử dụng đồng thời. Việc người này sử dụng không làm người khác không thể sử dụng được. Tinh canh tranh đi kèm với những hàng hóa truyền thống như kem, bánh mì… (nếu một người đã ăn cây kem thì người khác sẽ không có thể ăn được nữa).

Hàng hóa công cộng có tính cạnh tranh bằng 0 và nó có thể tiếp tục mang lại sự thỏa dụng như nhau đối với mọi người với điều kiện không bị phá hủy (hay quá tải). Ví dụ như đường thủy có tính cạnh tranh bằng 0 nếu nó không bị tắc nghẽn giao thông.

b.Tính độc chiếm/ loại trừ trong sử dụng Đặc tính thứ hai của hàng hóa công cộng là không có khả năng độc chiếm hay chi phí để loại trừ một người sử dụng hàng hóa quá cao. Nhiều hoạt động liên quan đến tài nguyên nước mang đặc tính này do việc khó khăn trong việc loại trừ người khác khỏi quyền sử dụng

Ví dụ một chương trình thủy lợi qui mô lớn nhằm cung cấp nước tưới tiêu và kiểm soát lũ lụt, ở đây rất khó có thể loại bỏ bất kỳ cá nhân nào ra khỏi việc hưởng lợi ích của công trình thủy lợi này. Nếu một đập nước được xây dựng để kiểm soát lũ lụt trên một dòng suối không một ai dọc hai bên suối có thể bị loại trừ khỏi quyền hưởng lợi từ hoạt động kiểm soát lũ của con người.

Giaû söû hai ngöôøi laùng gieàng ñang xem xeùt vieäc ñaàu tö vaøo vieäc laép moät boùng ñeøn ñöôøng chung cho hai ngöôøi. +Taøi saûn ban ñaàu cuûa moãi ngöôøi laø 100 trieäu ñoàng. + Laép boùng ñeøn chung seõ laøm moãi ngöôøi gia taêng möùc höõu ích laø 6 trieäu ñoàng. + Chi phí laép ñeøn laø 10 trieäu ñoàng. + Hai ngöôøi boû phieáu kín: neáu hai ngöôøi ñeàu ñoàng yù traû tieàn, chi phí seõ chia ñoâi. Neáu chæ 1 beân ñoàng yù, beân naøy seõ phaûi traû toaøn boä chi phí laép ñeøn.

Ñoàng yù Khoâng ñoàng yù A B A: 100+(6-5)=101 B: 100+(6-5)=101

THAÁT BAÏI CUÛA CHÍNH SAÙCH Thaát baïi chính saùch laø sự suy thoaùi moâi tröôøng do một /nhiều chính saùch do chính quyeàn ban haønh. => Chính saùch gaây bieán daïng thò tröôøng. => Chính saùch lieân quan ñeán quyeàn sôû höõu taøi saûn. => các chính sách khác

chính sách gây ra suy thoái môi trường như thế nào? 1. Söï can thieäp laøm bieán daïng một thò tröôøng ñang hoaït ñoäng tốt. (ban haønh caùc chính saùch trôï giaù, thueá khoùa, haïn ngaïch, quy ñònh,... leân moät thò tröôøng ñang hoaït ñoäng toát). 2. Laøm traàm troïng theâm moät thaát baïi thò tröôøng ñang toàn taïi. Caùc chính saùch maø chính quyeàn can thieäp nhaèm giaûm thieåu thaát baïi cuûa thò tröôøng nhöng laïi cuoái cuøng laïi gaây ra haäu quaû nghieâm troïng hôn. 3. Thieáu can thieäp vaøo thò tröôøng ñang thaát baïi trong khi vieäc can thieäp ñoù laø caàn thieát. Khoâng ban haønh caùc chính saùch can thieäp kòp thôøi ñeå giaûm thieåu thaát baïi cuûa thò tröôøng. 4. Khoâng theå xaây döïng nhöõng cô sôû cho thò tröôøng hoaït ñoäng coù hieâu quaû.

Nguyên nhân của thất bại chính sách Các chính sách không liên quan đến môi trường lại có tác động nhiều đến môi trường=> kết quả ngẫu sinh. Các chính sách có xu hướng tích lũy và tương tác lẫn nhau. Các chính sách phát sinh ra những đặc quyền, đặc lợi mà việc xóa bỏ chúng rất khó khăn về mặt chính trị. Việc sữa chữa các thất bại thị trường ít khi là mục tiêu của sự can thiệp.

