Penzijsko osiguranje.

Penzijsko osiguranje

VIII Issues of Time 1. Uvod Penzije su deo sistem socijalne zaštite kojim se obezbedjuju dohoci u starosti Penzije pokreću pitanja transfera resursa izmedju generacija i uticaja penzijskih sistema na štednju Kriza penzijskih sistema stavlja penzije medju najvažnije političke teme javne penzije predstavljaju najveću rashodnu poziciju u većini evropskih država Kriza podstiče reforme penzijskih sistema širom sveta

2.1 Vrste penzijskih sistema
VIII Issues of Time 2.1 Vrste penzijskih sistema Penzije je moguće finansirati iz: akumulisanih (kapitalisanih) sredstva formiranih iz ranije uplaćenih doprinosa tekućih (poreskih) doprinosa U sistemu tekućeg finansiranja (pay-as-you-go) doprinosima/porezima sadašnih radnika finansiraju se penzije postojećih penzionera Javni penzijski sistemi se dominantno zasnivaju na tekućem finansiranju Sistemi tekućeg finansiranja zadovoljavaju budžetski identitet suma primanja penzionera = sumi uplaćenih doprinosima Moguća su i delimična odstupanja: deo doprinose se kapitališe, deo penzije se finanira prihodima od kapitala ili deo penzija se finansira budžetskim subvencijama (iz drugih poreza)

VIII Issues of Time 2.2 Vrste penzijskih sistema Neka je sa b označena prosečna penzija, sa R broj penzionera, t prosečan doprinos radnika, a sa E broj radnika, tada važi b R = t E Ako broj stanovnika raste po konstantnoj stopi rasta n tada važi: E= (1+ n) R, iz čega sledi b R = t (1+ n) R, odnosno b = [1 + n] b Sistem tekućeg finansiranja obezbedjuje imlicitnu kamatnu stopu n na plaćene doprinose Izu prethodnog sledi da rast broj stanovnika odredjuje stopu prinosa na uplaćene doprinose, pretpostavlja se da je stopa zaposlenosti konstantna Napomena: imlicitni prinos u tekućem finaniranju zavisi i od realnog rasta plata ≈ rast BDP Ako plate rastu po stopi m tada je godišnji imlicitni prinos po osnovu rasta plata t t = (1+m) t t-1 - Ukupni imlicitni prinos je jednak proizvodu prinosa po osnovu rast broj stanovnika (zaposlenih) i rasta prosečnih zarada

VIII Issues of Time 2.3 Vrste penzijskih sistema U potpuno kapitalisanom sistemu doprinosi se investiraju, pa se po tom osnovu ostvaruje odredjene kamate, odnosno prinos Budetsko ograničenje u potpuno kapitalisanom sistemu je: Penzije = uplaćeni doprinosi + kamate = investicija + prinos Ako se ulaganjem doprinosa ostvaruje kamatna stopa r tada važi sedeća veza izmedju penzija i doprinosa b = [1 + r]t Potpuno kapitalisani sistem daje identične rezultate kao kada bi svakog radnika prinudili da štedi iznos t Kapitalisani sistem ne menja ravnotežno stanje, pod uslovom da su prinosi penzijskih fondova jednaki prinosima na privatnu štednju Napomena: neto prinos je manji od r jer se značajan deo prinosa koristi za pokriće troškova i profita penzijskih fondova

VIII Issues of Time 2.4 Vrste penzijskih sistema Tekuće finansiranje dovodi do medugeneracijih transfera od sadašnjih zaposlenih ka sadašnjim penzionerima Potpuno kapitalisani sistem može da dovede do intertemporalne realokacija izmedju generacija U opštem slučaju stopa prinosa r i stopa rasta stanovništva n se razlikuju osim ako važi zlatno pravilo alokacije Mešoviti sistemi koji imaju elemente tekućeg finansiranja i kapitalisanja nazivaju se delimično kapitalisani sistemi (non-fully funded) Ovi sistemi u nekim periodima investiraju deo doprinosa, u drugim periodima troše investirana sredstva za isplatu tekućih penzija Napomena: u SAD i nekim drugim zemljama formirani su rezervni fondovi u okviru javnih penzijskih sistema, tako što se deo doprinosa investira, sa namerom da se u budućnosti troši za isplatu tekućih penzija

