1. Klijentske i serverske tehnologie

2. Uvod
Klijent-server je arhitektura gde su korisnik (klijent) i server odvojeni ili neravnopravni. Najbolji je primer pregledanja Internet (Web) stranica. Korisnikov računar i browser su klijent – oni zahtevaju, dok su računar i baza podataka koji čine web stranicu server –on poslužuje. Klijent je obično aktivan korisnik, koji šalje zahteve i čeka dok se isti ne ispune, dok je server pasivan, čeka na zahteve, ispunjava ih i šalje korisniku. Serveri su obično veoma jake mašine sa dobrim konfiguracijama i karakteristikama zbog toga što istovremeno moraju obraditi mnogo zahteva koji rastu iz dana u dan. Obično serveri imaju i posebni operativni sistem (za razliku od običnih – klijent operativnih sistema), serverski operativni sistemi su u više segmenata bolji i sadrže naprednije opcije.

3. Klijentsko-serverski odnos
Većina današnjeg Interneta, pa tako i Web, bazirana je na klijentsko-serverskoj strukturi. Struktura se bazira na dihotomiji između uređaja koji predstavljaju klijente i uređaja koji predstavljaju servere.
Klijentski uređaj je npr. računar kojim pregledamo web- stranice – koji aktivno traži i pregleda informacije, koji šalje zahteve za tim informacijama i obrađuje ih kada ih dobije.
Server je računar na kojem su sve te informacije sačuvane, te čeka da ih neki klijent zatraži a on ih potom isporučuje

5. Prednost te strukture jest činjenica da su serveri uglavnom veoma snažne mašine koje se bez većih problema nose s navalom do koje dolazi kada mnogo klijenata zahteva sadržaj koji je na njima sačuvan. Isto tako, pristup informacijama je lakši zbog toga što je centralizovan, a time je povećana i sigurnost informacija.
Alternativan odnos klijentsko-serverskom bio bi npr. “Peer- to-Peer” odnos u kojem svi klijenti komuniciraju direktno i ravnoprvo. Ta se struktura koristi uglavnom za servise za razmenu datoteka.

6. Serverske tehnologije
Serverske Web tehnologije mogu se podeliti na:
samostalne programe
serverske skripte
specijalne jezike
Primeri samostalnih programa su npr. CGI iJava servisi.
CGI omogućava serverima da pokreću programe kao odgovor na HTTP zahteve. CGI specificira kako proslediti argumente programu koji će se izvršiti kao deo HTTP zahteva. Takođe, CGI omogućava vraćanje rezultata u HTML formatu zavisno o parametrima konkretnog zahteva.
Java servis je mehanizam za proširenje mogućnosti servera, a dolazi iz Sun Microsystems kompanije. U odnosu na CGI, radi se o nešto efikasnijoj ali i sporijoj serverskoj tehnologiji 

7. Serverske skripte se baziraju na mešanju kôda aplikacije s HTML-om
Serverske skripte se baziraju na mešanju kôda aplikacije s HTML-om. Konačni rezultat je mešavnina dinamički generisanog i statičnog HTML kôda. Najčešće serverske skripte su ASP, JSP i PHP.
Što se tiče specijalnih jezika, tu je najpoznatiji primer ColdFusion (u vlasništvu Macromedie) – tehnologija osmišljena za mrežno prezentovanje informacija iz neke od relacionih baza podataka. Sintaksa je bazirana na ColdFusion Markup Language-u, koji se umeće unutar običnog HTML-a. Sintaksa pisanja CFML je skoro identična HTML-u.

8. Klijentske tehnologije
Klijentske Web tehnologije su one koje omogućavaju prikaz sadržaja klijentskim uređajima. Za razliku od serverskih Web tehnologija, mnogo je veći naglasak upravo na Web standardima, prvenstveno zbog toga što je prilikom izbora serverske tehnologije sloboda skoro potpuna –(sve dok je na izlazu HTML, a kao ulaz se koristi standardni interfejs prema bazi podataka).
S druge strane, sve što znamo o klijentu je da koristi browser, koji prikazuje sadržaj zavisno od standarda. Za standardizaciju Web formata zadužen je W3C.

9. Klijentske tehnologije mogu se podeliti na:
opise sadržaja i prezentacije (HTML, XHTML, XML, CSS…)
skriptne jezike (JavaScript, Jscript, VBScript…)
DOM (Document Object Model)
dodatne objekte (npr. grafički objekti – GIF, JPG, PNG datoteke)

10. HTML je jezik za označavanje koji opisuje strukturu stranice, samog teksta, dodatnih objekata, (hiper)linkova prema stilovima, skriptama i drugim HTML stranicama. U poslednje vreme najviše se koristi XHTML – prelaz s HTML-a na XML.
CSS je način formatiranja stilova unutar HTML dokumenata. Služi za odvajanje sadržaja od prezentacije a samim tim lakšem upravljanju stilova u više HTML dokumenata.

11. JavaScript je skriptni jezik, pojednostavljena verzija programskog jezika Jave, klijentski implementiran od strane Web browsera. Upotrebom JavaScript jezika HTML stranice mogu postati dinamičke i interaktivne.
DOM je hijerarhijska podela elemenata HTML dokumenta, kako bi se omogućio pristup pojedinim delovima iz nekog programskog okruženja (npr. JavaScript).

12. Zaključak
Veći deo Interneta baziran je na klijentsko-serverskoj strukturi, koju čine uređaji koji su klijenti i uređaji koji su serveri
Serverske Web tehnologije mogu se podeliti na:
samostalne programe
serverske skripte
specijalne jezike
Klijentske Web tehnologije su:
opise sadržaja i prezentacije (HTML, XHTML, XML, CSS…)
skriptne jezike (JavaScript, Jscript, VBScript…)
DOM (Document Object Model)
dodatne objekte (npr. grafički objekti – GIF, JPG, PNG datoteke)