Chi phí oâ nhieãm khoâng khí ôû Sao Paulo, Brazil Nguyeân nhaân gaây ra oâ nhieãm khoâng khí ôû Sao Paulo, Brazil, ñoù laø: Thaûi ra nhieàu khí CO töø hoaït ñoäng giao thoâng (chieám ¾ toång löôïng khí thaûi) Laø nôi taäp trung chuû yeáu cuûa caùc khu coâng nghieäp naëng >>> thaûi ra nhieàu khí CO Thaát baïi cuûa tröôøng hôïp naøy chính laø chính quyeàn thaønh phoá ñaõ khoâng tính ñeán caùc taùc haïi moâi tröôøng của chính sách coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa

Ví dụ:Vieäc caám ñoán goã ôû Thaùi Lan Sau thaûm hoïa luõ luït vaø lôû ñaát vaøo thaùng 11/1988, chính phuû Thaùi Lan ñaõ ban haønh leänh caám ñoán goã thöông maïi treân toaøn quoác, kết quả: Giaù goã treân thò tröôøng trong nöôùc vaø quoác teá taêng cao >>> Thuùc ñaåy moïi ngöôøi taêng cöôøng caùc hoaït ñoäng khai thaùc goã laäu. Giao ñaát röøng cho caùc hoä daân khoâng coù ñaát quaûn lyù, nhöng khoâng quy ñònh quyeàn sôû höõu söû duïng ñaát cho hoï >>> Hoï khoâng theå vay tín duïng ñeå caûi thieän ñôøi soáng. Phaù röøng gia tăng! Toàn taïi nhöõng chính saùch khuyeán khích ngaàm veà khai hoang ñaát ñai cho noâng nghieäp >>> Moät cô hoäi cho caùc nhoùm ngöôøi khai thaùc.

Trường hợp điển hình : Trợ giá thuốc trừ sâu ở Indonesia Thất bại chính sách : a. Chính sách : Trong chương trình tự túc về gạo, Indonesia đã thực hiện chính sách trợ giá thuốc trừ sâu cho người nông dân. Đến năm 1985, chính quyền Indonesia đã trợ giá cho thuốc trừ sâu ở mức 82% giá bán lẻ, . b. Hệ quả: Người nông dân lạm dụng quá nhiều thuốc trừ sâu. Dẫn đến sự tiến hóa của các giống loài gây hại và triệt tiêu các loài có lợi cho nông nghiệp. Làm năng suất giảm

Trường hợp điển hình : Trợ giá thuốc trừ sâu ở Indonesia 2. Sửa chữa chính sách. a. Chính sách: Tháng 11/1986, Tổng thống Suharto ban hành nghị định cấm 57 nhãn hiệu thuốc trừ sâu, mà 20 nhãn hiệu trong số này đã được chính quyền trợ giá rất mạnh. Xây dựng chiến lược quốc gia về kiểm soát côn trùng nhằm bảo vệ lúa, gọi là quản lí dịch hại tổng hợp (IPM). Tháng 10/1988, Indonesia tiếp tục cắt giảm khoản trợ giá thuốc trừ sâu từ 55% xuống còn 40% giá bán lẻ. Và đến tháng 12/1988, chính quyền hoàn toàn bãi bỏ việc trợ giá cho thuốc trừ sâu. Chính quyền cũng ban hành những điều khoản để tăng giá sàn của lúa, bắp vàng, đậu nành, đậu xanh, nhằm tăng thu nhập cho người dân.

Trường hợp điển hình : Trợ giá thuốc trừ sâu ở Indonesia b. Kết quả Ba vụ mùa sau khi nghị định được ban hành, FAO (tổ chức nông lương Liên Hiệp Quốc) báo cáo đã cắt giảm 90% số lượng thuốc trừ sâu, sản lượng trung bình gia tăng từ 6.1 tấn/ha lên 7.4 tấn/ha. Nông dân vùng Karawang, tỉnh Tây Java, Indonesia, chuẩn bị cấy lúa vụ mới.

Trường hợp ốc bươu vàng A

Khi naøo chính quyeàn neân can thieäp? 1. Phaæ ñöa ñeán söï söû duïng taøi nguyeân toát hôn thò tröôøng töï do. 2. Lôïi ích cuûa can thieäp phaûi cao hôn chi phí can thieäp ( chi phí giaùm saùt, cöôõng cheá, caùc taùc ñoäng phuï)