3.1 Kriza penzijskih sistema
VIII Issues of Time 3.1 Kriza penzijskih sistema Javni penzijski sistemi u mnogim zemljama su u krizi=> penzijski fondovi primaju budžetske subvencije, prosečne penzise su niske Ovi sistemi se zasnivaju na tekućem finansiranju Osnovni faktori krize penzijskog sistema su: smanjenje stope prirodnog priraštaja produženje životnog veka smanjenje starosne granice za penzionisanje Svi ovi fakrori utiču da raste učešće penzionera u ukupnoj populaciji Rezultat toga je da svaki radnik mora da izdržava sve veći broj penzionera Da bi se očuvala potrošnja na konstatnom nivu autput po stanovniku/radniku mora da raste brzo, u suprotnom potrošnja opada ili raste opterećenje privrede porezima i doprinosima

VIII Issues of Time 3.2 Kriza penzijskih sistema Koeficijent zavisnosti (dependency ratio) meri učešće penzionera u radnoj snazi Koeficijetn zavisnosti je znatno povećan tokom prethodnih nekoliko decenija, a budućnosti se očekuju još brži rast Od velikih zemalja najnepovoljniji trendovi su u Japanu gde se očekuje 2 penzionera na 3 radnika 2040 godine U Srbiji je stanje alarmantno, kako zbog demografskih trendova tako i zbog niske zapolenosti broj zaposlenih je malo veći od broja penzionera Tabela 23.1 Koeficijent zavisnosti (populacija preko 65 kao procenat populacije )

VIII Issues of Time 3.3 Kriza penzijskih sistema Koeficijent zavisnosti D se definiše kao D = R/E Veza izmedju doprinosa, penzija i koeficijenta zavisnosnti definisana je indentitetom: t = b D Kada D raste to imlicira : povećanje stope doprinosa da bi penzije ostale na nivou b ili smanjenje penzija ako stopa doprinosa t ostane nepromenjena Ako se ne promene penzije b i/ili doprinosi t rast koeficijenta zavisnosti D dovodi do deficita u penzijskom sistemu Smanjenje penzija, povećanje doprinosa ili rast deficita nisu politički popularni – ovo je važno u demokratskim sistemima

VIII Issues of Time 3.3 Kriza penzijskih sistema Funkcionisanje penzijskog sistema zasnovanog na tekućem finansiranju može se prikazati na primeru SAD Stopa dohotka (income rate) je količnik doprinosa i oporezivog dohotka = prosečna stopa doprinosa Stopa troškova (cost rate) je količnik troškova penzija i oporezivnog dohotka = potrebna stopa doprinosa za finansiranje penzija Ako penzije b i doprinosi po radniku t ostanu konstanstni sistem će trajno biti u deficitu Stopa troškova Stopa dohotka Figure 23.1 Godišnji dohodak i troškovi javnog penzijskog fonda u SAD

VIII Issues of Time 3.4 Kriza penzijskih sistema Deficit se može otkloniti povećanjem stope doprinosa ako se želi očuvanje realne vrednosti penzija ili smanjenje realne vrednosti penzija, ako se želi da stopa doprinosa ostane konstantna UK je izabrala da se smanjuje realna vrednost penzija (videti Tabelu 23.2) Penzije su 1975 godine iznosile 40% zarada, a godine samo 26% zarada Predvidja se da će se u UK pad penzija u odnosu na zarade nastaviti i u budućnosti Javne penzija u UK su na egzistencijalnom minimumu Godina Odnos prosečnapenzuije i zarade 1975 39.3 1980 39.4 1985 35.8 1990 29.1 1995 28.3 2000 25.7 Table 23.2 Predvidjanje za UK osnovne državne penzije

4.1 Osnovni (Simplest) program
VIII Issues of Time 4.1 Osnovni (Simplest) program Penzijsko osiguranje (Social security) može da utiče na vremenski raspoded potrošnje tokom životnog ciklusa potrošača Pretpostavimo ekonomiju u kojoj istovremeno postoji više generacija (overlapping generations economy): u kojoj nema proizvodnje, populacija je konstantna, postoji samo jedno potrošačko dobro koje ne može da se štedi Napomena: ovakva ekonomija ne postoji u stvarnosti, ali joj je najbliža lovačko skupljačka privreda Potrošačima je dostupna jedna jedinica proizvoda kada su mladi, ali ne i kada su stari Prepostavlja se da potrošači preferiraju ravnomerniju potrošnju tokom života

VIII Issues of Time 4.2 Osnovni program Jedina konkurentska ravnoteža u ovakvoj privredi se ostvaruju bez razmene proizvoda Mladi i stari žele da trguju kako bi izravnali potrošnju tokom života, ali stari nemaju šta da ponude za razmenu Celokupan potrošnja se osvaruje u mladosti, dok u starosti nema potrošnje Ova autarkična ravnoteža nije Pareto efikasna Program socijalnog osiguranja može da obezbedi Pareto poboljšanje primenom medjugeneracijskih transfera

VIII Issues of Time 4.3 Osnovni program Grafikon 23.2 pokazuje efekte sistema tekućeg finansiranja Mladi potrošači plaćaju porez u iznosu od ½ jedinice potrošnje Stari potrošači dobijaju ½ jedinica potrošnje Ovo predstavlja Pareto poboljšanje u odnosu na ravnotežu u ekonomiji u kojoj nema razmene (autarkična ekonomija) Potrošnja u starosti Potrošnja u mladosti Figure 23.2 Pareto poboljšanje i penzijsko osiguranje

VIII Issues of Time 4.4 Osnovni program Adekvatnim planiranjem sistema penzijskog osiguranja može se dostići Pareto efikasna alokacija {x1*, x2*} na grafikonu. 23.2) Prethodni primer ukazuje na korist od uvodjenja medjugeneracijskih transfera istorijski primeri: partijarhalna društva, moderna društva Sistem penzijskog osiguranja mora da se zasniva na tekućem finansiranju jer ne postoje proizvodi koji mogu da se štede za budućnost Ovi zaključci u osnovu mogu da se generalizuju i na ekonomiju u kojoj postoji proizvodnja

4.5 Penzijsko osiguranje i proizvodnja
VIII Issues of Time 4.5 Penzijsko osiguranje i proizvodnja Penzijsko osiguranje može da utiče na štednju i akumulaciju kapitala Posledice zavisi od pozicije ekonomije u odnosu na zlatno pravilo Optimalni stok kapitala po radniku je na nivou na kome je kmatne stoap jednaka stop rast populacije Posmatrajmo program u kome svaki radnik plaća doprinos/porez t, a penzioneri dobijaju penziju b U periodu t program obezbedjuje jedinica kapitala, ili jedinica kapitala po radniku Program je optimalan ako su t, b, i izvodljivi i ako ekonomija zadovoljava zlatno pravilo Podećanje Zlatno pravilo: optimalni nivo kapitala po radniku je odredjen tako da maksimizira ukupnu potrošnju u svim periodima, a tada važi da je granična produktivnost kapitala =r=n.

VIII Issues of Time 4.5 Penzijsko osiguranje i proizvodnja Izvodljiv program penzijskog osiguranja mora da zadovoljava budžetsko ograničenja …, sa t i t-1 su označene sadašanja generacija (radnici) i prethodne (penzioneri) Populacija i broj zaposlenih rastu po stopi n, a kapital po radniku je konstantan u ravnotežnom stanju (steady state) kada važi Pretpostavljaući da ekonomija zadovoljava zlatno pravilo r = n tada budžetsko ograničanje postaje Iz prethodnog sledi da penzijski sistem zasnovan na tekućem finansiranju u kome važi b = [1 + n]t dostiže zlatno pravilo

VIII Issues of Time 4.7 Penzijsko osiguranje i proizvodnja Potpuno kapitalisani sistem ne utiče na ravnotežu – ako inicijalno ravnotežno stanje nije zadovoljavalo zlatno pravilo, uvodjenje potpuno kapitalisanog sistema neće ekonomiju približiti zlatnom pravilu Budžetsko ograničenje potpuno kapitalisnog sistema je U ravnotežnom (steady state) stanju ono postaje Individualano budžetsko ograničenje u ravnotežnom (steady-state) stanju je gde su x1 i x2 potrošnja u periodima 1 i 2 Sistem potpunog kapitalisanja uravnotežuje budžet: pojedinci smanjuju štednju kao protivtežu kapitalisanom penzijskom osiguranju kapitalisano penzijsko osiguranje istiskuje druge oblike privatne štednje – ukupna privatna štednja se ne menja

VIII Issues of Time 5.1 Rast populacije Smanjenje/negativna stopa rasta stanovništva je jedan od uzroka krize penzijskih sistema U sistemu tekućeg finansiranja da bi se zadržao dati realni nivo penzija, u uslovima kada se smanjuje stopa rasta stanovništva, potrebno je da se povećanje stope doprinosa/ poreza Pretpostavimo najpre ne postoji penzijski sistem Za dato k (kapital po radniku) granica mogućnosti potrošnje u zavisnosti od rasta stanovništva je odredjena sa Ako s stopa rasta stanovništva povećava opada potrošnja u periodu 1 (x1 ) ali raste potrošnja u periodu 2 (x2)

VIII Issues of Time 5.2 Rast populacije Kriva potrošnih mogućnosti, zbog promene n se pomera Ako n raste kriva se pomera na gore Kapital po radniku koji odogovara zlatnom pravilu tada se menja, a to dovodi i do promene granice mogućnosti potrošanja Alokacija koja odgovara zlatnom pravilu pomera se duž tangente – [1 + n] Granica posla rasta n Gradijent Iinicijalna granica Grafikon 3 Rast populacije i potrošnja

VIII Issues of Time 5.3 Rast populacije Efekat rasta n na blagostanje zavisi od toga gde je bio inicijalni k u odnosu na nivo koji odogovara zlatnom pravilu k* Ako je k < k* blagostanje se smanjujue jer se sa rastom n stok kapitala udaljava od k* Ovo je prikazano kretanjem od e0 ka e1 na slici 4 Ako je k > k* blagostanje raste nakon povećanja n Figure 4 Rast populacije i potrošanja

VIII Issues of Time 5.4 Rast populacije Pretposatavimo da se penzijski sistem prilagodjava tako da važi zlatno pravilo Kad n raste granica mogućnosti potrošnje se pomera, a tangenta postaje strmija Na grafikonu 5 zlatno pravilo alokacije kreća se ka tački koja je na nižoj tangenti Tada i optimalni penzijski plan dovodi do smanjenja potrošnje Nova granica Nova alokacija prema zlatnom pravilu Inicijalna alokacija prema zlatnom pravilu Inicijalna granica Grafikon 5 Rast populacije i penzijsko osiguranje

6.1 Održivost penzijskog sistema
VIII Issues of Time 6.1 Održivost penzijskog sistema U ekonomiji bez proizvodnje uvodjenje penzijskog osiguranja dovodi do Pareto poboljašanja Ali uključivanje u penzijsko osiguranje nije racionalno sa indiviualnog stanovništa: mladi ljudi iz neke generacije će ostvaritii dobitak ako ne daju penzije starijima, a pri tome očekuju da će dobiti penzije u budućnosti davanje transfera starijima ne predstavalja Nešovu ravnotežnu strategiju Stoga se postavlja pitanje kako penzijski sistem možde da bude održiv - on je poželjan jer vodi Pareto poboljšanju, ali nije verovatno da će se mladi tako ponašati jer to nije optimalna Nešova strategije

VIII Issues of Time 6.2 Održivost penzijskog sistema Jedno objašnjenje je da su mladi altruisti oni brinu o nivou potrošnje i korisnosti starih Altriuzam menja prirodu preferencija ali nije nekonzistentan sa ponašanjem koje ima za cilj maksimizacij korisnosti Altruističke preferencije se mogu pisati kao ili Oba oblika funkcije korisnosti obezbedjuju privatne podsticaje za transfere resursa od mladih ka starim

VIII Issues of Time 6.3 Održivost penzijskog sistema Drugi razlog zbog koga bi program mogao da bude održiv je pretanja ukidanjem penzija I u ovom slučaju neplaćanje doprinosa za stare predstavlja Nešovu ravnotežnu strategiju Ovo je posledica uverenje da će penzije biti dobijene u starosti čak i ako se doprinsi ne plaćaju Penzijsko osiguranje se primenjuju tokom dugog vremenskog perioda, pa su moguće složenije strategije Moguća je primena strategije kažnjavanja

VIII Issues of Time 6.4 Održivost penzijskog sistema U jednokratnoj igri Nešova ravnotežna strategije je neplaćanje doprinosa Ako se igra ponavlja tada je ravnotežna strategija ”Plaćati dok drugi igrači ne prestanu da plaćaju, kada oni odaberu neplaćanje tada je neplaćanje trajna ravnotežna strategija” Ovakvo ponašanje učesnika u igri u skladu je sa strategijojm kažnjavanja koja podstiče izbor strategija {plaćanje, plaćanje} kao ravnotežnih – od strane oba igrača Igrač 1 Plaćati Ne plaćati Plaćati Ne plaćati 5, 5 0, 10 Igrač 2 10, 0 2, 2 Tabela 6 Igra penzijskog osiguranja

VIII Issues of Time 6.5 Održivost penzijskog sistema Pretpostavimo da je diskonti faktor d < 1 Isplativnost za igrača koji redovno plaća doprinose je 5 + 5d + 5d2 + … = 5[1/1 – d] Isplativnost za igrača koji nikada ne plaća doprinose je 10 + 2d +2d2 + … = [d/1 – d] Plaćanje doprinosa je isplativije ako je d > 5/8 Ovo pokazuje da strategija kažnjavanja podržava efikasnu ravnotežu Ovaj mehanizam i logika funkcinišu u sistemu penzijskog osiguranja mladi potrošač će u periodu t deo resursa transferisati starim potrošačima, samo ako su stari potrošači u prošlosti plaćali tranfere tadašnjim starim licima, ako to nije slučaj sadašnji mladi neće finansirati stare potrebna je provera da li su se sadašnji stari tako ponašali u prošlosti

7.1 Rikardijanska ekvivalencija
VIII Issues of Time 7.1 Rikardijanska ekvivalencija Rikrdijanska ekvivalencija važi kada promene u državnoj politiici ne utiču na ekonomsku ravnotežu Ovo se dogadja kada pojedinci menjaju svoje ponašanje tako da potpunu poništavju efekte državne politike Potpuno kapitalisani sistem penzijskog osiguranja ne utiče na odnos kapitala po radniku Ovo je posledica toga da pojedinci smanjuju privatnu štednju tačno za iznos uplaćenih penzijskih doprinosa ovo predstavlja primer rikardijanske ekvivalencije

VIII Issues of Time 7.2 Rikardijanska ekvivalencija Rikardijanska ekvivlencija se može primeniti i na sistem penzijske zaštite koji nisu potpuno kapitalisan Program koji nije potpuno kapitalisan utiče na preraspodelu dohotka i bogatstva izmdju većeg broja generacija Troškovi i koristi program su rasporedjeni kroz vreme Ako su generacije povezane medjugneracijskom brigom (altriuzmom) tada je relevantan model dinastije potrošača i u kome potrošači mogu da neutrališu efekt državne politike Ako postoji medugeneracijski altruizam tada on utiče na veći broj državnih politika

VIII Issues of Time 7.3 Rikardijanska ekvivalencija Pretpostavimo da je funkcija korisnosti data Uvrštavajući dobija se Ponavljajući iterativno prethodni postupak potrošač iz generacije t brine o potrošnji svih budućih generacija Ako populacija ne rasta n=0 budžetsko ograničenja dve generacije koje žive u periodu t su

VIII Issues of Time 7.4 Rikardijanska ekvivalencija Ako se ljudi ponašaju u skaldu sa modelom dinastija tada uvodjenje penzija menja budžetsko ograničenje U odnosu na ograničenje bez penzija dodaje se član Ako se nasledje koje ostavlja svaka generacija povećava za iznos primjenih penzija tada se ravnoteža na menja u odnosu na onu koja bi se dostigla bez penzija Ista logika se može primeniti i na druge mejugneracijske transfere kao što su javni dug, državna imovina Realokacija resursa izmedju generacija domaćinstava poništave efekete medjugneracijkih transfera kroz državni budžet

VIII Issues of Time 7.5 Rikardijanska ekvivalencija Prilagodjavanje nasledja izedju različitih generacija domaćinstava može da neutrališe/ublaži efekte drževne politike Da bi ovaj model funkcionisao neophodno je da medjugeneracijski altrizam bude snažan Početno nasledje takodje mora da bude veće od primljenih penzija (osim ako nisu dozvoljeni transferi od dece ka roditeljima)

8.1 Reforma penzijskog sistema
VIII Issues of Time 8.1 Reforma penzijskog sistema Produženje životnog veka u kombinaciji sa smanjenjem stope fertiliteta utiču na rast stope zavisnosti Mnogi javni penzijski sistemi su neodrživi, osim ako se ne poveća značajno stopa doprinosa, ili ako se ne smanje penzije Kao odgovor na probleme u penzijskim fondovima predloženi su brojni predlozi reformi Najviše se analizira mogućnost prelaska na potpuno kapitalisani sistem ..., ali su možda još važnije parametarske reforme tekućeg penzijskog sistema sistem tekućeg finansiranja je napušten samo u nekoliko južno američkih zemalja Potpuno kapitalisani sistem može da bude javni ili privatni

VIII Issues of Time 8.2 Reforma penzijskog sistema Prelaz sa tekućeg na potpuno kapitalisni sistem zahteva dug prelazni period U prelaznom periodu sadašnji zaposleni će snositi dve vrste troškova: finansiranje sadašnjih penzionera u okviru tekućeg finansiranja ulaganje u kapital da bi obezbedili penzije za sebe Zbog toga će blagostanje onih koji su zaposleni u prelaznom periodu biti smanjeno Svaka generacija će finansirati samo sebe tek nakon isteka prelaznog perioda – koji traje nekoliko decenija Medjugeneracijska preraspodela na štetu generacija koje rade u prelaznom periodu stvara politički otpor prema reformama

VIII Issues of Time 8.3 Reforma penzijskog sistema U tabeli su dati rezultati simualcije prelaza sa tekućeg na kapitalno finansiranje u UK u Evropi U UK državne penzije iznose 20% prosečnih zarada, a u Evropi 40% 40% prosečnih zarada U Srbije su penzije oko 55% prosečnih zarada – trokovi prelaza bi bili veći Penzijske reforma objavljena , a sprovela bi se u periodu godina Dobici odnosno gubici po generacijama su izraženi kao % zarada, koje bi se ostvarile u scenariju bez reformi Starost u 1997 UK Evropea > 57 50 – 57 -0.09 -0.6 40 – 50 -1.1 -2.3 30 – 40 -3.0 -5.7 20 – 30 -3.8 -7.2 10 – 20 -4.2 0 – 10 0.7 1.7 -10 – 0 3.95 9.2 6.5 15.7 7.4 18.7 < -40 7.2 18.9 Tabela 3.3 Dobici i gubici u prelaznom periodu

VIII Issues of Time 8.4 Reforma penzijskog sistema Prelaz sa tekučćeg na kapitlisani sistem smanjuje blagostanje mladih i sredovečnih ljudu Da bi se refome usvojile neophodno je da ih podržava većina glasača Medijalni glasač će biti na gubitku kapitalizacijom penzijskog sistema to predstavlaj politički problem mladi i sredovečni koji čine većinu glasača su protiv prelaska sa tekućeg na kapitalisani penzijski fond Zemlja Godina Starost medijanog glasača France 2000 43 2050 53 Germany 46 55 Italy 1992 44 57 Spain UK 45 US 47 Table 23.4 Starost madijalnog glasača

VIII Issues of Time 8.5 Reforma penzijskog sistema Potpuno kapitalisani državni sistem je ekvivalentan privatnom sistemu pod uslovim da imaju istu strukutru ulaganja u aktivu U US državni penzijski sistem (rezervni fond) ulaže samo u državne obveznice: Ovo imlicira mali rizik, ali i mali prinos Veći deo ide u tekuću potrošnju, pa opadaju nacionalna štednja i investicije Privatni fondovi ulažu u privatnu i državnu imovinu U US se planira reforma kojom bi i državni fond mogao da ulaže u rizičnu imovinu ..., ali iskrsava pitanje koji nivo rizika je prihvatljiv Kapitalizovni fondovi na povećavaju nacionalnu štednju ako se u njih ulaže novac gragana koji bi se ulođio u druge oblike štednje ..., ako kpitalisani privatni gfondovi veći doe sredstva ulažu u državne hartije, država ta sredstav uhglavnom trođši na tekućeu potrošnju, tada se nacionalna štednej smanjuje

VIII Issues of Time 8.6 Reforma penzijskog sistema Kapitalisani penzijski sistemi se dele na: sisteme definisanih penzija i sisteme definisanih doprinosa Sistemi definisanih doprinosa podrazumevaju ulaganje u fondove koji donose prinose koji nisu unapred definisani – nije unapred poznato kolika će biti penzija rizik snose radnici jer je vrednost prinosa fonda neizvesna Sistem definisanih penzija podrazuma doprinose koji su konstantan % dohotka, i penzije koje su unapred poznat % dohotka rizik snose penzijski fondovi jer moraju da ispune ugovorne obaveze prema osigurnicima

VIII Issues of Time 9. Zaključak Penzijsko osiguranje je jedan od najvažnijih tema u ekonomskoj politici Plan penzijskog sistema može da ima značajan uticaj na akumulaciju kapitala i dinamičku efikasnost Rastući koeficijent zavisnosti stvara krizu penziskog sistema Jedan pravac reformi je prelaz na potpuno kapitalisani sistem, a drugi parametarske reforme sistema tekućeg finansiranja

Literatura Osnovna literatura Dodatna literatura
VIII Issues of Time Literatura Osnovna literatura Hindriks, J and G.D. Myles (2013) Intermediate Public Economics. (Cambridge: MIT Press, 2005) Chapter 23. Dodatna literatura Banks, J. and Emmerson, C. (2000) “Public and private pension spending: principles, practice and the need for reform”, Fiscal Studies, 21, Diamond, P.A. (1997) “Macroeconomic aspects of social security reform”, Brookings Papers on Economic Activity, 1 – 87. Mulligan, C.B., Gil, R. and Sala-i-Martin, X. (2004) “Do democracies have different public policies than nondemocracies?” Journal of Economic Perspectives, 18, Samuelson, P.A. (1975) “Optimum social security in a life-cycle growth model”, International Economic Review, 16, Presentation slides for J. Hindriks and G. D. Myles, Intermediate Public Economics, Second Edition © Gareth D. Myles, August 2013

Literatura Literatura – viši nivo
VIII Issues of Time Literatura Literatura – viši nivo Bernheim, B.D. and Bagwell, K. (1988) “Is everything neutral?”, Journal of Political Economy, 96, Diamond, P.A. (2001) “Issues in Social Security Reform” in S. Friedman and D. Jacobs (eds.), The Future of the Safety Net: Social Insurance and Employee Benefits (Ithaca: Cornell University Press). Galasso, V. and Profeta, P. (2004) “Lessons for an aging society: the political sustainability of social security systems”, Economic Policy, 38, Miles, D. (1998) “The implications of switching from unfunded to funded pension systems”, National Institute Economic Review, Mulligan, C.B., Gil, R. and Sala-i-Martin,X. (2002) “Social Security and Democracy”, NBER Working Paper no Presentation slides for J. Hindriks and G. D. Myles, Intermediate Public Economics, Second Edition © Gareth D. Myles, August 2013

Penzijsko osiguranje.

Similar presentations

Presentation on theme: "Penzijsko osiguranje."— Presentation transcript:

Similar presentations

About project

Feedback

Log in

Auth with social network:

Penzijsko osiguranje.

Similar presentations

Presentation on theme: "Penzijsko osiguranje."— Presentation transcript:

Similar presentations

About project

Feedback